28 Μαρτίου 1868
Γεννιέται ο Ρώσος και Σοβιετικός συγγραφέας Μαξίμ Γκόρκι (Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πεσκόφ, 1868- 1936). Ιδρυτής του σοσιαλιστικού ρεαλισμού στη λογοτεχνία.
Γεννήθηκε στο Νίζνι Νόβγκοροντ, σε φτωχή οικογένεια. Σε ηλικία πέντε χρονών χάνει τον πατέρα του και η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε. Ο Μαξίμ έμεινε με τον παππού και τη γιαγιά του. Οι ιστορίες και τα παραμύθια της γιαγιάς του, άσκησαν μεγάλη επίδραση πάνω του.
Μόλις εννέα χρονών, λόγω της φτώχειας έφυγε από το σπίτι, για να αναζητήσει την τύχη του. Δούλεψε σε διάφορα επαγγέλματα όπως βοηθός υποδηματοποιού, βοηθός αγιογράφου, λαντζέρης σε καράβι, αχθοφόρος στην Οδησσό, νυχτοφύλακας σε ψαράδικο, φούρναρης, καθαριστής καμινάδων, εργάτης στα χωράφια.
Ταξίδεψε σε όλη τη Ρωσία πεζός, ρακένδυτος, με την πείνα και τη δυστυχία να τον συντροφεύουν για πάνω από πέντε χρόνια. Γνώρισε τους ανθρώπους και τα βάσανα τους. Ήταν μια περίοδος που και αυτή έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κατοπινή του πορεία, λογοτεχνική και πολιτική.
Το Δεκέμβρη του 1887, 19 χρονών, ο θάνατος της γιαγιάς του και η απόγνωση τον οδήγησε να αυτοπυροβοληθεί με ένα παλιό πιστόλι, στο στήθος. Η σφαίρα έμεινε στα πνευμόνια του για 40 χρόνια.
Με όλες τις αντιξοότητες, μετά από πέντε χρόνια, το 1892, αρχίζει να εκδηλώνεται η αγάπη του για τη λογοτεχνία. Άρχισε να γράφει επιφυλλίδες στην εφημερίδα Tiflis του Καυκάσου και άλλες, χρησιμοποιόντας το ψευδώνυμο Jehudiel Khlamida. Την ίδια χρονιά επέλεξε το ψευδώνυμο Γκόρκι.
Το 1895 γνωρίζεται με το συγγραφέα Βλαντιμίρ Κορολένκο (1853-1921), ο οποίος του δημοσιεύει το διήγημα «Τσελκάς» και γνωρίζει κάποιον ενδιαφέρον.
Το 1899 οι τυπωμένες σειρές διηγημάτων του γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Έγινε γνωστός σε όλη την Ευρώπη.
Το 1902 η Ακαδημία τον εκλέγει μέλος της, αλλά λίγες μέρες μετά η εκλογή θα ακυρωθεί από τον Τσάρο Νικόλαο τον Β΄, λόγω της πολιτικής δράσης του Γκόρκι και της στάσης του απέναντι στη λογοκρισία. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την παραίτηση από την Ακαδημία, των Τσέχωφ και Κορολένκο.
Την ίδια χρονιά γνωρίστηκε με τον Λένιν και έγιναν φίλοι.
Το 1905 ανέλαβε τη διεύθυνση του περιοδικού «Νέα Ζωή» και αγωνίζεται για την επανάσταση.
Γράφεται στο Κομμουνιστικό Κόμμα.
Στην επανάσταση του 1905, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στο φρούριο Πετροπαβλόφσκ. Γράφει ένα βιβλίο που φαινομενικά αναφέρεται στην επιδημία χολέρας του 1862, μα ουσιαστικά μιλά για το παρόν. Λογοτέχνες απ’ όλο τον κόσμο κάνουν έκκληση για τη σωτηρία του.
Το 1906 φεύγει στο Κάπρι. Επιστρέφει το 1913 και παίρνει μέρος στην προετοιμασία της Επανάστασης του 1917, στην οποία πήρε μέρος.
Λίγες μέρες μετά το ξέσπασμα της μεγάλης οκτωβριανής επανάστασης, δυσαρεστημένος από την καταστροφή τσαρικών μνημείων και έργων τέχνης διαμαρτυρήθηκε στον Λένιν. Ο Λένιν αφού του επεσήμανε ότι το προλεταριάτο θα αναπτύξει το δικό του πολιτισμό, τον συμβούλεψε να φύγει για λίγο καιρό.
Έφυγε ξανά στο Κάπρι, για να επιστρέψει το 1929 όπου στην ΕΣΣΔ πλέον, έγινε δεκτός με τιμές.
Η παρουσία και το έργο του συνέβαλλαν στην παραπέρα ανάπτυξη των γραμμάτων και των τεχνών στο νεαρό σοσιαλιστικό κράτος. Είχε αποφασιστική συμβολή στη διαμόρφωση των αρχών του σοσιαλιστικού ρεαλισμού στη λογοτεχνία.
