ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Σάββατο 15 Νοέμβρη 2025 – Κυριακή 16 Νοέμβρη 2025

 

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΚΕ ΤΟΥ ΚΚΕ

Για την 52η επέτειο από τον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου

Το ΚΚΕ τιμά τον ηρωικό φοιτητικό και εργατικό – λαϊκό ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου, αντλεί δύναμη από το παράδειγμα των αγωνιστών της αντιδικτατορικής πάλης και από τα συνθήματά του για «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία» – «Εξω οι ΗΠΑ, έξω το ΝΑΤΟ». Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου απέδειξε ότι ο αρνητικός συσχετισμός δύναμης αλλάζει μόνο απ’ την οργανωμένη δράση του εργατικού – λαϊκού παράγοντα, ενάντια στην ψευδαίσθηση ότι οι αλλαγές κορυφών μπορούν να βελτιώσουν τις συνθήκες για τις εργατικές – λαϊκές δυνάμεις.

Η επικαιρότητα των συνθημάτων του Πολυτεχνείου επιβεβαιώνει ότι η μετάβαση απ’ τη στρατιωτική δικτατορία στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία δεν έλυσε τελικά τα εργατικά – λαϊκά προβλήματα, που σήμερα οξύνονται σε συνθήκες ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και πολέμων, έντασης της εκμετάλλευσης των λαών και της καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Αποδεικνύει πάνω απ’ όλα ότι πίσω από το κοινοβουλευτικό και δημοκρατικό προσωπείο του σημερινού αστικού κράτους κρύβεται ο ίδιος αντίπαλος, η δικτατορία του κεφαλαίου, που αξιοποιεί το μαστίγιο και το καρότο για τη χειραγώγηση του λαού και τη διαιώνιση της εξουσίας της.

Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του ’73 αποτέλεσε το αποκορύφωμα της αντιδικτατορικής πάλης και η καταστολή του, με δεκάδες νεκρούς, ενταφίασε τα σχέδια της λεγόμενης φιλελευθεροποίησης της δικτατορίας και την «απονομιμοποίησε» στη συνείδηση ευρύτερων λαϊκών δυνάμεων. Μαζί με το έγκλημα σε βάρος της Κύπρου, επιτάχυνε την πτώση της δικτατορίας.

Το ΚΚΕ είναι περήφανο για τα μέλη και τα στελέχη του, τα μέλη της ΚΝΕ που ιδρύθηκε εκείνα τα χρόνια της παρανομίας, που πρωτοστάτησαν στην ανάπτυξη της αντιδικτατορικής πάλης, σε συνθήκες βάναυσης κρατικής καταστολής. Η αλύγιστη στάση των κομμουνιστών στα κρατητήρια και τα βασανιστήρια, στις φυλακές και τις εξορίες, στην καθημερινή οργάνωση του αντιδικτατορικού αγώνα σε χώρους δουλειάς, εργατογειτονιές, σχολεία και αμφιθέατρα, κράτησε ζωντανή τη φλόγα της εργατικής – λαϊκής πάλης καθ’ όλη τη διάρκεια της 7ετίας, κόντρα στο ρεύμα του συμβιβασμού και του λεγόμενου πολιτικού ρεαλισμού. Με πρωτοβουλία της ΚΝΕ ιδρύθηκε η μεγαλύτερη αντιδικτατορική φοιτητική οργάνωση, η Αντι-ΕΦΕΕ. Εμπνεόμαστε από τον αγώνα και τις θυσίες τους, όπως και από όλους τους αγωνιστές, που προσέφεραν ακόμα και τη ζωή τους στο εργατικό – λαϊκό κίνημα.

Η στρατιωτική δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967, που είχε επίσημη ιδεολογία της τον αντικομμουνισμό και επιβλήθηκε στο όνομα του «κομμουνιστικού κινδύνου», υπηρέτησε με τον «βούρδουλα» τους στόχους της καπιταλιστικής εξουσίας και των διεθνών της συμμάχων ΗΠΑ – ΝΑΤΟ. Η ομάδα των πραξικοπηματιών είχε εκκολαφτεί στο πλαίσιο των μηχανισμών του μεταπολεμικού κράτους, του αστικού στρατού, αλλά και του ΝΑΤΟ, με κεντρικό στόχο τη σταθεροποίηση της καπιταλιστικής εξουσίας και την καταστολή του κομμουνιστικού και του εργατικού – λαϊκού κινήματος.

Δεν ήταν έργο κάποιων «αφρόνων αξιωματικών», ούτε αποτέλεσμα παραβίασης της καπιταλιστικής νομιμότητας, όπως επιχειρείται έκτοτε να παρουσιαστεί από το αστικό πολιτικό σύστημα, προκειμένου να αποποιηθεί τις ευθύνες του για τα εγκλήματα της χούντας σε βάρος του λαού και της νεολαίας. Αντίθετα, υπήρξε μία από τις εναλλακτικές μορφές της εξουσίας του κεφαλαίου, που επιλέχτηκε στη βάση των τότε προτεραιοτήτων και των αναγκών της, με στόχο τη θωράκιση και διαιώνισή της.

Αυτήν υπηρετούν και σήμερα οι νοσταλγοί της χούντας, τα διάφορα απομεινάρια της ναζιστικής – εγκληματικής Χρυσής Αυγής και άλλων φασιστικών και εθνικιστικών οργανώσεων, που με την ανοχή του κράτους επιχειρούν να βγουν από το περιθώριο που τους έχει στείλει ο λαός. Αποτελούν χρήσιμη εφεδρεία του καπιταλιστικού συστήματος στις συνθήκες νέας επικίνδυνης όξυνσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και πολέμων, της έντασης της καταστολής σε βάρος του λαού, αλλά και της ρατσιστικής πολιτικής σε βάρος μεταναστών και προσφύγων.

Ο φετινός εορτασμός του Πολυτεχνείου, που τις πύλες του κοσμούσαν τα εμβληματικά αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα «έξω οι ΗΠΑ, έξω το ΝΑΤΟ», πραγματοποιείται σε μια περίοδο που στον πλανήτη συσσωρεύεται όλο και περισσότερη «εύφλεκτη ύλη», με 56 ενεργές πολεμικές διαμάχες και συνολικά 92 εμπλεκόμενες χώρες.

Σε συνθήκες στροφής στην πολεμική οικονομία και προετοιμασία, με ευθύνη της κυβέρνησης της ΝΔ και τη συναίνεση όλων των αστικών κομμάτων, η Ελλάδα εμπλέκεται βαθύτερα στους πολεμικούς σχεδιασμούς των ΝΑΤΟ, ΗΠΑ και ΕΕ έναντι των ανταγωνιστών τους, της Ρωσίας και της Κίνας. Εχει αναδειχθεί σε «προκεχωρημένο φυλάκιο» από άκρη σε άκρη γεμάτη από αμερικανοΝΑΤΟικές βάσεις που παίζουν κομβικό ρόλο στους πολέμους σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, μετατρέποντας τη χώρα σε θύτη άλλων λαών και τον ελληνικό λαό σε στόχο αντιποίνων.

Αυτό το ορατό ενδεχόμενο επιβεβαίωσε και ο Ελληνας υπουργός Αμυνας μιλώντας ανατριχιαστικά για τη διαμόρφωση «κουλτούρας πολέμου» στους λαούς της Ευρώπης.

Για τα συμφέροντα της αστικής τάξης, και στο όνομα της αναβάθμισης της γεωστρατηγικής θέσης της χώρας, η κυβέρνηση στηρίζει με όλους τους τρόπους και κυρίως με πολεμικό εξοπλισμό το καθεστώς Ζελένσκι στην Ουκρανία. Στήριξε το Ισραήλ στη γενοκτονία κατά του παλαιστινιακού λαού και τώρα στηρίζει το σχέδιο Τραμπ – Νετανιάχου, που ενταφιάζει την προοπτική ίδρυσης ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους.

Τα πανηγύρια της ΝΔ για τις ενεργειακές συμφωνίες με τις ΗΠΑ προσπαθούν να συσκοτίσουν τη «μεγάλη εικόνα», ότι δηλαδή απ’ αυτές δεν θα βγει κερδισμένος ο λαός, αλλά τα μονοπώλια των Μεταφορών και της Ενέργειας, που θα βάλουν στο χέρι τον ενεργειακό πλούτο της χώρας. Ενώ οι συμφωνίες χωρίς διευθέτηση θαλάσσιων ζωνών θα αξιοποιηθούν ως μοχλός για την επιβολή καθεστώτος συνεκμετάλλευσης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Την ίδια ώρα η μετατροπή της Ελλάδας σε ενεργειακό, μεταφορικό και στρατιωτικό κόμβο την τοποθετεί στο «μάτι του κυκλώνα» των εμπορικών, γεωπολιτικών, στρατιωτικών ανταγωνισμών και πολέμων που οξύνονται διεθνώς ανάμεσα στο ευρωατλαντικό και στο υπό διαμόρφωση ευρασιατικό μπλοκ.

Εξίσου παραπλανητικός είναι ο ισχυρισμός ότι αυτές οι συμφωνίες θωρακίζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας. Η Ιστορία έχει αποδείξει το ακριβώς αντίθετο, ότι οι συμμαχίες στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και της ΕΕ όχι μόνο δεν προστάτευσαν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά αποδείχτηκαν και παράγοντας υπονόμευσής τους.

