1 – 9 – 1824
Γεννιέται ο ποιητής και πολιτικός Αριστοτέλης Βαλαωρίτης.
Παρακολούθησε τα βασικά του μαθήματα στη Λευκάδα πριν βρεθεί το 1838 οικότροφος στην Κέρκυρα, υπό την εποπτεία του ελληνιστή Ιωάννη Οικονομίδη. Στη συνέχεια σπούδασε στην Ιόνιο Ακαδημία, με την επίβλεψη του Κωνσταντίνου Ασώπιου. Τελείωσε την Ακαδημία 17 ετών, και, κατά τα συνήθη των ευκατάστατων Eπτανησίων της εποχής, ταξίδεψε στη βόρειο Ιταλία και την Ελβετία με τον πατέρα του.
Ο Βαλαωρίτης παρακολούθησε μαθήματα στο «Κολέγιο» της Γενεύης, και από το 1844 έως το 1846 βρίσκεται στο Παρίσι, όπου σπουδάζει Νομικά. Κατόπιν πηγαίνει στην Πίζα, συνεχίζοντας τις νομικές σπουδές, αλλά και αναπτύσσοντας πολιτική δραστηριότητα, στο πλευρό των φιλελεύθερων επαναστατών. Είναι η περίοδος που οι Ιταλοί δίνουν το δικό τους αγώνα για την απελευθέρωση από τους Αυστριακούς και την εθνική συγκρότηση. Το 1847 συλλαμβάνεται στη Βενετία, για αντιστασιακή δράση. Το 1852 επιστρέφει στη Λευκάδα και μπαίνει στο στίβο της πολιτικής.
1 – 9 – 1854
Γεννιέται ο Γερμανός συνθέτης Έγκελμπερτ Χούμπερντινκ (Engelbert Humperdinck).
Δημοφιλές έργο του ήταν η παραμυθένια όπερα Χάνσελ και Γκρέτελ.
1 – 9 – 1922
Γεννιέται ο Ιταλός ηθοποιός Βιτόριο Γκάσμαν (Vittorio Gassman).
Σπούδασε θέατρο και με αυτό άρχισε την καριέρα του, ερμηνεύοντας πρωταγωνιστικούς ρόλους (λ.χ Άμλετ, Οθέλλος). Ο μεταπολεμικός ιταλικός κινηματογράφος δε θα μπορούσε παρά να αξιοποιήσει το μεγάλο υποκριτικό ταλέντο, αλλά και την ανδρική λάμψη του Γκάσμαν. Έτσι ο κινηματογράφος τον «τράβηξε» από το θέατρο, αποσπώντας μοναδικής εμβέλειας ερμηνείες του (λ.χ στο «Κλέψας του κλέψαντος», «Μπρανκαλεόνε», «Ο φαμφαρόνος», «Αρωμα γυναίκας» και πολλές άλλες).
Η διεθνής κινηματογραφική φήμη του έφθασε στο Χόλιγουντ, όπου πήγε στις αρχές της δεκαετίας του ’50 και συνεργάστηκε για ταινίες όπως το «Πόλεμος και Ειρήνη». Στην Αμερική έκανε τον πρώτο του γάμο με την Αμερικανίδα ηθοποιό Σέλεϊ Ουίντερς, με την οποία χώρισε γρήγορα. Από τους τρεις γάμους του απέκτησε τέσσερα παιδιά. Προς τα τέλη της δεκαετίας του ’70, θέλοντας να γυρίσει στο θέατρο δημιούργησε έναν περιοδεύοντα θίασο, που δεν είχε και μεγάλη τύχη, και δραματική σχολή.
1 – 9 – 1939
Τα χαράματα της 1ης Σεπτεμβρίου 1939, στις 4:45, τα γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στην Πολωνία. Αρχίζει ο Β’ παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος.
1 – 9 – 1984
Πεθαίνει ο συγγραφέας και νομικός Ασημάκης Πανσέληνος.
Σπούδασε νομικά (και συμπληρωματικά κοινωνιολογία, ψυχολογία και λογοτεχνία) στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εργάστηκε ως δικηγόρος.
Το 1921 βραβεύτηκε για ένα αφήγημά του στο περιοδικό Μυτιληνιός του Θεόδωρου Θεοδωρίδη (Ντορή Ντόρου), όπου στη συνέχεια θα δημοσιεύσει ποιήματα και πεζά.
Ο Πανσέληνος ως δικηγόρος της Εργατικής Βοήθειας έτρεχε στη δεκαετία του ’30 κάθε μέρα στα δικαστήρια για να υπερασπιστεί απεργούς εργάτες, που «τους πιάνανε κατοσταριές κατοσταριές», όπως έλεγε, και τους καθίζανε στο σκαμνί.
Βάζοντας τους συνήθως δυο χρόνια φυλακή και δυο εξορία, ποινές που μετά τη φυλακή, την εξορία εκτίανε στα ξερονήσια, από τα οποία πολλοί δε γυρίζανε.
Στους αγώνες του κατά του «Ιδιώνυμου», ο Ασημάκης Πανσέληνος εμπνεύστηκε το παρακάτω ποίημα.
ΤΡΙΜΕΛΕΣ ΠΛΗΜΜΕΛΕΙΟΔΙΚΕΙΟΝ
Πάνω στην ξύλινη έδρα καθισμένοι,
μια γνώμη, μια καρδιά ευχαριστημένη,
τρεις ομοιόμορφοι, ήσυχοι ανθρωπάκοι
κι ο εισαγγελεύς, με Φαϊρμπανξ μουστάκι!
Ένας εργάτης κάθεται στο μπάγκο,
από ένα σπάγκο, κρέμεται ο Χριστός
κι απ’ το Χριστό κρεμιέται, δίχως σπάγκο,
το Καθεστώς!
«Εσύ ήσουν αρχηγός στην απεργία»;
– «Αυτό για μένα θα ήτανε τιμή».
