Σάββατο 11 Οχτώβρη 2025 – Κυριακή 12 Οχτώβρη 2025
Μια ματιά στα Συνέδρια του ΚΚΕ την περασμένη 35ετία από το 14ο μέχρι σήμερα
Διδασκόμαστε από την πορεία ωρίμανσης του Κόμματος, αντιστοιχιζόμαστε πληρέστερα με το επαναστατικό του Πρόγραμμα και συμβάλλουμε στην ανάπτυξη της κοσμοθεωρίας μας
| Το κτίριο της ΚΕ του ΚΚΕ, στολισμένο για το 16ο Συνέδριο |
Με τη δημοσιοποίηση των Θέσεων της Κεντρικής Επιτροπής και την πλατιά διακίνησή τους από τις Κομματικές Οργανώσεις εγκαινιάστηκε η προσυνεδριακή διαδικασία για το 22ο Συνέδριο του ΚΚΕ που θα διεξαχθεί στις 29-31 Γενάρη του 2026 με σύνθημα: «ΚΚΕ δυνατό, σταθερό σε κάθε δοκιμασία, έτοιμο στο κάλεσμα της Ιστορίας για τον Σοσιαλισμό!». Υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για να διεξαχθεί μια πλατιά και γόνιμη συζήτηση με τις Θέσεις του Συνεδρίου.
Σε τροχιά Συνεδρίου μπαίνει και ο «Ριζοσπάστης», που το επόμενο διάστημα θα φιλοξενήσει μέρος του προσυνεδριακού διαλόγου, αρθρογραφία με επίκεντρο το 22ο Συνέδριο και το περιεχόμενό του, σχετικές στήλες κ.ά. Στο παρόν δισέλιδο γίνεται μια συνοπτική αλλά ιδιαίτερα χρήσιμη ανασκόπηση στην κορυφαία διαδικασία του Κόμματος για την προηγούμενη 35ετία.
Η γνώση όλης της πορείας οργανωτικής και ιδεολογικής – πολιτικής ανασυγκρότησης του Κόμματος όλη αυτή την 35ετία είναι σημαντική προϋπόθεση για να κατανοηθεί το ζήτημα που βρίσκεται στο επίκεντρο, το κύριο θέμα του 22ου Συνεδρίου.
Πρόκειται για μια περίοδο και μια διαδικασία με μεγάλες δυσκολίες για το Κόμμα. Με σκληρό αγώνα αλλά και διαπάλη μπόρεσε να κατακτήσει αυτό που σήμερα περιγράφουμε ως στρατηγική και προγραμματική ετοιμότητα.
14ο Συνέδριο 18-21 Δεκέμβρη 1991*
«ΚΚΕ ΔΥΝΑΤΟ ΕΓΓΥΗΣΗ ΓΙΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΡΟΟΔΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ»
Το 14ο Συνέδριο αποτέλεσε την αφετηρία ανασυγκρότησης του ΚΚΕ. Είχε προηγηθεί η περίοδος της ιδεολογικής – πολιτικής και οργανωτικής κρίσης, της διαπάλης με τον οπορτουνισμό στις γραμμές του Κόμματος, με δυνάμεις που επιδίωκαν ανοιχτά τη μετατροπή του ΚΚΕ σε σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Διαπάλη που οδήγησε στη διάσπαση του Κόμματος τον Ιούλη του 1991 και την αποχώρηση μεγάλου μέρους των μελών της ΚΕ που είχαν εκλεγεί στο 13ο Συνέδριο (Φλεβάρης 1991) αλλά και άλλων στελεχών. Το 14ο Συνέδριο αποτελεί τομή, με την έννοια ότι προετοίμασε ιδεολογικά και πολιτικά την πορεία επαναστατικής ανασυγκρότησης του ΚΚΕ, κυρίως προετοίμασε τα επόμενα χρόνια το Πρόγραμμα του 15ου Συνεδρίου.
| Πρωτοσέλιδο του «Ριζοσπάστη» παραμονές του 14ου Συνεδρίου |
Ηταν περίοδος που Κομμουνιστικά Κόμματα αυτοδιαλύονταν ή μεταλλάσσονταν, που εγχώριες οπορτουνιστικές δυνάμεις ξόρκιζαν ακόμα και τη λέξη κομμουνισμός. Σε αυτές τις συνθήκες το 14ο Συνέδριο παρόλο που δεν ήταν απαλλαγμένο από την επίδραση των προγραμματικών επεξεργασιών και της στρατηγικής του Κόμματος τις δεκαετίες του 1970 και 1980, κατάφερε να ανοίξει τον δρόμο. Σημαντικό στοιχείο ήταν ότι χαρακτήρισε τις ανατροπές των σοσιαλιστικών χωρών ως αντεπανάσταση και ιστορικό πισωγύρισμα. Ταυτόχρονα, έγινε μια πρώτη προσπάθεια αυτοκριτικής για τη μη σωστή ανάγνωση των εξελίξεων στην ΕΣΣΔ, για τη στάση απέναντι στην «Περεστρόικα», η οποία θα συνεχιστεί στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του 1995 με θέμα: «Προβληματισμοί για τους παράγοντες που καθόρισαν την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη – Η επικαιρότητα και αναγκαιότητα του σοσιαλισμού». Η συνδιάσκεψη βέβαια πήγε και ένα βήμα παραπέρα, αφού ήταν η πρώτη ουσιαστική απόπειρα να διευρυνθούν οι αιτίες των ανατροπών με βάση τη διαλεκτική υλιστική ανάλυση των γεγονότων.
Το σταθερό κράτημα ψηλά της σημαίας του σοσιαλισμού – κομμουνισμού αποτυπώθηκε και λίγες μέρες μετά το 14ο Συνέδριο, στο ιστορικό πρωτοσέλιδο του «Ριζοσπάστη» στις 28 Δεκέμβρη 1991 με τίτλο «Ψηλά τη σημαία. Ελπίδα η πάλη των λαών».
Ακόμη το 14ο Συνέδριο εκτιμώντας τα λάθη σχετικά με την επιλογή της συγκρότησης του «Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου» άνοιξε τον δρόμο για συμπεράσματα διαχρονικής σημασίας σε σχέση με την πολιτική συμμαχιών του ΚΚΕ. Το ΚΚΕ ήταν το μόνο κόμμα που όχι μόνο καταψήφισε στη Βουλή την αντιλαϊκή Συνθήκη του Μάαστριχτ από τα 12 τότε κράτη – μέλη της ΕΟΚ, αλλά και οργάνωσε πλατιά προπαγανδιστική καμπάνια για την ενημέρωση των εργαζομένων και του λαού.
| Από τις εργασίες του 15ου Συνεδρίου |
Σημαντική επίσης επεξεργασία της περιόδου μετά το 14ο Συνέδριο αποτέλεσε αυτή για την ΕΟΚ και την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση, ξεκαθαρίζοντας τη θέση του για τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της και τον καθορισμό της γραμμής της πάλης για την αποδέσμευση από τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες.
Αξίζει να σημειωθεί πως το ΚΚΕ εκείνα τα χρόνια κράτησε σταθερά το τιμόνι ενάντια στον εθνικισμό και τον κοσμοπολιτισμό του κεφαλαίου. Ηταν η μόνη πολιτική δύναμη που ήδη από το 1992 καταδίκασε την ιμπεριαλιστική επέμβαση για τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, την οποία στήριξαν από κοινού αστικές δυνάμεις και δυνάμεις του οπορτουνισμού. Αποκάλυψε ότι το βασικό πρόβλημα βρίσκεται στα ιμπεριαλιστικά σχέδια των ΗΠΑ – ΝΑΤΟ και τότε ΕΟΚ στην περιοχή, σχέδια που κάλεσε τον λαό να τα αντιπαλέψει.
15ο Συνέδριο 22 – 26 Μάη 1996
«ΚΚΕ ΜΕΤΩΠΟ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΩΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ»
Στο 15ο Συνέδριο τέθηκαν τα θεμέλια της νέας στρατηγικής αντίληψης του ΚΚΕ με την ψήφιση νέου Προγράμματος και νέου Καταστατικού. Σε αυτά ο χαρακτήρας της επικείμενης επανάστασης προσδιορίζεται ως σοσιαλιστικός και ουσιαστικά απορρίπτονται τα στάδια στην επαναστατική διαδικασία. Ακόμα ξεκαθαρίστηκε ο χαρακτήρας της κοινωνικής συμμαχίας που πρέπει να επιδιώκει η εργατική τάξη.
| Από τις εργασίες του 17ου Συνεδρίου |
«Οι εσωτερικές εξελίξεις που μεσολάβησαν στη χώρα και στη θέση της στο σύστημα του ιμπεριαλισμού, τη δεκαετία του ’80 και την πρώτη πενταετία του ’90, συνέβαλαν να ωριμάσουν περισσότερο οι υλικές προϋποθέσεις για τον σοσιαλισμό στη χώρα μας. Στην εποχή μας, η εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στον σοσιαλισμό, η πάλη των τάξεων κατευθύνεται στη λύση της βασικής αντίθεσης κεφαλαίου – εργασίας. Η επαναστατική αλλαγή στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστική. Κινητήριες δυνάμεις της σοσιαλιστικής επανάστασης θα είναι η εργατική τάξη ως ηγετική δύναμη, οι μισοπρολετάριοι, η φτωχή αγροτιά και τα πιο καταπιεσμένα λαϊκά μικροαστικά στρώματα της πόλης. Η νεολαία θα παίξει δραστήριο ρόλο στον αγώνα για τον σοσιαλισμό και την οικοδόμησή του» (Από το Πρόγραμμα που ψήφισε το 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ).
Η μεγάλη προσφορά του Προγράμματος του 15ου Συνεδρίου είναι ότι ξεδιάλυνε τα παραπάνω βασικά ζητήματα για τον χαρακτήρα της εποχής και της επανάστασης, παρότι περιλαμβάνονταν αναβιώσεις και αντιφάσεις της παλαιότερης λαθεμένης στρατηγικής. Τέτοιο για παράδειγμα ήταν η πρόβλεψη στο Πρόγραμμα της πιθανότητας ανάδειξης, μέσω κοινοβουλίου, κυβέρνησης αντιιμπεριαλιστικών αντιμονοπωλιακών κοινωνικών δυνάμεων που, κάτω από προϋποθέσεις, μπορούσε να αποτελούσε κρίκο για την επαναστατική διαδικασία. `Η ακόμα το γεγονός ότι στο πλαίσιο του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Μετώπου έμενε ανοιχτή η πιθανότητα συνεργασίας με άλλες πολιτικές δυνάμεις.
| Εκδοση με την Απόφαση του 18ου Συνεδρίου: «Εκτιμήσεις και συμπεράσματα από τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στον 20ό αιώνα. Η αντίληψη του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό» |
16ο Συνέδριο 14-17 Δεκέμβρη 2000
«ΚΚΕ ΙΣΧΥΡΟ ΜΕΤΩΠΟ ΛΑΪΚΟ Η ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ Ο ΔΡΟΜΟΣ».
Η είσοδος στον 21ο αιώνα συνδυάζεται με νέα βήματα στις επεξεργασίες του ΚΚΕ, που αποκρυσταλλώθηκαν στην Απόφαση του 16ου Συνεδρίου. Οι αγώνες που προηγήθηκαν τροφοδότησαν με πλούσια πείρα και συμπεράσματα το Κόμμα, σε συνδυασμό με την επίπονη προσπάθεια μελέτης της Ιστορίας του και ανάπτυξη της θεωρίας που συνεχίστηκε. Το Συνέδριο αντιμετώπισε ζητήματα που αφορούσαν την προσαρμογή της τρέχουσας πολιτικής δράσης με το νέο Πρόγραμμα.
Εκείνη την περίοδο η Ελλάδα μπήκε στην Οικονομική Νομισματική Πολιτική (ΟΝΕ), ενώ τέθηκαν και με μεγαλύτερη ένταση οι θεωρίες του κοινωνικού εταιρισμού, μέσα από τις ΟΚΕ (Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή).
Εναν χρόνο νωρίτερα, το 1999 ιδρύθηκε, μετά από πρωτοβουλία του Κόμματος, το Πανεργατικό Αγωνιστικό Μέτωπο (ΠΑΜΕ) ως πόλος συσπείρωσης ταξικά προσανατολισμένων συνδικαλιστικών οργανώσεων, στον αντίποδα του εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού, με γραμμή σε αντιπαράθεση με τη σύγχρονη στρατηγική του κεφαλαίου.
Το ΚΚΕ αντιπάλεψε σε όλα τα επίπεδα τις θεωρίες της ταξικής συνεργασίας και τη διαβρωτική επίδραση των συμβιβασμένων συνδικαλιστικών ηγεσιών. Υπερασπίστηκε την ταξική οργάνωση της εργατικής τάξης και αποκάλυψε τον χαρακτήρα των διάφορων Ευρωπαϊκών και Ελληνικών Φόρουμ, που προβάλλονταν ως νέες μορφές κινήματος ενάντια στην ταξική οργάνωση των εργαζομένων.
| Από την έναρξη του 20ού Συνεδρίου |
Επίσης το 1999 πραγματοποιήθηκε η επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία, με το ΚΚΕ, την ΚΝΕ και την ΕΕΔΥΕ να πρωτοστατούν στις διαδηλώσεις και την ευρεία καταδίκη των εγκλημάτων του ιμπεριαλισμού.
