ΑΛΜΠΕΡΤ ΑΙΝΣΤΑΙΝ, (γεννήθηκε σαν σήμερα το 1879)

Διαβάστε το! ”Why socialism” Ξαναδημοσιεύω αυτό το δοκίμιο του πιο φωτεινού μυαλού της ανθρωπότητας, τώρα που τόσο οι διεθνείς εξελίξεις όσο και αυτά που συμβαίνουν εδώ στη χώρα μας το καθιστούν ολοένα και πιο επίκαιρο…

Στο δοκίμιο του ”Why socialism” (γιατί σοσιαλισμός) που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1949 στο περιοδικό ”Monthly Revue”, ο Αϊνστάιν έγραφε:

(…) Η πραγματική πηγή του κακού είναι, κατά τη γνώμη μου, η οικονομική αναρχία της καπιταλιστικής κοινωνίας, όπως τη βιώνουμε σήμερα. Έχουμε μπροστά μας ένα τεράστιο σύνολο παραγωγών που ακατάπαυστα πασχίζουν να στερήσει ο ένας από τον άλλο τους καρπούς της συλλογικής τους εργασίας – όχι με τη βία, αλλά με την πιστή συμμόρφωση σε ένα σύστημα νομικών κανόνων. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι τα μέσα παραγωγής – δηλαδή το σύνολο των παραγωγικών δυνάμεων που είναι απαραίτητες για την παραγωγή καταναλωτικών και άλλων απαραίτητων αγαθών – μπορεί νομικώς να είναι, και το μεγαλύτερο μέρος είναι, ατομική ιδιωτική περιουσία.

Για λόγους απλότητας, θα αποκαλώ στη συνέχεια «εργάτες» όλους εκείνους που δεν έχουν στην κατοχή τους μέσα παραγωγής – αν και αυτό δεν αντιστοιχεί πλήρως στη συνηθισμένη χρήση του όρου-. Ο ιδιοκτήτης μέσων παραγωγής (ΣΤΜ: στη συνέχεια θα αποκαλείται «καπιταλιστής», θα μπορούσαμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη «κεφαλαιοκράτης») είναι σε θέση να αγοράζει την εργατική δύναμη από τον εργάτη. Χρησιμοποιώντας τα μέσα παραγωγής, ο εργάτης παράγει νέα εμπορεύματα που γίνονται ιδιοκτησία του καπιταλιστή. Το βασικό σημείο σε αυτή τη διαδικασία είναι η σχέση μεταξύ των προϊόντων που ο εργάτης παράγει και της αμοιβής του, και τα δύο μετρήσιμα σε όρους πραγματικής αξίας. Όσο η σύμβαση εργασίας είναι «ελεύθερη», αυτό που ο εργάτης λαμβάνει δεν καθορίζεται από την πραγματική αξία των προϊόντων που παράγει, αλλά από τις ελάχιστες ανάγκες του καθώς και από τις ανάγκες των καπιταλιστών σε εργατική δύναμη σε σχέση με τον αριθμό των εργατών, που συναγωνίζονται για τις θέσεις εργασίας (ΣΤΜ: προσφορά και ζήτηση εργατικής δυναμης). Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι, ακόμα και στη θεωρία, η αμοιβή του εργάτη δεν καθορίζεται από την αξία του προϊόντος που παράγει.

Το ιδιωτικό κεφάλαιο τείνει να συγκεντρώνεται σε όλο και λιγότερα χέρια, εν μέρει εξαιτίας του ανταγωνισμού μεταξύ των καπιταλιστών και εν μέρει επειδή η τεχνολογική ανάπτυξη και ο εντεινόμενος καταμερισμός της εργασίας ενθαρρύνουν το σχηματισμό μεγαλύτερων παραγωγικών μονάδων σε βάρος των μικρότερων. Το αποτέλεσμα της ανάπτυξης αυτής είναι μια ολιγαρχία του ιδιωτικού κεφαλαίου, η τεράστια δύναμη της οποίας δεν μπορεί να ελεγχθεί αποτελεσματικά ακόμα και στα πλαίσια μιας δημοκρατικά πολιτικά οργανωμένης κοινωνίας.

