Μοντέρνα Τέχνη – Η εικονομαχία συνεχίζεται
Δευτέρα, 18/08/2025 10:48
Οι εικονοκλάστες της μοντέρνας τέχνης αποδείχθηκαν οι πιο ακριβείς ανατόμοι της πραγματικότητας
Η Εικονομαχία δεν υπήρξε μόνο μια ιστορική συνθήκη με θεολογικές και πολιτικές διαστάσεις. Αποτελεί στην ουσία μια συνεχή διαπάλη των δημιουργικών δυνάμεων. Η μάχη της εικόνας συνεχίζεται μέχρι σήμερα και οι εικονοκλάστες της μοντέρνας τέχνης αποδείχθηκαν ακριβέστεροι από κάθε άλλονστην ανατομία της πραγματικότητας.
Η καταστατική διακήρυξη της μοντέρνας τέχνης, ότι δηλαδή η συμφωνημένη εικόνα δεν συνιστά σε καμία περίπτωση το ακριβές αποτύπωμα της πραγματικότητας, οδήγησε ασφαλώς σε εξελίξεις ευεργετικές τόσο για την ίδια την τέχνη όσο και για την αναπαράσταστη του πραγματικού κόσμου.
Ο Σεζάν με την αποδόμηση της σημασίας των χρωμάτων και τις γεωμετρικές εμμονές του έδωσε το σύνθημα για μια νέα ανατρεπτική εικαστική πραγματικότητα. Ακολούθησαν τα κυβιστικά πειράματα, οι μεταμορφώσεις του σουρεαλισμού, το εξεγερμένο νταντά, η γεωμετρική αφαίρεση, ο οργίλος εξπρεσιονισμός, ο μινιμαλισμός σ΄ένα γενικότερο πλαίσιο αφαιρετικής τέχνης. Ο Καντίνσκι, ο Μάλεβιτς, ο Ντυσάν, η Ράιλι, ο Ρόθκο είναι μόνο μερικοί από τους εικονοκλάστες που εκτόπισαν οριστικά το προαπαιτούμενο της εικόνας από τη ζωγραφική.
Στη λογοτεχνία η εικονομαχία εκδηλώθηκε με τα ανεικονικά μυθιστορήματα που τρέφονται από εσχατολογικές εμμονές ή από αφηρημένα φιλοσοφικά σχήματα. Μερικά από αυτά έδωσαν όντως την πολυπόθητη ώθηση. Δεν θα μπορούσε κανείς να προσπεράσει τον «Άνθρωπο χωρίς ιδιότητες» ή τον Καφκικό «Πύργο». Αντίθετα θα μπορούσε να αναθεματίσει το nouveau roman και την γενικότερη απαξίωση του χρόνου, της πλοκής και των χαρακτήρων προς όφελος μια αμφιλεγόμενης ελευθερίας στην αφήγηση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η ζωγραφική είναι η τέχνη της δεδομένης εικόνας άρα η ανεικονικότητα έχει κάποιο νόημα, ενώ το μυθιστόρημα είναι μια τέχνη που προσπαθεί να δημιουργήσει εικόνες, οπότε αν προσπαθήσεις να ακυρώσεις την εικονοποιία του είναι σαν να το δολοφονείς!
Πηγή : fosonline.gr
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ
Ο γελαστός άγιος του ρεμπέτικου
Πενήντα τρία χρόνια πριν, στις 3 Αυγούστου, χάθηκε ο πιο ανοιχτόκαρδος άνθρωπος της ελληνικής μουσικής. Ενας από τους θεμελιωτές και κύριους εκφραστές του λαϊκού μας τραγουδιού, μια ξεχωριστή μορφή, με εντελώς προσωπικό ύφος, μεγάλη καρδιά και σπάνιο ήθος, ο Γιάννης Παπαϊωάννου, ο «Ψηλός».
Ο Βασίλης Τσιτσάνης, φίλος και κουμπάρος του, έγραψε τότε, κλαίγοντας:
«Τον Γιάννη μας τον ζήλεψε και του ‘στησε καρτέρι,
ένα πρωί στο Πέραμα του Χάρου το μαχαίρι,
Τώρα σε κλαιν’ οι Τζιτζιφιές,
που έριχνες τις γλυκές πενιές».