«Το Κόμμα διατήρησε ανοιχτό το μέτωπο αντίθεσης στις επιλογές της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Με τη δράση του συνέβαλε να αποκαλύπτεται ο πραγματικός αντιλαϊκός αντιδραστικός χαρακτήρας και η σημερινή εξέλιξη του διακρατικού περιφερειακού καπιταλιστικού οργανισμού της ΕΕ. Οι Θέσεις του Κόμματος για τις εξελίξεις στα Βαλκάνια και η δράση ενάντια στον πόλεμο, την παράδοση Οτσαλάν, την επίσκεψη Κλίντον, το νέο δόγμα του ΝΑΤΟ, τα ΝΑΤΟικά στρατηγεία και τις πολυεθνικές ΝΑΤΟικές ασκήσεις βοήθησαν ευρύτερες δυνάμεις να απεγκλωβίζονται από τη λογική της μοιρολατρίας και της ηττοπάθειας που καλλιεργεί η άρχουσα τάξη». (Από την Απόφαση του 16ου Συνεδρίου).
17ο Συνέδριο 9-12 Φλεβάρη 2005
«ΚΚΕ ΙΣΧΥΡΟ ΓΙΑ ΤΟ ΛΑΟ, ΤΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ, ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ».
Το 17ο Συνέδριο ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τις διεθνείς εξελίξεις, τον λεγόμενο πόλεμο κατά της «τρομοκρατίας». Επίσης, με την αναγκαιότητα διακριτού κομμουνιστικού πόλου διεθνώς ψηφίζοντας ξεχωριστή Απόφαση με θέμα την Κατάσταση στο Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα. Εκτίμησε ακόμη την πορεία ανασυγκρότησης του Κόμματος με αφετηρία το 14ο Συνέδριο. Στο 17ο Συνέδριο αποφασίστηκε η πραγματοποίηση Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης για τη νεολαία, η όποια και έγινε τον Οκτώβρη του 2005 με θέμα: «Η δράση του Κόμματος για τα προβλήματα της Νεολαίας. Η στήριξη της ΚΝΕ».
| Από τις εργασίες του 21ου Συνεδρίου |
Εκείνη την περίοδο σημειώθηκε ισχυρή καπιταλιστική ανάπτυξη και εφαρμόστηκαν μια σειρά από αντιλαϊκές αναδιαρθρώσεις που ουσιαστικά αύξαναν τον βαθμό εκμετάλλευσης σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους ζωής της εργατικής τάξης. Το ΚΚΕ μπήκε μπροστά στην αποκάλυψη του μηχανισμού εκμετάλλευσης και στην οργάνωση αγώνων για να αποκρουστεί η επίθεση. Οι Αποφάσεις του 17ου Συνεδρίου συνέβαλαν στο να ξεκαθαριστεί καλύτερα ο χαρακτήρας της καπιταλιστικής ανάπτυξης στην Ελλάδα, η θέση της χώρας στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Επίσης στις επεξεργασίες του 17ου Συνεδρίου – και σε έναν βαθμό και στο 16ο – αποτυπώθηκαν βήματα στην προσπάθεια να αναδειχθεί καλύτερα ο χαρακτήρας της γραμμής συμμαχίας των κοινωνικών δυνάμεων που προωθεί το ΚΚΕ σε αντικαπιταλιστική αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση ως «λαϊκή συμμαχία», ως βασικά δηλαδή κοινωνική συμμαχία στηριγμένη στο εργατικό κίνημα και τα κινήματα των αυτοαπασχολούμενων, των αγροτών, στους εργατικούς – λαϊκούς αγώνες.
«Η πορεία ανασυγκρότησης του Κόμματος, η ανοδική πορεία του τα τελευταία χρόνια, επιβεβαιώνει τη ζωτικότητα των κομμουνιστικών ιδεών.
Η επιδίωξη του αντιπάλου να θέσει το Κόμμα στο περιθώριο, να του στερήσει το κύρος που έχει κατακτήσει στην ιστορική του διαδρομή δεν καρποφόρησε. Αν το 1989-’91 είχε διαλυθεί το ΚΚΕ, αν είχε μεταλλαχθεί σε κόμμα σοσιαλδημοκρατικού προσανατολισμού, το κενό θα ήταν μεγάλο για το λαϊκό κίνημα…
| Στο Γαλάτσι έγινε η εκδήλωση έναρξης του 21ου Συνεδρίου |
Με αφετηρία τα πρώτα συμπεράσματα για τις αιτίες και τους παράγοντες που οδήγησαν στην επικράτηση της αντεπανάστασης στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες στην Ευρώπη, το Κόμμα υπερασπίστηκε την προσπάθεια οικοδόμησης του σοσιαλισμού τον 20ό αιώνα, την προσφορά του στην εργατική τάξη και τους λαούς, τη δυνατότητα να κατακτήσουν την εξουσία η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της, για την κατάργηση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Ταυτόχρονα, ανέδειξε λάθη και παρεκκλίσεις που έγιναν και συνέβαλαν στη νίκη της αντεπανάστασης.
Το πολύτιμο δίδαγμα για το Κόμμα μας είvαι ότι σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής επίθεσης, υποχώρησης και κρίσης του κομμουνιστικού κινήματος, προκειμένου να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες, οφείλει να έχει σταθερότητα στη μαρξιστική – λενινιστική ιδεολογία, στις αρχές και τις αξίες του επαναστατικού εργατικού κινήματος και στον σοσιαλισμό. Να εξετάζει κριτικά και αυτοκριτικά τη δουλειά του. Να φροντίζει για την ανάπτυξη σύγχρονων θεωρητικών επεξεργασιών, να έχει τη διορατικότητα να προβλέπει και την ικανότητα να αναπροσαρμόζει τη δράση του εκεί που οι εξελίξεις το απαιτούν» (Από την Απόφαση του 17ου Συνεδρίου).
18ο Συνέδριο 18-22 Φλεβάρη 2009
«ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΝΤΕΠΙΘΕΣΗΣ»
Κορυφαίο ζήτημα του 18ου Συνεδρίου αποτέλεσε η ψήφιση ντοκουμέντου για τις αιτίες νίκης της αντεπανάστασης, με συμπεράσματα για την επικαιρότητα του σοσιαλισμού.
«Tο KKE παραμένει αταλάντευτο στην υπεράσπιση της προσφοράς της σοσιαλιστικής πορείας της EΣΣΔ, γενικότερα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης κατά τον 20ό αιώνα, στην πάλη για την κοινωνική πρόοδο, την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. (…)
Μελετάμε τη σκληρή πορεία της ταξικής πάλης για το πέρασμα στη νέα κοινωνία, για τη θεμελίωση και ανάπτυξή της, για την επέκταση και εμβάθυνση των νέων σχέσεων παραγωγής – κατανομής και όλων των κοινωνικών σχέσεων και τη διαμόρφωση του νέου ανθρώπου. Αναδεικνύουμε τις αντιφάσεις, τα λάθη και τις παρεκκλίσεις υπό την πίεση και του διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων, χωρίς να οδηγούμαστε στο μηδενισμό.
Tα βλέπουμε κριτικά και αυτοκριτικά, για να γίνει το KKE, ως τμήμα του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, ισχυρότερο στην πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού, για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Μελετάμε και κρίνουμε την πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και αυτοκριτικά, δηλαδή με πλήρη συνείδηση ότι και οι δικές μας αδυναμίες, θεωρητικές ανεπάρκειες και λαθεμένες εκτιμήσεις αποτελούσαν μέρος του προβλήματος». (Από την εισαγωγή της Απόφασης «Εκτιμήσεις και Συμπεράσματα από την Σοσιαλιστική Οικοδόμηση στον 20ό αιώνα με επίκεντρο της ΕΣΣΔ. Η αντίληψη του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό»).
Το 18ο Συνέδριο ασχολήθηκε επίσης με το ζήτημα της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης που εκδηλώθηκε ευρύτερα σε άλλες καπιταλιστικές χώρες λίγους μήνες πριν εκδηλωθεί και στην Ελλάδα, την ανασύνταξη του εργατικού κινήματος και την κοινή δράση του με τα άλλα λαϊκά στρώματα της πόλης και της υπαίθρου.
Κορυφαία διαδικασία αποτέλεσε η υλοποίηση της Απόφασης του 18ου Συνεδρίου για έγκριση του Β’ Τόμου του Δοκιμίου Ιστορίας του ΚΚΕ περίοδος 1949-1968, μετά από πλατιά οργανωμένη εσωκομματική συζήτηση που οδήγησε σε Πανελλαδική Συνδιάσκεψη τον Ιούλη του 2011. Οι επεξεργασίες και τα συμπεράσματα αυτής της συζήτησης αποτέλεσαν πολύτιμη βάση για την περαιτέρω επεξεργασία της Ιστορίας του Κόμματος που ακολούθησε, αλλά και για την προετοιμασία του Προγραμματικού Συνεδρίου του Κόμματος.
19ο Συνέδριο 11-14 Απρίλη 2013
«ΛΑΪΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ – Ο ΛΑΟΣ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ. Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ»
Το 19ο Συνέδριο του ΚΚΕ συνήλθε μέσα σε συνθήκες όξυνσης της οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης, μεγάλων ταξικών αγώνων αλλά και μέσα σε συνθήκες αναμόρφωσης του αστικού πολιτικού συστήματος, μεγάλων αυταπατών για κοινοβουλευτικές λύσεις υπέρ του λαού. Είχε προηγηθεί η περίοδος του 2012, η ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ σε διεκδικητή της αστικής διακυβέρνησης και το γεγονός ότι το ΚΚΕ άντεξε στις μεγάλες πιέσεις που δέχθηκε προκειμένου να δώσει στήριξη ή ανοχή σε κυβερνητική λύση στο έδαφος του καπιταλισμού.
Στις εργασίες του Συνεδρίου ψηφίστηκαν νέο Πρόγραμμα και Καταστατικό ως αποτέλεσμα της ωρίμανσης του Κόμματος, αλλά και συστηματικής μελέτης των εξελίξεων, στη βάση των επεξεργασιών εκτίμησης της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, της μελέτης της Ιστορίας του Κόμματος.
Στο 19ο Συνέδριο εκλέχτηκε Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ ο Δημήτρης Κουτσούμπας.
Στο ισχύον εκ τότε Πρόγραμμα του Κόμματος τεκμηριώνεται η στάση των κομμουνιστών απέναντι στις κυβερνήσεις αστικής διαχείρισης, δηλαδή ο πλήρης αποκλεισμός της διεκδίκησης ή στήριξης οποιουδήποτε κυβερνητικού σχήματος στο έδαφος του καπιταλισμού για οποιονδήποτε λόγο. Οπως και η στάση απέναντι στις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες, τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο με επίκεντρο το να μην υποταχθεί το Κομμουνιστικό Κίνημα και επομένως οι λαοί κάτω από ξένες σημαίες. Προσδιορίζονται η υλική βάση του σοσιαλισμού στην Ελλάδα, τα καθήκοντα του ΚΚΕ στην κατεύθυνση της προετοιμασίας του υποκειμενικού παράγοντα για την προοπτική της σοσιαλιστικής επανάστασης. Περιγράφονται ακριβέστερα η έννοια της επαναστατικής κατάστασης ως παράγοντας που διαμορφώνεται αντικειμενικά, οι θεμελιακές αρχές συγκρότησης της διεκδικούμενης επαναστατικής εργατικής εξουσίας.
«Ο ελληνικός λαός θα απαλλαγεί από τα δεσμά της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και των ιμπεριαλιστικών ενώσεων, όταν η εργατική τάξη με τους συμμάχους της πραγματοποιήσει τη σοσιαλιστική επανάσταση και προχωρήσει στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού – κομμουνισμού.
Ο στρατηγικός στόχος του ΚΚΕ είναι η κατάκτηση της επαναστατικής εργατικής εξουσίας, της δικτατορίας του προλεταριάτου, για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση ως ανώριμη βαθμίδα της κομμουνιστικής κοινωνίας.
Η επαναστατική αλλαγή στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστική.
Κινητήριες δυνάμεις της σοσιαλιστικής επανάστασης θα είναι η εργατική τάξη ως η ηγετική δύναμη, οι μισοπρολετάριοι, τα καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα των αυτοαπασχολούμενων στην πόλη, η φτωχή αγροτιά, που πλήττονται από τα μονοπώλια, γι’ αυτό έχουν αντικειμενικό συμφέρον από την κατάργησή τους, την κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, από την ανατροπή της εξουσίας της, έχουν συμφέρον από τις νέες σχέσεις παραγωγής». (Από το Πρόγραμμα του ΚΚΕ).