Προς τιμή του πήραν το όνομά του: η γενέτειρά του, μία κεντρική λεωφόρος, ένα μεγάλο πάρκο στο κέντρο της Μόσχας και το αεροπλάνο «Τουπόλεφ 20».
Πέθανε το 1936. Ο Στάλιν και ο Μολότωφ, ήταν ανάμεσα σε κείνους που σήκωσαν το φέρετρο στην κηδεία.
Κατηγορίες
Μία απάντηση στο “ΤΕΧΝΕΣ”
Μαξίμ Γκόρκι: O «προλετάριος λογοτέχνης»
Σαν σήμερα το 1968 γεννιέται στο μακρινό Νίζνι Νόβγκοροντ της τότε Ρώσικης Αυτοκρατορίας ο συγγραφέας, Μαξίμ Γκόργκι (Πικρός) από τους θεμελιωτές της Σοβιετικής λογοτεχνίας. Το πραγματικό του όνομα ήταν Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πέσκοφ. Ενας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του 20ού αιώνα, που θεωρείται ο ιδρυτής και αυθεντικότερος εκφραστής της λογοτεχνικής σχολής του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.
Γνώρισε τη φτώχεια και την εξαθλίωση από μικρό παιδί και από νέος συνδέθηκε με τις παράνομες επαναστατικές οργανώσεις. Συνελήφθη πολλές φορές από το τσαρικό κράτος, βασανίστηκε, φυλακίστηκε και εξορίστηκε.
Στο διάστημα 1906 έως 1917, έζησε μακριά απ’ τη Ρωσία, όπου επέστρεψε μετά τη νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης. Αφιέρωσε τις δυνάμεις του για την επικράτηση της Επανάστασης και του Σοσιαλισμού.
«Η μάνα», «Ένα καλοκαίρι», Η ζωή του Κλιμ Σαμγκίν», είναι μόνο μερικά από τα πιο αγαπημένα μυθιστορήματά του. «Οι Μικροαστοί», «Στο βυθό», «Τα παιδιά του ήλιου», ανήκουν στα γνωστότερα θεατρικά του έργα με παραστάσεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα αναρίθμητα διηγήματά του περιγράφουν τη ζωή στην προεπαναστατική και μετεπαναστατική Ρωσία.
Το έργο του γνώρισε τεράστια διάδοση σε πολλές χώρες του κόσμου και άσκησε σημαντική επίδραση στην παγκόσμια λογοτεχνία.
Ο Γκόρκι πέθανε το 1936, έζησε και κάποια από τα «σταλινικά» χρόνια της μυριοδιαστρεβλωμένης δεκαετίας του 1930. Το μεγάλο αμάρτημα του Γκόρκι ήταν, ότι ποτέ και πουθενά δεν μπορούν να του βρουν αρνητικές δηλώσεις σχετικά με τον Στάλιν και το τότε σοβιετικό καθεστώς.
Η αληθινή έννοια των ακροτήτων
Η προσωπικότητα, σύμφωνα με τον Γκόρκι σε μια αρθρογραφία του κυρίως τη δεκαετία του 1930, χρεωκοπεί στο δυτικό πολιτισμό, ενώ στο σοσιαλισμό ίσα ίσα αναπτύσσεται η ατομικότητα και η προσωπικότητα μέσα στη συλλογική εργασία.
Αυτή η συλλογική εργασία πάνω στο υλικό βοηθάει να καταλάβουμε καλύτερα πως πρέπει να είναι ο σοσιαλιστκός ρεαλισμός: «Στη χώρα μας η λογική των πραγμάτων ξεπερνάει τη λογική των εννοιών».