«Πριν το χάραμα μονάχος»
Ηταν μόλις 58 ετών, και εκείνη τη μέρα λέγεται πως πριν είχε περάσει από κάποιους φίλους του για να τους χαιρετήσει. Υστερα οδήγησε στον δρόμο του Περάματος, με προορισμό το σπίτι του… Φαίνεται πως τον πήρε ο ύπνος, έτσι κουρασμένος όπως ήταν από το ξενύχτι της δουλειάς. Ακολούθησε μια απίστευτη ταλαιπωρία του από το Κρατικό στο Τζάνειο και πάλι στο Κρατικό. Βίωσε όλο αυτό το μαρτύριο περιμένοντας σε διάδρομο να ασχοληθούν μαζί του, ενώ η εσωτερική αιμορραγία του επιδεινωνόταν.
Οι δικοί του πιστεύουν μέχρι σήμερα πως χάθηκε άδικα, ξεκάθαρα από ιατρικό λάθος.
Στην πολύχρονη καριέρα του ο Παπαϊωάννου πέρασε μέσα από φωτιά και σίδερο. Είδε εποχές δύσκολες, όχι μόνο για τους μουσικούς αλλά και για την Ελλάδα ολόκληρη. Εζησε τη Μικρασιατική Καταστροφή, την πείνα, τη φτώχεια, δύο Παγκόσμιους Πολέμους, την Κατοχή, τον εμφύλιο, τις δύο δικτατορίες και την ξενιτιά. «Τα τραγούδια μου» – έλεγε – «είναι τα παθήματά μου, οι αγώνες μου, το μεροκάματο για τη φασολάδα, τα όνειρά μου, οι καντάδες μου, η ζωή μου ολόκληρη και η ζωή του φτωχού κοσμάκη…».
Υπήρξε ένας αυθεντικός και πηγαίος λαϊκός δημιουργός, ένας μεγάλος και επιδραστικός σολίστας, ένας ευαίσθητος καλλιτέχνης, με φλογερό ταμπεραμέντο, που μίλησε με τον δικό του τρόπο για τη ζωή του εργάτη, για το μεροκάματο, για την αγάπη, για τα βάσανα, για τη ζωή του φτωχού λαού. Δημιούργησε αθάνατα τραγούδια, τη «Φαληριώτισσα», τον «Ανδρέα Ζέπο», το «Πριν το χάραμα», το «Ανοιξε γιατί δεν αντέχω», το «Βαδίζω και παραμιλώ», το «Χθες το βράδυ σε μια βάρκα», το «Σβήσε το φως» και τόσα ακόμη.
Η περιπέτεια της σύντομης ζωής του ξεκινάει όταν στα 9 του χρόνια, το 1922, φεύγει με την οικογένειά του από την κατεστραμμένη Σμύρνη και φτάνει στις Τζιτζιφιές. Πατέρας δεν υπάρχει, ο μικρός Γιάννης είναι ορφανός από τα 2 του χρόνια.
Οπως καταθέτει ο ίδιος στην αυτοβιογραφία του, στο ιστορικής αξίας βιβλίο «Ντόμπρα και Σταράτα»:
«Μας έφεραν στον Πειραιά, στον Αη Γιώργη, στο Κερατσίνι, εκεί που είχαν τους τρελούς. Μας έβαλαν σε κάτι αποθήκες που ήτανε γεμάτες σκουλήκια. Αλλα μαρτύρια. Ποτέ δεν ξεχνιούνται. Μας έκαναν καραντίνα και μας έβαλαν τα ρούχα στον κλίβανο. Οι ντόπιοι μας έκλεβαν τα ρούχα, ό,τι είχαμε, ακόμη και τα παπούτσια. Ποιος μπορεί να ξεχάσει; Πείνα, δυστυχία, περιφρόνια… Πώς να σου φύγουνε αυτά από το μυαλό;».
Για να τα βγάλει πέρα εργάζεται ως ψαράς, μαραγκός, σε συνεργείο αυτοκινήτων και σε οικοδομές. Σταματάει το σχολείο νωρίς. Προπολεμικά διαπρέπει και ως ποδοσφαιριστής, τερματοφύλακας στην ομάδα του Φαληρικού Συνδέσμου.
Δίκαιος, μαχητικός και πρωτοπόρος
Ο Μανώλης Χιώτης έχει πει για τον Γιάννη Παπαϊωάννου:
«Ο Γιάννης Παπαϊωάννου είναι μια μεγάλη μορφή της λαϊκής μουσικής. Ενα βουνό. Αλλά και το καλύτερο παιδί που υπάρχει πάνω στη Γη».