Αυτό συμβαίνει, γιατί τα μέλη των νομοθετικών οργάνων επιλέγονται από πολιτικά κόμματα, τα οποία σε μεγάλο βαθμό χρηματοδοτούνται ή επηρεάζονται με άλλους τρόπους από τους ιδιώτες καπιταλιστές, οι οποίοι διαχωρίζουν, για πολύ πρακτικούς λόγους, το εκλογικό σώμα από τους νομοθέτες. Το αποτέλεσμα είναι οι αντιπρόσωποι του λαού να μην υπερασπίζονται ικανοποιητικά τα συμφέροντα των λιγότερο προνομιούχων ομάδων του πληθυσμού. Επιπρόσθετα, κάτω από τις υπάρχουσες συνθήκες, οι ιδιώτες καπιταλιστές αναπόφευκτα ελέγχουν, άμεσα ή έμμεσα, τις κύριες πηγές πληροφόρησης (τύπο, ραδιόφωνο, εκπαίδευση). Για το λόγο αυτό, είναι εξαιρετικά δύσκολο και στις περισσότερες περιπτώσεις απλώς αδύνατο ένας πολίτης να μπορεί να εξάγει αντικειμενικά συμπεράσματα και να ασκεί με έξυπνο τρόπο τα πολιτικά του δικαιώματα.

Επομένως, η κατάσταση που επικρατεί σε μία οικονομία που βασίζεται στην ατομική ιδιοκτησία του κεφαλαίου χαρακτηρίζεται από δύο κύριες αρχές: πρώτον, τα μέσα παραγωγής (κεφάλαιο) αποτελούν ατομική ιδιοκτησία και οι ιδιοκτήτες τους τα διαχειρίζονται κατά την κρίση τους και δεύτερον, η σύμβαση εργασίας είναι ελεύθερη. Φυσικά, δεν υπάρχει μιά αμιγώς καπιταλιστική κοινωνία, με αυτήν την έννοια. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι εργάτες, μέσα από μακρόχρονη και σκληρή πολιτική πάλη, έχουν πετύχει να διασφαλίσουν μια κάπως βελτιωμένη μορφή της «ελεύθερης εργασιακής σύμβασης» για κάποιες κατηγορίες εργατών. Αλλά στο σύνολό της η σημερινή οικονομία δε διαφέρει πολύ από τον «καθαρό» καπιταλισμό.

Η παραγωγή πραγματοποιείται για το κέρδος και όχι για το όφελος. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι, όλοι όσοι είναι ικανοί και πρόθυμοι να εργαστούν, θα μπορούν πάντοτε να βρουν μια δουλειά. Σχεδόν πάντα υπάρχει μια «στρατιά ανέργων». Ο εργάτης φοβάται συνεχώς ότι μπορεί να χάσει τη δουλειά του. Καθώς οι άνεργοι και οι χαμηλόμισθοι εργάτες δεν αποτελούν μια κερδοφόρα αγορά, η παραγωγή καταναλωτικών αγαθών υποχρεωτικά περιορίζεται, με αποτέλεσμα να υπάρχουν σοβαρές δυσκολίες. Η τεχνολογική πρόοδος συχνά οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας αντί για τη διευκόλυνση της εργασίας για όλους. Το κίνητρο του κέρδους, σε συνδυασμό με τον ανταγωνισμό μεταξύ των καπιταλιστών, ευθύνεται για την αστάθεια στη συσσώρευση και χρησιμοποίηση του κεφαλαίου, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε όλο και χειρότερες καταστάσεις ύφεσης. Ο χωρίς όρια ανταγωνισμός οδηγεί σε μια τεράστια απώλεια εργασίας, ακρωτηριάζοντας έτσι την κοινωνική συνείδηση των ατόμων, όπως ανέφερα και νωρίτερα.