20ό Συνέδριο 30 Μάρτη – 2 Απρίλη 2017
«ΙΣΧΥΡΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΟ ΚΚΕ ΓΙΑ ΔΥΝΑΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ – ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ»
Στο 20ό Συνέδριο του Κόμματος, λίγο πριν το Κόμμα συμπληρώσει έναν αιώνα ζωής και δράσης, συζητήθηκε το πώς αυτό θα ισχυροποιηθεί πολιτικά, ιδεολογικά και οργανωτικά, το πώς θα προχωρήσει η ανασύνταξη του εργατικού κινήματος σε φάση που στην Ελλάδα κορυφώθηκε η καπιταλιστική κρίση και η ελληνική οικονομία ήταν στην αφετηρία αναιμικής ανάπτυξης. Ιδιαίτερα συζητήθηκε η σωστή σχέση ανάμεσα στο Κόμμα και τα συνδικάτα, η παρέμβαση των κομμουνιστών στο κίνημα ώστε να συμβάλλουν στον προσανατολισμό της πάλης με στόχο την εξουσία, στη μαζική οργάνωση της εργατικής τάξης, στην οικοδόμηση της Κοινωνικής Συμμαχίας. Εκτιμήθηκε ότι το ΚΚΕ αντιστάθηκε με επιτυχία στην πίεση για τη μετατροπή του σε μέρος μιας πολιτικής διαχείρισης του συστήματος που εκφραζόταν από όλο το φάσμα του οπορτουνισμού. Ιδιαίτερα καθήκοντα τέθηκαν για την οικοδόμηση του Κόμματος στην εργατική τάξη, στις παραγωγικές ηλικίες, στη νεολαία, στις γυναίκες, για τη στήριξη της δουλειάς της ΚΝΕ, τη βελτίωση της λειτουργίας των καθοδηγητικών οργάνων, την ανάδειξη νέων στελεχών.
21ο Συνέδριο 25-27 Ιούνη 2021
«ΔΥΝΑΤΟ ΚΚΕ. ΝΟΥΣ – ΚΑΡΔΙΑ – ΟΡΓΑΝΩΤΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ – ΛΑΪΚΗΣ ΠΑΛΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ»
Από την έναρξη της πανδημίας του Covid-19 που εξαπλώθηκε και στην Ελλάδα, το ΚΚΕ πήρε άμεσα όλα τα μέτρα για να διασφαλίσει την απρόσκοπτη εσωκομματική λειτουργία του, την πολιτική και μαζική του δράση. Κορύφωση αυτής της προσπάθειας ήταν η διεξαγωγή του 21ου Συνεδρίου με φυσική παρουσία των συνέδρων και την τήρηση όλων των αναγκαίων μέτρων.
Στο 21ο Συνέδριο συζητήθηκε το πώς θα γίνει ακόμα πιο διακριτός ο ρόλος του ΚΚΕ ως ισχυρής οργανωμένης πρωτοπορίας και φορέα νέων επαναστατικών ιδεών. Επισημάνθηκε η ανάγκη να ενισχυθεί συνολικά το θεωρητικό – ιδεολογικό στοιχείο στη λειτουργία όλων των καθοδηγητικών Οργάνων, για τη συνολικότερη αναβάθμιση του καθοδηγητικού τους ρόλου. Απασχόλησε και τέθηκε προς κατάκτηση το να μετρηθούν νέα βήματα στην οργάνωση της εργατικής τάξης, των αυτοαπασχολούμενων της πόλης, των βιοπαλαιστών αγροτών, των νέων και των γυναικών εργατικής – λαϊκής ένταξης ή καταγωγής, στα σωματεία τους, στους συλλόγους και τους φορείς τους, στην προώθηση του συντονισμού της δράσης τους, της αλληλεγγύης τους, της κοινωνικής τους συμμαχίας, στην ανάπτυξη της πάλης τους σε αντικαπιταλιστική – αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση. Επίσης, το 21ο Συνέδριο ψήφισε ειδική ξεχωριστή Απόφαση για τη δουλειά στην εργατική τάξη και το κίνημά της στην προώθηση της κοινωνικής συμμαχίας και τον ρόλο των κομμουνιστών σε αυτά.
«Είμαστε σήμερα πιο ικανοί να κλιμακώνουμε την πάλη, να περνάμε στην αντεπίθεση, να επιδιώκουμε οι καθημερινοί αγώνες και ο τοπικός – κλαδικός συντονισμός της πάλης να μετατρέπονται στην πορεία σε ένα ενιαίο, πανελλαδικά συντονισμένο κίνημα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, όσο γίνεται πιο μαζικό, εδραιωμένο στους τόπους δουλειάς, στους κλάδους, σε κάθε περιοχή, με αντικαπιταλιστική – αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση, εναντίωσης στο ΝΑΤΟ, στην ΕΕ. Ενα τέτοιο πανελλαδικό και διεθνιστικό ταυτόχρονα κίνημα μπορεί να εγγυηθεί μόνο το ΚΚΕ με τη δράση του, ως καθοδηγητική δύναμη για την ανατροπή του σημερινού συσχετισμού, για το άνοιγμα του δρόμου για τον σοσιαλισμό» (Από την Πολιτική Απόφαση του 21ου Συνεδρίου).
*Ολα τα Συνέδρια από το 14ο έως και το 21ο διεξήχθησαν στην αίθουσα συνεδρίων στην έδρα της ΚΕ του ΚΚΕ, στον Περισσό.
Βλ. περισσότερα:
– Λεύκωμα για τα 100 χρόνια του ΚΚΕ «ΜΕ ΤΟ ΛΑΟ ΓΙΑ ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ. “Σεμνή υπογραφή του λαού μας στις λεωφόρους του μέλλοντος”». Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».
– Κείμενο του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ με τίτλο «Η πορεία αποκατάστασης του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ», ΚΟΜΕΠ τεύχος 6/2013.
– «Διαχρονικά συμπεράσματα της επαναστατικής πάλης», άρθρο της Ελένης Μπέλλου με αφορμή τα 30 χρόνια από το 14ο Συνέδριο ανασυγκρότησης του ΚΚΕ μετά την κορύφωση της εσωκομματικής του κρίσης, «Ριζοσπάστης του Σαββατοκύριακου», 15-16 Γενάρη 2022.
– Η μελέτη της Ιστορίας του Κόμματος και τα χρήσιμα διδάγματα από αυτήν καταγράφονται στους 6 τόμους από το Δοκίμιο Ιστορίας του Κόμματος που αφορούν μέχρι στιγμής την περίοδο 1918-1974. Υπό επεξεργασία είναι ο τόμος για την περίοδο 1974-1991.
Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΑΝΕΞΟΡΜΗΣΗ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 25ΕΤΙΑ
Ξεπέρασε τα 90.000 φύλλα η διακίνηση του «Ριζοσπάστη» με τις Θέσεις της ΚΕ του ΚΚΕ
Επιβεβαιώνονται οι μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν για άνοδο της πολιτικής δουλειάς και της κυκλοφορίας του «Ριζοσπάστη»
Με τη μεγαλύτερη διακίνηση των τελευταίων πολλών χρόνων – τουλάχιστον 25 – ολοκληρώθηκε η πανεξόρμηση με τον «Ριζοσπάστη» και τις Θέσεις της ΚΕ για το 22ο Συνέδριο του Κόμματος. Η εφημερίδα και το κείμενο των Θέσεων έφτασαν σε δεκάδες χιλιάδες εργαζομένων, λαού και νεολαίας σε όλη τη χώρα, ενώ «ταξίδεψαν» και στο εξωτερικό. Τα φύλλα του «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου» που διακινήθηκαν συνολικά άγγιξαν τα 92.000 και συγκεκριμένα έφτασαν τα 91.975.
Η μάχη της πανεξόρμησης κερδήθηκε από τις Οργανώσεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ που την έδωσαν με όρους πανστρατιάς, μαζί με φίλους και οπαδούς, με πείσμα και αισιοδοξία, δουλεύοντας με «χαρτί και μολύβι», «άνθρωπο τον άνθρωπο», με συλλογική και ατομική έγνοια για το πώς θα υπερκαλυφτούν οι φιλόδοξοι στόχοι.
Η πλατιά διακίνηση χέρι με χέρι επιβεβαιώνει το αυξημένο κύρος του Κόμματος, τα πολλά περισσότερα βλέμματα που είναι στραμμένα προς τις θέσεις και τη δράση του. Επιβεβαιώνει το πολύ μεγάλο ενδιαφέρον των εργαζομένων να έρθουν σε επαφή με αυτά, ως συνέχεια των δεσμών που αναπτύχθηκαν όλο το προηγούμενο διάστημα μέσα από τους αγώνες, για το έγκλημα στα Τέμπη, για την έκφραση αλληλεγγύης στον παλαιστινιακό λαό και την πάλη για την απεμπλοκή της χώρας, την υπεράσπιση της δημόσιας Υγείας και Παιδείας, σε μάχες στους χώρους δουλειάς ενάντια στην επίθεση κυβέρνησης – εργοδοσίας, ενάντια στην τρομοκρατία και τις διώξεις, αλλά και το τελευταίο διάστημα ενάντια στο αντεργατικό έκτρωμα της 13ωρης δουλειάς.
Ελπιδοφόρα ανταπόκριση
Εκτός από τη συνολική εικόνα, τη μεγάλη ανταπόκριση εργαζομένων, βιοπαλαιστών και νεολαίας φανερώνουν μια σειρά παραδείγματα απ’ όλη τη χώρα.
Πλήθος Κομματικών Οργανώσεων εξάντλησαν τα φύλλα που είχαν προμηθευτεί, ενισχύθηκαν με επιπλέον «Ριζοσπάστες» τους οποίους διακίνησαν ξανά μέχρι να εξαντληθούν. Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις αναζητήθηκαν φύλλα από περίπτερα προκειμένου να καλυφθεί η μεγάλη ζήτηση.
Θερμή ήταν η υποδοχή σε μεγάλους χώρους δουλειάς, με σημαντικό αριθμό εργαζομένων να προμηθεύεται την εφημερίδα με τις Θέσεις. Στο λιμάνι του Πειραιά για παράδειγμα διπλασιάστηκε η διακίνηση σε σχέση με το προηγούμενο Συνέδριο, ενώ ήδη είναι πολλά περισσότερα τα ραντεβού που έχουν δοθεί για συζήτηση με τις Θέσεις. Υπήρξαν μεγάλα ξενοδοχεία της Αθήνας όπου ο «Ριζοσπάστης» έφτασε στο 30% των εργαζομένων στο καθένα, από όλες τις ειδικότητες.
Εκατοντάδες φύλλα διακινήθηκαν στις μεγάλες βιομηχανικές ζώνες της χώρας, όπως της Αττικής, της Κεντρικής Μακεδονίας, στη Θήβα και τα Οινόφυτα, στα Γιάννενα και αλλού. Σε εξορμήσεις στις πύλες εργοστασίων τα φύλλα τελείωναν πριν καν μπει ολόκληρη η βάρδια, ενώ άμεσα οργανωνόταν εξόρμηση στην επόμενη με τα ίδια αποτελέσματα.
Γοργά έφευγαν τα φύλλα και στις γειτονιές των μεγάλων αστικών κέντρων, με ενδεικτικό το ότι υπήρξαν συνεργεία εξορμήσεων που σε διάστημα λιγότερο της μιας ώρας διακινούσαν πόρτα – πόρτα 30 φύλλα και πάνω.
Μεγάλη ήταν και η ανταπόκριση των βιοπαλαιστών αγροτοκτηνοτρόφων σε πολλές περιοχές, όπως στον Θεσσαλικό Κάμπο, όπου πολλές ΚΟΒ στην ύπαιθρο της Καρδίτσας και της Λάρισας σημείωσαν μεγάλη άνοδο στη διακίνηση σε σχέση με κάθε άλλη φορά.
Κανόνα αποτέλεσε η διακίνηση πολλών περισσότερων φύλλων σε χώρους από μέλη του Κόμματος σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις. Παρακολουθώντας τα «κλεισίματα», ο «Ριζοσπάστης» κατέγραψε χαρακτηριστικές περιγραφές από τις μέρες της πανεξόρμησης: «Είχα ραντεβού με γονείς έξω από σχολείο για να τους δώσω τις Θέσεις, αλλά αυτές κατέληξαν σε άλλους γονείς που έδειξαν ενδιαφέρον μόλις έμαθαν για την κυκλοφορία τους!», «Πήγα σε θέατρο να δώσω 2 φύλλα και τελικά έδωσα 15», «Το απόγευμα της Παρασκευής βγήκα από τα γραφεία με μια στοίβα “Ριζοσπάστες” και μέχρι να πάω στο αυτοκίνητο, περνώντας από τα μαγαζιά της περιοχής, έδωσα τα μισά φύλλα».
Πολλές ήταν και οι περιπτώσεις ανθρώπων που ζήταγαν παραπάνω από ένα φύλλο για να τα δώσουν με τη σειρά τους σε κάποιον συγγενή, συνάδελφο, γνωστό κ.ο.κ.