Δεν είναι τυχαίο που ο κόσμος τον αγαπούσε τόσο πολύ και τον ακολουθούσε όπου εμφανιζόταν. Ο Παπαϊωάννου εκτός από κεφάλαιο για τη λαϊκή μας μουσική, εκτός από ντόμπρος, καλόκαρδος και γενναιόδωρος, ήταν και ένας δίκαιος άνθρωπος. Ολοι όσοι συνεργάστηκαν μαζί του τον θυμούνται να λύνει – πάντα με τον καλύτερο τρόπο – τα προβλήματα των φίλων και των συναδέλφων του, να κατευνάζει εντάσεις, να εξομαλύνει διαφορές, να αγαπάει και να κατανοεί τους ανθρώπους. Δεν ήταν λίγες οι φορές που έφευγε χωρίς μεροκάματο από τα μαγαζιά, γιατί κερνούσε όλο τον κόσμο. Κουβαρντάς, γλεντζές, τρυφερός, με μια τεράστια καρδιά.
Παράλληλα, δεν υπήρξε άνθρωπος που να του ζήτησε βοήθεια και να μην την έλαβε. Μουσικοί, τραγουδιστές, στιχουργοί, τεχνικοί, μαγαζάτορες, εταιρειάρχες, χρωστάνε πολλά, πάρα πολλά στον «μπαρμπα Γιάννη». Σ’ αυτόν τον άγιο των ρεμπέτηδων, που πρωτοεμφανίστηκε δίπλα στον Μάρκο Βαμβακάρη και τον Στέλιο Κερομύτη το 1937. Το πρώτο του τραγούδι, η «Φαληριώτισσα», γίνεται τεράστιο σουξέ, λανσάροντας έτσι τη λαϊκή καντάδα.
Υπήρξε μεγάλη μορφή του ελληνικού πολιτισμού και ένας γνήσιος μάγκας.
Απεχθανόταν τα πολλά φρου – φρου στα τραγούδια, γιατί ήταν της λιτής «σχολής» του Μάρκου. Ελεγε:
«Ο κόσμος ήθελε λαϊκά τραγούδια, να τα καταλαβαίνει, να του μιλάνε στην καρδιά. Και στην καρδιά του λαού μιλάνε μόνο τα δικά μας τραγούδια. τα άλλα είναι να τ’ ακούς το πρωί πριν πας να χέσεις! Χώρια βέβαια τα δημοτικά, που είναι διαμάντια, χρυσάφι λέμε».
Δεν ανεχόταν να αντιμετωπίζεται η μουσική παραγωγή μόνο ως εμπορικό προϊόν και από πολύ νωρίς, από τα χρόνια του ’60, διαισθανόταν και προειδοποιούσε πως το λαϊκό τραγούδι όδευε προς την παρακμή, με τα νυχτερινά μαγαζιά να έχουν γίνει, από χώρους αυθεντικής διασκέδασης, χώροι επίδειξης των νεόπλουτων, με τα εξευτελιστικά συμβόλαια στους λαϊκούς δημιουργούς, που υποχρεώνονταν να συμμετέχουν σε ένα τσίρκο, με τους αχόρταγους επιχειρηματίες που κουμαντάριζαν τις φωνογραφήσεις, με τους ψωνισμένους ερμηνευτές και με «το ραδιόφωνο να κάνει φόνους» όπως έλεγε χαρακτηριστικά, συμπληρώνοντας: «Ξέρανε τι φαΐ τρώει ο κόσμος και τι του αρέσει, και βαλθήκανε να το μαγειρέψουνε μόνοι τους. Το φαΐ του κοσμάκη είναι το τραγούδι. Εμάς, να πούμε, τους καλλιτέχνες, μας θέλανε σερβιτόρους. Τέτοια δηλαδή που γίνονται και τώρα, τα ίδια. Μόνο οι μάγειροι αλλάζουνε, τα καζάνια και οι σερβιτόροι».
Ηταν αυτός που «καθάρισε» για να τραγουδήσει τραγούδι του ο Στέλιος Καζαντζίδης, όταν δεν τον ήθελαν στην «Columbia» επειδή είχε αποτύχει στην πρώτη του δισκογραφική προσπάθεια. Τότε ο Παπαϊωάννου πάτησε πόδι, λέγοντας: «Για τα δικά μου τραγούδια αποφασίζω εγώ. Δεν σας κάνει αυτός, δεν σας κάνω κι εγώ». Φυσικά η εταιρεία δεν ρισκάρισε να χάσει τον συνθέτη, υποχώρησε και ο Καζαντζίδης τραγουδώντας το «Δεν θέλω το κακό σου» ξεκίνησε το σερί των μεγάλων επιτυχιών του.