Θεωρώ αυτόν τον ακρωτηριασμό των ατόμων το μεγαλύτερο κακό του καπιταλισμού. Το σύνολο του εκπαιδευτικού μας συστήματος υποφέρει από αυτό το κακό. Μια υπέρμετρα ανταγωνιστική στάση εμφυτεύεται στους μαθητές, οι οποίοι εκπαιδεύονται να λατρεύουν την άπληστη επιτυχία ως προετοιμασία για τη μελλοντική τους καριέρα.

Είμαι πεπεισμένος ότι μόνο ένας δρόμος υπάρχει για να εξαλειφθεί όλο αυτό το θανατηφόρο κακό, κι αυτός δεν είναι άλλος από την εγκαθίδρυση μιας σοσιαλιστικής οικονομίας, μ’ ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο θα είναι προσανατολισμένο προς την επίτευξη κοινωνικών στόχων. Σε μια τέτοια οικονομία, η ίδια η κοινωνία κατέχει τα μέσα παραγωγής και τα διαχειρίζεται με βάση το σχεδιασμό. Μια σχεδιασμένη οικονομία, η οποία θα προσαρμόζει την παραγωγή στις ανάγκες της κοινωνίας, θα κατανέμει την εργασία που πρέπει να γίνει σε αυτούς που είναι ικανοί να εργαστούν και θα εγγυάται τα προς το ζην σε κάθε άνδρα, γυναίκα και παιδί. Η παιδεία, εκτός από την ανάπτυξη των έμφυτων ικανοτήτων του κάθε ατόμου, θα προσπαθεί να αναπτύξει την έννοια της ευθύνης για το συνάνθρωπο, στη θέση της εξύμνησης της εξουσίας και της επιτυχίας, όπως γίνεται στη σημερινή κοινωνία. (…)

Τι ξύλινη γλώσσα αυτή του Αλβέρτου! Λες και διαβάζω κάποιο άρθρο από την ΚΟΜΕΠ ή τον Ριζοσπάστη! ”Εργάτης”, ”καπιταλιστής”, ”κεφαλαιοκράτης”, ” τα μέσα παραγωγής αποτελούν ατομική ιδιοκτησία”, ”Η παραγωγή πραγματοποιείται για το κέρδος και όχι για το (κοινωνικό) όφελος”, αναγκη για ”σχεδιασμένη οικονομία”, ”Η τεχνολογική πρόοδος οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας”…

** Διαβάστε όλο το δοκίμιο

Αλμπερτ Αϊνστάιν: Why socialism (Γιατί σοσιαλισμός)

Από Ηρακλής Κακαβάνης στο ΑΠΡ 18, 2018Πρόσωπα

Στο δοκίμιο «Why socialism» (Γιατί σοσιαλισμός) που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1949 στο περιοδικό «Monthly Revue», ο Αϊνστάιν έγραψε:

Ας εξετάσουμε πρώτ’ απ’ όλα το ζήτημα αυτό από την άποψη της επιστημονικής γνώσης. Μπορεί να φανεί ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικές μεθοδολογικές διαφορές ανάμεσα στην αστρονομία και την οικονομία: οι επιστήμονες και στους δύο τομείς προσπαθούν να ανακαλύψουν τους νόμους, που έχουν γενική εφαρμογή σε ορισμένες ομάδες φαινομένων; για να κάνουν την αμοιβαία σχέση των φαινομένων αυτών όσο γίνεται πιο κατανοητή.