Αντίστοιχα και οι υπέρογκοι εξοπλισμοί, τους οποίους προωθεί η κυβέρνηση της ΝΔ και χρυσοπληρώνει ο ελληνικός λαός, με τη σύμφωνη γνώμη και των άλλων κομμάτων, είναι απολύτως ενταγμένοι στην εμπλοκή της χώρας στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και ανταγωνισμούς, σε αποστολές εκτός συνόρων, όπου το ελληνικό κεφάλαιο διεκδικεί μερίδιο απ’ τη «λεία».

Επίκαιρο παραμένει και το σύνθημα για «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία», καθώς στα πάνω από 50 χρόνια που ακολούθησαν τη μετάβαση από τη στρατιωτική δικτατορία στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, διευρύνθηκε το χάσμα ανάμεσα στη δυνατότητα ικανοποίησης των σύγχρονων λαϊκών αναγκών και στην κατάσταση που βιώνουν τα λαϊκά στρώματα.

Η πείρα του λαού από την πολιτική των κυβερνήσεων όλων των «αποχρώσεων» αποδεικνύει ότι δεν μπορεί να υπάρξει φιλολαϊκή διακυβέρνηση στο έδαφος του άδικου και ξεπερασμένου καπιταλιστικού συστήματος. Οτι δεν υπάρχουν «σωτήρες» και «μεσσίες» που να μπορούν να συμβιβάσουν τα ασυμβίβαστα, δηλαδή και τα κέρδη του κεφαλαίου και τα εργατικά – λαϊκά δικαιώματα.

Αντί για αντιστοίχιση με τις τεράστιες δυνατότητες και τα επιτεύγματα της επιστήμης και της εποχής, τα λαϊκά προβλήματα οξύνονται. Αυτό αποδεικνύεται με την ακρίβεια, τη φτώχεια, την ένταση της εκμετάλλευσης, τη δουλειά έως και 13 ώρες, την υποβάθμιση της Υγείας και Παιδείας, συνολικά των λαϊκών δικαιωμάτων, με το επιλεκτικά «ανίκανο» κράτος που θυσιάζει ακόμα και την προστασία της ζωής του λαού στον βωμό του κέρδους, με τα σκάνδαλα και τη διαφθορά. Ολα αυτά είναι φαινόμενα σύμφυτα με το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα.

Δεν αποτελούν κάποια απόκλιση από το «κράτος δικαίου» και την «ευρωπαϊκή κανονικότητα», αλλά συνιστούν αδιαμφισβήτητα στοιχεία ότι το «δημοκρατικό» αστικό κράτος δεν είναι κάτι ουδέτερο, υπεράνω τάξεων, αλλά όργανο επιβολής των συμφερόντων της κυρίαρχης τάξης.

Η ιστορική πείρα επιβεβαιώνει την ανάγκη να δυναμώσει η πάλη ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και την εμπλοκή της χώρας μας, να μη δεχτούν ο λαός, η νεολαία, οι στρατευμένοι, καμία θυσία για τα συμφέροντα των καπιταλιστών. Επιβεβαιώνει την ανάγκη να βαδίσουμε στον δρόμο της ανατροπής, σε σύγκρουση με τη στρατηγική του κεφαλαίου, τις κατευθύνσεις της ΕΕ που υπηρετούν διαχρονικά όλες οι κυβερνήσεις, το σάπιο αστικό κράτος, όλων αυτών δηλαδή που συγκροτούν το σύστημα και τη δικτατορία του κεφαλαίου.

Σε αυτήν την υπόθεση το ΚΚΕ δίνει όλες του τις δυνάμεις, για τη διαμόρφωση ενός πανελλαδικά συντονισμένου κινήματος της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, φτωχών αγροτών, ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων, που θα βάζει στο στόχαστρο τον κοινό τους εχθρό, το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα.

Η πάλη για το δίκιο του λαού σημαίνει πάλη για τον Σοσιαλισμό – Κομμουνισμό, την κοινωνία της πραγματικής ελευθερίας, την εργατική εξουσία, την οικονομία που παύει να λειτουργεί με κριτήριο τα κέρδη των λίγων, αλλά σχεδιάζεται και αναπτύσσεται για να ικανοποιούνται οι σύγχρονες κοινωνικές και λαϊκές ανάγκες.

Πηγή : Ριζοσπάστης 14 – 15 / 11 – 2025

 

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΝΟΕΜΒΡΗΣ 1918 – 2025

107 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ

«Το ΚΚΕ έρχεται από πολύ μακριά και πάει πολύ μακριά, γιατί “η υπόθεση του προλεταριάτου, ο κομμουνισμός, είναι η πιο καθολικά ανθρώπινη, η βαθύτερη, η πιο πλατιά”»

(Πρόγραμμα του ΚΚΕ, 2013)

* * *

Τη Δευτέρα 17 Νοέμβρη το ΚΚΕ, το Κόμμα μας, συμπληρώνει εκατόν εφτά χρόνια ζωής και δράσης. 107 χρόνια ασίγαστης, πρωτοπόρας πάλης για τους πόθους και τα δίκια της εργατικής τάξης, όλου του λαού, για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, για τον σοσιαλισμό – κομμουνισμό.

Ετσι, μέχρι και σήμερα παραμένει το πιο νέο κόμμα, εκφράζοντας το μοναδικό προοδευτικό μέλλον για την ανθρωπότητα, για να γλιτώσουν η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα από τα βάσανα της εκμετάλλευσης, της καταπίεσης, της φτώχειας, της ανεργίας, της κρατικής βίας και καταστολής, των πολέμων.

Με την επαναστατική θεωρία και δράση του φωτίζει την ελπιδοφόρα σοσιαλιστική προοπτική, που οι εκμεταλλευτές σε όλο τον κόσμο από τη μία προσπαθούν να πείσουν ότι είναι ουτοπία και από την άλλη ρίχνουν όλα τους τα όπλα για να συκοφαντήσουν, να σταματήσουν τη διάδοση των κομμουνιστικών επαναστατικών ιδεών και, βέβαια, τη δράση με αυτές οδηγό.

Καρπός της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος και της συνένωσής του με τις ιδέες του σοσιαλισμού

«Εις το ξενοδοχείον “Πειραιεύς”, εις την αίθουσαν του σωματείου των μηχανικών ατμοπλοίων… (λογοκρισία 3 γραμμών) συνήλθε χτες εις την πρώτην συνεδρίασίν του το πρώτον σοσιαλιστικόν συνέδριον της Ελλάδος, με κύριον σκοπόν την συνένωσιν όλων των εν Ελλάδι σοσιαλιστικών ομάδων εις ένα ενιαίον κόμμα διοικούμενον ενιαίως και αντιπροσωπευόμενον εις την Διεθνή. Η έναρξις εγένετο εις τας 10 π.μ…».

(«Ριζοσπάστης» 5 (18) Νοέμβρη 1918)

Το Α’ Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο, Ιδρυτικό του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ), που το 1924 μετονομάστηκε σε ΚΚΕ, έγινε από 17 έως 23 Νοέμβρη στον Πειραιά, στα γραφεία του Συνδέσμου Μηχανικών Ατμόπλοιων.

Η επαναστατική θύελλα που ξεσήκωσε η Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση επέσπευσε την ίδρυση του ΣΕΚΕ, που ήταν συνέπεια μιας μακρόχρονης πορείας που ακολούθησε το εργατικό και το σοσιαλιστικό κίνημα στη χώρα μας. Ηταν το νομοτελειακό αποτέλεσμα της κοινωνικής εξέλιξης, ο ώριμος καρπός της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος και της συνένωσής του με τις ιδέες του σοσιαλισμού.

Το Συνέδριο ενέκρινε με πλειοψηφία το Ιδρυτικό Ψήφισμα του ΣΕΚΕ, τις Αρχές και το Πρόγραμμά του, υπόμνημα για τα εξωτερικά ζητήματα, ψήφισμα για την ίδρυση Βαλκανικής Δημοκρατικής Ομοσπονδίας, το Καταστατικό του Κόμματος, ενώ εκδόθηκε χαιρετιστήριο ψήφισμα προς τη νεαρή Σοβιετική Ρωσία αλλά και «διαμαρτυρία διά την μελετωμένην επέμβασιν των συμμάχων κατά της νεαράς Σοβιετικής Δημοκρατίας».

Στο Ιδρυτικό Ψήφισμα σημειώνεται ότι το Κόμμα βασίζεται πάνω σε δύο θεμελιώδεις αρχές: Στην «πολιτική και οικονομική οργάνωση του προλεταριάτου σε ξεχωριστό κόμμα τάξεως διά την κατάκτησιν της πολιτικής εξουσίας και την δημοσιοποίησιν των μέσων της παραγωγής και ανταλλαγής, δηλ. την μεταβολήν της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας εις κοινωνίαν κολλεχτιβικήν ή κομμουνιστικήν». Και στη «διεθνή συνεννόηση και δράση των εργατών».

RIZOSPASTIS

Στις Αρχές και στο Πρόγραμμα του Κόμματος τονίζεται η αναγκαιότητα της κοινωνικής επανάστασης για «την απελευθέρωσιν όχι μόνο των προλεταρίων αλλά και ολοκλήρου της ανθρωπότητος που υποφέρει σήμερον». Προστίθεται δε ότι ο αγώνας της εργατικής τάξης «είναι αναγκαστικώς και πολιτικός αγών, (επειδή) δεν δύναται να πραγματοποιήση την ιστορικήν της αποστολήν χωρίς να γίνη κάτοχος της πολιτικής εξουσίας, όπερ δύναται να κατορθώση μόνον δι’ ενιαίας επαναστατικής δράσεως της παγκοσμίου εργατιάς, οργανωμένης σε ξεχωριστό εργατικό κόμμα».