Ο Παπαϊωάννου με λίγα λόγια
- Γεννήθηκε την ίδια μέρα που γεννήθηκε και ο Τσιτσάνης. 18/1 του 1913 ο ένας, 18/1 του 1915 ο άλλος.
- Είχε λατρεία στον Μάνο Χατζιδάκι και συμφωνούσε απολύτως με τις διασκευές που είχε κάνει στα τραγούδια του.
- Δεν «βολεύτηκε» με επιτυχίες φτηνιάρικων σουξέ για να βγάλει χρήματα, ενώ τα ανατριχιαστικά ταξίμια του είναι θρυλικά.
- Ζητούσε απ’ όλους να σέβονται και να τιμούν τον Μάρκο Βαμβακάρη.
- Είναι ο πρώτος Ελληνας λαϊκός συνθέτης που ταξίδεψε στην Αμερική, το 1953, για να τραγουδήσει στους απόδημους.
- Ερωτεύτηκε μια φορά στη ζωή του, την γυναίκα του, την οποία και έκλεψε …με ταξί. Ηταν 29 ετών και εκείνη 18.
- Είχε πολύ χιούμορ και του άρεσε να μεταμφιέζεται.
- Είναι ο πρώτος που χρησιμοποίησε στις ηχογραφήσεις του το «πρίμο σεκόντο».
Του άρεσαν τα θερινά σινεμά και οι παραστάσεις Καραγκιόζη.
- Η οικογένειά του δεν δέχτηκε η κηδεία του να γίνει δημοσία δαπάνη.
- Κανείς μέχρι σήμερα δεν τον έχει τιμήσει όπως του άξιζε! Ούτε η πολιτεία, ούτε η πόλη του, η Καλλιθέα, ούτε οι δισκογραφικές εταιρείες, ούτε οι μεγάλοι καλλιτέχνες τους οποίους βοήθησε.
Της
Σεμίνας ΔΙΓΕΝΗ
Πηγή : Ριζοσπάστης 2 – 8 – 2025
Τα έργα τέχνης είναι τα πιο υπομονετικά πλάσματα στον κόσμο
Η μεγάλη τέχνη περιμένει πάντα να την ανακαλύψουμε
Ποιος είπε ότι τα έργα τέχνης είναι βουβά και άψυχα δημιουργήματα που αν τα αποσυνδέσει κανείς από τον δημιουργό τους χάνουν κάθε νόημα; Τα μεγάλα έργα τέχνης έχουν τη δική τους ψυχή, τη δική τους υπόσταση, που ο χρόνος όχι μόνο δεν μπορεί να φθείρει αλλά τα ευνοεί και τα δυναμώνει.
Ας σκεφτεί κανείς τους αιώνες εγκαρτέρησης που αναλογούν στη «Μόνα Λίζα» στις «Las Meninas», στη «Νυχτερινή περίπολο», στον «Δαυίδ» του Μιχαήλ Αγγέλου, στην «Αφροδίτη της Μήλου» στη «Νίκη της Σαμοθράκης», στη «Μαϊάστρα» του Μπρανκούζι και στη «Γυναίκα κουτάλι» του Τζακομέττι. Ας σκεφτεί πως περιμένουν εκτεθειμένα να τα ανακαλύψει κάθε γενιά, να τα εκτιμήσει και να εμπνευστεί από το μεγαλείο τους.
Κάτι ανάλογο συμβαίνεί και με τα μεγάλα βιβλία, με την «Οδύσσεια», την «Αντιγόνη», τον «Δον Κιχώτη», την «Άννα Καρένινα» και το «Έγκλημα και τιμωρία», με το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» και τη «Δίκη»…
Τα έργα τέχνης όπως και τα βιβλία είναι τα πιο υπομονετικά δημιουργήματα στον κόσμο. Περιμένουν να τα ανακαλύψουμε…
Διαβάστε το «ΦΩΣ» καθημερινά στον υπολογιστή σας
Ακολουθήστε το ΦΩΣ στο Facebook και στο Instagram
Όλα τα φύλλα της εφημερίδας, από το 1958 μέχρι σήμερα με σημαντικά αθλητικά γεγονότα, μπορείτε να τα προμηθευτείτε τώρα σε προνομιακή τιμή από το eshop μας
- Πολιτισμός
- έργα τέχνης
- μουσεία
- Πηγή : fosonline.gr
Μας αρέσει ο Μπραμς
Κυριακή, 27/07/2025 23:29
Το πρώτο από τα τρία ιντερμέτζο που ο Μπραμς συνέθεσε προς το τέλος της ζωής του
Λίγοι συνθέτες της κλασικής μουσικής διέθεταν την δεξιοτεχνία του Μπραμς στο πιάνο. Αυτός ο φαινομενικά συντηρητικός συνθέτης υπήρξε ένας πραγματικός ανανεωτής της μουσικής και δεν είναι τυχαίο το δοκίμιο του Σένμπεργκ με τίτλο «Μπραμς ο προοδευτικός» στο οποίο εκφράζεται ο θαυμασμός για τον τρόπο που ο Γερμανός μουσουργός οργανώνει τις μουσικές φράσεις.