Έτσι δημιουργείται ένας καινούργιος ουμανισμός, ο επαναστατικός, ο προλεταριακός, ο σοβιετικός. Εννοιες, που ο Γκόρκι τις αναλύει σε αντιπαράθεση με τον αστικό ουμανισμό αναλύοντας την υποκρισία του τελευταίου, ιδιαίτερα αποκαλυπτική στα χρόνια που ο Γκόρκι πραγματεύεται αυτές τις ιδέες. Ο αστικός πολιτισμός της εποχής του σκληραίνεται μπροστά στην άνοδο της κομμουνιστικής ιδέας. Η αστική τάξη του 20ου αιώνα γίνεται ολοένα και πιο βάρβαρη μπροστά στην ιδέα αυτού που ονομάζει «άλλη ακρότητα». Αντιμετωπίζει όχι μόνο την ταξική πάλη με μια νέα σοσιαλιστική κρατική οντότητα, την ΕΣΣΔ, αλλά και αυξανόμενα στις χώρες του καπιταλισμού με το πλάτεμα του εργατικού κινήματος. Ιδού «ο αιώνας των ακροτήτων», όπως ονομάζεται όχι σπάνια στην αστική ιστοριογραφία και φιλολογία αντί να το ονομάσει «αιώνα οξυνόμενης ταξικής πάλης», γιατί αυτός ο προσδιορισμός θα αποκάλυπτε την επαναστατική ουσία. Ο Γκόρκι, που πέθανε το 1936, δεν μπόρεσε να φτάσει σε μια πιο επεξεργασμένη ανάλυση των «ακροτήτων», αλλά ωστόσο είχε συλλάβει την ουσία της μεγάλης σύγκρουσης του 20ου αιώνα: «Ποιό δικαίωμα έχει πάνω στην εξουσία η σύγχρονη αστική τάξη που αρνείται πια τα θεμέλια του πολιτισμού της, που ξέμαθε να διοικεί, που δημιουργεί την ανεργία, που ολοένα γίνεται πιο φρικτή, που ληστεύει αδιάντροπα για πολεμικούς σκοπούς τους αγρότες, τους εργάτες και τις αποικίες, με ποιό δικαίωμα υπάρχει και εξουσιάζει η τάξη που βυζαίνει την εργασακή και τη δημιουργική δράση όλου του κόσμου – η τάξη που είναι ποσοτικά τιποτένια και ποιοτικά διεφθαρμένη και εγκληματική; Και η τάξη αυτή κρατάει στα αιμοσταγή χέρια της δύο δισεκατομμύρια σχεδόν Ευρωπαίους, Κινέζους, Ινδούς, Αφρικανούς αγρότες κι εργάτες!».
Και σε όλα αυτά αντιπαράθετε το σοβιετικό ουμανισμό.
Ο Γκόρκι στη θεωρητική του ανάπτυξη των πολιτισμικών φαινομένων της ανθρώπινης ιστορίας και του καιρού του στα δύο κοινωνικά συστήματα πραγματεύτηκε και πολλά άλλα θέματα.
Αναφέρουμε εν τάχει –σταχυολογώντας μονάχα – τη θέση της γυναίκας και πώς απεικονίζεται στην αστική λογοτεχνία και στη σοσιαλιστική, μισογυνισμός και αστική τάξη, φασισμός-εθνικισμός-ρατσισμός, πώς να ασκείται η κριτική (όχι απλώς με έτοιμα τσιτάτα και «ξεμπλέξαμε»!), η τεχνολογία στην κουλτούρα του σοσιαλισμού σε σύγκριση με τον τεχνοκρατισμό της καπιταλιστικής Δύσης, οικονομία και πνεύμα, ο ατομισμός στις διάφορες εποχές της ανάπτυξης του καπιταλισμού και τί ρόλο παίζει στο σοσιαλισμό.
Συμπέρασμα:
Η προσφορά του Γκόρκι στον τομέα του πολιτισμού ήταν πρωτοπόρα, άνοιγε δρόμους ψάχνοντας να δώσει κουλτουρικό θεωρητικό λόγο σ΄ ένα εντελώς νέο στην ιστορία σύστημα κοινωνικής οργάνωσης. Ο λόγος αυτός μπορεί να είχε αδυναμίες, να είχε υπερβολές στη νέα ορμή, να μην ήταν ολοκληρωμένος, να παρουσίαζε λάθη, αλλά ήταν καινούργιος, κοσμογονικός μαζί με τα φαινόμενα που τον γέννησαν, οικουμενικός με τα πανανθρώπινα σοσιαλιστικά ιδανικά του, που στα σπάργανα ακόμα δεν μπορούσε παρά να ενοχλήσουν τον παλαιό κόσμο και τους εκπροσώπους του.
Ο Γκόρκι, προλετάριος κι ο ίδιος, πάλεψε για την επιβίωσή του και μετέτρεψε αυτή τη μάχη του σε πραγματικό «σχολείο» που τον δίδαξε: «Την “ηθική των αφεντικών” την αντιπάθησα όσο και την “ηθική των δούλων”. Μια τρίτη ηθική έβλεπα να διαμορφώνεται μέσα μου: Δίνε το χέρι σου σε όποιον σηκώνεται».
Η αντίληψη που διαμόρφωσε στο «πεζοδρόμιο» του βίου τον οδήγησε στο μαρξισμό, τον οποίο υπηρέτησε ως το θάνατό του τόσο μέσα από το έργο του όσο και μέσα από την ίδια του τη ζωή.
Ο γραπτός λόγος για τον Γκόρκι ήταν το όπλο που αποκάλυπτε την άγρια εικόνα των προλεταρίων της εποχής του – μέσω των αισθητικών κανόνων του συγγραφικού ρεαλισμού – αλλά και την αναγκαιότητα του συνειδητού ξεσηκωμού των σκλάβων για την ανατροπή του εφιάλτη που βίωναν.
Μια συνειδητότητα που χαράζονταν και σφυρηλατούνταν στον καπιταλισμό στο δρόμο για την τελική έφοδο και την οικοδόμηση μιας κοινωνίας απαλλαγμένης από αφέντες και δούλους
–Ο Γκόρκι μαζί με το Λένιν
https://www.alt.gr/san-simera-28-martioy-gegonota-kai-pro/