Τα πρώτα χρόνια ήταν μια πορεία δύσκολης, σταδιακής ωρίμανσης με κομβικά σημεία τη μετονομασία του ΣΕΚΕ σε ΚΚΕ (3ο Εκτακτο Συνέδριο, 26 Νοέμβρη – 3 Δεκέμβρη 1924), τον καθορισμό του «Ριζοσπάστη» ως οργάνου της ΚΕ (1 Αυγούστου 1921), την ίδρυση της ΟΚΝΕ (τέλη Δεκέμβρη 1922) και της Εργατικής Βοήθειας Ελλάδας (28 Νοέμβρη – 5 Δεκέμβρη 1924).

«ΚΚΕ δυνατό, σταθερό σε κάθε δοκιμασία, έτοιμο στο κάλεσμα της Ιστορίας για τον Σοσιαλισμό!»

Η φετινή απόδοση τιμής στην ίδρυση, ευρύτερα στην ιστορική παρακαταθήκη του Κόμματός μας γίνεται στον δρόμο προς το 22ο Συνέδριο (29 – 31 Γενάρη 2026) και συσχετίζεται άμεσα με τη συμβολή για την επιτυχία του, ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα για «ΚΚΕ δυνατό, σταθερό σε κάθε δοκιμασία, έτοιμο στο κάλεσμα της Ιστορίας για τον Σοσιαλισμό!».

RIZOSPASTIS

Το κεντρικό θέμα του 22ου Συνεδρίου άλλωστε, όπως παρατίθεται και στις Θέσεις της ΚΕ, είναι το Κόμμα:

«Το Κόμμα που όλη η λειτουργία του, η κατάσταση των δυνάμεών του, πρέπει να εναρμονιστεί πλήρως και με πιο γρήγορους και αποτελεσματικούς ρυθμούς με το επαναστατικό του Πρόγραμμα και το Καταστατικό του, να είναι πραγματικά “κόμμα παντός καιρού”, “κόμμα έτοιμο για όλα”, όχι ως σύνθημα ή ως ένας γενικός στόχος, αλλά στόχος που θα αποτυπώνεται στην καθημερινή του δράση και προσφορά, συνεγείροντας τις εργατικές – λαϊκές συνειδήσεις, καθοδηγητής της πάλης του λαού μας για τον σοσιαλισμό. Η ικανότητα και προετοιμασία του Κόμματός μας αφορά και την ανάλογη στρατηγική προγραμματική ετοιμότητα, αλλά αφορά και την τρέχουσα οργανωτική του πολιτική και δράση στις σημερινές συνθήκες σε μια αδιάσπαστη ενότητα.

Κρίσιμο ζήτημα είναι ο συνδυασμός του επαναστατικού Προγράμματός μας με την καθημερινή επαναστατική δράση, σε όλους τους τομείς, σε κάθε κρίκο της καθοδηγητικής δουλειάς. Αλλωστε, και σε μη επαναστατική κατάσταση, όπως η σημερινή, οφείλουμε να κάνουμε επαναστατική δουλειά προετοιμασίας με προοπτική. Οφείλουμε να κάνουμε συστηματική δουλειά, να πείθουμε όλο και περισσότερους εργάτες και εργάτριες, εργαζόμενους στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, αλλά και ευρύτερα λαϊκά στρώματα να ξεκόβουν οριστικά από την αστική ιδεολογία και κάθε εκδοχή της (φιλελεύθερη, σοσιαλδημοκρατική κ.λπ.), τον οπορτουνισμό, από όλα τα αστικά κόμματα, με όποιον μανδύα και αν αυτά εμφανίζονται, να πυκνώνουν, να δυναμώνουν με όλες τους τις δυνάμεις τους αγώνες, τις διεκδικήσεις, τις απεργιακές κινητοποιήσεις, τις διαδηλώσεις, το επαναστατικό κίνημα, χωρίς να λυπόμαστε θυσίες, χωρίς όρια στην προσφορά μας, οργανώνοντας μακροχρόνια, επίμονη προετοιμασία.

(…) Το ερώτημα που τίθεται και πρέπει να είναι διαρκώς στην προσοχή μας είναι το πώς κατακτιέται στην πράξη και μέσα στην κομματική λειτουργία ο πρωτοπόρος, επαναστατικός χαρακτήρας του Κόμματος. Εστιάζουμε στο ζήτημα της λειτουργίας των ΚΟΒ, γιατί σε αυτό το επίπεδο εκφράζονται όλες οι καθοδηγητικές αδυναμίες. Η ετοιμότητα, η ικανότητα, η θέληση και η γεμάτη αυταπάρνηση δουλειά του κάθε κομμουνιστή και κομμουνίστριας, όπου κι αν βρίσκεται, κάτω από όλες τις συνθήκες, αποδεικνύονται ως γενικά, υποχρεωτικά, ενιαία στοιχεία. Είναι απαραίτητο να αναδεικνύονται σε λαϊκούς ηγέτες στον χώρο τους, στο περιβάλλον τους, να αφήνουν το αποτύπωμά τους παντού, έτοιμοι να αντιμετωπίσουν κάθε δυσκολία.

(…) Το ΚΚΕ δρα στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στην ευρύτερη περιοχή, σε συνθήκες πολύ δύσκολες, συνολικού αρνητικού συσχετισμού, στον αγώνα για την οριστική ανατροπή του καπιταλισμού, για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού – κομμουνισμού, του μόνου συστήματος που μπορεί να βάλει τέρμα στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, στη φτώχεια, στην εκμετάλλευση, στην προσφυγιά, στην καταπίεση».

    

Εκ γενετής αντιμέτωπο με την καταστολή και την προσπάθεια ενσωμάτωσης

H αστική τάξη έκανε εξαρχής προσπάθεια να χειραγωγήσει το Κόμμα, να το ενσωματώσει ή να το καταστείλει. Η διττή αυτή προσπάθεια αποτυπώθηκε στον αστικό Τύπο της περιοχής, ο οποίος ασχολήθηκε με τις εργασίες ίδρυσης του ΣΕΚΕ και τη δράση του νεαρού κόμματος είτε με περιφρόνηση, απαξίωση και αντισοβιετισμό, είτε με ανησυχία, αναπτύσσοντας ιδεολογική και πολιτική πολεμική.

Από τις πολιτικές δυνάμεις της εποχής, ο Ελ. Βενιζέλος θεωρούσε ότι ο προσεταιρισμός των σοσιαλιστών θα ήταν πιο εύκολος σε περίπτωση συνένωσής τους σε ενιαίο κόμμα. Συνολικότερα, πως ήταν κρίσιμη η ύπαρξη σοσιαλιστικού κόμματος για την ενσωμάτωση της εργατικής τάξης στις αστικές επιδιώξεις, αλλά και για την προώθηση των εγχώριων αστικών διεκδικήσεων στα συνέδρια των Ευρωπαίων Σοσιαλδημοκρατών. Ετσι στον βαθμό που η ίδρυση κόμματος ήταν αναπότρεπτη, επιδίωκε να βρίσκεται υπό την επιρροή του.

Η μεγάλη απήχηση των κινητοποιήσεων για την Εργατική Πρωτομαγιά του 1919, η ριζοσπαστικοποίηση των θέσεων του ΣΕΚΕ, αλλά και η κατάσταση που διαμορφώθηκε μετά την απόβαση του Ελληνικού Στρατού στη Μ. Ασία, όξυναν τη διαπάλη στο εσωτερικό του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος και την επίθεση στο Κόμμα από το αστικό κράτος σε συνεργασία και με τον εργοδοτικό και κυβερνητικό συνδικαλισμό.

Τα παραπάνω αποτυπώνονται και στις εφημερίδες της εποχής. Χαρακτηριστικό είναι το πρωτοσέλιδο της «ΕΣΤΙΑΣ» στις 19 Απρίλη 1919, που επιτίθεται στο ΣΕΚΕ για τον ταξικό εορτασμό της Πρωτομαγιάς στις 18 Απρίλη 1919: «Διά ποιόν Σοσιαλισμόν της Ελλάδος γίνεται λόγος; Πού είνε τα γραφεία του; Ποίος ή ποίοι είνε οι αρχηγοί του; Ποία τα όργανα του; Το πρόγραμμα του, οι σκοποί του, ποία;».

Απαντώντας την ίδια μέρα, ο «Ριζοσπάστης» έγραφε: «Είμεθα αι 30 χιλιάδες τίμιοι εργάτες που δεν ειργάσθησαν χθες, είμεθα οι δέκα χιλιάδες που συγκεντρώθησαν εις τον Ρέντη. Τα γραφεία μας είναι εκείνα προ των οποίων εστήσατε τα πολυβόλα σας και αι εφημερίδες μας εκείναι που έχουν την μεγαλυτέραν κυκλοφορίαν. Είμεθα οι τίμιοι και θαρραλέοι αγωνιστές, τους οποίους δεν επτόησαν τα μέτρα σας, αλλ’ ούτε και παρέσυρεν ο θρίαμβος, διότι αποβλέπομεν εις σκοπούς ευγενείς και ηθικούς. Ολος ο κόσμος εις την Ελλάδα μας εγνώρισε πλέον. Σεις μας εγνωρίσατε;».