Τα τρία intermezzo αποτελούν δημιουργίες της ωριμότητας του Μπραμς, σε μια εποχή που σύμφωνα με τους μαθητές και τους φίλους του, ο συνθέτης είχε χάσει μεγάλο μέρος από την δεξιοτεχνία του, καθώς είχε παρατήσει την καθημερινή μελέτη του πιάνου κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι συνθέσεις του να μην είναι πια τόσο απαιτητικές.
Η αλήθεια είναι ότι μετά το 1890 ο Μπραμς καταπονημένος από προβλήματα υγείας και οικογενειακά ζητήματα έχει χάσει τους περισσότερους φίλους και υποστηρικτές του. Ταυτόχρονα όμως αναθερμαίνεται η σχέση του με την Κλάρα Σούμαν, από την παρουσία της οποίας στη ζωή του είναι πιθανόν να είναι εμπνευσμένα τα τρία αυτά intermezzo. Πιθανότατα η Κλάρα να είναι και η πρώτη που τα ερμηνεύει δημόσια. Αυτή η σχέση τρυφερότητας που μάλλον δεν έγινε ποτέ ερωτική έπαιζε σημαντικό ρόλο στη ζωή του Μπραμς και είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι δεν δημοσίευε κανένα έργο τοτυ αν δεν έπαιρνε πρώτα την έγκρισή της.
Από τις τρεις αυτές σύντομες συνθέσεις η πρώτη αρ. 117 θεωρείται η πιο ενδιαφέρουσα. Ο Μπραμς μας άφησε ένα έργο μεγάλης εμβέλειας, με συμφωνίες, σερενάτες, σονάτες και κονσέρτα…
Διαβάστε το «ΦΩΣ» καθημερινά στον υπολογιστή σας
Ακολουθήστε το ΦΩΣ στο Facebook και στο Instagram
- Μουσική
- Intermezzo
- Γιοχάνες Μπραμς
- Κλασική Μουσική
- Πηγή : fosonline.gr
Κάζιμιρ Μάλεβιτς – Η μονοχρωμία στη ζωγραφική δεν είναι οικονομία δυνάμεων
Κυριακή, 27/07/2025 11:47
Η απλούστευση υπήρξε από την αρχή ένας από τους βασικούς στόχους της νεωτερικότητας
Το τέλος του παλιού κόσμου το προκάλεσε η Ιστορία αλλά το προοικονόμησε η τέχνη με όλες τις δυνάμεις της. Από τα μέσα του 19ου αιώνα επικράτησε μια βιομηχανική αντίληψη για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Το βλέπουμε στην ποίηση που σιγά-σιγά αρχίζει να απαλάσσεται από τα λιλιά μιας αυτάρεσκης κυράς. Το συναντούμε στη ρεαλιστική βάση των μυθιστορημάτων που κοιτάζουν το μέλλον και προφητεύουν τον επερχόμενο κόσμο. Το διαπιστώνουμε κυρίως στις καλές τέχνες, στην εικαστική πραγματικότητα που διαμορφώνεται με το τέλος της «φωτογραφικής αναπαράστασης».
Ο κόσμος αλλάζει, οι κοινωνίες αλλάζουν, οι ανθρωπιστικές επιστήμες, οι πολιτικές θεωρίες, η βιομηχανική επανάσταση δείχνουν προς μια νέα κατεύθυνση. Οι ιδέες μας δεν έχουν την πολυτέλεια της χλιδής, όλα πρέπει να κατατείνουν σε μια αδιαμφισβήτητη απλότητα. Λιγότερο χρώμα, περισσότερη γεωμετρία. Μια αδρή αποτύπωση της πραγματικότητας που μας περιβάλλει είναι συχνά πιο περιεκτική. Το 1915 ο Μάλεβιτς παρουσιάζει το Μαύρο τετράγωνο. Μονοχρωμία και γεωμετρική αυστηρότητα. Δεν πρόκειται για οικονομία δυνάμεων ή για έλλειψη έμπνευσης. Πρόκειται για ηχηρή παρέμβαση σ’ ένα χώρο που δεν έχει ακόμα αποφασίσει αν θα τραβήξει μπρος ή θα μείνει αιχμάλωτος με τα πέδικλα μιας αχρείαστης χλιδής.