Μεγάλες δυνατότητες για την άνοδο της παρέμβασης των ΚΟΒ
Η μεγάλη εμβέλεια της πανεξόρμησης, η ειλικρινής διάθεση για συζήτηση από ευρύτερο κόσμο αναδεικνύουν τον βαθύ προβληματισμό που υπάρχει για τις εξελίξεις και την αναζήτηση πραγματικής διεξόδου. Ερωτήματα που έχει ο καθένας και η καθεμία για το «πού πάει η ασφυκτική κατάσταση» και «τι μπορούμε εμείς να κάνουμε» έχουν απάντηση στις Θέσεις του Συνεδρίου, στην ερμηνεία των εξελίξεων και στην πρόταση διεξόδου με βάση το επαναστατικό Πρόγραμμα του ΚΚΕ.
Διευρύνονται έτσι τα περιθώρια να ανοίξει στα γεμάτα η συζήτηση για την ανάγκη ενίσχυσης του ρεύματος αμφισβήτησης της κυρίαρχης πολιτικής, βάζοντας στο στόχαστρο τον πραγματικό αντίπαλο, το σύστημα του κέρδους, που γεννά και αναπαράγει τα αδιέξοδα για τη μεγάλη λαϊκή πλειοψηφία.
Παράλληλα, το θετικό αποτέλεσμα της πανεξόρμησης υπογραμμίζει τις μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν για να μετρηθούν βήματα στη διακίνηση και αξιοποίηση του «Ριζοσπάστη». Τα καθοδηγητικά Οργανα και οι ΚΟΒ χρειάζεται να εξετάσουν συγκεκριμένα αυτές τις δυνατότητες και πώς εκφράζονται σε κάθε χώρο, να αξιοποιήσουν τη θετική πείρα της πανεξόρμησης για να μετρήσουμε από τώρα βήματα στην κατεύθυνση που θέτουν και οι ίδιες οι Θέσεις του Συνεδρίου. Με κέντρο την εφημερίδα να οργανώνουν την ιδεολογική – πολιτική και μαζική τους παρέμβαση.
Συνεχίζουμε πιο αποφασιστικά προς το 22ο Συνέδριο
Με αφετηρία το μαχητικό κλίμα της πανεξόρμησης, προχωράμε στη διεξοδική μελέτη των Θέσεων, καλλιεργούμε τη διάθεση τοποθέτησης και συμβολής, οργανώνουμε την καλή συζήτηση. Η πλατιά διάδοση των Θέσεων δίνει το σήμα για την ένταση του πολιτικού ανοίγματος, αλλά και την πιο συγκεκριμένη δουλειά με τον περίγυρο του Κόμματος γύρω από το περιεχόμενο των Θέσεων, απαντώντας σε ερωτήματα και προβληματισμούς, προτρέποντας για τη διατύπωση γνωμών και σκέψεων. Συνεχίζουμε την πορεία προς το 22ο Συνέδριο ακόμα πιο αποφασισμένοι ότι χτίζουμε «ΚΚΕ Δυνατό, σταθερό σε κάθε δοκιμασία, έτοιμο στο κάλεσμα της Ιστορίας για τον Σοσιαλισμό!».
Για τον Προσυνεδριακό Διάλογο
Με τη δημοσίευση των Θέσεων ξεκινάει και ο Προσυνεδριακός Διάλογος από τον «Ριζοσπάστη» και την ΚΟΜΕΠ. Η Επιτροπή Δημόσιου Προσυνεδριακού Διαλόγου για το 22ο Συνέδριο του ΚΚΕ θα παραλαμβάνει κείμενα για δημοσίευση μέχρι τις 28/11/2025.
Καθένας και καθεμιά, που θέλει να συμβάλει στον Διάλογο, μπορεί να στείλει ένα σημείωμα με ανώτατο όριο έκτασης τις 1.000 λέξεις. Ο καταμερισμός των κειμένων διαλόγου στον «Ριζοσπάστη» ή στην ΚΟΜΕΠ θα γίνεται με ευθύνη της Επιτροπής, συνυπολογίζοντας τη χρονική διάρκεια της προσυνεδριακής περιόδου και τις δυνατότητες των δύο έντυπων οργάνων της ΚΕ του Κόμματος για την κάλυψη του Προσυνεδριακού Διαλόγου.
Σημειώματα που τυχόν έρθουν στην Επιτροπή είτε εκπρόθεσμα είτε ξεπερνούν την έκταση που έχει προσδιοριστεί, δεν θα δημοσιευτούν, θα τεθούν όμως υπόψη των αντιπροσώπων του Συνεδρίου.
Κάθε κείμενο πρέπει να έχει απαραίτητα όλα τα παρακάτω στοιχεία του συγγραφέα: Ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, τηλέφωνο, Κομματική ή ΚΝίτικη Οργάνωση στην οποία ανήκει ή έχει επαφές, αν πρόκειται για φίλο του ΚΚΕ. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν προϋπόθεση για τη δημοσίευση του κειμένου. Αποκλείονται από τη δημοσίευση κείμενα που είναι εκτός της θεματολογίας των Θέσεων της ΚΕ για το 22ο Συνέδριο, καθώς και κείμενα με αναφορές σε πρόσωπα ή σε ζητήματα που αφορούν συγκεκριμένη Κομματική Οργάνωση, που περιλαμβάνουν υβριστικούς χαρακτηρισμούς, θέσεις εχθρικές προς την ιδεολογία και τον χαρακτήρα του ΚΚΕ.
Τα κείμενα μπορούν να στέλνονται: α) Ηλεκτρονικά στη διεύθυνση: dialogos22@kke.gr, με την ένδειξη «Για την Επιτροπή Δημόσιου Προσυνεδριακού Διαλόγου». β) Ταχυδρομικώς στη διεύθυνση: Κεντρική Επιτροπή ΚΚΕ, Λεωφόρος Ηρακλείου 145, ΤΚ 14231 με την ένδειξη: «Για την Επιτροπή Δημόσιου Προσυνεδριακού Διαλόγου». γ) Μέσω των Κομματικών Οργανώσεων του ΚΚΕ.
Στις περιπτώσεις αποστολής ταχυδρομικώς ή μέσω Οργανώσεων, παρακαλούμε τους συμμετέχοντες στον Διάλογο, εφόσον έχουν τη δυνατότητα, να διευκολύνουν τη δουλειά της Επιτροπής στέλνοντας το κείμενο και σε ηλεκτρονική μορφή.
Οι συμμετέχοντες μπορούν να απευθύνονται στην Επιτροπή Δημόσιου Προσυνεδριακού Διαλόγου, στα τηλέφωνα επικοινωνίας: Ελενα Μποτζιολή 2102592144, Παντελής Καλαβρέζος 2102592548.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
ΔΙΕΘΝΕΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ
«Προσδεθείτε, η αβεβαιότητα είναι η νέα κανονικότητα και η παγκόσμια οικονομία δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί»
Προειδοποιήσεις πως «η παγκόσμια οικονομία δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί πλήρως» και πως χρειάζεται «να προσδεθούμε», διαπιστώσεις ότι «η αβεβαιότητα είναι η νέα κανονικότητα και ήρθε για να μείνει», σε μια εποχή όπου «γεωπολιτικές εντάσεις» – ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί, «τεχνολογικές ανατροπές και η κλιματική κρίση μεταμορφώνουν το οικονομικό τοπίο» και φυσικά «ορμήνειες» για «βαθιές μεταρρυθμίσεις και δημοσιονομική πειθαρχία», ώστε να θωρακιστεί η καπιταλιστική κερδοφορία, αποτέλεσαν τα κύρια στοιχεία της ομιλίας της επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, την Τετάρτη, ενόψει και των ετήσιων συναντήσεων του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας την ερχόμενη βδομάδα.
Τόσο στην ομιλία, όσο και στα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, αποτυπώθηκαν τα μεγάλα ζόρια και αδιέξοδα της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας και η ένταση των ανταγωνισμών, με τη «δαμόκλεια σπάθη» μιας νέας κρίσης να κρέμεται πάνω από τα κεφάλια τους, όσο και οι ανησυχίες των αστικών επιτελείων – που βλέπουν την εκτόξευση των κοινωνικών ανισοτήτων που βρίσκονται στο DNA του συστήματος – να τροφοδοτούν την κοινωνική αναταραχή. Οπως χαρακτηριστικά είπε η Γκεοργκίεβα: «Πολλοί άνθρωποι σε πολλά μέρη – ειδικά οι νέοι – βγάζουν την απογοήτευσή τους στους δρόμους: Από τη Λίμα μέχρι το Ραμπάτ, από το Παρίσι μέχρι το Ναϊρόμπι και από το Κατμαντού μέχρι την Τζακάρτα…», ενώ «ακόμη και στις ΗΠΑ οι πιθανότητές σας να μεγαλώσετε και να κερδίσετε περισσότερα από τους γονείς σας συνεχίζουν να μειώνονται. Και εδώ, η δυσαρέσκεια ήταν εμφανής – και βοήθησε στην επιτάχυνση της πολιτικής επανάστασης που τώρα εκτυλίσσεται…», ξορκίζοντας φυσικά το ενδεχόμενο η δυσαρέσκεια αυτή που «βγαίνει στους δρόμους» να γίνει… πραγματικά πολιτική επανάσταση, να στραφεί απέναντι δηλαδή στον πραγματικό ένοχο, το σάπιο καπιταλιστικό σύστημα.
Οι «ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες «συγκαλύπτουν αλλά δεν ανακόπτουν τις τάσεις εξασθένισης»
Εξηγώντας τα στοιχεία που εντοπίζει ο ιμπεριαλιστικός οργανισμός σε σχέση με τις τάσεις στην Παγκόσμια Οικονομία, η επικεφαλής του ισχυρίστηκε πως τουλάχιστον… δεν πνίγηκαν και πως παρά τις προβλέψεις για ύφεση στις ΗΠΑ, η αμερικανική και πολλές άλλες οικονομίες «έχουν αντέξει», η παγκόσμια ανάπτυξη επιβραδύνεται ελαφρώς (στο 3% από 3,7% προ πανδημίας), αλλά «όλα τα σημάδια δείχνουν μια παγκόσμια οικονομία που έχει αντέξει σε πολλαπλά σοκ», αποδίδοντας την ανθεκτικότητα αυτή στην «καλύτερη πολιτική» (π.χ. νομισματική πολιτική, δημοσιονομικά κ.ο.κ.), στην προσαρμοστικότητα του ιδιωτικού τομέα, στο ύψος των δασμών που ήταν έως τώρα μικρότεροι από το αναμενόμενο, όπως και στην άνοδο των τιμών των μετοχών και την πτώση του δολαρίου που έχουν προσφέρει «πολύτιμη ανακούφιση στους δανειολήπτες εκτός ΗΠΑ».
Εσπευσε ωστόσο την ίδια ώρα να τονίσει πως «πριν κάποιος αναστενάξει με ανακούφιση, ακούστε το εξής: Η παγκόσμια ανθεκτικότητα δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί πλήρως. Και υπάρχουν ανησυχητικά σημάδια ότι η δοκιμασία μπορεί να έρθει», παραπέμποντας σε δείκτες όπως την αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση για χρυσό που «αντανακλώντας εν μέρει γεωπολιτικούς παράγοντες» υπερβαίνουν πλέον το ένα πέμπτο των επίσημων παγκόσμιων αποθεμάτων.
Αλλωστε, και σε όλα τα παραπάνω στοιχεία που το Ταμείο καταγράφει ως «ανθεκτικά», έσπευσε να βάλει πλάι έναν μεγάλο «αστερίσκο»:
| «Μια εικόνα μπορεί να πει χίλιες λέξεις» λέει το ΔΝΤ, δείχνοντας την κεφαλαιοποίηση των αμερικανικών μονοπωλίων σε σχέση με αυτά της ΕΕ καλώντας την να «τρέξει» τις αντιλαϊκές αναδιαρθρώσεις |
– Για τους δασμούς, είπε πως η πλήρης επίδρασή τους δεν έχει ακόμη εκδηλωθεί και πως «στις ΗΠΑ η συμπίεση του περιθωρίου κέρδους θα μπορούσε να δώσει τη θέση της σε περισσότερη μετακύλιση τιμών, αυξάνοντας τον πληθωρισμό με επιπτώσεις στη νομισματική πολιτική και την ανάπτυξη. Αλλού, μια πλημμύρα αγαθών που προηγουμένως προορίζονταν για την αγορά των ΗΠΑ θα μπορούσε να προκαλέσει έναν δεύτερο γύρο αυξήσεων δασμών».
