Σινεμά
Οταν Οι ΓαλλΟι
τιμΟύν τΟύς… ΓαλλΟύς
Του Γιάννη
Ζουμπουλάκη
Καμίλ Κλοντέλ, Ογκίστ Ροντέν
«Καμίλ Κλοντέλ»
(Camille Claudel, 1988)
Η Ιζαμπέλ Ατζανί κέρδισε τη δεύτερη
μέχρι σήμερα υποψηφιότητά της
για το Οσκαρ Α’ γυναικείου ρόλου,
υποδυόμενη τη χαρισματική γλύπτρια
αλλά τραγική προσωπικότητα Καμίλ
Κλοντέλ (1864 – 1943) η καριέρα της
οποίας ξεκίνησε στο πλευρό του Ογκίστ
Ροντέν (1840 -1917) που στην ταινία
φέρει τη μορφή του Ζεράρ Ντεπαρντιέ.
Η θυελλώδης αλλά και τοξική σχέση τους
είναι που ενδιαφέρει κατά κύριο λόγο
τον σκηνοθέτη Μπρουνό Νιτιέν, ενώ ο
εγκλεισμός της Κλοντέλ σε ψυχιατρική
κλινική ήταν η βάση μιας άλλης ταινίας,
της «Camille Claudel 1915» (2013) του
Μπρουνό Ντιμόν με τη Ζιλιέτ Μπινός στον
ρόλο. Η «Καμίλ Κλοντέλ» προτάθηκε και
για το Οσκαρ διεθνούς ταινίας.
Πολ Γκογκέν
«Γκογκέν»
(Gauguin – Voyage de Tahiti, 2017)
Στην περίοδο που ο μεταϊμπρεσιονιστής
γάλλος ζωγράφος Πολ Γκογκέν (Βενσάν
Κασέλ) πέρασε στην Πολυνησία όπου πήγε
στις αρχές της τελευταίας δεκαετίας του
19ου αιώνα και εκεί πέθανε το 1903 σε ηλικία
54 ετών είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένη
η βιογραφική ταινία του Εντουάρ Ντελίκ.
Το στενάχωρο «πορτρέτο» ενός γνήσια
ασυμβίβαστου καλλιτέχνη που πνιγόταν στα
ουτοπικά οράματα της επιτυχίας και έπεφτε
διαρκώς σε τοίχο. Αλλά και που παρά τις
απανωτές απογοητεύσεις δεν το έβαζε ποτέ
κάτω. O «Γκογκέν» είναι επίσης μια ερωτική
ιστορία, καθώς ο σκηνοθέτης εξετάζει με
ενδιαφέρον τη σχέση του ζωγράφου με μια
νεαρή Ταϊτινή, η οποία έγινε μούσα του.
Πολ Σεζάν, Εμίλ Ζολά
«Σεζάν και Ζολά» (Cezanne et moi, 2016)
Καταγραφή του χρονικού της μακρόχρονης αλλά
και ανορθόδοξης φιλίας ανάμεσα σε δύο μεγάλες
μορφές της Γαλλίας, τον ζωγράφο Πολ Σεζάν
(1839 – 1906) και τον συγγραφέα Εμίλ Ζολά (1840
- 1902). Με βαρόμετρο τον αυτοκαταστροφικό
χαρακτήρα του Σεζάν (Γκιγιόμ Γκαγιέν) η
σκηνοθέτρια Ντανιέλ Τομσόν καταγράφει όλα
τα στάδια αυτής μιας πραγματικά ιδιάζουσας
σχέσης που μάλιστα είχε τις ρίζες της στα σχολικά
τους χρόνια των Σεζάν – Ζολά καθώς και τη ζωή
τους στο Παρίσι. Σημαντικό ρόλο στον κλονισμό
της φιλίας τους έπαιξε η απότομη καλλιτεχνική
επιτυχία που βρήκε εν ζωή ο Ζολά (Γκιγιόμ Κανέ),
κάτι που δεν συνέβη ποτέ με τον Σεζάν.