Ο Ρώσος σουπρεματιστής δεν ήταν ένας επαναστάτης χωρίς αιτία…
Πηγή : fosonline.gr
ΒΙΒΛΙΟ
Πληγώνοντας την Αντιγόνη
Καθαγιασμένη από αιώνες θεατρικών και φιλολογικών αναγνώσεων η Αντιγόνη παραμένει μακρινή και παρεξηγημένη
Είναι στη μοίρα των μεγάλων έργων να στέκουν σαν άλυτα αινίγματα μέσα στους αιώνες. Κάθε προσπάθεια να τα προσεγγίσουμε, να τα αποφλοιώσουμε ιδεολογικά για χάρη μιας βαθύτερης κατανόησης οδηγεί τελικά σε περισσότερες παρανοήσεις.
Η Αντιγόνη του Σοφοκλή δεν είναι μια συνηθισμένη ηρωίδα. Καθαγιασμένη από αιώνες θεατρικών και φιλολογικών αναγνώσεων παραμένει ασύλληπτη και ανεξερεύνητη μέσα στο χρόνο. Στις μεγαλειώδεις συνθέσεις οι ιδέες δεν συνιστούν πρωταρχική επιδίωξη. Τις περισσότερες φορές ο δημιουργός μεριμνά πρωτίστως για την αισθητική αρτιότητα του έργου του. Όλα τα άλλα είναι ζήτημα προθέσεων, πολλές από τις οποίες εγκαταλείπονται εν τη ρύμη της δημιουργίας.
Θα πρέπει να αποφασίσουμε λοιπόν αν θα ατενίσουμε τους ήρωες της τραγωδίας ως πραγματικές υπάρξεις ή ως απολιθώματα ιδεών που λόγω της χρονικής απόστασης τίθενται στην υπηρεσία του φιλολόγου και του σκηνοθέτη. Θα πρέπει πρωτίστως να τολμήσουμε να απαλλαγούμε από το μανδύα της «σχολικής» Αντιγόνης. Να πεισθούμε επιτέλους ότι η σπουδαιότερη ίσως τραγωδία δεν γράφτηκε απλά για να χαρτογραφηθεί η επικράτεια του δικαίου που ανήκει στον Κρέοντα και στην κόρη του Οιδίποδα. Ο Σοφοκλής είναι πρωτίστως μέγας ποιητής και αυτό κατά τον Ρολάν Μπαρτ σημαίνει όχι τον άνθρωπο που «σκέφτεται όχι τις λέξεις αλλά τις φράσεις». Τις σκέφτεται κυρίως δομικά, μεριμνά για τη μουσική τους τελειότητα, υπολογίζει ακόμα και τους επιτονισμούς, μερικοί από τους οποίους είναι άγνωστοι ακόμα και για μας που μιλάμε σήμερα τη συνέχεια αυτής της γλώσσας. Κάπως έτσι εξασφαλίζεται η μουσική του κειμένου και μέσα σε αυτή την μουσική στροβιλίζονται χορεύοντας οι μεγάλες ιδέες αλλά και ο ίδιος ο άνθρωπος με ό,τι τον χαρακτηρίζει:
Πολλά τα δεινά κουδέν
ανθρώπου δεινότερον πέλει
Πολλά είναι τα θαύματα στον κόσμο
Μα από τον άνθρωπο κανένα μεγαλύτερο
Στα υπέροχα χορικά του Σοφοκλή βρίσκει κανείς το δοξαστικό του έρωτα
‘Ερωτα ακαταμάχητε που όλα τα εξουσιάζεις
Έρως ανίκατε μάχαν
Βρίσκει την αμέριμνη Αφροδίτη που παίζει μαζί μας
άμαχος γαρ εμπαίζει θεός Αφροδίτα
Βρίσκει όμως και την ευδαιμονία όσων δεν γεύτηκαν πίκρα στη ζωή τους
Ευδαίμονες οίσι κακών άγευστος αιών.