«Και τι σας φταίει το Κράτος κι η Θρησκεία»;
– «Βοηθούν όσους μας κλέβουν το ψωμί»!
Ο πρόεδρος είναι μάνα στη δουλειά του
κι είναι αυστηρός στα ήθη και στους τρόπους,
κοιτάει το νόμο μέσα απ’ τα γυαλιά του
και μέσα από το νόμο τους ανθρώπους.
«Δυο χρόνια φυλακή και δυο εξορία»!
Και τον ακούει ο εργάτης καθιστός,
κλαίει μια γριούλα με ήρεμη πικρία,
μειδιά κάτου απ’ τη σκόνη του ο Χριστός.
Πάνω στην ξύλινη έδρα καθισμένοι,
μια γνώμη, μια καρδιά ευχαριστημένη,
δικάζουνε τον κλέφτη, τον αλήτη
κι απέ παίρνουν το τραμ και πάνε σπίτι.
Τρων και μιλάν για το Αδικο με πάθος,
διδάσκουν τα παιδιά τους ηθική,
βέβαιοι αυτοί πως είναι κατά βάθος
πιο τίμιοι απ’ όσους κλειούν στη φυλακή.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου φυλακίστηκε από το καθεστώς λόγω της δράσης του ενώ κατά την περίοδο της Κατοχής ανέπτυξε αντιστασιακή δράση, για την οποία και φυλακίστηκε από τους Ιταλούς στις φυλακές Αβέρωφ. Στα Δεκεμβριανά συνελήφθη από τους Άγγλους, δραπέτευσε όμως από το Χασάνι, όπου κρατείτο, το 1945. Μετά τον εμφύλιο πόλεμο εκλέχτηκε το 1950 βουλευτής Λέσβου με την ΕΔΑ.
2 – 9 – 1872
Πραγματοποιείται στη Χάγη το 5ο Συνέδριο της Α’ Διεθνούς (2-7/9/1872), που χαρακτηρίστηκε από τη σφοδρή σύγκρουση σοσιαλιστών (Κ. Μαρξ) και αναρχικών (Μ. Μπακούνιν) και το οποίο έληξε με νίκη των σοσιαλιστών και την αποβολή του Μπακούνιν από τη Διεθνή.
Ως συνέπεια, οι αναρχικοί ανακήρυξαν το συνέδριο άκυρο και προχώρησαν στη σύγκληση χωριστού συνεδρίου λίγες μέρες αργότερα στο Σεν Ιμιέρ.
2 – 9 – 1877
Πεθαίνει ο μπουρλοτιέρης της Επανάστασης του 1821 Κωνσταντίνος Κανάρης, κατόπιν ναύαρχος και πέντε φορές πρωθυπουργός της Ελλάδας.
2 – 9 – 1901
Γεννιέται ο μεγάλος υπερρεαλιστής ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος.
Το 1909 η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Μετά τις γυμνασιακές του σπουδές έφυγε για την Ευρώπη. Το 1925 θα βρεθεί στο Παρίσι για να σπουδάσει ψυχαναλυτής.
Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1931 και το ’35 δίνει την πρώτη του διάλεξη για τον υπερρεαλισμό, γεγονός ιδιαίτερα προκλητικό για εκείνη την εποχή. Την ίδια χρονιά θα εκδώσει την ποιητική του συλλογή «Υψικάμινος». Το 1945 θα έρθει η «Ενδοχώρα», ποιήματα γραμμένα ανάμεσα στα 1934 και 1937. Μετά το θάνατό του, το 1980 θα εκδοθεί η «Οκτάνα», συλλογή πεζόμορφων ποιημάτων γραμμένα από το 1941 έως το 1965. Στα πεζογραφήματά του ανήκει ο «Μέγας Ανατολικός».
2 – 9 –1910
Πεθαίνει ο Γάλλος ζωγράφος του Μεταϊμπρεσιονισμού Ανρί Ρουσσώ (Henri Rousseau).
Ήταν αυτοδίδακτος και γνωστός ως «Le Douanier» (Ο Τελώνης) λόγω του επαγγέλματός του.
2 -9 – 1937
Πεθαίνει ο Έλληνας γλύπτης, ζωγράφος και καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Θωμάς Θωμόπουλος.
Το 1923, ο Θωμάς Θωμόπουλος, αντέγραψε σε γύψο πολλά έργα του Χαλεπά και τα παρουσίασε στην Ακαδημία Αθηνών το 1925, με αποτέλεσμα να βραβευθεί ο Χαλεπάς το 1927 με το Αριστείο των Τεχνών.
2 – 9 – 1944
Σχηματίζεται κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου.
Σε αυτή, το ΕΑΜ και η ΠΕΕΑ εκπροσωπούνται με 6 υπουργούς (τους Α. Σβώλο – Οικονομικών, Γ. Ζέβγο – Γεωργίας, Μ. Πορφυρογένη – Εργασίας, Ν. Ασκούτση – Δημοσίων Έργων και Η. Τσιριμώκο – Εθνικής Οικονομίας) και 1 υφυπουργό (τον Α. Αγγελόπουλο – Οικονομικών).
Η Κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» ήταν προϊόν της Συμφωνίας του Λιβάνου (Μάης 1944) και αντικατόπτριζε το πρόβλημα στρατηγικής του ΚΚΕ την περίοδο της Κατοχής και της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης.
Ως αποτέλεσμα αυτής της στρατηγικής, δεν αξιοποιήθηκε το γεγονός ότι ο λαός ήταν ένοπλος, ενώ είχαν διαμορφωθεί φύτρα εξουσίας (λαϊκή αυτοδιοίκηση, δικαιοσύνη, παιδεία, κ.α.), που θα μπορούσαν αν εξελιχθούν σε πυρήνες της επαναστατικής δράσης για την καθολική σύγκρουση, με στόχο την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας.
2 – 9 – 1984
Πεθαίνει ο κομμουνιστής ηθοποιός Μάνος Κατράκης.