– Για τις «ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες», αναφέρθηκε ούτε λίγο ούτε πολύ σε όσα οδηγούν σε μια ακόμα κρίση υπερσυσσώρευσης, με την εκτόξευση της καπιταλιστικής κερδοφορίας αλλά και τα μέτρα που παίρνουν τα καπιταλιστικά κράτη για να τη στηρίξουν να μετατρέπονται σε «φαρμάκι», επί της ουσίας κάνοντας πιο βαθιά την αναπόφευκτη κρίση, προειδοποιώντας χαρακτηριστικά πως οι συνθήκες αυτές «συγκαλύπτουν αλλά δεν ανακόπτουν ορισμένες τάσεις εξασθένισης, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας θέσεων εργασίας – η ιστορία μας λέει ότι αυτό το συναίσθημα μπορεί να αλλάξει απότομα. Οι σημερινές αποτιμήσεις οδεύουν προς τα επίπεδα που είδαμε κατά τη διάρκεια της αισιόδοξης πορείας για το διαδίκτυο πριν από 25 χρόνια (σ.σ. κατά την εκδήλωση της κρίσης στις αρχές του 2000 με επίκεντρο τις – τότε – νέες τεχνολογίες). Εάν επρόκειτο να συμβεί μια απότομη διόρθωση, οι αυστηρότερες οικονομικές συνθήκες θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την παγκόσμια ανάπτυξη, να εκθέσουν τα τρωτά σημεία και να κάνουν τη ζωή ιδιαίτερα δύσκολη για τις αναπτυσσόμενες χώρες».
– Για τα μέτρα εξάλλου των κυβερνήσεων με το συνεχές «τάισμα» των επιχειρηματικών ομίλων προειδοποίησε πως οδηγούν σε νέα μεγάλα αδιέξοδα, αφού «το παγκόσμιο δημόσιο χρέος προβλέπεται να ξεπεράσει το 100% του ΑΕΠ έως το 2029», με την αύξηση να οφείλεται κυρίως στις προηγμένες και αναδυόμενες οικονομίες. Αυτό «διογκώνει τις πληρωμές τόκων, περιορίζει τις δημόσιες δαπάνες και μειώνει την ικανότητα των κυβερνήσεων να αντιδρούν σε κρίσεις».
«Ωρα για δράση» με νέα μέτρα – κόλαφο για τους λαούς
Και φυσικά, με φόντο τα μαύρα σύννεφα που μαζεύονται στην παγκόσμια οικονομία, από το «μενού» δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι «συστάσεις» για νέα μέτρα – κόλαφο, σε βάρος τελικά των λαών, με την Γκεοργκίεβα να καλεί να ανέβει παντού η «παραγωγικότητα του ιδιωτικού τομέα» – βλέπε εκμετάλλευση των εργαζομένων – καλώντας τα κράτη να προχωρήσουν σε μια «κανονιστική εκκαθάριση», αλλά και να «εξυγιάνουν» τα δημόσια οικονομικά τους με νέες περικοπές και βάρβαρα μέτρα, σημειώνοντας χαρακτηριστικά πως «η εξυγίανση είναι δύσκολη – όπως δείχνουν πολλά από τα πρόσφατα επεισόδια κοινωνικής αναταραχής. Αλλά αν σχεδιαστεί, επικοινωνηθεί και εφαρμοστεί σωστά, μπορεί να επιτευχθεί σημαντική μείωση του ελλείμματος».
Παράλληλα, «εξειδικεύοντας» τις συστάσεις ανά χώρα και ιμπεριαλιστικό κέντρο και αποτυπώνοντας την ένταση των ανταγωνισμών:
– Κάλεσε τις ΗΠΑ να μειώσουν το ομοσπονδιακό έλλειμμά τους, καθώς «ο λόγος ομοσπονδιακού χρέους προς ΑΕΠ βρίσκεται σε τροχιά υπέρβασης του ιστορικού υψηλού του μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Χρειαζόμαστε διαρκή δράση που να υπερβαίνει τις διακριτικές δαπάνες», όπως επίσης και να ενισχύσουν τα κίνητρα για αποταμίευση, μέσω φορολογικών προγραμμάτων που ευνοούν τη συνταξιοδοτική αποταμίευση.
– Για την Κίνα, με τις «χρόνια υψηλές αποταμιεύσεις» και τη χαμηλή εγχώρια ζήτηση, ζήτησε «ένα δημοσιονομικό – διαρθρωτικό πακέτο για την ενίσχυση της ιδιωτικής κατανάλωσης, τη μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης και την αναθέρμανση της οικονομίας της, κάτι που θα βοηθήσει επίσης στην αντιμετώπιση της πρόσφατης υποτίμησης της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας της, η οποία αντιτίθεται στην αναδιάρθρωση», μιλώντας για «σταθερή επιβράδυνση» των ρυθμών ανάπτυξης.
– Ενώ για την ΕΕ δεν θα μπορούσε να είναι πιο εύγλωττη, περιγράφοντας την ανάγκη για μια καπιταλιστική «ολοκλήρωση» – κόλαφο, ακόμα κι αν μπορούσε να περάσει από τις συμπληγάδες των ανταγωνισμών, δίνοντας «λίγη σκληρή αγάπη: Αρκετά η υπεροπτική ρητορική για το πώς να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα – ξέρετε τι πρέπει να γίνει. Ηρθε η ώρα για δράση. Σκεφτείτε να διορίσετε έναν “τσάρο της ενιαίας αγοράς” με πραγματική εξουσία για να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις. Αρση των συνοριακών τριβών στην αγορά εργασίας, το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, την Ενέργεια και τα χρηματοοικονομικά. Δημιουργήστε ένα ενιαίο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Δημιουργήστε μια ενεργειακή ένωση. Ολοκληρώστε το έργο σας. Και προλάβετε τον δυναμισμό του ιδιωτικού τομέα στις ΗΠΑ», όπως είπε, δείχνοντας μάλιστα και σχετικό διάγραμμα για το πώς τα αμερικανικά μονοπώλια έχουν εκτοξεύσει την κεφαλαιοποίησή τους σε σχέση με τους Ευρωπαίους ανταγωνιστές τους.
| Σε πέντε χρόνια το μερίδιο του χρυσού έφτασε στο 20% στο παγκόσμιο αποθεματικό με αύξηση κατά… 100%, «απηχώντας εν μέρει γεωπολιτικούς παράγοντες», την ένταση δηλαδή των ανταγωνισμών |
Τ.
ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
Φοροληστεία και ένταση της εκμετάλλευσης, «αντίδοτο» για τις «αβεβαιότητες» του κεφαλαίου
Ολα όσα εντοπίζει το ΔΝΤ, όπως και η άσχημη κατάσταση στην Ευρωζώνη, με μαθηματική ακρίβεια θα επηρεάσουν και την ελληνική οικονομία, παρά τη «διαφορά φάσης» στην οποία αυτή βρίσκεται μετά από μια δεκαετή και πλέον καπιταλιστική κρίση.
Εξάλλου, παρά τα κυβερνητικά παραμύθια περί «θωρακισμένης οικονομίας», είναι ακριβώς όλοι αυτοί οι παράγοντες, που παρουσιάζονται ως δήθεν στοιχεία «ανθεκτικότητας» (π.χ. η άνοδος των επενδύσεων, των εξαγωγών κ.ο.κ.), αυτοί που ανοίγουν «πόρτες και παράθυρα» και προς μια νέα κρίση, που θα τη φορτώσουν και πάλι στον λαό.
Δεν έχει παρά να δει κανείς τα όσα γράφονται στο προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού που κατατέθηκε τη Δευτέρα στη Βουλή, όπου όλα τα «αισιόδοξα» σενάρια για την καπιταλιστική οικονομία συνοδεύονται από έναν πολύ μεγάλο «αστερίσκο»:
«Οι κυριότεροι βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι για τη διαμόρφωση του ρυθμού ανάπτυξης το 2025 και το 2026 συνοψίζονται σε όξυνση των γεωπολιτικών αναταραχών, σε πιθανή παρέκκλιση από τη δασμολογική συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ (ή άλλη αποσταθεροποίηση των όρων του διεθνούς εμπορίου), σε μεγαλύτερη του αναμενόμενου επίπτωση των δασμών στην παγκόσμια και την ευρωπαϊκή οικονομία, σε εντονότερη εκδήλωση των φαινομένων κλιματικής αλλαγής και στην περίπτωση καθυστέρησης της πραγματοποίησης προγραμματιζόμενων επενδύσεων. Παράλληλα, η ανατίμηση του ευρώ ενέχει κινδύνους για το εξωτερικό ισοζύγιο και την ανταγωνιστικότητα στην Ευρωζώνη, ενώ η εφαρμογή συσταλτικής δημοσιονομικής πολιτικής σε μεγάλες οικονομίες της ΕΕ ενδέχεται να επιδράσει αρνητικά στην εξωτερική ζήτηση», σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Την ίδια ώρα, δείχνοντας πού «ποντάρει» η αστική τάξη, στο προσχέδιο γράφεται: «Στην αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας θα μπορούσαν να επιδράσουν μία ακόμα πιο ενισχυμένη δυναμική στον εξωτερικό τουρισμό και τη ναυτιλία, μία ταχύτερη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, συνδεόμενη και με τις διεθνείς εξελίξεις στον τομέα της Ενέργειας, καθώς και μία μεγαλύτερη του αναμενόμενου επενδυτική και αναπτυξιακή ώθηση, ως επακόλουθο των συνεργειών που απορρέουν από τις υλοποιούμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις». Πέρα από τους «ευσεβείς πόθους», δίνεται έτσι και «απάντηση» στο γιατί πρωτοστατεί η κυβέρνηση στην εμπλοκή στα ιμπεριαλιστικά σχέδια, π.χ. αυτά για τη μεταφορά του αμερικανικού LNG από τους Ελληνες εφοπλιστές, όπως και γιατί «πατάει γκάζι» στις «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» έντασης της εκμετάλλευσης, όπως το νομοσχέδιο – έκτρωμα για το 13ωρο που συζητιέται στη Βουλή, στρώνοντας «κόκκινο χαλί» στους «επενδυτές».
Αυτά τα συμφέροντα άλλωστε βρίσκονται και στον πυρήνα ενός ακόμα προϋπολογισμού που προβλέπει παραπέρα εκτόξευση της φοροληστείας, περικοπές και σειρά από αντιλαϊκά «προαπαιτούμενα» με στόχο να θωρακιστεί η καπιταλιστική κερδοφορία, όπως και να εξασφαλιστεί η πρόσβαση του κεφαλαίου σε φτηνότερο δανεισμό με τα πακέτα του Ταμείου Ανάκαμψης που ολοκληρώνεται το 2026, καθώς και με τη μείωση του χρέους κάτω από το 140%, με τον λαό να συνεχίζει να πληρώνει για ένα χρέος που δεν δημιούργησε.
Είναι χαρακτηριστικό ότι για το 2026 τα φορολογικά έσοδα εκτοξεύονται ακόμα περισσότερο, με το 95% από αυτά να το πληρώνουν τα νοικοκυριά και μόλις το 5% οι όμιλοι. Ετσι, από το σύνολο των 73,5 δισ. ευρώ των εσόδων (2,7 δισ. παραπάνω από το 2025) τα νοικοκυριά θα φεσωθούν με περίπου 70 δισ.!
Επιπλέον το πρωτογενές πλεόνασμα θα παραμείνει θηριώδες, καθώς θα ανέλθει στο 2,8% του ΑΕΠ το 2026. Με βάση τις εκτιμήσεις, το πρωτογενές πλεόνασμα του 2025 θα διαμορφωθεί σε 3,6% του ΑΕΠ, έναντι 3,2% που ήταν η εκτίμηση στην Εκθεση Προόδου του Μεσοπρόθεσμου τον περασμένο Απρίλη.
Ενδεικτικά είναι και όσα καταγράφονται για το ματωμένο πλεόνασμα 2,087 δισ. ευρώ για το τρέχον έτος που εμφανίζουν οι Οργανισμοί Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ), από περίπου 1 δισ. όπως προϋπολογιζόταν αρχικά. Εκτιμάται μάλιστα ότι ανάλογο πλεόνασμα (2,026 δισ.) θα εμφανίσουν και το 2026, τσεκουρώνοντας ακόμα περισσότερο τις όποιες παροχές, στο όνομα της δημοσιονομικής σταθερότητας.
Αυτά είναι τα αποτελέσματα της καπιταλιστικής ανάπτυξης που επικαλείται η κυβέρνηση, η οποία λέει προκλητικά στο προσχέδιο ότι «η ανάπτυξη που πετυχαίνουμε όλοι μαζί υπηρετεί έναν βασικό στόχο: Τη βελτίωση της ζωής των πολιτών με δικαιοσύνη, ασφάλεια και προοπτική για το μέλλον»…
Με τέτοια παραμύθια προσπαθεί να παρουσιάσει και ως «αύξηση μισθών» την ονομαστική αύξηση του κατώτατου μισθού τα τελευταία χρόνια (με τον γνωστό μηχανισμό των μνημονίων δηλαδή, με κριτήριο την κερδοφορία του κεφαλαίου), που συνεχίζει να βρίσκεται κάτω ακόμα και από το 2011, όπως και ως «φορολογική ανακούφιση» για τα λαϊκά στρώματα τα μέτρα – κοροϊδία που παρουσίασε στη ΔΕΘ, στη λογική «δέκα σου παίρνω, ένα σου δίνω», προβλέποντας για το κεφάλαιο και νέες φοροαπαλλαγές.
Καθόλου τυχαία, λοιπόν, ενόψει και όσων βρίσκονται μπροστά, τα «μηχανάκια» παίρνουν φωτιά για να διαμορφωθούν εναλλακτικές στο αστικό πολιτικό σύστημα, με στόχο την ενσωμάτωση της λαϊκής δυσαρέσκειας, την αποδοχή, ει δυνατόν και τη στράτευση του λαού στη στρατηγική του κεφαλαίου, σε συνθήκες μεγάλων «κλυδωνισμών».