Αλλά τέτοιες μεθοδολογικές διαφορές υπάρχουν στην πραγματικότητα. Η ανακάλυψη των γενικών νόμων στον τομέα της οικονομίας είναι δυσκολότερη γιατί τα υπό παρατήρηση οικονομικά φαινόμενα, επηρεάζονται συχνά από πολλούς παράγοντες, που είναι πάρα πολύ δύσκολο να εκτιμηθούν ξεχωριστά. Εκτός από αυτό, η πείρα που συγκεντρώθηκε από την αρχή της λεγόμενης πολιτισμένης περιόδου της ανθρώπινης ιστορίας, υποβάλλονταν και υποβάλλεται, ως γνωστόν, σε σοβαρές επιδράσεις και περιορισμούς όχι μόνο οικονομικού χαρακτήρα. Για παράδειγμα, οι περισσότερες μεγάλες δυνάμεις στην ιστορία οφείλουν την ύπαρξη τους στις κατακτήσεις. Οι λαοί κατακτητές εδραιώνονταν νομικά και οικονομικά ως προνομιούχα τάξη στην κατακτημένη χώρα… Πουθενά δεν έχει ξεπεραστεί πραγματικά εκείνο που ο Βέμπλεν αποκαλεί «ληστρική φάση» ανάπτυξης της ανθρωπότητας. Ορισμένα οικονομικά γεγονότα, που παρατηρούμε, αφορούν τη φάση αυτή και μάλιστα οι νόμοι, που μπορούμε να εξάγουμε από αυτά, δεν είναι εφαρμόσιμοι σε καμιά άλλη φάση. Δεδομένου ότι ο πραγματικός σκοπός του σοσιαλισμού είναι ακριβώς να ξεπεράσει τη «ληστρική φάση» στην ανάπτυξη της ανθρωπότητας και να προχωρήσει προς τα εμπρός, η οικονομική επιστήμη στη σημερινή κατάστασή της μπορεί να ρίξει μόνο ένα πολύ ασήμαντο φως στη σοσιαλιστική κοινωνία του μέλλοντος.

Δεύτερο, ο σκοπός του σοσιαλισμού είναι κοινωνικοηθικός. Η επιστήμη δεν μπορεί να δημιουργεί σκοπούς και είναι ακόμη λιγότερο ικανή να τους εμφυσήσει στους ανθρώπους. Το μέγιστο που μπορεί να κάνει η επιστήμη είναι να προσφέρει τα μέσα για την επίτευξη ορισμένων σκοπών. Αλλά αυτοί καθαυτοί οι σκοποί επιτυγχάνονται από προσωπικότητες με υψηλά ηθικά ιδανικά και, αν οι σκοποί αυτοί δεν είναι θνησιγενείς αλλά βιώσιμοι και ισχυροί, τους υπoστηρίζουν και τους αναπτύσσουν πολλοί άνθρωποι, που καθορίζουν εν μέρει υποσυνείδητα την αργή εξέλιξη της κοινωνίας.

Λόγω των αιτίων αυτών οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί και να μην υπερεκτιμούμε την επιστήμη και τις επιστημονικές μεθόδους, όταν η υπόθεση αφορά ανθρώπινα προβλήματα. Δεν πρέπει επίσης να σκεφτόμαστε ότι μόνο οι ειδικοί έχουν το δικαίωμα να διατυπώνουν τη γνώμη τους για τα ζητήματα οργάνωσης της κοινωνίας.

Τελευταία ακούγονται πάρα πολλές φωνές ότι η ανθρώπινη κοινωνία περνάει κρίση, ότι η σταθερότητά της έχει κλονιστεί σοβαρά. Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι τα άτομα αδιαφορούν ή ακόμα και εχθρεύονται τις μικρές ή μεγάλες ομάδες όπου ανήκουν. Για να δείξω τι εννοώ, επιτρέψτε να επικαλεστώ την προσωπική μου πείρα. Πρόσφατα, συζητώντας με έναν έξυπνο και αξιόπιστο άνθρωπο για την απειλή πολέμου που, κατά τη γνώμη μου, θα αποτελούσε σοβαρό κίνδυνο για την ίδια την ύπαρξη της ανθρωπότητας, διαπίστωσα ότι μόνο μια υπερεθνική οργάνωση μπορεί να μας προφυλάξει από τον κίνδυνο αυτό. Σχετικά με αυτό ο συνομιλητής μου, μου είπε πολύ ήρεμα και ψυχρά: «Μα γιατί φοβόσαστε τόσο την εξαφάνιση της ανθρώπινης φυλής;».