Από την πρώτη του κιόλας εμφάνιση στο θέατρο το 1928, φανέρωσε το υποκριτικό του ταλέντο και ανέβηκε γρήγορα την κλίμακα της θεατρικής ιεραρχίας, για να καταλάβει μια δεσπόζουσα θέση ανάμεσα στους κορυφαίους ηθοποιούς μας.
Περισσότερα από 50 χρόνια συνεχούς προσφοράς στο θέατρο, με στόχους υψηλούς, με ερμηνείες συγκλονιστικές, με βραβεία και κριτικούς επαίνους.
Με το μεγαλόπρεπο ανάστημά του και τη βαριά κρυστάλλινη φωνή του απέδειξε τις υποκριτικές του ικανότητες κυρίως σε ρόλους τραγικούς, όπως στον «Προμηθέα Δεσμώτη» που παρουσίασε τελευταία φορά το 1976.
Πρωταγωνίστησε σε πολύ σημαντικούς ρόλους σπουδαίων έργων του παγκόσμιου ρεπερτορίου και σημάδεψε με το παίξιμό του μερικά από τα αρχαία κλασικά δράματα («Ιούλιος Καίσαρας», «Εμπορος της Βενετίας», «Οθέλλος», «Πέερ Γκυντ», «Δον Κιχώτης», «Βασιλεύς Ληρ», «Αντιγόνη», «Μήδεια», «Οιδίπους Τύραννος», «Προμηθέας Δεσμώτης», «Πέρσαι»). Επίσης πρωταγωνίστησε στα περισσότερα από τα φιλμ του παλιού, καλού ελληνικού κινηματογράφου.
Πιστεύοντας πως η τέχνη δεν υπάρχει από προσωπική ανάγκη για έκφραση, αλλά είναι ένα σπουδαίο κοινωνικό λειτούργημα, που εξυπηρετεί την ανάπτυξη της κοινωνίας μας, έστρεψε την τέχνη του και τον εαυτό του στην εξυπηρέτηση υψηλών στόχων, σκοπών και προοπτικών.
Στα δύσκολα χρόνια της γερμανικής κατοχής και στα τραγικά χρόνια του εμφυλίου, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της Αντίστασης. Απολύεται από το Εθνικό για τις ιδέες του, συλλαμβάνεται, του ζητούν να υπογράψει δήλωση, αρνείται και εξορίζεται στην Ικαρία, τη Μακρόνησο και τον Αϊ – Στράτη, μέχρι το 1952. Αλλά και αργότερα, ήταν πάντα από τους πρώτους, σε όλους τους λαϊκούς αγώνες και πάντα μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, μέχρι το θάνατό του. Σε εποχές γενικού ξεπουλήματος ο Μάνος Κατράκης , είτε με το λόγο του «Προμηθέα», είτε με τη συμμετοχή του στην Αντίσταση, στο συνδικαλιστικό κίνημα, στις διεκδικήσεις του ΚΚΕ, τίποτε άλλο δεν επιζητούσε από το να υπηρετήσει τον άνθρωπο.
Αλλά και αργότερα, ήταν πάντα από τους πρώτους, σε όλους τους λαϊκούς αγώνες και πάντα μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, μέχρι το θάνατό του. Σε εποχές γενικού ξεπουλήματος ο Μάνος Κατράκης, είτε με το λόγο του «Προμηθέα», είτε με τη συμμετοχή του στην Αντίσταση, στο συνδικαλιστικό κίνημα, στις διεκδικήσεις του ΚΚΕ, τίποτε άλλο δεν επιζητούσε από το να υπηρετήσει τον άνθρωπο.
«Η ζωή άρχισε από τότε που μπήκα στο Κόμμα μου», είχε πει ο ίδιος. «Διάλεξα να είμαι κομμουνιστής. Αισθάνομαι υπερηφάνεια για το κόμμα, για τις εκατοντάδες χιλιάδες τους συντρόφους, που αποτελούν τον κορμό του μεγάλου δέντρου του μέλλοντος. Από αυτό αντλούμε όλη τη δύναμη για την τελική δικαίωση των αγώνων και θυσιών του λαού μας. Από τη ζωοδότρα πηγή αυτού του λαού παίρνουμε εμείς οι καλλιτέχνες το υλικό, που το κάνουμε λόγο, εικόνα, ποίηση, μουσική, θέατρο και ό,τι άλλο βοηθά στην καλυτέρευση του νου και της ψυχής».
2 – 9 – 2001
Πεθαίνει ο Νοτιοαφρικανός καρδιοχειρούργος Κρίστιαν Ν. Μπάρναρντ (Christiaan Neethling Barnard), ο οποίος πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχημένη μεταμόσχευση καρδιάς από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους καρδιοχειρουργούς όλων των εποχών, ο άνθρωπος που έκανε πραγματικότητα το 1967 τις μεταμοσχεύσεις καρδιάς.
Τα φώτα της δημοσιότητας στο Νοτιοαφρικανό καρδιοχειρουργό έπεσαν για πρώτη φορά στις 3 Δεκέμβρη του 1967. Ημερομηνία κατά την οποία έγραψε σελίδα στην ιστορία της Ιατρικής όταν κατάφερε να μεταμοσχεύσει την καρδιά μίας 18χρονης σε 53χρονο ασθενή στο νοσοκομείο «Groote Schuur» του Κέιπ Τάουν. Μιλώντας έκτοτε σε εκατοντάδες ΜΜΕ, ο Μπάρναρντ σχολίαζε το επίτευγμά του λέγοντας: «Η καρδιά είναι ένα από τα πιο εύκολα όργανα για μεταμόσχευση… Το εγχείρημά μου δε θα πρέπει να θεωρείται επιστημονικό, αλλά τεχνικό επίτευγμα. Έρχεται καιρός που θα καταγραφούν ανώτερα επιστημονικά επιτεύγματα»…
Ο Δρ. Μπάρναρντ γεννήθηκε το Νοέμβρη του 1922 και ήταν γόνος φτωχής οικογένειας καλβινιστών στη φτωχή κωμόπολη Μπούφορντ Γουέστ. Μεταξύ των προσωπικοτήτων που εξέφρασαν τη θλίψη τους για το χαμό του διάσημου καρδιοχειρουργού ήταν και ο πρώην Πρόεδρος της Ν. Αφρικής Νέλσον Μαντέλα, ο οποίος έκανε μνεία στη θαρραλέα στάση του κατά τη διάρκεια του ρατσιστικού καθεστώτος «Απαρτχάιντ».