Ο απαγορευμένος έρωτας που
κρύβεται πίσω από ένα από τα
διασημότερα μνημεία της Γαλλίας
είναι το θέμα της ταινίας «Αϊφελ» που
αποκαλύπτει την άγνωστη ιστορία
που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην
κατασκευή του Πύργου του Αϊφελ
από τον Αλφρέντ Αϊφέλ. Η ταινία του
Μαρτίν Μπουρμπουλόν στην οποία
πρωταγωνιστεί ο Ρομέν Ντουρί στον
ρόλο του τίτλου δίπλα στην ανερχόμενη
Εμα Μάκι του «Sex Education» και του
«Εγκλημα στον Νείλο», προβάλλεται από
την περασμένη Πέμπτη στις αίθουσες και
είναι ένας «φόρος τιμής» στον άνθρωπο
που άλλαξε για πάντα τον παριζιάνικο
ουρανό. Το γαλλικό σινεμά αποφασίζει
κατά καιρούς να τιμά τέτοια εμβληματικά
πρόσωπα και η αλήθεια είναι ότι όταν
οι Γάλλοι τιμούν του Γάλλους, δεν
«πιάνονται» από κανέναν…
Η παρακάτω λίστα μας θυμίζει γιατί.
11
Φρανσουά Μιτεράν
«Μιτεράν, ο περιπατητής
του Πεδίου του Αρεως»
(Le promeneur du Champ
de Mars, 2005)
Ο Μισέλ Μπουκέ που τον
περασμένο Απρίλιο πέθανε πλήρης
ημερών στα 96 του στο Παρίσι,
υπήρξε η κατάλληλη επιλογή για
τον ρόλο του γάλλου πολιτικού
ηγέτη Φρανσουά Μιτεράν (1916 - 1996) σε αυτή την ήρεμη ταινία
του Ρομπέρ Γκεντγιάν που με
βάση το βιβλίο του Ζορζ Μαρκ
Μπεναμού «Le dernier Mitterrand»
(Ο τελευταίος Μιτεράν) γίνεται κάτι
σαν απολογισμός της ζωής του. Οι
περίπατοι του προέδρου (το όνομα
Μιτεράν δεν ακούγεται στην ταινία)
γίνονται μαζί με τον δημοσιογράφο
(Τζαλίλ Λεσπέρ) που τον βοηθά
να συνθέσει τα απομνημονεύματά
του και πάνω στη σχέση των
δύο ανδρών αντανακλάται μια
ολόκληρη εποχή επιτυχιών και
αποτυχιών.
Πιερ-Ογκίστ Ρενουάρ, Ζαν Ρενουάρ
«Renoir» (2012)
To βιογραφικό δράμα του Ζιλ Μπουρντό
εστιάζει στη σχέση του ζωγράφου ΠιερΟγκίστ Ρενουάρ (1841- 1919) με τον
γιο του, σπουδαίο κινηματογραφικό
σκηνοθέτη Ζαν (1894 – 1979) τους
οποίους υποδύονται αντιστοίχως οι
Μισέλ Μπουκέ – Βενσάν Ροτιέ. Η
ιστορία τοποθετείται στην Κυανή Ακτή
το 1915 όταν ο Ζαν, τραυματίας Α’
Παγκοσμίου Πολέμου, είχε τις πρώτες
κινηματογραφικές ανησυχίες του. Την
ώρα όμως που η παλιά τέχνη δίνει τη
σκυτάλη στην καινούργια, η μορφή στην
οποία αποκρυσταλλώνεται η έμπνευση
των δύο καλλιτεχνών είναι η ίδια,
μια «αέρινη» γυναίκα (Κριστά Τερέ),
καταλυτικό σύμβολο ζωής και έρωτα.
Εντίθ Πιαφ
«Ζωή σαν τριαντάφυλλο»
(La vie en rose, 2007)
Η σπαρακτική, εντελώς ανορθόδοξα
φτιαγμένη κινηματογραφική βιογραφία της
σπουδαίας αλλά και αυτοκαταστροφικής
γαλλίδας τραγουδίστριας Εντίθ Πιαφ (1915 - 1963), «μετακινείται» με φοβερή άνεση
στον χρόνο και έχει ως μεγάλο πλεονέκτημα
την ερμηνεία μιας καταπληκτικής
Μαριόν Κοτιγιάρ που στην κυριολεξία
μεταμορφώνεται, παίζοντας την Πιαφ σε
αρκετές περιόδους της ζωής της. Δικαιότατα,
αυτή η ταινία που σκηνοθέτησε ελεύθερα και
με φαντασία ο Ολιβιέ Νταάν (σκηνοθέτης των
«Πορφυρών ποταμιών») οδήγησε την Κοτιγιάρ
στις υποψηφιότητες των βραβείων Οσκαρ. Η
Κοτιγιάρ απέσπασε το Α’ γυναικείου ρόλου,
στην πρώτη μάλιστα υποψηφιότητά της.