Είμαι βέβαιος ότι μόλις έναν αιώνα πριν κανείς δε θα έκανε παρόμοια παρατήρηση με τόση ευκολία. Πρόκειται για δήλωση ανθρώπου που μάταια προσπαθούσε να βρει ισορροπία μέσα του και έχασε πρακτικά την ελπίδα για επιτυχία. Ποια όμως είναι η αιτία; Υπάρχει διέξοδος;

Ο άνθρωπος είναι ταυτόχρονα προσωπικότητα και κοινωνικό ον. Ως προσωπικότητα πρoσπαθεί να προστατεύσει τη δική του ύπαρξη και την ύπαρξη των οικείων του, να ικανοποιήσει τις προσωπικές τους επιθυμίες και να αναπτύξει τις ικανότητές του. Σαν κοινωνικό ον επιδιώκει να κερδίσει την αναγνώριση και την αγάπη των άλλων ανθρώπων, να συμμεριστεί τις χαρές τους, να τους παρηγορήσει στη λύπη, να καλυτερέψει τους όρους ζωής τους. Μόνο η ύπαρξη αυτών των διαφόρων, συχνά αντιφατικών επιδιώξεων καθορίζει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του ανθρώπου και από τους ιδιόμορφους συνδυασμούς τους εξαρτάται ο βαθμός που το άτομο μπορεί να πετύχει την εσωτερική ισορροπία και να συμβάλει στην ευημερία της κοινωνίας. Είναι εντελώς δυνατό η σχετική δύναμη των δυο αυτών επιδιώξεων να είναι βασικά προσδιορισμένη από την κληρονομικότητα. Αλλά η προσωπικότητα διαμορφώνεται οριστικά στο περιβάλλον, όπου ο άνθρωπος βρίσκεται στη διαδικασία της ανάπτυξής του, από τη διάρθρωση της κοινωνίας όπου μεγαλώνει, από τις παραδόσεις της κοινωνίας αυτής, από το πώς εκτιμά τους διάφορους τύπους συμπεριφοράς. Η αφηρημένη έννοια «κοινωνία» σημαίνει για το ατoμικό ανθρώπινο ον το σύνολο των άμεσων και έμμεσων αμοιβαίων σχέσεων με τους σύγχρονούς του και με όλες τις προηγούμενες γενεές. Το άτομο είναι σε θέση να σκέπτεται, να νοιώθει, να προσπαθεί να εργαστεί αυτοτελώς, αλλά εξαρτάται τόσο πολύ από την κοινωνία στη φυσική, διανοητική και συναισθηματική ύπαρξή του, που είναι αδύνατο να σκέπτεται γι’ αυτήν ή να την κατανοεί εκτός των πλαισίων της κοινωνίας. Η «κοινωνία» αυτή εξασφαλίζει στον άνθρωπο τροφή, ενδυμασία, κατοικία, εργαλεία εργασίας, τον προικίζει με γλώσσα, με τις μορφές και το βασικό περιεχόμενο των σκέψεων. Η ζωή του είναι δυνατή χάρη στην εργασία και στα επιτεύγματα πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων στο παρελθόν και στο παρόν, όλων εκείνων που κρύβονται πίσω από τη μικρή λέξη «κοινωνία» …