2 – 9 – 2021
«Φεύγει» από τη ζωή ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, σε ηλικία 96 ετών, αφήνοντας πίσω του ολοζώντανη και πάντα επίκαιρη παρακαταθήκη το πλούσιο, απέραντο και σπουδαίο πολιτιστικό έργο του.
Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στη Χίο στις 29 Ιούλη 1925. Εκεί είχαν εγκατασταθεί οι γονείς του μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Η καταγωγή του πατέρα του ήταν από την Κρήτη και της μητέρας του από τη Μικρά Ασία.
Στα παιδικά του χρόνια γνώρισε πολλές μετακινήσεις λόγω της δουλειάς του πατέρα του. Χίος, Μυτιλήνη, Σύρος, Αθήνα, Γιάννενα, Κεφαλλονιά, Πάτρα, Πύργος, Τρίπολη μέχρι το 1943 και στη συνέχεια Αθήνα. Απάγκιο και απασχόληση για τον Μίκη Θεοδωράκη γίνεται η μουσική. Το 1943 ερχόμενος στην Αθήνα περνά την πόρτα του Ωδείου Αθηνών.
Το έργο του αντηχεί όλη τη μεγάλη πορεία και τις περιπέτειες του λαϊκού κινήματος του 20ού αιώνα. Ήταν και αυτός μέλος της γενιάς που ανδρώθηκε στην Αντίσταση, που πάλεψε για να έρθουν καλύτερες μέρες στον τόπο μας και γι’ αυτή του την απόφαση διώχτηκε, φυλακίστηκε, εξορίστηκε, συνέχισε να παλεύει και να δημιουργεί.
Στα χρόνια της Κατοχής παλεύει οργανωμένα μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ. Παίρνει μέρος στις μάχες του Δεκέμβρη του ’44 μέσα από τις γραμμές του 1ου Λόχου του 1ου Τάγματος του Εφεδρικού ΕΛΑΣ, που είχε τη βάση του στην Ανω Νέα Σμύρνη. Τον Ιούλιο του 1947 συλλαμβάνεται και εξορίζεται στην Ικαρία. Τον χειμώνα του 1949 εξορίζεται στη Μακρόνησο και βασανίζεται φριχτά.
Μετά τη Μακρόνησο εγκαθίσταται σε ένα χωριό στην Κρήτη και στη συνέχεια, με σκληρές θυσίες των γονιών του, μεταβαίνει στην Αθήνα.
Το 1950 αποφοιτά από το Ωδείο με δίπλωμα στην αρμονία, αντίστιξη και φούγκα.
Το 1953 παντρεύεται τη Μυρτώ Αλτίνογλου και μαζί αποκτούν δυο παιδιά, την Μαργαρίτα και τον Γιώργο.
Το 1954 με υποτροφία εγκαθίσταται στο Παρίσι όπου εγγράφεται στο Conservatoire και σπουδάζει μουσική ανάλυση με τον Olivier Messiaen και διεύθυνση ορχήστρας με τον Eugène Bigot. Συνεχίζει το συμφωνικό του έργο και γράφει μερικά από τα σπουδαιότερα συμφωνικά του έργα.
Το 1957 του απονέμεται το πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ της Μόσχας από τον Σοστακόβιτς για το έργο του, Suite No 1 για πιάνο και ορχήστρα.
Το 1958, εβρισκόμενος στο Παρίσι, παίρνει στα χέρια του την επανέκδοση του «Επιταφίου» του Γιάννη Ρίτσου. Ο ομώνυμος δίσκος κυκλοφορεί το 1960 και αποτελεί το ορόσημο για την είσοδο του συνθέτη στο χώρο της λαϊκής μουσικής. Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν ο πρώτος που έβαλε στο στόμα του απλού λαού λόγια μεγάλων ποιητών, μέσα από τη μελοποίηση των στίχων τους. Το 1964 κυκλοφορεί το αριστούργημα «Άξιον Εστί», σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη.
Το 1963, μετά τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη, δημιουργείται η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη και ο Μίκης Θεοδωράκης αναλαμβάνει Γραμματέας της. Εκλέγεται στο κοινοβούλιο ως βουλευτής της ΕΔΑ.
Το 1966, μελοποιεί τη «Ρωμιοσύνη». Τη «Ρωμιοσύνη» είχε γράψει ο Γιάννης Ρίτσος την περίοδο 1945-46.
Τον Μάη του 1967 ο Θεοδωράκης συνελήφθη από τη χούντα. Μπουμπουλίνας, απομόνωση, φυλακές Αβέρωφ, η μεγάλη απεργία πείνας, νοσοκομείο, αποφυλάκιση και κατ΄ οίκον περιορισμός, εκτόπιση με την οικογένεια στη Ζάτουνα Αρκαδίας, στρατόπεδο Ωρωπού. Όλο αυτό το διάστημα συνθέτει συνεχώς. Στον Ωρωπό η κατάσταση της υγείας του επιδεινώνεται. Ξεσπάει ένα κύμα διαμαρτυριών στο εξωτερικό διεκδικώντας την απελευθέρωσή του. To 1970 φυγαδεύεται στο Παρίσι.
Με την πτώση της δικτατορίας, η μουσική του Μίκη ακούγεται πλατιά σε συγκεντρώσεις και μεγάλα στάδια. Το 1983 του απονέμεται το Βραβείο «Λένιν».