Ζακ Υβ Κουστό
«Οδύσσεια» (L’ Odyssey, 2016)
Το όχι και τόσο φωτεινό «πορτρέτο» του διάσημου
ωκεανολόγου, συγγραφέα και κινηματογραφιστή
Ζακ Υβ Κουστό (1910 -1997) με τον Λαμπέρ
Γουιλσόν στον ρόλο και σκηνοθετημένο
πλουσιοπάροχα από τον Ζερόμ Σαλ (ανήκει
στις ακριβότερες παραγωγές του γαλλικού
κινηματογράφου). Θέαμα χορταστικό, με την
«Καλυψώ», το αγαπημένο σκάφος του Κουστό,
στα νερά της Νοτίου Αφρικής, της Κροατίας,
ακόμα και της Ανταρκτικής (απουσιάζει ωστόσο
η Ελλάδα, τα νερά της οποίας επίσης εξερεύνησε
ο Κουστό). Στην καρδιά της ιστορίας, η σχέση
αγάπης – μίσους του Κουστό με τον μικρότερο γιο
του, τον Φιλίπ (Πιερ Νινέ), ορίζει το σενάριο.
Σαρλ Ντε Γκωλ
«De Gaulle» (2020)
Δεύτερη πρόσφατη επιτυχία του
Λαμπέρ Γουιλσόν, που μετά τον
ρόλο του Ζακ Υβ Κουστό στην
«Οδύσσεια» (2016), ανέλαβε να
ενσαρκώσει μια ακόμη μεγαλύτερη
προσωπικότητα της πολιτικής
ιστορίας της πατρίδας του, τον
Σαρλ Ντε Γκωλ (1890 – 1970). Η
ταινία του Γκαμπριέλ Ντε Μπομέ
περιορίζεται στο 1940, όταν ο
Ντε Γκωλ, από χαμηλόβαθμος
αξιωματικός στον οποίο δεν
έδινε κανείς ιδιαίτερη σημασία
κατάφερε να γίνει η φωνή της
Γαλλίας μέσω των ραδιοφωνικών
εκπομπών του στο BBC στο
Λονδίνο, οι οποίες ενθάρρυναν
εκατομμύρια Γάλλους στον αγώνα
κατά της κυριαρχίας των ναζιστών.
Ζαν Λικ Γκοντάρ
«Γκοντάρ, αγάπη μου» (Le Redoutable, 2017)
Σκηνοθετημένη από τον Μισέλ Χαζαναβίσιους (The
Artist) η ταινία πραγματεύεται μια μεταβατική περίοδο
της ζωής του εκκεντρικού Ελβετού – αν και ταυτισμένου
βεβαίως με τη Γαλλία – σκηνοθέτη Ζαν Λικ Γκοντάρ
(1930 – ). «Ο Γκοντάρ πέθανε» έλεγε ο ίδιος ο Πάπας
της Nouvel Vague στη δεκαετία του 1960 αμέσως μετά
την ταινία του «Η Κινέζα». Ο Χαζαναβίσιους αναλύει
τη σχέση του Γκοντάρ με τη γερμανίδα ηθοποιό Αν
Βιαζέμσκι (Στέισι Μάρτιν), την οποία γνώρισε καλύτερα
στα γυρίσματα της «Κινέζας» και παντρεύτηκε στα 17
της. Με «οδηγό» την αυτοβιογραφία της Βιαζέμσκι, ο
σκηνοθέτης έφτιαξε ένα διασκεδαστικό πορτρέτο του
μοναδικού ήρωά του δίνοντας την ευκαιρία στον Λουί
Γκαρέλ να φτιάξει έναν «δικό του» Γκοντάρ.
Ποια βιβλία που διαβάσατε στα παιδικά και στα εφηβικά
σας χρόνια αισθάνεστε να σας έχουν καθορίσει και
να παραμένουν μια ζωηρή και συγκινημένη παρακαταθήκη και ανάμνηση;
Ξεκίνησα διαβάζοντας κυρίως επιστημονική φαντασία. Ισως
το γεγονός ότι έμεινα ορφανός σε ηλικία εννέα χρόνων και οι
συνθήκες που διαμορφώθηκαν μετά τον θάνατο του πατέρα
μου ήταν πολύ σκληρές είχαν ως αποτέλεσμα να αναζητώ
διέξοδο διαβάζοντας κυρίως βιβλία επιστημονικής φαντασίας.
Με μεγάλη προτίμηση στον Ισαάκ Ασίμοφ και τον Αρθουρ
Κλαρκ. Η «Γαλαξιακή Αυτοκρατορία» μαζί με την «Οδύσσεια
του Διαστήματος» είναι τα βιβλία που με επηρέασαν πάρα
πολύ. Τα άλλα βιβλία που διάβασα εκείνη την περίοδο είχαν
σχέση με την καταγωγή μου. Είμαι ποντιακής καταγωγής
και άκουσα τις σχετικές ιστορίες μέσα από τις διηγήσεις της
γιαγιάς μου, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να στραφώ
πολύ νωρίς σε βιβλία που μιλούσαν για τη Μικρασιατική Καταστροφή, όπως τα «Ματωμένα χώματα» της Διδώς Σωτηρίου.