Βρίσκει κυρίως μια ασύγκριτη ποιητική που μπορεί να την απολαύσει προτού γίνει δράμα, μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας.
Τα μεγάλα έργα της λογοτεχνίας αποτελούν αδιαπραγμάτευτα μέρος της επικαιρότητας κάθε εποχής και καθώς έρχονται από μια άλλη χώρα του χρόνου μας καλούν να αναμετρηθούμε μαζί τους. Η ανάγνωσή τους, όπως κι αν γίνεται, δύσκολα θα υπερβεί την κυρίαρχη αλήθεια του καιρού μας. Ωστόσο αυτό δεν αποτελεί δική τους αδυναμία αλλά δική μας.
Ακολουθήστε το ΦΩΣ στο Facebook και στο Instagram
Πηγή : fosonline.gr
- ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
- Διάλογος – η μεγάλη κληρονομιά των Ελλήνων
Δημήτρης Στεφανάκης
Πέμπτη, 24/07/2025 12:13
34 Tweet
Ο διάλογος στην αναζήτηση της σοφίας, της ευτυχίας και της δημοκρατίας
Για δυο πράγματα θα άξιζε να μνημονεύει κανείς τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό: τον κανόνα του μέτρου και τη δύναμη του διαλόγου. Στην πραγματικότητα το δεύτερο προκύπτει από το πρώτο. Ο διάλογος ως μέσο για την εξέλιξη και την κατάκτηση των μεγάλων στόχων όπως είναι η σοφία, η προσωπική ευτυχία και η δημοκρατία ήρθε ως συνέπεια του μέτρου που φαίνεται να ορίζει όσα αφορούν τον άνθρωπο και τον κόσμο που τον περιβάλλει. Κι ενώ το μέτρο είναι μια παθητική συνθήκη, ένα όριο ή, αν θέλετε, μια διαχωριστική γραμμή που καλό θα είναι να μην την υπερβαίνει κανείς ή τουλάχιστον να μην την υπερβαίνει επ’ αόριστον, ο διάλογος είναι μια δυναμική διαδικασία, μέσω της οποίας αναζητούμε την αλήθεια, όπως αυτή διαμορφώνεται σε κάθε εποχή.
Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι ο Πλάτωνας όρισε τη φιλοσοφία ως διαλεκτική, ως το δούναι και δέξασθαι τον λόγο, ως ένα διαρκή διάλογο μέσα από τον οποίο διαμορφώνονται οι μεγάλες ιδέες και οι αλήθειες που αναζητάμε διαρκώς. Ο διάλογος, ωστόσο, είναι αναγκαία συνθήκη και για τις τέχνες που συνομιλούν μεταξύ τους αλλά και τις εποχές που η μία επηρεάζει την άλλη. Η έννοια του διαλόγου είναι μια μεγάλη θάλασσα μέσα στην οποία ταξιδεύουμε καθημερινά.
Διαβάστε το «ΦΩΣ» καθημερινά στον υπολογιστή σας
Ακολουθήστε το ΦΩΣ στο Facebook και στο Instagram
Όλα τα φύλλα της εφημερίδας, από το 1958 μέχρι σήμερα με σημαντικά αθλητικά γεγονότα, μπορείτε να τα προμηθευτείτε τώρα σε προνομιακή τιμή από το eshop μας
Πολιτισμός
διάλογος
Αρχαιοελληνικός πολιτισμός
Φιλοσοφία
τέχνη - Πηγή : fosonline.gr
- Πολιτισμός
Ουίσταν Όντεν: Ο αντικομφορμιστής μέγας ποιητής
Δημήτρης Στεφανάκης
Κυριακή, 20/07/2025 14:58
44 Tweet
Όπως θα θέλαμε ίσως να είναι ο Τ.Σ. Έλιοτ αλλά δεν ήταν
Ο Τ.Σ.Έλιοτ είναι, ό,τι και να λέμε σήμερα, ο ακρογωνιαίος λίθος της μοντέρνας ποίησης. Ο άνθρωπος που ξανάδωσε στις λέξεις την κυριολεκτική σημασία τους χωρίς τα λιλιά ενός άσκοπου λυρισμού, ο οποίος αποκατέστησε την σημασία του να είσαι ποιητής σ’ ένα κόσμο κυνικό και ανάλγητο. Θα θέλαμε αυτός ο πρωτομάστορας να είναι λιγότερο κονφορμιστής – λιγότερο πουριτανός, λιγότερο αντιδραστικός, λιγότερο καθωσπρέπει. Όμως ο Θεός δεν τα δίνει όλα. Ίσως όμως και να τα δίνει, όπως στην περίπτωση του Ουίσταν Όντεν.