Ο Μίκης Θεοδωράκης έγραψε όλα τα είδη της μουσικής: όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, ορατόρια, μπαλέτα, χορωδιακή εκκλησιαστική μουσική, μουσική για αρχαίο δράμα, για θέατρο, για κινηματογράφο, έντεχνο λαϊκό τραγούδι, μετασυμφωνικά έργα.
Επίσης έχει γράψει πολλά βιβλία, που έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες.
Κυριότερα μουσικά έργα του Μίκη Θεοδωράκη
- Κύκλοι τραγουδιών: Τα Παιδικά, Επιτάφιος, Επιφάνια, Πολιτεία Α΄,Β΄,Γ΄και Δ΄, Λιποτάκτες, Μικρές Κυκλάδες, Μαουτχάουζεν, Romancero Gitano, Θαλασσινά Φεγγάρια, Ο Ήλιος και ο Χρόνος, 12 Λαϊκά, Νύχτα Θανάτου, Αρκαδίες, Τα τραγούδια του Αγώνα, Τα τραγούδια του Ανδρέα, 18 Λιανοτράγουδα, Μπαλλάντες, Στην Ανατολή, Τα Λυρικά, Χαιρετισμοί, Επιβάτης, Ραντάρ, Διόνυσος, Φαίδρα, Καρυωτάκης, Τα πρόσωπα του ήλιου, Μνήμη της πέτρας, Ως αρχαίος άνεμος, Μήπως ζούμε σ΄άλλη χώρα;, Μια θάλασσα γεμάτη μουσική, Η Βεατρίκη στην οδό μηδέν, Ασίκικο Πουλάκη, Λυρικώτερα, Λυρικώτατα, Σερενάτες.
- Μουσική για θέατρο: Το τραγούδι του νεκρού αδελφού, Ένας Όμηρος, Εχθρός Λαός, Προδομένος Λαός, Καποδίστριας, Χριστόφορος Κολόμβος, Περικλής, Αυτό το δέντρο δεν το λέγανε υπομονή, Το θεριό του Ταύρου, Μάκβεθ.
- Μουσική για Αρχαίο Δράμα: Ορέστεια (Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες), Αντιγόνη, Ιππείς, Λυσιστράτη, Προμηθεύς Δεσμώτης, Οιδίπους Τύραννος, Εκάβη, Ικέτιδες, Τρωάδες, Φοίνισσες, Αίας.
- Μουσική για κινηματογράφο: Ζορμπάς, Ζ, Σέρπικο, Ιφιγένεια, Ηλέκτρα, Όταν τα ψάρια βγήκαν στη στεριά, Σουτιέσκα (Τίτο), Μπιριμπί, Φαίδρα, Κατάσταση Πολιορκίας, Actas de Marusia.
- Ορατόρια: Άξιον Εστί, Μαργαρίτα, Επιφάνια Αβέρωφ, Κατάσταση Πολιορκίας, Πνευματικό Εμβατήριο, Requiem, Canto General, Θεία Λειτουργία, Λειτουργία για τα παιδιά που σκοτώνονται στον πόλεμο.
- Συμφωνικά και Μουσική Δωματίου: 1η, 2η, 3η 4η, 7η Συμφωνία, Κατά Σαδδουκαίων, Canto Olympico, Τρίο, Σεξτέτο, Το Πανηγύρι της Αση-Γωνιάς, Ελληνική Αποκριά, Κύκλος, Σονατίνα για πιάνο, Σουίτα αρ. 1, 2 και 3, Σονατίνα αρ. 1 και αρ. 2 για βιολί και πιάνο, Οιδίπους Τύραννος, Κοντσέρτο για πιάνο, Ραψωδία για τσέλο και ορχήστρα, Sinfonietta, Adagio.
- Μπαλέτα: Οι Εραστές του Τερουέλ, Αντιγόνη, Ζορμπάς.
- Όπερες: Καρυωτάκης (Οι μεταμορφώσεις του Διονύσου), Μήδεια, Ηλέκτρα, Αντιγόνη, Λυσιστράτη.
Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ με ανακοίνωσή της αναφαίρει για τον Μίκη Θεοδωράκη:
Με βαθιά συγκίνηση κι ένα ακατάπαυστο χειροκρότημα αποχαιρετούμε τον Μίκη Θεοδωράκη, αγωνιστή-δημιουργό, οδηγητή και πρωτεργάτη μιας νέας, μαχόμενης τέχνης στη μουσική.
Ορμητικός, εμπνευσμένος και φλεγόμενος από το πάθος της προσφοράς στο λαό, ο Θεοδωράκης κατόρθωσε να χωρέσει στο μεγαλειώδες έργο του όλο το έπος της λαϊκής πάλης του 20ου αιώνα στη χώρα μας. Άλλωστε, μέρος αυτού του έπους υπήρξε και ο ίδιος.
Από 17 κιόλας χρονών οργανώθηκε στο ΕΑΜ και λίγο μετά στο ΚΚΕ, παίρνοντας μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Τον Δεκέμβρη του ‘44 πολέμησε στη μάχη της Αθήνας, που πνίγηκε στο αίμα και μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού μοιράστηκε με τους συντρόφους του τις άγριες διώξεις του αστικού κράτους ως εξόριστος στην Ικαρία και τη μαρτυρική Μακρόνησο, όπου βασανίστηκε άγρια. Στη συνέχεια, αγωνίστηκε μέσα από την ΕΔΑ και τους Λαμπράκηδες για την πολιτιστική αναγέννηση, ενώ «πλήρωσε» με νέες δοκιμασίες, φυλακές και εξορίες, την παράνομη δράση του ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών το 1967. Συγκλονιστικές ήταν οι συναυλίες που έδινε στο εξωτερικό μέχρι την πτώση της δικτατορίας και στη συνέχεια σε όλη την Ελλάδα. Το 1978 ήταν υποψήφιος δήμαρχος του ΚΚΕ στην Αθήνα, ενώ το 1981 και το 1985 εκλέχτηκε βουλευτής του Κόμματος. «Τα πιο δυνατά και όμορφα χρόνια μου τα έζησα στις γραμμές του ΚΚΕ» είχε δηλώσει στην εκδήλωση που διοργάνωσε το Κόμμα για να τιμήσει τα 90 χρόνια της καλλιτεχνικής και κοινωνικής προσφοράς του.