Αργότερα διάβασα πολλούς συγγραφείς που αναφέρονταν
στο Εμφύλιο Πόλεμο. Προσπαθούσα να καταλάβω σε σχέση
με τα προβλήματα που είχε δημιουργήσει η Μικρασιατική
Καταστροφή και ο Εμφύλιος, πώς είχε διαμορφωθεί η πολιτική κατάσταση όπως τη ζούσα στα εφηβικά μου χρόνια.
Σίγουρα η απώλεια του πατέρα σας σε ηλικία εννέα
χρόνων θα πρέπει να αποτέλεσε και το σκληρότερο
βίωμα των παιδικών σας χρόνων. Θα θέλατε να αναφερθείτε στις επιπτώσεις της απώλειας αυτής στη
διαμόρφωσή σας;
Οταν είσαι εννέα χρόνων, είναι λίγο δύσκολο να συνειδητοποιήσεις το μέγεθος της απώλειας. Οφείλω να ομολογήσω ότι
τον πατέρα μου τον έκλαψα πολλά χρόνια μετά τον θάνατό
του. Είχα να αντιμετωπίσω τις πρόσθετες δυσκολίες μιας
μητέρας που δεν δούλευε και δεν μπορούσε να δουλέψει
γιατί έπρεπε να μεγαλώσει τρία παιδιά – ο αδελφός μου και
η αδελφή μου ήταν πολύ μικρότεροι από μένα. Αυτή η πολύ
δύσκολη οικογενειακή κατάσταση μας υποχρέωνε κάθε καλοκαίρι, που τέλειωναν τα σχολεία, να πηγαίνω στο χωριό και
να δουλεύω μαζί με την οικογένεια του αδελφού της μητέρας
μου στα καπνά – κάτι που μας επέτρεπε να εξασφαλίσουμε
τα προς το ζην για να μπορώ να τελειώσω το λύκειο και να
συνεχίσω μετά τις σπουδές μου. Αυτή η περίοδος με επηρέασε
βιωματικά οσοδήποτε άλλο – δηλαδή το γεγονός ότι κάθε
καλοκαίρι δούλευα στα καπνά και τον χειμώνα πήγαινα στο
σχολείο στη Λάρισα – τα αδέλφια μου στο δημοτικό και εγώ
στο γυμνάσιο. Αυτές οι δύσκολες συνθήκες που βιώσαμε ως
οικογένεια στα παιδικά και τα εφηβικά μου χρόνια, υπήρξαν
η αφετηρία για τη διαμόρφωση αργότερα των απόψεών μου
γύρω από τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας, γύρω από
την ανάγκη και τη σημασία του κράτους πρόνοιας, γιατί τη
δεκαετία του ’70 δεν υπήρχε κράτος πρόνοιας στην Ελλάδα.
Ποιο θεωρείτε το εντυπωσιακότερο ταξίδι που έχετε
κάνει ως σήμερα στον κόσμο ολόκληρο;
Αν ένα ταξίδι αισθάνομαι πως θα μείνει γραμμένο στη μνήμη
μου πολύ έντονα είναι στην Κίνα, όταν συμμετείχα σε μια
αποστολή του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος μαζί
με εκπροσώπους από άλλα κόμματα. Ηταν τις μέρες που
ξεκίνησε η μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση, Σεπτέμβριος
του 2008. Στόχος να συζητήσουμε μαζί με τους Κινέζους, που
ήταν τότε σε μια διαδικασία αναζήτησης, τι δρόμο έπρεπε
να ακολουθήσουν στο πλαίσιο της σταδιακής απελευθέρωσης της οικονομίας τους, αν η οικονομία τους δηλαδή θα
έπρεπε να λειτουργήσει στα πρότυπα της αμερικανικής ή
στα πρότυπα της ευρωπαϊκής οικονομίας όπως την είχαν
συνδιαμορφώσει οι σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις. Με
ένα κράτος πρόνοιας και με μια κοινωνική πολιτική εμείς
θα προσπαθούσαμε να τους εξηγήσουμε ότι σε συνθήκες
παγκοσμιοποίησης είναι πιο ουσιαστικό να υιοθετήσουν το
ευρωπαϊκό παρά το αμερικάνικο υπόδειγμα. Καταλαβαίναμε
πως αν η Κίνα υιοθετούσε το αμερικάνικο υπόδειγμα, ο
κίνδυνος που διέτρεχε η Ευρώπη ήταν όλες οι κατακτήσεις
των σοσιαλδημοκρατικών κυβερνήσεων, μετά τον πόλεμο,
να αναιρεθούν γιατί δεν θα μπορούσαν να στηρίξουν αυτές
τις κοινωνικές κατακτήσεις ενώ θα είχαν τον ανταγωνισμό
μιας πλήρους απελευθερωμένης οικονομίας. Δεν πετύχαμε
πολλά πράγματα αλλά μου δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφτώ
μέρη που ήταν ένα παιδικό μου όνειρο, όπως το Σινικό Τείχος
και ο Πήλινος Στρατός.