    

Ομιλία του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα στο Περιστέρι

Ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, την Παρασκευή 21 Νοεμβρίου, στις 8.30 μ.μ., θα μιλήσει στην πολιτική συγκέντρωση – συνεστίαση που διοργανώνει η Τομεακή Οργάνωση Νοτιοδυτικών Συνοικιών της Κομματικής Οργάνωσης Αττικής, στο Εκθεσιακό Κέντρο Περιστερίου.

Πηγή : Ριζοσπάστης 14 – 15 / 11 – 2025

 

ΝΕΟΛΑΙΑ

ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ

«Εβδομάδα διάδοσης του Κομμουνισμού» – Ο κομμουνισμός είναι η νιότη του κόσμου!

INTIME NEWS

«Εβδομάδα διάδοσης του Κομμουνισμού» στη νεολαία κηρύσσει η ΚΝΕ την ερχόμενη βδομάδα ως απάντηση στις εκστρατείες συκοφάντησης του κομμουνισμού που ξεδιπλώνονται στις ΗΠΑ και την ΕΕ. Θυμίζουμε ότι η Επιτροπή Περιοχής Αττικής του ΚΚΕ κάλεσε τα μέλη και τους φίλους του Κόμματος στην Αττική να συμμετάσχουν, να στηρίξουν αποφασιστικά και να επεκτείνουν αυτήν την πρωτοβουλία της ΚΝΕ για μαζικές δράσεις όλη την επόμενη βδομάδα, διαδίδοντας μαχητικά τις επαναστατικές, κομμουνιστικές ιδέες.

Σε σχετική ανακοίνωσή της προς τη νέα γενιά η ΚΝΕ σημειώνει γι’ αυτήν την εβδομάδα:

«Πριν λίγες μέρες ο Τραμπ ανακοίνωσε “βδομάδα αντικομμουνισμού” στις ΗΠΑ, με στόχο τους νέους, που σε ποσοστό 28% έχουν θετική άποψη για τον κομμουνισμό! Τι είναι αυτό που φοβούνται ο Τραμπ, οι εκμεταλλευτές και οι κυβερνήσεις τους σε όλο τον κόσμο; Να μάθει η νεολαία την αλήθεια και να παλέψει για την επαναστατική αλλαγή του κόσμου!

“Ολο αυτό το σύστημα

είναι μια τραμπάλα με δύο άκρες που εξαρτώνται

η μία από την άλλη. Και αυτοί επάνω

κάθονται επάνω, επειδή οι άλλοι κάθονται κάτω

και μόνο όσο θα κάθονται οι άλλοι κάτω.

Και οι κάτω πρέπει να είναι κατά πολύ περισσότεροι από τους επάνω

για να μην αλλάξει θέση η τραμπάλα”. Μπ. Μπρεχτ.

Η ΚΝΕ απευθύνεται σε κάθε νέο και νέα που αγανακτεί μέσα στο σημερινό άδικο, σάπιο και διεφθαρμένο σύστημα. Είναι ένα σύστημα όπου λίγα παράσιτα, οι ιδιοκτήτες – μέτοχοι των μεγάλων επιχειρήσεων, καρπώνονται τον πλούτο που παράγουν οι πολλοί, οι εργαζόμενοι. Αυτοί έχουν την πραγματική εξουσία!

Το πλουσιότερο 1% του πληθυσμού κατέχει το 45% του πλούτου. Το υπόλοιπο 99% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει το 55% του πλούτου.

Αυτό το άδικο σύστημα είναι ο καπιταλισμός.

Ολα όσα ζούμε και μας κάνουν να ασφυκτιούμε, όπως ο πόλεμος, η φτώχεια, η εκμετάλλευση, η ανεργία, ο ρατσισμός, ο φασισμός, η γυναικεία ανισοτιμία, οι εξαρτήσεις, είναι “παιδιά” του.

Η Παιδεία, η Υγεία, η Στέγη, οι Μεταφορές, ο Πολιτισμός, ο Αθλητισμός, ο ελεύθερος χρόνος, ακόμα και οι διαπροσωπικές σχέσεις, η σεξουαλικότητα, όλα γίνονται εμπορεύματα.

Ας σκεφτούμε:

• Γιατί στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, αντί να δουλεύουμε λιγότερες ώρες και πιο ξεκούραστα, επιβάλλουν 13 ώρες δουλειάς;
• Γιατί στο σύστημά τους, που υπερασπίζεται δήθεν την “ελευθερία”, ζούμε για να δουλεύουμε για τα κέρδη τους και ο μισθός δεν φτάνει για να βγει ο μήνας;
• Γιατί το κράτος τους είναι ανίκανο να προστατεύσει τα σχολεία, τα σπίτια, τις ζωές μας, αλλά ικανό να χαρίζει δισ. ευρώ στους επιχειρηματικούς ομίλους;
• Γιατί η “δημοκρατία” τους καταστέλλει και κυνηγά αγωνιστές φοιτητές, χτυπά μαθητές που διεκδικούν, διώκει λιμενεργάτες που αρνούνται να φορτώσουν όπλα για το κράτος – δολοφόνο Ισραήλ;

Μπροστά στο κέρδος δεν “μετράει” ούτε η ανθρώπινη ζωή

“Το κεφάλαιο με 100% κέρδος τσαλαπατάει όλους τους ανθρώπινους νόμους, με 300% δεν υπάρχει έγκλημα που να μη ριψοκινδυνεύσει να το πράξει”. Κ. Μαρξ.

Στα χέρια των καπιταλιστών οι νέες τεχνολογίες, αντί να αξιοποιούνται για την κάλυψη των αναγκών μας, γίνονται εργαλεία για την πιο σκληρή εκμετάλλευση των εργαζομένων, την καταστολή και τη χειραγώγηση των λαών, τη διεξαγωγή ιμπεριαλιστικών πολέμων για το ξαναμοίρασμα των αγορών.

Η γενοκτονία του λαού και των παιδιών της Παλαιστίνης έχει τη σφραγίδα του Ισραήλ, των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ, της ΕΕ. Οι δολοφόνοι δεν είναι “σύμμαχοί” μας!

Σήμερα όλα υποτάσσονται στην πολεμική προετοιμασία, με τους λαούς να καλούνται να πληρώσουν δισ. ευρώ για εξοπλισμούς και αύριο να θυσιάσουν ακόμα και τη ζωή τους.

Αυτό το σύστημα δεν μπορεί να είναι το μέλλον μας!

Η κομμουνιστική κοινωνία δεν είναι ουτοπία! Είναι η κοινωνία που καταργεί τις τάξεις, την αδικία, την εκμετάλλευση. Είναι η κοινωνία που στηρίζεται στη βασική αρχή “ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητές του, στον καθέναν ανάλογα με τις ανάγκες του”.

Οι λαοί όλου του κόσμου έδωσαν μεγάλες μάχες και κατάφεραν με την Οκτωβριανή Επανάσταση το 1917 να ανοίξουν τον δρόμο για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, τον σοσιαλισμό – κομμουνισμό.

Σήμερα η ανάπτυξη της επιστήμης και τεχνολογίας καθιστά ακόμα πιο αναγκαίο και ρεαλιστικό το πέρασμα στον σοσιαλισμό!

Τώρα, πριν να είναι αργά!

Πριν από 100 χρόνια το σύνθημα των επαναστατών ήταν “Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα”.

Σήμερα, με τα πυρηνικά όπλα, την απειλή γενίκευσης των ιμπεριαλιστικών πολέμων, το δίλημμα είναι “Σοσιαλισμός ή κίνδυνος εξάλειψης της ανθρωπότητας”.

Οι λαοί δεν έχουν πει την τελευταία τους λέξη! Η νεολαία μπορεί να ζήσει αλλιώς!

Αυτό φοβούνται οι εκμεταλλευτές, οι κυβερνήσεις, τα κόμματα και οι ιμπεριαλιστικές τους ενώσεις! Γι’ αυτό συκοφαντούν τη μόνη πραγματική διέξοδο, τον σοσιαλισμό – κομμουνισμό!

Στις ΗΠΑ, πριν έναν χρόνο, μαζί Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι ψήφισαν νόμο για την υποχρεωτική διδασκαλία του αντικομμουνισμού στα σχολεία. Από κοντά και η Ευρωπαϊκή Ενωση της δήθεν “δημοκρατίας” εξισώνει ανιστόρητα τον κομμουνισμό με τον φασισμό, απαγορεύει Κομμουνιστικά Κόμματα και σύμβολα, γκρεμίζει αντιφασιστικά μνημεία, διώκει ακόμα και τη διδασκαλία του Μαρξ ως “εξτρεμισμό”.

Στη χώρα μας η κυβέρνηση, οι φασίστες, τα άλλα κόμματα συκοφαντούν τον κομμουνισμό και προσπαθούν να μας πείσουν ότι “δεν υπάρχει εναλλακτική” έξω από τα πλαίσια του σημερινού συστήματος!

Η ΚΝΕ καλεί κάθε νέο και νέα που προβληματίζεται, που αμφισβητεί και δεν αποδέχεται ως “κανονικότητα” τον σημερινό κόσμο της εκμετάλλευσης και των πολέμων, να έρθει σε επαφή με την επαναστατική θεωρία, να τη μετατρέψει σε δικό του “όπλο” για την ανατροπή της σύγχρονης βαρβαρότητας. Να μελετήσει βιβλία των θεμελιωτών του επιστημονικού κομμουνισμού, Μαρξ, Ενγκελς και Λένιν, να γνωρίσει το σύγχρονο επαναστατικό Πρόγραμμα του ΚΚΕ.