0 άνθρωπος κατά τη γέννησή του χάρη στην κληρονομικότητα αποκτά βιολογική σύσταση, που πρέπει να τη θεωρούμε καθορισμένη και αμετάβλητη, η οποία περιλαμβάνει φυσικές επιδιώξεις που είναι χαρακτηριστικές για τα ανθρώπινα όντα. (Όπως αναφέραμε παραπάνω, η βιολογική φύση του ανθρώπου δεν μπορεί να αλλάξει για πρακτικούς λόγους). Εκτός από αυτό, στη διάρκεια της ζωής του αποκτά πολιτιστική ψυχοσύνθεση, που την παίρνει από την κοινωνία μέσω της επικοινωνίας και με πολλά άλλα είδη επίδρασης… Η κοινωνική συμπεριφορά των ανθρώπινων υπάρξεων μπορεί να διαφέρει πολύ ανάλογα με τα επικρατούντα πολιτιστικά πρότυπα και τύπους οργάνωσης που κυριαρχούν στην κοινωνία. Σε αυτό ακριβώς βασίζουν τις ελπίδες όσοι επιδιώκουν να καλυτερέψουν την τύχη του ανθρώπου: οι άνθρωποι δεν είναι καταδικασμένοι λόγω της βιολογικής τους ψυχοσύνθεσης να αλληλοεξοντώνονται ή να παραδίδονται στο έλεος της σκληρής και αναπόφευκτης μοίρας.

Αν αναρωτηθούμε πώς πρέπει να αλλάξουμε τη διάρθρωση της κοινωνίας και του πολιτισμού της για να γίνει πιο ευνοϊκή η ανθρώπινη ζωή, πρέπει να θυμούμαστε ότι πάντα υπάρχουν ορισμένες συνθήκες που δεν μπορούμε να τις αλλάξουμε. Πολύ περισσότερο, οι τεχνoλογικές και δημογραφικές διαδικασίες μερικών τελευταίων αιώνων δημιούργησαν συνθήκες που είναι επίσης αμετάβλητες. Στις περιοχές με μόνιμο και πυκνό πληθυσμό η παραγωγή των αναγκαίων για τη ζωή αγαθών προϋποθέτει υποχρεωτικά τον καταμερισμό της εργασίας και μια μεγάλη συγκέντρωση παραγωγικού μηχανισμού. Η εποχή που τα άτομα ή συγκριτικά μικρές ομάδες μπορούσαν να έχουν πλήρη επάρκεια, η οποία όταν κοιτάμε στα περασμένα μας φαίνεται τόσο ειδυλλιακή, έφυγε μια για πάντα. θα είναι απλώς μια μικρή υπερβολή αν πούμε ότι από την άποψη της παραγωγής και κατανάλωσης η ανθρωπότητα αποτελεί σήμερα κιόλας μια παγκόσμια κοινότητα.

Τώρα μπορώ να προσδιορίσω σύντομα την ουσία της σημερινής κρίσης. Πρόκειται για τη στάση του ατόμου απέναντι στην κοινωνία. Το άτομο συνειδητοποιεί σε μεγαλύτερο βαθμό παρά ποτέ άλλοτε την εξάρτησή του από την κοινωνία. Όμως δεν εκλαμβάνει την εξάρτηση αυτή ως θετικό φαινόμενο, ως οργανική σχέση, ως προστατευτική δύναμη, αλλά μάλλον ως απειλή κατά των φυσικών του δικαιωμάτων ή ακόμα και κατά της οικονομικής του ύπαρξης. Πολύ περισσότερο, η θέση του στην κοινωνία είναι τέτοια που οι εγωιστικές επιδιώξεις του αυξάνουν συνεχώς, ενώ οι κοινωνικές, πιο αδύνατες από τη φύση τους επιδιώξεις του, όλο και πιο πολύ καταρρέουν. Όλοι οι άνθρωποι ανεξάρτητα από τη θέση τους στην κοινωνία υποφέρουν από τη διαδικασία αυτή. Αιχμάλωτοι του εγωισμού τους, χωρίς οι ίδιοι να το αντιλαμβάνoνrαι, νοιώθουν ανυπεράσπιστοι, μοναχικοί, στερημένοι από την ικανότητα, με αφέλεια, απλά και απερίσκεπτα να χαίρονται τη ζωή. 0 άνθρωπος μπορεί να βρει νόημα στη ζωή – που είναι τόσο σύντομη και γεμάτη κινδύνους – μόνο αφιερώνοντας τον εαυτό του στην κοινωνία.