Οπως και καθόλου τυχαία η κυβέρνηση κραδαίνει στον λαό το «σκιάχτρο» της «αβεβαιότητας» για να δεχτεί το αντιλαϊκό κρεσέντο, ενώ ο πρωθυπουργός καλούσε την Τρίτη από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΣΕΒ τους βιομηχάνους να δουν πως οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης «αθροίζουν σε εκατοντάδες εκατομμύρια. Εχουμε στηρίξει τις ελληνικές επιχειρήσεις, αυτό φαίνεται εξάλλου και από την κερδοφορία σας», και στους «ταραγμένους καιρούς» που έρχονται να ακουμπήσουν ξανά πάνω του, «να ανανεώσουμε την άτυπη συμφωνία (…) να βαδίσουμε δίχως καθυστερήσεις και πισωγυρίσματα προς τον δρόμο της Ελλάδας του 2030». Και για να μη μείνει καμία αμφιβολία για το ποια είναι αυτή η Ελλάδα, ως βασικό παράδειγμα για τον αντιλαϊκό οδικό χάρτη – κόλαφο που παρουσίασε επέλεξε να δώσει τη «μεγαλύτερη ευελιξία που επέρχεται στην εργασία, με προσλήψεις fast track, με δυνατότητα τετραήμερης εργασίας όλο το έτος, με τη 13ωρη απασχόληση στον ίδιο εργοδότη».
Σάββατο 11 Οχτώβρη 2025 – Κυριακή 12 Οχτώβρη 2025
ΝΤΜΙΤΡΙ ΣΟΣΤΑΚΟΒΙΤΣ – ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΩΝ 50 ΧΡΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΣΣΔ
Κείμενο δημοσιευμένο το 1967 στη φιλολογική εφημερίδα «Σοβιέτσκαγια Κουλτούρα»
«Η επανάσταση καθόρισε τη ζωή της γενιάς μας. Την ύλη της δημιουργίας. Τη θεματολογία. Τη γλώσσα. Το στιλ»
ΜΕΡΟΣ ΟΓΔΟΟ
Το σημερινό άρθρο με θέμα τον ανεξάντλητο Σοβιετικό συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς έχει μοναδικό ενδιαφέρον, γιατί αποτελεί ένα εγκώμιο από τα βάθη της καρδιάς του για το πρώτο εργατικό κράτος στον κόσμο.
Πρόκειται για ένα κατά βάση αυτοβιογραφικό κείμενο, που είδε το φως της δημοσιότητας στη φιλολογική εφημερίδα «Σοβιέτσκαγια Κουλτούρα» το 1967, προς τιμήν των 50 χρόνων από την Οκτωβριανή Επανάσταση, και αναδημοσιεύτηκε σε ελληνική μετάφραση στον κυριακάτικο «Ριζοσπάστη» στις 19 Δεκέμβρη 1982.
Εύκολα θα διαπιστώσετε ότι αποτελεί μια προσωπική λαμπερή και διαυγή κατάθεση ενός καλλιτέχνη του λαού, χωρίς πισωγυρίσματα, αμφιταλαντεύσεις και οπισθοχωρήσεις. Στην εισαγωγή του αυτοχαρακτηρίζεται τέκνο της Οκτωβριανής Επανάστασης και αισθάνεται ότι είναι ένας από τους οικοδόμους του επαναστατικού πνεύματος, όταν δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις και οι δομές της σοσιαλιστικής διακυβέρνησης.
«Η επανάσταση καθόρισε τη ζωή της γενιάς μου»
Ομως ας μην καθυστερούμε και ας δώσουμε τον λόγο στον ίδιο τον Ντμίτρι Σοστακόβιτς:
«Η επανάσταση καθόρισε τη ζωή της γενιάς μου. Την ύλη της δημιουργίας. Τη θεματολογία. Τη γλώσσα. Το στιλ. Και, το σπουδαιότερο, δημιούργησε μια ψυχική κατάσταση, μια έξαρση των ψυχικών δυνάμεων, μια ιδιαίτερη “θερμοκρασία”, που υψώνει πάντα τη δημιουργική δουλειά πάνω από τις συνηθισμένες απασχολήσεις της μέρας. Ανδρωθήκαμε νωρίς και μάθαμε να παίρνουμε μόνοι μας αποφάσεις.
Οι καιροί δεν ήταν μόνο θυελλώδεις και ανήσυχοι, αλλά και δύσκολοι, με πείνα και με κρύο. Πολύ καιρό δεν ξέραμε τι θα πει χορτάτος, συνηθίσαμε να μένουμε ικανοποιημένοι με τα λίγα και να μην γκρινιάζουμε, καταλαβαίνοντας πολύ νωρίς ότι οι μεγάλοι σκοποί χρειάζονται στερήσεις και γενναιότητα. Η επανάσταση μας σκληραγώγησε και η σκληραγώγηση αυτή, πνευματική και ψυχική, μας βοήθησε έπειτα από πολλά χρόνια, γιατί έγινε αντιληπτό ότι τα παιδικά βιώματα δεν σβήνουν».
«Ακουσα τον λόγο του Λένιν στις 3 Απρίλη 1917»
| Ενοπλοι στρατιώτες παρελαύνουν στους δρόμους της Μόσχας κρατώντας πανό που γράφει «Κομμουνισμός» (Οκτώβρης 1917) |
Οπως αυτό το μοναδικό βίωμα, όταν ο αφηγητής μας γυρνάει πίσω τον χρόνο, όταν σχεδόν δεν έχει κλείσει τα 11 χρόνια του. Πρώτες, θολές και ακαταστάλακτες αναμνήσεις, με το φίλτρο του ορθού λόγου αδούλευτο ακόμα. Ομως συγκλονισμένος όταν μπροστά του έχει τον ίδιο τον Λένιν αυτοπροσώπως. Μία εκ των υστέρων αναφορά, φορτισμένη με τη ματιά της άγουρης ηλικίας:
«Ακουσα τον λόγο του Λένιν στις 3 Απρίλη 1917. Οι εργάτες της Πετρούπολης, οι φαντάροι, οι ναύτες περίμεναν στον σιδηροδρομικό σταθμό της Φινλανδίας την επιστροφή του Λένιν από την προσφυγιά. Η μάνα μου δεν μπόρεσε να με κρατήσει σπίτι. Μπήκα σε μία από τις φάλαγγες που πήγαιναν για τον σταθμό.
Με είχαν στριμώξει σε μια γωνιά και δεν μπόρεσα να ακούσω καλά τον λόγο που έβγαλε ο Λένιν, ανεβασμένος πάνω σε ένα τεθωρακισμένο που είχαν περιτριγυρίσει οι ναύτες. Μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, που έγινε ύστερα από μισό χρόνο, διάβασα τις περίφημες Απριλιανές Θέσεις του Λένιν – το Πρόγραμμα της Επανάστασης που μελετάει τώρα κάθε Σοβιετικός φοιτητής».
Από τότε εξομολογείται ότι ήθελε να εκφράσει με τον τρόπο της μουσικής τη μορφή του Λένιν:
«Από τότε – δεν το κρύβω – έτρεφα την τολμηρή, φιλόδοξη σκέψη να ενσαρκώσω τη μορφή του Λένιν στη μουσική. Και το αποτόλμησα αυτό, μετά από πολλά χρόνια, στη 12η Συμφωνία. Αλλά και τώρα δεν θεωρώ ότι ολοκλήρωσα το όραμά μου: Να δώσω την προσωπικότητα του Λένιν, τον ιδανικό άνθρωπο – αγωνιστή, που δεν έχει όμοιό του».
«Η μουσική να φτάνει στον καθέναν και να είναι κατανοητή»
| Ο ηγέτης επαναστάτης πάνω σε τεθωρακισμένο στις 25 Οκτώβρη 1917, όπως ζωγραφικά τον απέδωσε ο Μ. Μ. Μπερίγκοφ (1923) |
Και άρχισε μέρα με τη μέρα να χτίζεται η νέα κοινωνία, η οποία ήθελε να βάλει στις μηχανές του καινοφανούς κόσμου της την Τέχνη με τους εκφραστές της. Αλλά τι λογής θα ήταν αυτή η καλλιτεχνία χωρίς να συμπορευτεί στον δρόμο που είχαν ανοίξει τα Σοβιέτ για την επιβολή και εμπέδωση του σοσιαλισμού;
«Ολοι καταλαβαίναμε ότι χρειάζεται ασυνήθιστα μεγάλη Τέχνη. Αλλά τι λογής; Αυτό δεν μας ήταν και τόσο καθαρό. Αυτός ήταν και ο λόγος των αναζητήσεων της δεκαετίας 1920 – 1930, των δισταγμών και των ακροτήτων. Γυρίζοντας τη σκέψη πίσω, βλέπεις ότι πολλά ήταν αφελή και αδύνατα. Η Τέχνη του πλακάτ κατέκτησε το θέατρο, τη ζωγραφική, είχε αντανακλάσεις στη μουσική. Τα γνωρίσματα του πλακάτ οδηγούσαν συχνά σε πρωτογονισμό. Θέλαμε η μουσική να φτάνει στον καθέναν και να είναι απόλυτα κατανοητή».
Αλλά ποιο είδος μουσικής κυρίως τροφοδοτήθηκε από το γράμμα και το πνεύμα της Επανάστασης;
«Η Επανάσταση», αποτιμά αυτός ο θερμός του λαού κομμουνιστής μελοποιός, «γέννησε πλήθος από σπουδαία τραγούδια, που συγκινούν με την αλήθεια τους και τώρα ακόμα. Πρόκειται κυρίως για τραγούδια του επαναστατικού, του εμφύλιου πολέμου. Στα τραγούδια αυτά επανερχόμαστε στα έργα μας έως σήμερα, και αποτελούν το πιο πολύτιμο κεφάλαιο μουσικής της εποχής εκείνης».
Πρώιμες συνθέσεις με παρούσα την παιδική ματιά
| Παιδικές φωτογραφίες του Σοστακόβιτς |
Μέσα σ’ αυτήν την ταραγμένη περίοδο, η οποία όμως δίνει κίνηση στις μάζες για να εμφανιστούν στο προσκήνιο της Ιστορίας, ο γεννημένος το 1906 μαθητευόμενος της μουσικής παρατηρεί και παίρνει αφορμές από τα γεγονότα. Ο πρώτος μεγάλος πόλεμος του 1914 τού δίνει το έργο για πιάνο «Ο στρατιώτης».
Κάποια στιγμή βλέπει μια πυρκαγιά. Του προξενεί εντύπωση, και μια και δυο συνθέτει μια «Φλογερή Σονάτα» για πιάνο. Στο ίδιο ηλικιακό περιβάλλον, και μετά από φανατική ανάγνωση του Νικολάι Γκόγκολ, φιλοδοξεί να στήσει την όπερα «Τάρας Μπούλμπα», που τελικά έμεινε σχέδιο.
Οταν η Επανάσταση του Φλεβάρη είναι γεγονός, χώνεται ανάμεσα στο πολύβουο πλήθος και στο στάδιο της δημιουργίας, όταν έχει καταλαγιάσει η ηχητική μπάντα του πλήθους, αποπειράται να γράψει μια επαναστατική συμφωνία και ένα πένθιμο εμβατήριο στη μνήμη των θυμάτων.
Ωστόσο, η εμπειρία της Οκτωβριανής Επανάστασης και η θέα ενός αγοριού που πυροβολήθηκε από έναν χωροφύλακα μπροστά στα έκπληκτα παιδικά μάτια του θα περάσουν στη 12η Συμφωνία του, που έχει τον υπότιτλο «Ετος 1917» και είναι αφιερωμένη στη μνήμη του κομμουνιστή επαναστάτη ηγέτη Β. Ι. Λένιν.
| Παιδικές φωτογραφίες του Σοστακόβιτς |
| Ο Σοστακόβιτς (δεύτερος από δεξιά στην πρώτη σειρά) και η αδερφή του, Μαρία (τέταρτη από δεξιά στη δεύτερη σειρά), με τον καθηγητή τους, Ιγκνάτι Γκλιάσερ, στη μέση |
Γράφει ο
Βασίλης ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ
Δημοσιογράφος, συγγραφέας, κριτικός βιβλίου
«Μάθε τη γλώσσα της σιωπής»
Ενα ξεχωριστό αφιέρωμα στον Αλκη Αλκαίο στην κεντρική σκηνή του «Σταυρού του Νότου»
«Μάθε τη γλώσσα της σιωπής» είναι ο τίτλος του αφιερώματος στον σπουδαίο ποιητή Αλκη Αλκαίο, το οποίο θα παρουσιαστεί στην κεντρική σκηνή του «Σταυρού του Νότου» το ερχόμενο Σάββατο 18 Οκτώβρη. Σε αυτήν την ξεχωριστή συναυλία τραγουδούν η Βιολέτα Ικαρη και ο Δημήτρης Μπάκουλης, ενώ συμμετέχει ο ερμηνευτής και προσωπικός φίλος του Αλκη Αλκαίου Κώστας Θωμαΐδης.