Ποια πιστεύετε πως είναι η σημαντικότερη «πληγή»
σε παγκόσμιο επίπεδο που θα αφήσει η περίοδος της
πανδημίας αλλά και ποιες ενδεχομένως «αισιόδοξες»
προοπτικές μπορεί να διαγράφονται εξαιτίας της;
Νομίζω ότι είναι πολύ δύσκολο να χαρτογραφήσουμε ποιες
θα είναι οι συνέπειες. Σίγουρα έχει αλλάξει η συμπεριφορά
μας. Πολλοί πιστεύουν ότι εξόχως δραματικά γεγονότα που
σημειώνονται το τελευταίο διάστημα και κυρίως οι μητροκτονίες και οι συζυγοκτονίες σχετίζονται σε ένα μεγάλο βαθμό
με όλα αυτά που ζήσαμε τα τελευταίο δυόμισι χρόνια. Είμαι
όμως σίγουρος ότι θα αλλάξουν πάρα πολλά πράγματα τόσο
σε επίπεδο γεωπολιτικής όσο και γεωοικονομίας. Οι προτεραιότητες που έχουν διαμορφωθεί από τη δεκαετία του ’80,
όταν κυριάρχησε η λεγόμενη Συναίνεση της Ουάσιγκτον, με
πολιτικούς εκπροσώπους τον Ρέιγκαν και τη Θάτσερ που
μιλούσαν για την ανάγκη πλήρους απελευθέρωσης των αγορών και περιορισμού του ρόλου
του κράτους, έχουν ανατραπεί. Σήμερα
αρχίζει να διαμορφώνεται μια νέα τάση,
αυτή της επιστροφής στο εθνικό κράτος
γιατί το εθνικό κράτος ήταν αυτό που
εκλήθη να αντιμετωπίσει τις συνέπειες
της πανδημίας. Σίγουρα η υπερπαγκοσμιοποίηση, δανείζομαι τον όρο από
τον Ντάνι Ρόντριγκ, δεν έχει μέλλον και
προοπτική, δεν μπορώ όμως και να διανοηθώ έναν κόσμο όπου θα πάψουν να
υπάρχουν εμπορικές συναλλαγές,
έναν κόσμο όπου όλα θα γίνονται με αποκλειστικό κριτήριο τις
εθνικές προτεραιότητες.
Πόσο μακριά και πόσο κοντά από τον πολιτισμό αισθάνονται πρόσωπα με θητεία
στην πολιτική; Πόσο αγεφύρωτη είναι η απόσταση ανάμεσα στους δύο χώρους;
Γνωστοί πολιτικοί απαντούν στη νέα στήλη των «Προσώπων»
Η τέχνΗ των πολιτικων
Ο Φίλιππος Σαχινίδης είναι
πρώην υπουργός
ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ
Θ. ΝΙΑΡΧΟΥ
Ο Κιρ Ντουλία
στην ταινία
του Στάνλεϊ
Κιούμπρικ
«2001:
Η Οδύσσεια
του
Διαστήματος»,
μεταφορά του
ομώνυμου
βιβλίου του
Αρθουρ
Κλαρκ
«ΑνΑζητούσΑ
διέξοδο στην
έπιστημονικη
φΑντΑσιΑ»
Φιλιππος ΣαχινιδΗς
Οι δύσκολες
συνθήκες
που βιώσαμε
ως οικογένεια
στα παιδικά
και τα εφηβικά
μου χρόνια,
υπήρξαν
η αφετηρία για
τη διαμόρφωση
αργότερα των
απόψεών μου
γύρω από
τον τρόπο
λειτουργίας
της οικονομίας,
γύρω από
την ανάγκη
και τη σημασία
του κράτους
πρόνοιας, γιατί
τη δεκαετία
του ’70 δεν
υπήρχε κράτος
πρόνοιας
στην Ελλάδα
12/ Σαββατο
tanea.gr