Να παλέψει οργανωμένα για μια άλλη κοινωνία, της πραγματικής ελευθερίας, της ειρήνης, τον σοσιαλισμό – κομμουνισμό.

“Ενα φάντασμα” πλανιέται πάνω από το σάπιο σύστημα των πολέμων και της αδικίας και στοιχειώνει τους χειρότερους εφιάλτες των καπιταλιστών.

Το φλογερό σάλπισμα αγώνα του “Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος” των Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ενγκελς παραμένει πιο επίκαιρο και αναγκαίο από ποτέ: “Ας τρέμουν οι κυρίαρχες τάξεις μπρος σε μια κομμουνιστική επανάσταση. Οι προλετάριοι δεν έχουν να χάσουν σ’ αυτήν τίποτε άλλο, εκτός από τις αλυσίδες τους. Εχουν να κερδίσουν έναν κόσμο ολόκληρο. ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΝΩΘΕΙΤΕ!”.

Ελα μαζί μας: Γνώρισε την ΚΝΕ!».

Πηγή : Ριζοσπάστης 15 – 16 / 11 – 2025

 

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Μπορεί η Τέχνη να αλλάξει τον κόσμο;

Αποσπάσματα από τη διάλεξη της Ελένης Μηλιαρονικολάκη για τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό σε μάθημα της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ

Ο Αϊζενστάιν πίστευε ότι το νόημα στις κινηματογραφικές ταινίες παράγεται από τη σύγκρουση αντίθετων πλάνων, «στα οποία μια δύναμη και μια αντίθετη δύναμη συγκρούονται για να παράξουν ένα εντελώς νέο και μεγαλύτερο φαινόμενο». Απεικονίζεται η περίφημη «σκηνή με το παιδικό καρότσι» κατά τη διάρκεια της σφαγής στα Σκαλιά της Οδησσού, στο «Θωρηκτό Ποτέμκιν», 1925

Στο μάθημα Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ πραγματοποίησε διάλεξη η Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της μετά από πρόσκληση του αναπληρωτή καθηγητή Αθανάσιου Μουτσόπουλου. Τίτλος της διάλεξης ήταν: «Μπορεί η Τέχνη να αλλάξει τον κόσμο;» και θέμα της ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός.

Μέσα από την παρέμβαση, τη συζήτηση, την προβολή αποσπασμάτων από ταινίες και μουσική αλλά και εικαστικών και αρχιτεκτονικών δημιουργιών φωτίστηκαν πλευρές του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, το τι πρόσφερε στην Τέχνη, αλλά και η διαπάλη που αναπτύχθηκε.

Αρχικά η Ελένη Μηλιαρονικολάκη ανέλυσε το τι είναι Τέχνη σύμφωνα με τον μαρξισμό, καταλήγοντας: «Ο μαρξισμός, σε αντίθεση με όσους υποστηρίζουν ότι η Τέχνη είναι αυτοσκοπός, προορίζεται δηλαδή αποκλειστικά και μόνο στο να προκαλεί αισθητικές συγκινήσεις, θεωρεί ότι επιτελεί ένα ευρύ φάσμα λειτουργιών, αισθητικές, συναισθηματικές, γνωστικές, ιδεολογικές, διαπαιδαγωγητικές.

Η Τέχνη μπορεί να επηρεάσει τους ανθρώπους, θετικά ή αρνητικά, να τους κάνει καλύτερους ή χειρότερους. Να τους μετατρέψει σε αντικείμενα των κυρίαρχων, των κατεστημένων ιδεολογικών και πολιτικών αντιλήψεων για τον κόσμο, ή σε υποκείμενα πρωτοπόρων ιδεών, των πιο προωθημένων ιδανικών της ανθρωπότητας, όπως η απαλλαγή της από κάθε καταναγκασμό και πρώτα απ’ όλα από την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Με λίγα λόγια, ο μαρξισμός υποστηρίζει πως η Τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει από μόνη της τον κόσμο. Τον κόσμο μπορούν να τον αλλάξουν μόνο οι άνθρωποι με τον αγώνα τους, με την πάλη των τάξεων. Μπορεί όμως να επηρεάσει και να αλλάξει τους ανθρώπους και μέσα απ’ αυτούς τον κόσμο».

Τι είναι ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός

Σκηνικό της Λιομπόβ Πόποβα για το έργο «Η γη σε εξάτμιση» του Β. Μέγερχολντ, 1923

Στη συνέχεια, αναφέρθηκε αναλυτικά στο τι είναι αλλά και τι δεν είναι ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός, επιχειρώντας να απαντήσει και στην πολεμική που δέχεται.

Οπως σημείωσε «ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός είναι ένα καλλιτεχνικό ρεύμα, που, όπως όλα τα ρεύματα ρέπουν σε φιλοσοφικοκοινωνικές αντιλήψεις, έτσι και ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός είναι το ρεύμα της Τέχνης που κλίνει προς τη μαρξιστική υλιστική και ιστορικο – διαλεκτική φιλοσοφική αντίληψη για την υλικότητα του κόσμου».

Οπως τόνισε «η σοσιαλιστική ρεαλιστική Τέχνη δεν υπακούει σε στερεότυπα και προκατασκευασμένες ιδέες. Διερευνά, σκάβει για να φτάσει στην αλήθεια, να ανακαλύψει νέες, αθέατες έως τότε πλευρές της πραγματικότητας. Η γνώση της υλιστικής διαλεκτικής, της οικονομίας, της Ιστορίας είναι ανεκτίμητος σύμμαχός της σ’ αυτήν την προσπάθεια. Μπορεί βέβαια και χωρίς αυτήν τη γνώση να φτάσει κάποιος δημιουργός στην αλήθεια, αλλά σίγουρα με πολύ περισσότερο κόπο. Στην ιστορία της Τέχνης υπήρξαν αρκετοί μεγάλοι και έντιμοι δημιουργοί, που το έργο τους ξεπέρασε τις δικές τους συντηρητικές απόψεις για τον κόσμο και έφτασαν να διατυπώνουν αλήθειες που ποτέ κανείς δεν θα περίμενε από το δικό τους στόμα».

Επισήμανε ότι «ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός παρουσιάζει την κοινωνική πραγματικότητα ως καλλιεργήσιμη, ως επιδεχόμενη αλλαγή, δηλαδή ως ιστορική και μεταβλητή. Βοηθά να αναγνωριστούν οι αιτίες των δυσάρεστων καταστάσεων που μπορούν να ανατραπούν, τα οικονομικά θεμέλια των κοινωνικών σχέσεων, η δύναμη αλλά και τα υλικά βάθρα των ιδεών, προβάλλει τις αντιφάσεις της κοινωνίας, γιατί αυτές είναι που προκαλούν την αλλαγή της».

Εργάτες διαδηλώνουν, το 1920, με τη μακέτα του πύργου σε πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση

Δηλαδή: «Ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός δεν αρκείται στην αναγνώριση της πραγματικότητας, αλλά επιδιώκει να την επηρεάσει, διεγείροντας την επιθυμία για την αλλαγή της σύμφωνα με τους σύγχρονους σκοπούς και ανάγκες του ανθρώπου. Δεν δείχνει τον κόσμο μόνον όπως πραγματικά είναι, αλλά προβάλλει και την ιδέα για το πώς πρέπει και μπορεί να γίνει. Βαθαίνει τη γνώση, οξύνει την ευαισθησία, καλλιεργεί τη θέληση για δράση δημιουργική και αγωνιστική, καλλιεργεί την παρεμβατική συνείδηση, δηλαδή συνείδηση που δεν αντιμετωπίζει τον κόσμο παθητικά, αλλά παρεμβαίνει για να τον αλλάξει».

Τόνισε, επίσης, ότι «δεν υιοθετεί τους πομπώδεις τόνους, τον διδακτισμό, τη μεγαλοστομία, τη συνθηματολογία, τον μηρυκασμό στερεότυπων σχημάτων, που καταντούν το έργο Τέχνης προπαγανδιστική μπροσούρα και βλάπτουν αντί να εξυπηρετούν τον στόχο του».

Ξεκαθάρισε ακόμα ότι «ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός δεν είναι τεχνοτροπία, ούτε έχει κάποια προκαθορισμένη μορφή. Στη σοσιαλιστική ρεαλιστική Τέχνη η καλλιτεχνική τεχνοτροπία και οι μορφές είναι πολυποίκιλες όπως η ζωή και το ίδιο ανεξάντλητες όπως η διαδικασία της γνώσης. Σε αντίθεση με άλλα καλλιτεχνικά ρεύματα, ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός αφήνει απεριόριστη ελευθερία στον δημιουργό να επιλέξει ο ίδιος την τεχνοτροπία που θα ακολουθήσει και να δώσει στο έργο του την πιο ταιριαστή στο περιεχόμενό του μορφή. Επομένως, θα ήταν μεγάλο λάθος να θεωρήσει κάποιος ότι ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός είναι προσδεμένος στην τεχνοτροπία και τη μορφή των ρεαλιστικών έργων του 19ου αιώνα και ότι δημιουργοί όπως ο Μπρεχτ ή ο Ρίτσος διαφοροποιούνται από τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό λόγω της νεωτεριστικής μορφής του έργου τους. Το αντίθετο ισχύει. Το νέο σοσιαλιστικό περιεχόμενο έσπρωξε μεγάλους πρωτοπόρους δημιουργούς στα διάφορα είδη της Τέχνης να πρωτοστατήσουν στη δημιουργία νέων, πρωτόγνωρων μέσων έκφρασης».