Ενα αφιέρωμα στον ποιητή που υποδυόταν τον στιχουργό, τον δημιουργό που μέσα από την Τέχνη του μας διαβεβαίωσε ότι ακόμα και σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς «δεν βγαίνουν τα όνειρα σε πλειστηριασμό, δεν παίχτηκε η παρτίδα μας ακόμα».
Μοιάζει, μα δεν είναι ένας απλός παρατηρητής των γεγονότων, από τα οποία εμπνέεται και γράφει. Γίνεται ο ίδιος μέρος τους. Συνομιλεί με τους πρωταγωνιστές της Ιστορίας, με ήρωες και αντιήρωες, συγχρόνους του και παλιότερους. «Ταξιδεύει» απ’ τη Σιδώνα έως τα Χανιά, στο Ελ Σαλβαδόρ του ’80 και την Τουρκία του ’81, φτάνει στα Βαλκάνια και τη διαλυμένη Γιουγκοσλαβία. Εγραψε με τον δικό του μοναδικό τρόπο για όλα όσα θέλουμε να πούμε και δεν προλαβαίνουμε.
Πράγματι, ο Αλκης Αλκαίος, κατά κόσμον Βαγγέλης Λιάρος, από το 1978 που έκανε την πρώτη του εμφάνιση στην ελληνική δισκογραφία με το «Φλεβάρης 1848» σε μελοποίηση του Θάνου Μικρούτσικου στα «Τραγούδια της Λευτεριάς», κατόρθωσε να αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα του στην ελληνική μουσική.
Συνεργάστηκε με τους πιο σημαντικούς συνθέτες και τραγουδοποιούς της γενιάς του, όπως τους Χάρη και Πάνο Κατσιμίχα, Δημήτρη Παπαδημητρίου, Νότη Μαυρουδή, Μάριο Τόκα. Ενώ στίχοι του έχουν μελοποιηθεί και από νεότερους όπως τον Μίλτο Πασχαλίδη, τον Σωκράτη Μάλαμα, τον Μπάμπη Στόκα, τον Μανόλη Ανδρουλιδάκη κ.ά.
Με αφορμή τη συναυλία ζητήσαμε από τον Κ. Θωμαΐδη, την Β. Ικαρη και τον Δ. Μπάκουλη να μας πουν δυο λόγια για την πρώτη επαφή τους με την ποίηση του Αλκη Αλκαίου, τι σημαίνει για εκείνους το να ερμηνεύουν τον λόγο του και ποιος είναι εκείνος ο στίχος που τους έχει σημαδέψει…
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΚΟΥΛΗΣ
Ορισε σε μεγάλο βαθμό το πώς σκέφτομαι τον στίχο και τον ήχο που τον ντύνει
Τον λόγο του Αλκη Αλκαίου τον γνώρισα μελοποιημένο και τραγουδισμένο από τον Σωκράτη Μάλαμα. Ενας από τους πιο εμβληματικούς δίσκους της ελληνικής δισκογραφίας, το «Ενα», όρισε σε μεγάλο βαθμό το πώς σκέφτομαι τον στίχο και τον ήχο που τον ντύνει.
Νομίζω η πρώτη επαφή ήταν ασυναίσθητη όπως και σε όλους τους ανθρώπους της ηλικίας μου, από τα πασίγνωστα τραγούδια που έφτιαξαν με τον Θάνο Μικρούτσικο. Δεν ξέρω στ’ αλήθεια τι σημαίνει να τραγουδάς έναν τόσο σπουδαίο ποιητή, ξέρω πως θέλει μεγάλη προσοχή η εκφορά ενός τόσο κοφτερού λόγου.
Στο «Ενα» του Σωκράτη Μάλαμα, υπάρχει ένα τραγούδι που λέγεται «Του έρωτα» και μάλλον είναι μια συρραφή από μαντινάδες του Αλκη Αλκαίου. Το τελευταίο στιχάκι «κέρνα με να σε κερνώ και μη ρωτάς τι μένει, στης μάνας γης την αγκαλιά η αλήθεια είναι κρυμμένη», με έχει σημαδέψει.
ΚΩΣΤΑΣ ΘΩΜΑΪΔΗΣ
Στο σύμπαν του Αλκαίου
Ο Αλκης Αλκαίος είναι συνεχιστής όλων των μεγάλων του στίχου. Θα αναφερθώ στους Νίκο Γκάτσο, Μάνο Ελευθερίου κι άλλους πολλούς. Είχε μία δική του, αναγνωρίσιμη γραφή και μάλιστα θα έλεγα ότι ο Αλκαίος ακολουθούσε αυτό που είχε πει ο Νίκος Καββαδίας, «Λυπήσου αυτούς που δεν ονειρεύονται».
Ονειρεύτηκε ταξίδια, έρωτες και όσα δεν έζησε, τα έγραψε. Τα βιώματα καθορίζουν πάρα πολλά, όμως και η φαντασία, το ταλέντο, η λογοτεχνία… Είχε φοβερό ταλέντο στο να ανανεώνεται και κατόρθωνε να εκφράζει την αγωνία του καθένα μας. Εξέδωσε μόνο μία ποιητική συλλογή, το «Εμπάργκο». Επέμενε πολύ ο Θάνος ο Μικρούτσικος, ο οποίος ήτανε και ο εκδότης. Ο ίδιος έλεγε ότι αν θέλουν να δουν ποιος είμαι, ας ανοίξουνε τους δίσκους που γράφουν τους στίχους, να διαβάσουν τους στίχους και να δουν εκεί.
Ναι, είμαστε πολύ τυχεροί που το τραγούδι μας εμπεριέχει τον Αλκη Αλκαίο.
Από την πρώτη στιγμή που ο Θάνος Μικρούτσικος μελοποίησε τον Αλκαίο, αφού είχε διαβάσει στον «Ριζοσπάστη» ένα του ποίημα, και άρχισαν να συζητούν και να συναντιούνται, πολύ γρήγορα τον γνώρισα κι εγώ.
Είχα τη χαρά πολλές φορές να πηγαίνω στο σπίτι του και να φεύγω με παραγγελίες από τραγούδια που άκουγε στην εκπομπή μου. Τα έγραφα σε κασέτα και του τα πήγαινα. Ηταν καθισμένος σε μία πολυθρόνα και δεξιά του είχε ένα φορητό κασετόφωνο και βέβαια πολλά χαρτιά και μολύβι για να γράφει. Αυτός ήταν ο μικρόκοσμός του. Αυτό ήταν όμως και το κέντρο ενός πολύ μεγάλου σύμπαντος γύρω από τον Αλκαίο για την ποίησή του. Δικό του σύμπαν.
Μέσα από τις συζητήσεις μας, τον τρόπο που ανέλυε τους στίχους, με βοηθούσε να μπω μέσα στην ουσία του ποιήματος. Οχι το προφανές, αυτό που φαίνεται από την πρώτη ανάγνωση, αλλά αυτό που ο ποιητής υπονοεί. Δεν είναι εύκολο πράγμα να τραγουδάς Αλκαίο. Είναι ποίηση. Νομίζω, όμως, πως έχω αποκτήσει τα εφόδια, μέσα από την επαφή που είχα μαζί του, να μπορέσω να εκφράσω όσο γίνεται καλύτερα τα νοήματα των τραγουδιών.
Θυμάμαι με πολλή συγκίνηση την εκτέλεση του «Πρωινού Τσιγάρου». Ανεκτίμητες στιγμές που πάντα θα θυμάμαι… Τι άλλο να ξεχωρίσω; Από πού να αρχίσω και πού να τελειώσω… Νομίζω όμως πως ξεχωρίζω πολύ το «Ωροσκόπιο».
ΒΙΟΛΕΤΑ ΙΚΑΡΗ
Για εμάς τους ερμηνευτές το έργο του είναι ένα πολύτιμο δώρο
Η πρώτη μου επαφή με τους στίχους του Αλκη Αλκαίου ήρθε στα εφηβικά μου χρόνια, όταν άκουσα για πρώτη φορά τα τραγούδια «Βικτώρια» και «Πόρτο Ρίκο» από τη φωνή του Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Στη συνέχεια ανακάλυψα τα παλαιότερα έργα του, μέσα από τη συνεργασία του με τον Θάνο Μικρούτσικο και τον εμβληματικό δίσκο «Εμπάργκο». Από εκεί και πέρα, ακολούθησε ένα ταξίδι γνωριμίας με ολόκληρο το μελοποιημένο έργο του, μέσα από τις συνθέσεις σπουδαίων δημιουργών που με τόση σοφία και αγάπη επέλεγε.
Οι στίχοι του με διαπερνούν και μου προκαλούν βαθιά συγκίνηση, ακόμη και όταν δεν αντιλαμβάνομαι άμεσα τα νοήματα που θέλει να εκφράσει. Ο λόγος του, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι αλληγορικός – σαν γρίφος για διαβασμένους λύτες – και συχνά επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες.
Η δύναμη της γραφής του Αλκη Αλκαίου πηγάζει ξεκάθαρα από τη δυναμική και ταυτόχρονα ευαίσθητη προσωπικότητά του. Ο ρομαντισμός τον διαπερνά, ακόμη και όταν περιγράφει τραχιές εικόνες.
Οταν τραγουδώ τον σπουδαίο αυτό ποιητή, νιώθω τιμή και ευγνωμοσύνη που πέρασε από αυτόν τον κόσμο και άφησε το αποτύπωμά του. Για εμάς τους ερμηνευτές, το έργο του είναι ένα πολύτιμο δώρο που προσδίδει σπουδαιότητα σε αυτό που κάνουμε. Με λίγα λόγια, αντλούμε αξία από τη δική του αξία όταν υπηρετούμε τα τραγούδια του. Επιπλέον, το γεγονός ότι υπήρξε αριστερός και αγωνίστηκε ενάντια στη δικτατορία τον καθιστά ακόμη πιο σημαντικό στη συνείδησή μου.
Ισως ακουστεί υπερβολικό, αλλά αγαπώ ό,τι έχει γράψει ο Αλκης Αλκαίος. Ακόμη και τραγούδια που ανακάλυψα σχετικά πρόσφατα, μου προκάλεσαν έντονη συγκίνηση. Ενα τέτοιο τραγούδι είναι το «Ουμ Χαράμ» σε μουσική του Μάριου Τόκα, από τον δίσκο «Εντελβάις». Περιγράφει τον ενθουσιασμό του έρωτα, και μέσα σε αυτό υπάρχει ο στίχος:
«Μ’ ό,τι αισθάνομαι βαδίζω
δε θυμάμαι, δεν ελπίζω»
Αυτός ο στίχος με συγκινεί βαθιά. Κάθε φορά που τον ακούω, σκέφτομαι πως η ευαισθησία στον άνθρωπο έχει αρχίσει να χάνεται, και ότι ακόμη και ο έρωτας αντιμετωπίζεται πια σαν κάτι καταναλωτικό. Κι όμως, όσο υπάρχουν τραγούδια σαν αυτό, όσο οι στίχοι του Αλκαίου συνεχίζουν να τραγουδιούνται με ψυχή, υπάρχει ελπίδα – ελπίδα πως ο έρωτας δεν θα χαθεί, σε πείσμα των καιρών.
Γιατί όσο ο λόγος αγγίζει την καρδιά, ο έρωτας δεν θα γίνει ποτέ προϊόν. Θα παραμένει μυστήριο, ανάγκη και φλόγα αληθινή.
FIFA – UEFA
Ξανά «δεν άκουσαν – δεν είδαν» για το έγκλημα στη Γάζα
Για μία ακόμα φορά οι δύο ποδοσφαιρικές Συνομοσπονδίες απέφυγαν να προχωρήσουν σε κυρώσεις κατά του Ισραήλ
Στον δρόμο της γνωστής επιλεκτικής αντιμετώπισης σε ό,τι αφορά τα μεγάλα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα και τις αντιδράσεις που αυτά δημιουργούν στις εξέδρες βάδισαν για μία ακόμα φορά οι δύο μεγαλύτεροι ποδοσφαιρικοί οργανισμοί, FIFA και UEFA. Με αφορμή τη συζήτηση για αποκλεισμό του Ισραήλ από τις διεθνείς διοργανώσεις, λόγω του εγκλήματος σε βάρος του παλαιστινιακού λαού στη Γάζα, αναδείχθηκαν τα δύο μέτρα και δύο σταθμά που τηρούν οι δύο Συνομοσπονδίες, ανάλογα με το τι υπαγορεύουν οι ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί.