Αγαπήσαμε εξίσου την ποίηση αυτού του ριζοσπάστη, με τον βαθύ ανθρωπισμό και την απύθμενη γενναιότητα. Αριστερός, ομοφυλόφιλος, αλληλέγγυος, υπέροχος σε όλες του τις εκδοχές, αποτέλεσε άλλο ένα προπύργιο της μοντέρνας ποίησης. Είναι ο άνθρωπος που στάθηκε ενεργά στο πλευρό των Δημοκρατικών στον Ισπανικό Εμφύλιο, ο άντρας που δεν δίστασε να ομολογήσει την ομοφυλοφιλία του, ο φίλος που στάθηκε απτόητα δίπλα στην Έρικα Μαν, στον Γιόζεφ Μπρόντσκι, που έζησε δύο μεγάλους έρωτες, τον πρώτο με τον Κρίστοφερ Ίσεργουντ, τον δεύτερο με τον Τσέστερ Κάλμαν. Πρωτίστως όμως υπήρξε ο μέγας ποιητής που δεν άφησε τίποτα να μπει ανάμεσα σε αυτόν και στην τέχνη κι έτσι έγινε ο αδέκαστος σχολιαστής του κόσμου όλου.
Έζησε κάτι λιγότερο από εβδομήντα χρόνια, πέθανε αφήνοντας πίσω του ένα ίχνος αθανασίας που θα τον ακολουθεί στον αιώνα τον άπαντα.
Γιατί η ποίηση τίποτε δεν κάνει να συμβεί: διασώζεται
στην κοιλάδα των στίχων της όπου οι διευθυντάδες
δεν θα ‘θελαν καθόλου να αναμιχθούν
Να είναι άραγε τα δάκρυα που χύσαμε σε μια γωνιά
ο σπόρος της νέας μας ζωής;
Διαβάστε το «ΦΩΣ» καθημερινά στον υπολογιστή σας
Ακολουθήστε το ΦΩΣ στο Facebook και στο Instagram
Όλα τα φύλλα της εφημερίδας, από το 1958 μέχρι σήμερα με σημαντικά αθλητικά γεγονότα, μπορείτε να τα προμηθευτείτε τώρα σε προνομιακή τιμή από το eshop μας
Πολιτισμός
Μοντέρνα Ποίηση
Ουίσταν Όντεν - Πηγή : fosonline.gr
ΣΙΝΕΜΑ
Επανεκδόσεις
«Ζιλ και Τζιμ» («Jules and Jim», 1962) του Φρανσουά Τριφό. Η ταινία, βασισμένη στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Ανρί – Πιερ Ροσέ, παραμένει μέχρι και σήμερα ένα από τα σημαντικότερα έργα στην Ιστορία του κινηματογράφου. Δύο φίλοι στο Παρίσι λίγο πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένας συνεσταλμένος συγγραφέας από την Αυστρία, ο Ζιλ, και ο Γάλλος διανοούμενος Τζιμ, ερωτεύονται την παρορμητική και με ελεύθερο πνεύμα Κατρίν. Οι τρεις τους θα προσπαθήσουν να συνυπάρξουν σε μια αντισυμβατική τριγωνική σχέση.
«Εξολοθρευτής Αγγελος» («El Angel Exterminador», 1962) του Λουίς Μπουνιουέλ. Οι καλεσμένοι μιας κοινωνικής μάζωξης σε μια πολυτελή βίλα βρίσκονται παγιδευμένοι εντός του σπιτιού, περιορισμένοι από μια παράξενη, αόρατη δύναμη. Οι μέρες περνούν και η στέρηση οδηγεί σε ένταση και βία, ανατρέποντας τον καθωσπρεπισμό τους. Ο Μπουνιουέλ καταφέρνει να μας συναρπάσει χρησιμοποιώντας ένα μόνο σκηνικό, έναν προνομιακό χώρο όπου παγιδεύονται οι ήρωες. Κι αν αυτό το σαλόνι μετατρέπεται ανεπαίσθητα σε φυλακή, η δεξίωση γίνεται σταδιακά μια αποτρόπαιη αιωνιότητα, όπου οι συνήθεις διακυμάνσεις του χρόνου καταργούνται. Το αριστούργημα του Μπουνιουέλ δεν χάνεται.
Πηγή : Ριζοσπάστης 24 – 7 – 2025