Πώς εφαρμόστηκε

Ο Πύργος του Τάτλιν που προοριζόταν να γίνει το Μνημείο της Γ’ Διεθνούς. Εμεινε στο στάδιο της μακέτας, μιας και ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί με τα μέσα της εποχής. Το αρχιτεκτονικό σχέδιο αναπαριστά τη σπειροειδή εξέλιξη της κοινωνίας. Ο Μαγιακόφσκι το είχε χαρακτηρίσει ως το πρώτο Οκτωβριανό αντικείμενο, ενώ ο Ερενμπουργκ είχε δηλώσει: «Είχα την εντύπωση πως έριξα μια ματιά από μια χαραμάδα και είδα τον 21ο αιώνα»

Στη συνέχεια, στάθηκε αναλυτικά στην προβληματική εφαρμογή του σοσιαλιστικού ρεαλισμού στην ΕΣΣΔ, ο οποίος καθιερώθηκε το 1934 στο 1οΠανενωσιακό Συνέδριο των Σοβιετικών Συγγραφέων. Οπως ανέφερε η ομιλήτρια, ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός ούτε εφευρέθηκε, ούτε επιβλήθηκε από τα πάνω όπως συνήθως αναφέρεται. «Η επίσημη υιοθέτησή του ήρθε να επικυρώσει χαρακτηριστικά που είχαν ήδη εμφανιστεί στη σοβιετική Τέχνη και όχι μόνο στο έργο του Γκόρκι, που υπήρξε ο εισηγητής του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, αλλά και στους κόλπους των μεταοκτωβριανών ρευμάτων που αργότερα ονομάστηκαν Ρώσικη Πρωτοπορία».

Αφού αναφέρθηκε συνοπτικά στη Ρώσικη Πρωτοπορία και το κυρίαρχο ρεύμα της, τον κονστρουκτιβισμό, αναδεικνύοντας τα φοβερά επιτεύγματά της, αλλά και τις αντιφάσεις που τη δίεπαν, σημείωσε ότι η προσπάθεια επίλυσης αυτών των αντιφάσεων τη δεκαετία του 1930, «οδήγησε το Κομμουνιστικό Κόμμα σε νέες αντιφάσεις. Αντί να καθοδηγήσει το κίνημα της Ρώσικης Πρωτοπορίας, που ήδη εμφάνιζε σημάδια κόπωσης και εξάντλησης, για να ξεπεράσει τα θεωρητικά λάθη του και να στερεωθεί σ΄ ένα μαρξιστικό, υλιστικοδιαλεκτικό υπόβαθρο, ώστε να αποτελέσει τη βάση για την ανάπτυξη του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, το ανέκοψε από τα πάνω. Αυτό που επικράτησε ήταν η πλήρης απόρριψη του μοντερνισμού, μαζί και των μεγάλων μορφικών επιτευγμάτων της Ρώσικης Πρωτοπορίας, που θεωρήθηκε ως σύνολο Τέχνη αστική, παρακμιακή, φορμαλιστική και την καθιέρωση στα έργα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού της κλασικής μορφής των ρεαλιστικών έργων της προεπαναστατικής περιόδου ως πιο κατανοητής στον λαό».

Πρακτικά, η Τέχνη του σοσιαλιστικού ρεαλισμού αντιμετωπίστηκε ως ομαλή διαδοχή της προεπαναστατικής αστικής Τέχνης και όχι ως επαναστατική υπέρβασή της, σημειώνοντας ότι «με τον τρόπο αυτό παραβιάστηκαν βασικές νομοτέλειες στην ανάπτυξη της Τέχνης – η οποία αλλάζει όταν αλλάζουν οι σχέσεις παραγωγής – και στη διαλεκτική ενότητα της μορφής με το περιεχόμενο, καθώς η παλιά αστική μορφή δεν μπορούσε να εκφράσει αποτελεσματικά το νέο σοσιαλιστικό περιεχόμενο (…).

«Κατασκευάζοντας νέα εργοστάσια», Alexander Deineka, λάδι σε καμβά, 1926

Σ’ αυτό το περίγραμμα, εκδηλώθηκε ένας φορμαλισμός – μια συζήτηση που περιστρεφόταν αποκλειστικά γύρω από την ορθότητα της μορφής, ως κριτήριο της αξίας του σοσιαλιστικά ρεαλιστικού έργου – που σε τίποτα δεν έχει να ζηλέψει τον αστικό φορμαλισμό της καινοτομίας για την καινοτομία. Παρά τις διακηρύξεις για ελευθερία τεχνοτροπίας, ύφους και μορφής, οι καλλιτέχνες είχαν κληθεί να εφαρμόσουν συγκεκριμένους κανόνες που απορρέουν από το έργο κάποιων ρεαλιστών καλλιτεχνών της προσοσιαλιστικής Ρωσίας. Ανάμεσα σ’ αυτούς, σημειώνουμε την υποχρέωση των καλλιτεχνών να απέχουν από τη χρησιμοποίηση κάθε είδους αφαιρετικού στοιχείου στο έργο τους, το δόγμα ότι το καλλιτεχνικό έργο πρέπει να είναι σοσιαλιστικό στο περιεχόμενο και εθνικό στη μορφή που εισήγαγε το φολκλόρ σε όλα τα είδη Τέχνης, την υποχρεωτική ύπαρξη θετικού ήρωα, την κατεύθυνση για συνύπαρξη του ρεαλισμού με τον ρομαντισμό, που είχε ως αποτέλεσμα τη νόθευση έως και την ακύρωση του ρεαλισμού με άφθονο υποκειμενισμό και εξιδανίκευση ανθρώπων και καταστάσεων σε κάποια είδη Τέχνης όπως η λογοτεχνία και τα εικαστικά».

Ο σοσιαλισμός μπορεί να αποδώσει στην Τέχνη την αληθινή κοινωνική λειτουργία της

Ομως, όπως σημείωσε «ο σοσιαλισμός παρά τις αδυναμίες, τα λάθη και τις θεωρητικές παρεκκλίσεις, που σημειώθηκαν στην πορεία οικοδόμησής του στην οικονομία και στους τομείς του εποικοδομήματος, όπως η Τέχνη, απέδειξε με έργα και πράξεις την τεράστια υπεροχή του και στο πολιτιστικό πεδίο».

Μέσα από παραδείγματα ανάπτυξης όλων των ειδών της Τέχνης, αποδείχθηκε έμπρακτα ότι «ο σοσιαλισμός είναι το κοινωνικό σύστημα που μπορεί να αποδώσει στην Τέχνη την αληθινή κοινωνική – μαζική λειτουργία της.

Κι αυτό γιατί ο σοσιαλισμός βλέπει στην Τέχνη έναν από τους πιο ισχυρούς συμμάχους στον σκοπό του, που είναι να αλλάξει τους ανθρώπους και μέσα από αυτούς τον κόσμο. Γιατί ο σοσιαλισμός χρειάζεται ανθρώπους που θα κατακτήσουν μαζί με την Τέχνη της απόλαυσης και την Τέχνη να διευθύνουν, να ελέγχουν και να διοικούν την κοινωνική παραγωγή και το σοσιαλιστικό κράτος».

    

Δεν κάνουμε πίσω από τις ανάγκες μας για ανώτερες καλλιτεχνικές σπουδές, δουλειά με δικαιώματα

Τρία χρόνια μετά τις μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών, που ανέδειξαν τα σοβαρά προβλήματα στις σπουδές και τους όρους δουλειάς τους, έρχεται μια απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία αναγνωρίζει ως «αντισυνταγματική» την κατάταξή τους στο προσοντολόγιο στην ίδια βαθμίδα με τις δευτεροβάθμιες και μεταδευτεροβάθμιες σπουδές.

Ολα όσα μεσολάβησαν αυτά τα χρόνια, με την αναδίπλωση της κυβέρνησης απέναντι στην απαράδεκτη εξομοίωση των καλλιτεχνών με απόφοιτους ΙΕΚ μέχρι και την απόφαση του ΣτΕ, είναι αποτέλεσμα των αγώνων των καλλιτεχνών, της μαζικότητας και του περιεχομένου τους, της μάχης που έδωσαν τα σωματεία και οι φορείς τους αναδεικνύοντας συνολικά την ανάγκη ανώτατων καλλιτεχνικών σπουδών και αξιοπρεπών όρων εργασίας και ασφάλισης.

Παρ’ όλα αυτά, στις δυνάμεις εκείνες που σκόπιμα εμφανίζουν την απόφαση του ΣτΕ ως την «υπέρτατη δικαίωση», έχουμε να επισημάνουμε τα εξής:

1. Καταρχάς, η απόφαση δεν είναι δεσμευτική και, λαμβάνοντας υπόψη τις εξαγγελίες του υπουργείου Παιδείας για την ίδρυση της νέας ΑΣΠΤ (Ανώτατη Σχολή Παραστατικών Τεχνών), μάλλον καθόλου δεν λαμβάνεται υπόψη από την κυβέρνηση…

2. Σε καμιά περίπτωση δεν αναβαθμίζονται οι σπουδές, ούτε ακαδημαϊκά ούτε ως προς τα επαγγελματικά δικαιώματα των καλλιτεχνών. Τουναντίον. Παγιώνεται ο τίτλος των «ανώτερων σπουδών», δηλαδή η κατά πλειοψηφία τριετής φοίτηση που δεν είναι «ανώτατη». Αν και εντάσσεται στην αποκαλούμενη «τριτοβάθμια εκπαίδευση», στην πραγματικότητα αυτό σηματοδοτεί μόνο μια κατ’ όνομα αλλαγή κατηγορίας, χωρίς καμιά αναφορά σε αναβάθμιση σε επίπεδο και διάρκεια σπουδών, σε υποδομές, σε περιεχόμενο, σε εξασφάλιση διδασκόντων και δυνατότητα εκπόνησης έρευνας.