Αλλωστε, ξεκάθαρη απόδειξη για τις επιλεκτικές ευαισθησίες της FIFA και της UEFA αποτελεί το δόγμα που οι δυο τους έχουν παγιώσει στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο, εκείνο του «no politica». Ενα δόγμα που επικαλούνται σε μια προσπάθεια να αποφύγουν λαϊκές αντιδράσεις κοινωνικού και πολιτικού χαρακτήρα στις εξέδρες, ή ακόμα και στους αγωνιστικούς χώρους από παίκτες και προπονητές που δεν συμβαδίζουν με την κυρίαρχη προπαγάνδα και τσαλακώνουν τη βιτρίνα του «προϊόντος». Από την άλλη, κραυγαλέο είναι ότι οι ίδιες Συνομοσπονδίες ουκ ολίγες φορές έχουν παρακάμψει το δικό τους δόγμα, παίρνοντας με τον τρόπο τους ξεκάθαρη θέση, π.χ. με τη στάση τους στον πόλεμο Ουκρανίας – Ρωσίας, τον αποκλεισμό της Γιουγκοσλαβίας παλιότερα κ.λπ.
Οι κραυγές …έσπασαν τη σιγή ιχθύος
Το τελευταίο διάστημα, με τις λαϊκές αντιδράσεις να πληθαίνουν συνεχώς στις εξέδρες των ευρωπαϊκών γηπέδων αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο υπέρ του αγώνα του παλαιστινιακού λαού για ελεύθερη πατρίδα και καταδίκης της σφαγής στη Γάζα από το κράτος – δολοφόνο Ισραήλ, FIFA και UEFA έδειξαν να βρίσκονται με την πλάτη στον τοίχο.
Αφενός γιατί ξεκάθαρα είχαν αποτύχει να ελέγξουν ή να περιορίσουν τις αντιδράσεις, παρά τις τιμωρίες που επιβλήθηκαν σε ομάδες που φίλαθλοί τους προχώρησαν σε σχετικές διαμαρτυρίες (Παρί Σεν Ζερμέν, Σέλτικ, ΑΕΚ κ.λπ.), αφετέρου καθώς τόσο οι διαμαρτυρίες στα γήπεδα όσο και η συνεχιζόμενη σφαγή στη Γάζα από το ισραηλινό κράτος – δολοφόνο διατηρούσαν στο προσκήνιο το ζήτημα της συμμετοχής του τελευταίου στις διεθνείς διοργανώσεις.
Σχετικά με αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ και δύο χρόνια οι FIFA και UEFA τηρούν «σιγή ιχθύος» σε ό,τι αφορά την επιβολή κυρώσεων στις ισραηλινές ομάδες, παρά το σχετικό αίτημα του υπουργείου Αθλητισμού της Παλαιστίνης και άλλων ποδοσφαιρικών και μη φορέων και οργανώσεων. Παράλληλα, επιτρέπουν – χωρίς καν την παραμικρή τυπική τιμωρία – στους Ισραηλινούς οπαδούς, είτε σε διασυλλογικό είτε σε διεθνές επίπεδο, να εκμεταλλεύονται τη συγκυρία ως ευκαιρία ανάδειξης της ισραηλινής προπαγάνδας, προκαλώντας μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις επεισόδια (π.χ. στο Αμστερνταμ πριν λίγους μήνες).
Ως επιστέγασμα της πίεσης προς FIFA και UEFA ήρθε στα τέλη του Σεπτέμβρη και η πλευρά του ΟΗΕ, με τα συμπεράσματα της έκθεσης της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων να τις καλούν να προχωρήσουν σε αποκλεισμό του Ισραήλ από τις ποδοσφαιρικές διοργανώσεις, εκτιμώντας ότι μια τέτοια κίνηση είναι «μια απαραίτητη απάντηση στη συνεχιζόμενη γενοκτονία» που συντελείται στη Γάζα. Σε ακόμα πιο δύσκολη θέση ήρθαν οι δύο Συνομοσπονδίες και σε άλλον έναν τομέα: Η διεύρυνση των πολεμικών επιχειρήσεων του Ισραήλ προς αραβικά κράτη (π.χ. επίθεση Μοσάντ στο Κατάρ) και οι αντιδράσεις που ακολούθησαν είχαν άμεσο αντίκτυπο στις εμπορικές και χορηγικές συνεργασίες, όπου το αραβικό κεφάλαιο πρωτοστατεί εδώ και χρόνια.
«Μάννα εξ ουρανού» made in USA
Ετσι, με τον κλοιό να σφίγγει, στα τέλη Σεπτέμβρη FIFA και UEFA υποχρεώθηκαν να ανοίξουν πιο σοβαρά από ποτέ το ζήτημα της επιβολής ποδοσφαιρικών κυρώσεων στο Ισραήλ. Ως αποτέλεσμα, αρχές Οκτώβρη υπήρξε έντονη κινητικότητα, αρχικά σε παρασκηνιακό επίπεδο στα υψηλά κλιμάκια της διοίκησης των δυο Συνομοσπονδιών, σχετικά με το τι μέλλει γενέσθαι με την περίπτωση του Ισραήλ. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που ουκ ολίγα αθλητικά – και όχι μόνο – ευρωπαϊκά ΜΜΕ με δημοσιεύματά τους παρουσίαζαν ως πιο ορατό από ποτέ το ενδεχόμενο αποκλεισμού των ισραηλινών ομάδων. Τόσο τα εν λόγω δημοσιεύματα όσο και οι συζητήσεις στο παρασκήνιο έδειξαν να θορυβούν έντονα την πλευρά του Ισραήλ, με κορυφαίους κυβερνητικούς παράγοντες, μέχρι και τον πρωθυπουργό Νετανιάχου, να απευθύνουν δημόσιες εκκλήσεις σε FIFA και UEFA να μην προχωρήσουν σε κυρώσεις σε βάρος των ισραηλινών ομάδων.
Με τις ισραηλινές προτροπές να μη φαίνεται αρχικά να επηρεάζουν και πολύ την κατάσταση, το ζήτημα άρχισε να «χοντραίνει» όταν προχώρησε σε ανάλογη κίνηση απέναντι σε FIFA και UEFA και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντ. Τραμπ, ο οποίος τις κάλεσε …να αναβάλουν τον αποκλεισμό του Ισραήλ, επικαλούμενος το περιβόητο «ειρηνευτικό σχέδιό» του (εν εξελίξει τότε) αλλά και την επικείμενη διεξαγωγή του Μουντιάλ 2026 στις ΗΠΑ (μαζί με Καναδά και Μεξικό). Η κίνηση Τραμπ, σε συνδυασμό με τις άριστες σχέσεις που διατηρεί με τον πρόεδρο της FIFA Τζιάνι Ινφαντίνο και το ζήτημα του Μουντιάλ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται (π.χ. το ισραηλινό λόμπι στις ΗΠΑ), αποδείχθηκε «μάννα εξ ουρανού» για τη FIFA ώστε να αλλάξει η κατάσταση και να βγει, όπως και η UEFA, από τα αδιέξοδα στα οποία είχαν περιέλθει το προηγούμενο διάστημα.
Ετσι, με άλλοθι τις συζητήσεις για το αμερικανικό «ειρηνευτικό σχέδιο», οι δύο Συνομοσπονδίες αποφάσισαν για μία ακόμα φορά την τελευταία διετία να παγώσουν κάθε τυχόν απόφαση για κυρώσεις σε βάρος του ισραηλινού ποδοσφαίρου. Η FIFA δεν συμπεριέλαβε καν το ζήτημα στη συνεδρίαση του Διοικητικού της Συμβουλίου την πρώτη βδομάδα του Οκτώβρη, ενώ το ίδιο διάστημα η UEFA ανακάλεσε τη σύγκληση της Εκτελεστικής της Επιτροπής που είχε προγραμματιστεί…
Μπ. Τσ.
ΜΟΥΝΤΙΑΛ 2026 – ΠΡΟΚΡΙΜΑΤΙΚΑ
Τελευταίο «χαρτί» για την Εθνική
Με την ήττα στη Γλασκόβη να έχει ψαλιδίσει τις ελληνικές ελπίδες πρόκρισης στο Μουντιάλ 2026, η Εθνική ομάδα παίζει το τελευταίο της «χαρτί» την Κυριακή 12/10 στην Κοπεγχάγη με αντίπαλο τη Δανία για την 4η αγωνιστική του 3ου προκριματικού ομίλου (21.45 – Alpha).
Μετρώντας μία νίκη (επί της Λευκορωσίας) και δύο ήττες (από Δανία και Σκωτία) η ελληνική ομάδα έχει χάσει το «τρένο» για την πρωτιά του ομίλου και την απευθείας πρόκριση, ενώ έχει μείνει πίσω και στο κυνήγι της 2ης θέσης, που μπορεί να δώσει δεύτερη ευκαιρία πρόκρισης μέσω των πλέι οφ. Ετσι, κόντρα στους Δανούς θέλει μόνο νίκη προκειμένου να διατηρήσει τις ελπίδες της στη συνέχεια του ομίλου.
Στο άλλο ματς η Σκωτία υποδέχεται τη Λευκορωσία την ίδια μέρα (21.45 – Novasports 2).
BASKET LEAGUE
Πρώτο ραντεβού για τους «αιώνιους»
Η πρώτη φετινή κόντρα Ολυμπιακού και Παναθηναϊκού, στο ΣΕΦ τη Δευτέρα 13/10, δεσπόζει στο πρόγραμμα της 2ης αγωνιστικής της Basket League. Οι «αιώνιοι» αντίπαλοι, που είναι και τα αδιαφιλονίκητα φαβορί ώστε για άλλη μια χρονιά να διεκδικήσουν μεταξύ τους τον τίτλο, θα αναζητήσουν τη νίκη που θα δώσει σε έναν απ’ αυτούς το προβάδισμα για την πρωτιά στην κανονική περίοδο και το απόλυτο πλεονέκτημα έδρας στα πλέι οφ, αλλά και ψυχολογική ώθηση ενόψει των επόμενων μεταξύ τους αναμετρήσεων.
Η 2η αγωνιστική περιλαμβάνει κι άλλα, μικρότερα ντέρμπι, τοπικού χαρακτήρα, όπως το ΑΕΚ – Πανιώνιος στην Αθήνα και το ΠΑΟΚ – Ηρακλής στη Θεσσαλονίκη. Αναλυτικά:
Σάββατο 11/10: Αρης – Κολοσσός Ρόδου (16.00 – ΕΡΤ2), Προμηθέας Πάτρας – Μαρούσι (16.00 – ΕΡΤ Sport 1), ΠΑΟΚ – Ηρακλής (19.30 – ΕΡΤ2).
Κυριακή 12/10: ΑΕΚ – Πανιώνιος (13.00), Περιστέρι – Μύκονος (16.00 – ΕΡΤ2)
Δευτέρα 13/10: Ολυμπιακός – Παναθηναϊκός (19.00 – ΕΡΤ2).
SUPER LEAGUE 2
Δοκιμασία στην Τρίπολη για τη Νίκη Βόλου
Η δύσκολη αποστολή της Νίκης Βόλου, πρωτοπόρου του 1ου ομίλου της Super League 2, στην Τρίπολη κόντρα στον Αστέρα Β’, και η αθηναϊκή συνοικιακή κόντρα Πανιωνίου και Ηλιούπολης στον 2ο όμιλο, είναι τα ματς που ξεχωρίζουν στο πρόγραμμα της 5ης αγωνιστικής. Κατά τ’ άλλα, τον πρώτο λόγο έχει η πρωτοπόρος και αήττητη στον 2ο όμιλο Καλαμάτα, φιλοξενώντας το Αιγάλεω. Αναλυτικά το πρόγραμμα:
1ος όμιλος
Σάββατο 11/10: Μακεδονικός – Ηρακλής (14.00 – Action24), Αστέρας Τρίπολης Β’ – Νίκη Βόλου (14.00 – Athletico.gr), Καμπανιακός – Νέστος Χρυσούπολης (16.00).
Κυριακή 12/10: ΠΑΣ Γιάννινα – Αναγέννηση Καρδίτσας (16.00), Καβάλα – ΠΑΟΚ Β’ (16.00).
2ος όμιλος
Σάββατο 11/10: Καλαμάτα – Αιγάλεω (16.00), Μαρκό – Ελλάς Σύρου (16.00).
Κυριακή 12/10: Athens Kallithea – Ολυμπιακός Β’ (14.00 – Action24), Πανιώνιος – Ηλιούπολη (14.00), Παναργειακός – Χανιά (14.00).
WATERPOLO LEAGUE
Δυνατή κόντρα στο Ποσειδώνιο
Με τη 2η αγωνιστική συνεχίζεται το πρωτάθλημα της Waterpolo League ανδρών. Στο πρόγραμμα ξεχωρίζει η αναμέτρηση στο Ποσειδώνιο μεταξύ ΠΑΟΚ και Υδραϊκού για τον 2ο όμιλο, ενώ στα υπόλοιπα ματς υπάρχουν ξεκάθαρα φαβορί. Αναλυτικά:
Σάββατο 11/10: Χανιά – Εθνικός (14.30), Παλαιό Φάληρο – Βουλιαγμένη (18.00), Παναθηναϊκός – ΝΕ Πατρών (19.00), Ολυμπιακός – Γλυφάδα (19.00), ΟΦΘ – Απόλλων Σμύρνης (19.00).
Κυριακή 12/10: ΠΑΟΚ – Υδραϊκός (18.15).
Πηγή : Ριζοσπάστης 11 – 12/10 – 2025
Πηγή : Ριζοσπάστης 11 – 12/ 10 – 2025