Πράγματι ο Θεοδωράκης δεν ξέχασε ποτέ τα ιδανικά της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, που έμειναν ανεκπλήρωτα. Το έργο του είναι μια διαρκής αναμέτρηση με την αδικία και την ηττοπάθεια, ένα σάλπισμα πάλης, νέων αγώνων, αντίστασης, ανάτασης κι ελπίδας. «Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις… εκεί που πάει να σκύψει… να την πετιέται από ξαρχής» είναι η απάντησή του στην πίκρα και την απογοήτευση ενός λαού, που τα όνειρά του δεν πήραν ακόμα εκδίκηση.
Αυτή η κατάφαση στη ζωή και τον αγώνα δεν είναι ρηχή και πάντα εύκολη. Κάποιες φορές αναδύεται μέσα από βασανιστικό αναστοχασμό. Χωρίς αμφιβολία ο Μίκης, όσο καλά ήξερε να χτυπά κάθε μικρή και μεγάλη αδικία, το ίδιο καλά ήξερε να εδραιώνει την πίστη ότι η αγάπη, η ευτυχία, η ειρήνη και η ελευθερία είναι πράγματα κατορθωτά. Αλλά κι όσο ρωμαλέα και δυνατά χειριζόταν το «δίκοπο μαχαίρι», το «αστραφτερό σπαθί» της μουσικής του, τόσο εύκολα ήξερε να απαλαίνει το τραγούδι του, αγγίζοντας με τρυφερή ευαισθησία κάθε καλό και ωραίο στη ζωή και τον κόσμο.
Η μουσική του Μίκη είναι ζυμωμένη με όλα εκείνα τα υλικά που φτιάχνουν τη μεγάλη τέχνη, την τέχνη που συλλαμβάνει τον σφυγμό της εποχής της και προαισθάνεται το επερχόμενο. Το αίσθημα, το φρόνημα, η μνήμη και η πείρα του λαού που αγωνίζεται, είναι η πηγή της έμπνευσής του. «Ό,τι φτιάξαμε το πήραμε από το λαό και στο λαό το επιστρέφουμε» έλεγε και αυτό δεν ήταν σεμνοτυφία. Ο Θεοδωράκης είχε βαθιά συνείδηση ότι για το προσωπικό του καλλιτεχνικό κατόρθωμα σπουδαίο ρόλο έπαιξε η εποχή του. Είχε απόλυτη επίγνωση ότι στον ιδιαίτερο τρόπο και τον δυναμισμό της τέχνης του αντανακλούσαν οι πράξεις του λαού κι ότι η δική του συμμετοχή στη λαϊκή δράση, παρότι τον αποσπούσε σε κάποιο βαθμό από τη δημιουργία του, ήταν το οξυγόνο της. «Ο καλλιτέχνης που ζει και δημιουργεί μέσα στην πάλη, εξασφαλίζει ξεχωριστή θέση για το έργο του» δήλωνε. Το έργο του είναι λαμπρή απόδειξη ότι η μεγάλη τέχνη είναι πάντα πολιτική είτε το επιδιώκει είτε δεν το επιδιώκει ο δημιουργός της.
Ο Θεοδωράκης είχε και εμπιστοσύνη στο λαό. Πίστευε ότι ο λαός έχει τη δύναμη να κατακτήσει ό,τι πιο υψηλό και όμορφο δημιουργεί ο άνθρωπος στην ιστορία του. Γι’ αυτό και με ιερή αφοσίωση καλλιέργησε μια τέχνη που ανυψώνει το λαό. Ο Μίκης δεν μελοποίησε μόνο έξοχα τον ποιητικό λόγο χωρίς να τον προδίδει, τον αναδημιούργησε και τον παρέδωσε με εκείνη τη μορφή που μπαίνει κατευθείαν στη λαϊκή καρδιά. «Έφερε την ποίηση στο τραπέζι του λαού, πλάι στο ποτήρι και το ψωμί του», όπως έγραφε γι’ αυτόν ο Ρίτσος. Δεν είναι μόνο η ανεπανάληπτη στην ιστορία συνομιλία της μουσικής του με την ποίηση του Ρίτσου στον «Επιτάφιο», που μέσα και από τις συγκλονιστικές ερμηνείες του Μπιθικώτση και του Χιώτη έγινε ένας διαχρονικός λαϊκός θρήνος και ύμνος μαζί στον θάνατο που γονιμοποιεί το μέλλον. Ο Θεοδωράκης πέτυχε να μιλήσει με την υψιπετή ποίηση στη λαϊκή ψυχή, ακόμα και μέσα από απαιτητικές και ασυνήθιστες στο λαϊκό αυτί μουσικές φόρμες, όπως αυτές στο «Άξιον Εστί» του Ελύτη, στο «Επιφάνεια-Αβέρωφ» του Σεφέρη, στο «Πνευματικό Εμβατήριο» του Άγγελου Σικελιανού κ.ά.