3. Εξακολουθεί να ισχύει το απαράδεκτο καθεστώς του διαχωρισμού ακαδημαϊκών και επαγγελματικών προσόντων, όπως άλλωστε ισχύει σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης. Δηλαδή, διαιωνίζεται το παράδοξο και ανορθολογικό στοιχείο, οι απόφοιτοι των ανώτερων σχολών να είναι ακαδημαϊκά απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και επαγγελματικά να εντάσσονται στη βαθμίδα 5 της κλίμακας επαγγελματικών προσόντων, δηλαδή μαζί με τα ΙΕΚ, μιας και το Πλαίσιο Επαγγελματικών Προσόντων είναι ένα και ενιαίο, καθορισμένο από το αντίστοιχο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων, στο οποίο δεν μεσολαβεί καμιά άλλη βαθμίδα μεταξύ της 5ης (μεταδευτεροβάθμια) και της 6ης (πανεπιστημιακή εκπαίδευση). Η μόνη δέσμευση που υπάρχει από την κυβέρνηση (κι αυτή μένει στα χαρτιά…), με την πίεση των αγώνων των καλλιτεχνών, αφορά στις προσλήψεις καλλιτεχνών στο Δημόσιο και στο αντίστοιχο προσοντολόγιο/κλαδολόγιο, που αναμένεται να προβλέψει ειδική ενδιάμεση κατηγορία ΚΕ ανάμεσα στη ΔΕ και στην ΤΕ. Και που βέβαια, αν το σκεφτεί κανείς καλά, σηματοδοτεί εντέλει υποβάθμιση των καλλιτεχνών, μιας και τους κατατάσσει σε κατηγορία κατώτερη του ΤΕ, δηλαδή ούτε καν ισότιμους με τα καταργημένα πλέον ΤΕΙ, όπως ίσχυε αρχικά… Για να εξακριβώσει κανείς δε την κοροϊδία που συνιστά όλη αυτή η κατάσταση, αρκεί να ακούσει την αγανάκτηση των απόφοιτων πρώην ΤΕΙ που από το 2003 «ανωτατοποιούνται» και ακόμα τίποτα δεν έχει αλλάξει ούτε στις σπουδές τους ούτε στα επαγγελματικά τους δικαιώματα…

Με λίγα λόγια, η απόφαση του ΣτΕ σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αναστείλει, αντίθετα πρέπει να εντείνει τους δίκαιους αγώνες των καλλιτεχνών, των σπουδαστών Σχολών Χορού, Θεάτρου και Κινηματογράφου για Ανώτατη Καλλιτεχνική Εκπαίδευση, δημόσια και δωρεάν, με αναβαθμισμένες υποδομές και ολόπλευρη φοιτητική μέριμνα, με πλήρως κατοχυρωμένα τα επαγγελματικά δικαιώματα στο πτυχίο .

Πηγή : Ριζοσπάστης 14 – 15 / 11 – 2025

ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ – 105 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ

Αυτός που πίστευε πως «η τιμιότητα είναι εξυπνάδα»

Ηταν Γενάρης του 1990. Επρόκειτο να ξεκινήσω μια νέα εκπομπή στην ΕΡΤ, το «Συμπόσιο» (κάτι σαν προάγγελο του «Κοίτα τι έκανες»). Δεν είχα ούτε χαρά, ούτε διάθεση, ούτε κουράγιο να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις της. Μόλις είχε πεθάνει η μητέρα μου.

Αν υπήρξε ένας άνθρωπος εκείνη την περίοδο που με στήριξε επί της ουσίας (και που δυστυχώς η συνεργασία μας σε εκείνη την εκπομπή δεν ευοδώθηκε), ήταν ο Βασίλης Διαμαντόπουλος. Το μόνο που μας ένωνε μέχρι τότε ήταν κάποιες συνεντεύξεις που του είχα κάνει στην εφημερίδα και στο ραδιόφωνο, και δύο γεύματα στο σπίτι της πρώην συντρόφου του και καλής μου φίλης Μαρίας Αλκαίου. Οι δυο μας όμως δεν ήμασταν φίλοι. Δεν είχε κανένα λόγο να ασχοληθεί μαζί μου. Το έκανε όμως.

Κι εγώ δεν γίνεται να το ξεχάσω, ούτε το πραγματικό ενδιαφέρον του, ούτε τις πολύωρες συζητήσεις μας – στην προσπάθειά του να με βοηθήσει – σε κάτι άβολες πλαστικές καρέκλες έξω από το στούντιο, σε κάτι καφέ της Αγ. Παρασκευής και στο κυλικείο της ΕΡΤ.

Και όταν δεν μπορούσα να μιλήσω, με καθησύχαζε, εξηγώντας μου πως ο μεγάλος πόνος είναι βουβός και πως το πένθος δεν έχει λόγια.

Σήμερα, 15/11, συμπληρώνονται 105 χρόνια από τη γέννηση αυτής της φλογερής προσωπικότητας, που συνδύασε με σπάνια συνέπεια την Τέχνη και την πολιτική, τον ηθοποιό με τον δάσκαλο, τον αιώνιο μαθητή με τον ακούραστο εργάτη του θεάτρου, τον ευαίσθητο φίλο και τον αγωνιστή κομμουνιστή.

Χρόνια μετά, διαβάζοντας τις απόψεις του, κατάλαβα γιατί μου είχε σταθεί έτσι. «Οδηγός μου», έλεγε, «υπήρξε πάντα το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο. Γιατί πίστευα και εξακολουθώ να πιστεύω ότι δεν μπορούμε να υπάρξουμε μόνοι. Υπάρχουμε επειδή συνυπάρχουμε. Αν απομονωθούμε, όπως συμβαίνει δυστυχώς στις μέρες μας, αυτό σημαίνει θάνατο».

Αυτήν ακριβώς τη συμπεριφορά, το νοιάξιμο, την αλληλεγγύη, τη στήριξη και το ενδιαφέρον, τη συνάντησα όταν δραστηριοποιήθηκα – και τυπικά – στο Κόμμα και ήρθα σε καθημερινή επαφή με τους ανθρώπους του.

Νιώθω σήμερα πως του το χρωστάω αυτό το κείμενο.

«Η Τέχνη ως μέσο, η συνείδηση ως οδηγός»

Ο Διαμαντόπουλος, με την πεισματικά εφηβική σκέψη, εκτός από κορυφαίος ηθοποιός και δάσκαλος υποκριτικής, με ουσιαστική 57χρονη προσφορά, υπήρξε και ένας ζεστός και ευαίσθητος άνθρωπος, που όπως λένε οι μαθητές του ήταν αυτός που τους δίδαξε ότι πέρα από την Τέχνη, πρέπει να αγαπούν και να υπηρετούν τον άνθρωπο.

Η καλλιτεχνική προσφορά του είναι πλούσια και ποικιλόμορφη. Και τι δεν έκανε αυτός ο άνθρωπος… Δίδαξε θέατρο, ίδρυσε σχολές, έστησε θιάσους, βοήθησε νέους ηθοποιούς, ανέβασε μεγάλα έργα, μεγαλούργησε σε ρόλους, σχολίασε με το έργο του το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον.

Η Τέχνη για τον Διαμαντόπουλο ποτέ δεν ήταν αποκομμένη από την κοινωνία. Αντιθέτως, ήταν «όπλο» έκφρασης και ταξικής συνείδησης. Ελεγε: «Ακόμα και τώρα πιστεύω ότι είμαι λειψός, δηλαδή “χωράει κι άλλο”… Δεν νομίζω ότι υπάρχει κανένα τέλος σ’ αυτό το “χωράει”…».

Στο θέατρο, στον κινηματογράφο, αλλά και στην τηλεόραση, η παρουσία του είχε χαρακτήρα ουσιαστικής παρέμβασης. Ποτέ δεν είδε την παράσταση ως εμπόρευμα.

Ο αγώνας για εξέλιξη και η άρνηση του συμβιβασμού υπήρξαν κεντρικά στοιχεία στη ζωή του.

Η πολιτική του στάση δεν ήταν παρά φυσική συνέχεια της καλλιτεχνικής του επιλογής, αφού γι’ αυτόν ίσχυε το «Η Τέχνη ως μέσο, η συνείδηση ως οδηγός».

Υπηρέτησε την ιδεολογία του με συνέπεια και αξιοπρέπεια, εντάσσοντας την καλλιτεχνική του εργασία στο πλαίσιο του λαϊκού κινήματος. Η κριτική του στον πολιτισμό ως εμπόρευμα ήταν σαφής, θεωρούσε ότι το θέατρο που γίνεται απλώς για να πουλήσει εξασθενεί, υποτάσσεται στη λογική της αγοράς και τελικά χάνει τον πραγματικό του λόγο. Να σημειωθεί ακόμα πως με το δικό του «Νέο Θέατρο» και με ιδρύσεις δραματικών σχολών, προσέφερε υποδομές για την ανάπτυξη της Θεατρικής Τέχνης.