Στον ποταμό του έργου του συνυπάρχουν σχεδόν όλα τα είδη μουσικής: Οι λαϊκοί δρόμοι και το δημοτικό τραγούδι, αλλά και η αρχαία τραγωδία, το βυζαντινό μέλος, το κλασσικό τραγούδι, η συμφωνική μουσική, τα ορατόρια. Πολύπλευρος και πολυτάλαντος, διανοούμενος καθώς ήταν, είχε και ένα πλούσιο συγγραφικό έργο. Στην περίπτωση του Μίκη Θεοδωράκη συναντήθηκε η καλλιτεχνική ιδιοφυΐα με μια προσωπικότητα ανήσυχη, άγρυπνη και δημιουργική, που ένοιωθε πάντα την ανάγκη να ξεπερνά τον εαυτό της. Η μουσική του έσπασε τα σύνορα της χώρας, καθώς η γλώσσα της έχει την οικουμενικότητα από τα κοινά βάσανα, τις ελπίδες, τα οράματα που μοιράζονται όλοι οι λαοί, όλοι οι ταπεινοί της γης. Η παγκόσμια αναγνώριση της καλλιτεχνικής και κοινωνικής προσφοράς του επισφραγίστηκε με το βραβείο Λένιν για την ειρήνη. Και αύριο με τη δική του μουσική θα τραγουδήσουμε μαζί οι λαοί στην Ελλάδα, την Τουρκία, την Κύπρο, τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή, παντού στη γη, το τραγούδι της ειρήνης.
Στον Μίκη άρεσε να περπατά, να αναπνέει «στους μεγάλους δρόμους, κάτω απ’ τις αφίσες». Και εκεί η μουσική του θα συνεχίζει να ακούγεται, να εμπνέει, να παρακινεί, να διαπαιδαγωγεί. Με τη μουσική του Μίκη θα συνεχίζουμε να πορευόμαστε ώσπου… «να σημάνουν οι καμπάνες» της κοινωνικής απελευθέρωσης. Αλλά και όταν «τελειώσει ο πόλεμος» δεν θα τον ξεχάσουμε… Θα είναι μαζί μας και όταν «κοκκινίζουν τα όνειρα>>
Αθάνατος Μίκη!
Πηγή : ALT.GE
3 – 9 – 1568
Γεννιέται ο Αντριάνο Μπανκιέρι (Adriano Banchieri), Ιταλός συνθέτης, μουσικός θεωρητικός και ποιητής της ύστερης Αναγέννησης και του πρώιμου Μπαρόκ.
Επίσης, ίδρυσε την Accademia dei Floridi στη Μπολόνια.
3 – 9 – 1658
Πεθαίνει ο Άγγλος στρατιωτικός και πολιτικός Όλιβερ Κρόμγουελ (Oliver Cromwell).
Απέκτησε τον τίτλο του «Λόρδου Προστάτη» της Μ. Βρετανίας το 1653-1658. Ηγήθηκε δυνάμεων στον Εμφύλιο Πόλεμο κατά του βασιλιά Καρόλου του Α’. Ήταν πολέμιος του Καθολικισμού, ενώ κατά τη διάρκεια της εξουσίας του προσάρτησε τη Σκωτία και την Ιρλανδία.
3 – 9 – 1695
Γεννιέται ο Ιταλός συνθέτης και βιολονίστας, του ύστερου Μπαρόκ Πιέτρο Αντόνιο Λοκατέλι (Pietro Antonio Locatelli).
3 – 9 –1734
Γεννιέται ο Άγγλος ζωγράφος τοπίων και πορτρέτων Τζόζεφ Ράιτ (Joseph Wright).
Είχε δημόσια αναγνωριστεί ως «ο πρώτος επαγγελματίας ζωγράφος που εξέφρασε το πνεύμα της Βιομηχανικής επανάστασης».
3 – 9 –1939
Δύο μέρες μετά την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας στην Πολωνία η Βρετανία και η Γαλλία της κηρύσσουν τον πόλεμο, δίχως ωστόσο να ρίξουν τουφεκιά.
Είναι ο λεγόμενος «παράξενος πόλεμος», ο οποίος στην πραγματικότητα δεν ήταν καθόλου παράξενος, αφού οι ιμπεριαλιστές ευελπιστούσαν σε μια προέλαση της φασιστικής πολεμικής μηχανής προς Ανατολάς (δηλαδή τη Σοβιετική Ένωση).
3 – 9 – 1940
Γεννιέται ο Ουρουγουανός συγγραφέας Εντουάρντο Γκαλεάνο.
Στο ευρύ κοινό έγινε γνωστός για το «Ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» (1971). Ο Γκαλεάνο έκανε πολλά επαγγέλματα προτού η συγγραφή καταστεί ο κύριος οικονομικός του πόρος.
Ήδη στα 14 χρόνια του έδινε σκίτσα του στην εφημερίδα «Σολ» του σοσιαλδημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Ουρουγουάης, το 1961 ως το 1964 ήταν διευθυντής σύνταξης του εβδομαδιαίου πολιτικο-πολιτιστικού περιοδικού «Μάρτσα, ενώ τα έργα του λογοκρίθηκαν από τις δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής και ο ίδιος έζησε για πολλά χρόνια στην Αργεντινή, ενώ ήταν φίλος της Κούβας.
Προσβλήθηκε από καρκίνο του πνεύμονα το 2007, η υγεία του για χρόνια ήταν εύθραυστη.
Στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί τα έργα του: «Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» (1971), «Μνήμες φωτιάς» (1982-1986), «Ο αιώνας του ανέμου» (1986), «Το βιβλίο των εναγκαλισμών» (1989), «Τα χίλια πρόσωπα του ποδοσφαίρου» (1995), «Ένας κόσμος ανάποδα» (1998) και «Καθρέφτες. Μία σχεδόν παγκόσμια ιστορία» (2008). Πολλοί υποστηρίζουν ότι το καλύτερο από τα βιβλία του υπήρξε το «Τα χίλια πρόσωπα του ποδοσφαίρου» (1995), μια συλλογή με μικροϊστορίες πάνω στη μαγεία του ποδοσφαίρου, έτσι όπως μόνο οι Λατινοαμερικάνοι γνωρίζουν να τις ζουν και να τις περιγράφουν.
3 – 9 – 1943
Μετά την ολοκληρωτική κατάληψη της Σικελίας αρχίζει η απόβαση των Συμμαχικών δυνάμεων (ΗΠΑ, Βρετανίας και Καναδά) στην κυρίως Ιταλία.
3 – 9 – 1983
Πεθαίνει η ηθοποιός Έλλη Λαμπέτη.
Πριν τελειώσει το σχολείο ήταν μαθήτρια της Μαρίκας Κοτοπούλη και έπαιζε σε θεατρικές παραστάσεις με τον Δημήτρη Χορν, ο οποίος ήταν και ο άντρας της ζωής της. Η επιτυχία της στο θέατρο και στον κινηματογράφο σκιάστηκε πολλές φορές από τις προσωπικές απώλειες, αφού έχασε πρόωρα πέντε από τα έξι αδέλφια της και ήταν ορφανή.
Όταν η Έλλη Λαμπέτη ήταν φτασμένη πρωταγωνίστρια, υιοθέτησε, χωρίς νομική κατοχύρωση, ένα κοριτσάκι, το οποίο ύστερα από πέντε χρόνια το πήραν πίσω οι φυσικοί του γονείς. Εκείνη έπεσε σε μελαγχολία, χώρισε και λίγο αργότερα αρρώστησε και ταλαιπωρήθηκε μέχρι το θάνατό της.
3 – 9 – 1994
Πεθαίνει ο μεγάλος ζωγράφος Νίκος Χατζηκυριάκος – Γκίκας.
Οι επισκέψεις του στην Ύδρα, από όπου καταγόταν η μητέρα του, τον επηρέασαν καθοριστικά. Το 1922 εγγράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, την οποία εγκαταλείπει το 1923 μετοικώντας για σπουδές στο Παρίσι, όπου εγγράφεται στη Σορβόννη, παρακολουθώντας μαθήματα γαλλικής και ελληνικής φιλολογίας και αισθητικής.
Η πρώτη ατομική του έκθεση οργανώνεται το 1927 στην «Galerie Percier» στο Παρίσι. Το 1928 εκθέτει για πρώτη φορά στην Αθήνα, από κοινού με τον γλύπτη Μιχάλη Τόμπρο στην γκαλερί «Στρατηγοπούλου». Την ίδια χρονιά καλείται να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία, την οποία ολοκληρώνει το 1929.
Καθώς και εκείνος ανήκε στην περίφημη «Γενιά του ’30», που εν μέσω θυελλών την απασχόλησε τόσο πολύ το περιβόητο ζήτημα της «ελληνικότητας», ο Χατζηκυριάκος – Γκίκας το πρώτο που δίδαξε ήταν ότι ο ελληνικός λαός δεν πρέπει να «απολογείται» σε κανέναν, αλλά ούτε και να ζητά να «μοιάσει» με κάποιον. Πίστευε ότι αν «ψάχνεις» την προσωπικότητα την «χάνεις», γιατί προσπαθείς να μιμηθείς, αντί να διαμορφώσεις. Έχοντας διαμορφώσει ένα όραμα που δεν ήταν στενά εικαστικό, ο Νίκος Χατζηκυριάκος – Γκίκας , εμπνεόμενος κυρίως από το ελληνικό φως, μελέτησε τις αναζητήσεις της σύγχρονης με αυτόν Τέχνης, δέχθηκε επιρροές από όλες τις περιοχές των σύγχρονών του ρευμάτων και αποτύπωσε μια πλευρά της ελληνικότητας, με δωρικό ύφος, στιβαρή σχεδίαση και κυρίως συγκρατημένη στο εύκολο συναίσθημα. Πνεύμα ανήσυχο, ασχολήθηκε με τη γλυπτική, την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία, ενώ έγραψε αρκετά βιβλία, αλλά και κριτικές και μεταφράσεις λογοτεχνίας και ποίησης.
Υπήρξε από τους συνιδρυτές του πρωτοπόρου περιοδικού Τέχνης και Λόγου «Το Τρίτο Μάτι» όπου και εξέθεσε για πρώτη φορά τις αισθητικές του θεωρίες. Ως καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ, αποτέλεσε πόλο έμπνευσης για τους μαθητές του. Ο Νίκος Χατζηκυριάκος – Γκίκας , που μας έδωσε ένα έργο αρραγές στην πορεία του χρόνου και του οποίου η ελληνικότητα δεν εκφραζόταν από τη νοσταλγική συναισθηματολογία, αλλά απέρρεε ως ψυχική ανάγκη της οποίας οι πηγές εντοπίζονται στην κλασική του παιδεία, «έφυγε» στις 3 Σεπτέμβρη 1994.
4 – 9 – 1882
Με το πάτημα ενός κουμπιού, ο Τόμας Έντισον (Thomas Edison) ηλεκτροφωτίζει μια ολόκληρη συνοικία της Νέας Υόρκης.
4 – 9 – 1962
Ο Κένεντι κλιμακώνει την ιμπεριαλιστική επιθετικότητα ενάντια στην ΕΣΣΔ και την Κούβα, τονίζοντας σε διάγγελμά του ότι θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπιση της σοβιετικής «απειλής» στο δυτικό ημισφαίριο.
Τον επόμενο μήνα θα ξεσπάσει η «κρίση των πυραύλων».
4 – 9 – 1970
Ο σοσιαλιστής υποψήφιος Σαλβαδόρ Αλιέντε (Salvador Guillermo Allende Gossens) συγκεντρώνει το 36,63% των ψήφων στις προεδρικές εκλογές της Χιλής και με την υποστήριξη του υποψηφίου του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Ραντομίρο Τόμιτς (που ήρθε τρίτος με 28,09%) στο Κογκρέσο αναδεικνύεται σε Πρόεδρο της Χιλής.
Ο Αλιέντε θα ανατραπεί από στρατιωτικό πραξικόπημα στις 11/9/1973 και θα δολοφονηθεί την ίδια μέρα. Το πραξικόπημα οργανώθηκε με συνεργασία της CIA και Χιλιανών αστικών δυνάμεων.