Η προσήλωση στο ΚΚΕ και η ταξική αλήθεια

Ο Διαμαντόπουλος, αυτός ο ανιδιοτελής ιδεολόγος του θεάτρου, που διαμόρφωσε γενιές ηθοποιών ως δάσκαλος, υπήρξε πρωταγωνιστής σε σημαίνουσες παραστάσεις και τηλεοπτικές σειρές που άφησαν εποχή. Ποιος ξεχνάει το τολμηρά ανατρεπτικό, αντικαθεστωτικό (και μάλιστα κάτω από τη μύτη της χούντας) και πάντα επίκαιρο «Εκείνος και Εκείνος» με τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο;

Ανήκε ενεργά στο ΚΚΕ και εξέφραζε πάντα δημόσια τη στάση του με σαφήνεια. Ελεγε: «Ο κομμουνισμός είναι στέρεος. Κυκλοφορεί μέσα στο ανθρώπινο αίμα. Ο Μαρξ δεν εφηύρε έτσι μια φιλοσοφία, αλλά την άντλησε από την ανθρώπινη πραγματικότητα. Είναι όνειρο ανθρώπινο, όνειρο δικό μας, το να υπάρξει μια κοινωνία ελεύθερη και οι άνθρωποι να ζουν με ισότητα και δικαιοσύνη. Πρέπει να έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας, γιατί το κεφάλαιο και ο καπιταλισμός ξέρει πολλά κόλπα».

Για τον ίδιο, η Τέχνη και η πολιτική δεν ήταν δύο χωριστά πεδία, αλλά ένας ενιαίος αγώνας:

«Εγώ ευτυχώς δεν έχω πάψει να ονειρεύομαι. Δεν έχω πάψει να θέλω. Βέβαια, αυτό κοστίζει κόπους, διαψεύσεις. Ομως αυτό δεν με πειράζει», εξομολογιόταν.

«Πιστεύω στον κομμουνισμό», δήλωνε το 1993 στα «Νέα». Σε μια εποχή που κάποιοι πίστευαν πως η «κατάρρευση» είχε δημιουργήσει αδιέξοδα, εκείνος τολμούσε και έλεγε «και, αν θέλετε, τώρα πιο πολύ από πριν».

Διευκρίνιζε πάντα ότι η ιδεολογική του τοποθέτηση και η κομματική του ένταξη δεν ήταν …από πείσμα. «Είμαι προσανατολισμένος», τόνιζε. «Δεν διεκδικούμε το αλάθητο του ιδεολογικού μας χώρου, υπάρχουν όμως κάποιες βασικές αρχές που μένουν αναλλοίωτες και αδιαπραγμάτευτες. Δεν παραμένω από καθήκον. Είναι στάση ζωής. Ετσι λειτουργώ. Το να είναι κανείς τίμιος είναι και εξυπνάδα».

«Πρόσεχε την τηλεόραση!»

Γνωριστήκαμε την εποχή που υλοποιούσε ένα μεγάλο του όνειρο, τότε που δημιουργούσε το «Θεατρικό Εργαστήρι». Ηθελε να δώσει όσα πιο πολλά εφόδια μπορούσε στους αυριανούς ηθοποιούς, να τους μυήσει στα μυστικά της δραματικής Τέχνης (κάτι που επανέλαβε και στο «Σύγχρονο Θέατρο» που ίδρυσε το 1993 και όπου έπαιξε και τον τελευταίο του θεατρικό ρόλο).

Κάθε φορά όμως που η συζήτησή μας έφτανε στην τηλεόραση, δεν σταματούσε να μου λέει να προσέχω πολύ τις παγίδες και τις «Σειρήνες» της, αλλά και όταν χρειαστεί να την εγκαταλείψω έγκαιρα, πριν μου κάνει κακό (φυσικά τον άκουσα, και δεν το μετάνιωσα…). Δεν κουραζόταν να μου αναλύει το κακό που κάνει αυτό το μέσο σε όλους τους τομείς. Δεν μπορούσε να δεχτεί ότι ενώ θα μπορούσε να προσφέρει κάτι καλό και χρήσιμο, δηλαδή αντικειμενική ενημέρωση, ψυχαγωγία ποιότητας και να διαπαιδαγωγεί, τελικά έκανε ακριβώς τα αντίθετα.

Αυτός ο άνθρωπος με την ασκητική μορφή και τη βαθιά φωνή, αυτός ο ασυμβίβαστος αγωνιστής έως το τέλος, ήξερε πάντως να ονειρεύεται.

Αυτό μου το επιβεβαίωνε στις συζητήσεις μας και η σπουδαία ηθοποιός Μαρία Αλκαίου, σύντροφός του για πάνω από 23 χρόνια. Διηγιόταν γλαφυρά και τρυφερά το πώς γνωρίστηκαν το 1951, στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, όταν ο Κάρολος Κουν ανέβαζε τις «Τρεις Αδελφές». Εκείνη ήταν η Ιρίνα και εκείνος ο Ιβάν Τσεμπουτίκιν. Θυμάμαι ακόμα τα λόγια της, στο περιθώριο κάποιων συνεντεύξεων που της έκανα. Σχεδόν πάντα, όποιο κι αν ήταν το θέμα, εκείνη «γυρνούσε» την κουβέντα στην παλιά μεγάλη αγάπη της:

«Ερωτευτήκαμε κεραυνοβόλα», έλεγε η Αλκαίου, με εκείνη τη βραχνή φωνή της, «και συνεργαστήκαμε με το Εθνικό μέχρι και το 1958, που φύγαμε για να κάνουμε τον δικό μας θίασο. Είχε μεγάλα όνειρα ο Βασίλης και απίστευτες αντοχές».

Πράγματι, το 1959 ιδρύουν το «Νέο Θέατρο» στην οδό Στουρνάρη, με βασικό συνεργάτη τον Γιάννη Τσαρούχη, ενώ τις τοιχογραφίες έκανε ο Γιώργος Σικελιώτης.

Εκείνος κάθε φορά μιλούσε με συγκίνηση για το πέρασμά του από το Θέατρο Τέχνης. Εκεί που πρωτόπαιξε το 1942, μαζί με τον Κουν, στην «Αγριόπαπια» του Ιψεν. Ακολούθησαν σπουδαίοι πρωταγωνιστικοί ρόλοι σε έργα των Πιραντέλο, Ιψεν, Τσέχωφ, Πρίσλεϊ, Ο’ Νιλ, Ξενόπουλου, Λόρκα, Ουίλιαμς, Μίλερ κ.ά.

Αργότερα ακολουθούν, με δικούς του και άλλους θιάσους: «Ο άνθρωπος, το κτήνος και η αρετή», «Οι βλαβερές συνέπειες του καπνού», «Ο άνθρωπος με το λουλούδι στο στόμα», «Ω, τι κόσμος, μπαμπά», «Ας παίξουμε τους δολοφόνους», «Σφήκες», «Ανθρωποι και ποντίκια», «Βυσσινόκηπος», «Αννα Καρένινα», «Φοίνισσες», «Κύκλος με την κιμωλία», «Βολπόνε», «Ανάκριση», κ.ά.

Δεν «πούλησε» την ιδεολογία και το έργο του

Η παρουσία του αντισυμβατικού και μαχητικού Διαμαντόπουλου λειτουργεί ως πόλος αναφοράς, υπενθυμίζοντας ότι η υποκριτική δεν είναι απλώς ψυχαγωγία, αλλά δύναμη για αλλαγή. Η στάση του δείχνει πως το Κόμμα – και η ιδεολογία του – δεν είναι απλώς μια πολιτική επιλογή, αλλά ένας κόσμος αξιών, ένας κόσμος ανθρώπων που συνδέουν τη δημιουργία με τον αγώνα.

Σήμερα που η Τέχνη συχνά μετατρέπεται σε εμπόρευμα και η πολιτική σε διαχείριση, η στάση του υπενθυμίζει πως ο Διαμαντόπουλος αντιστάθηκε σθεναρά στη φτήνια και στην υποταγή. Υπενθυμίζει ότι υπάρχουν άνθρωποι που επέλεξαν να μη συμβιβαστούν, να μην «πουλήσουν» την ιδεολογία τους και το έργο τους. Και αυτό τον καθιστά σήμερα επίκαιρο, για όλους όσοι στο εργατικό – λαϊκό κίνημα συνεχίζουν τη μάχη για μια δίκαιη κοινωνία, χωρίς εκμετάλλευση.

Σημασία έχει ότι εξακολουθεί να είναι πολύ μεγάλη η «οικογένεια» που τιμά τον Βασίλη Διαμαντόπουλο – όχι ως μουσειακή μορφή, αλλά ως ζωντανό παράδειγμα και ως υποχρέωση για όλους μας, και σίγουρα για κάποιους από εμάς ήταν τιμή μας που ζήσαμε κοντά του ένα κομμάτι της εποχής του.

Οσο για τις νεότερες γενιές ηθοποιών και όσους υπηρετούν την Τέχνη και αγωνίζονται για δικαιοσύνη, ο Βασίλης Διαμαντόπουλος αφήνει ένα μήνυμα:

Η συνέπεια, η αξιοπρέπεια και η δράση, όχι μόνο στη σκηνή αλλά και στην κοινωνία, κάνουν τη διαφορά.

Στο τέλος, ίσως αυτό να είναι και το πιο μεγάλο του επίτευγμα.

Της
Σεμίνας ΔΙΓΕΝΗ

Πηγή : Ριζοσπάστης 14 – 15 /11 – 2025