Η οικονομική αναρχία της καπιταλιστικής κοινωνίας, όπως υπάρχει σήμερα, είναι κατά τη γνώμη μου η πραγματική πηγή του κακού. Βλέπουμε μια τεράστια μάζα παραγωγών που πασχίζουν ακατάπαυστα να αφαιρέσουν ο ένας από τον άλλο τους καρπούς της συλλογικής εργασίας τους – όχι με τη βία, αλλά σύμφωνα με τους νόμιμα καθιερωμένους κανόνες. Από την άποψη αυτή είναι σημαντικό ότι τα μέσα παραγωγής, δηλαδή όλες οι παραγωγικές δυνάμεις, απαραίτητα για την παραγωγή καταναλωτικών εμπορευμάτων, καθώς και οι ολοένα νέες επενδύσεις μπορούν να είναι νόμιμα και κατά το μεγαλύτερο μέρος αποτελούν ατομική ιδιοκτησία ξεχωριστών προσώπων.

Για απλοποίηση θα αποκαλώ στη συνέχεια «εργάτες» όσους δεν ανήκουν στους ιδιοκτήτες μέσων παραγωγής, αν και αυτό δεν αντιστοιχεί πλήρως στη συνηθισμένη χρήση του όρου αυτού. 0 ιδιοκτήτης μέσων παραγωγής είναι σε θέση να αποκτά εργατική δύναμη. Χρησιμοποιώντας τα μέσα παραγωγής, ο εργάτης παράγει νέα εμπορεύματα που γίνονται ιδιοκτησία του καπιταλιστή. Εδώ έχει ακριβώς σημασία η συσχέτιση της πραγματικής αξίας αυτού που ο εργάτης παράγει και εκείνου που του πληρώνουν. Όσο καιρό η σύμβαση εργασίας είναι «ελεύθερη», αυτό που παίρνει ο εργάτης δεν καθορίζεται από την πραγματική αξία των παραγόμενων από αυτόν εμπορευμάτων, αλλά από τις ελάχιστες ανάγκες του και την προσφορά και ζήτηση εργατικής δύναμης από τους καπιταλιστές. Έχει σημασία να καταλάβουμε ότι ακόμη και στη θεωρία η αμοιβή του εργάτη δεν καθορίζεται από την αξία αυτού που έχει παράγει.

Βρισκόμαστε μπροστά στην τάση του ιδιωτικού κεφαλαίου προς την όλο και μεγαλύτερη συγκέντρωση. Εν μέρει λόγω του ανταγωνισμού των καπιταλιστών, εν μέρει γιατί η ανάπτυξη της τεχνολογίας και ο αυξανόμενος καταμερισμός της εργασίας ενθαρρύνουν το σχηματισμό μεγαλύτερων παραγωγικών μονάδων σε βάρος των μικρών. Αποτέλεσμα της ανάπτυξης αυτής είναι η ολιγαρχία του ιδιωτικού κεφαλαίου, η κολοσσιαία εξουσία του οποίου δεν μπορεί να ελέγχεται αποτελεσματικά ακόμη και σε μια δημοκρατική κοινωνία. Αυτό συμβαίνει, γιατί τα μέλη των νομοθετικών οργάνων εκλέγονται από τα πολιτικά κόμματα, τα οποία χρηματοδοτούνται και επηρεάζονται βασικά από τους ιδιώτες επιχειρηματίες, που επιδιώκουν για πρακτικούς σκοπούς να απομακρύνουν το εκλογικό σώμα από τους νομοθέτες. Σαν αποτέλεσμα οι αντιπρόσωποι του λαού δεν υπερασπίζονται αποτελεσματικά τα συμφέροντα των μη προνομιούχων ομάδων του πληθυσμού. Πολύ περισσότερο, στις υπάρχουσες συνθήκες οι ιδιώτες επιχειρηματίες ελέγχουν αναπόφευκτα τις κύριες πηγές πληροφόρησης (τύπο, ραδιόφωνο, εκπαίδευση). Για το λόγο αυτό, ο απλός πολίτης είναι πολύ δύσκολο και στις περισσότερες περιπτώσεις απλώς αδύνατο να καταλήξει σε αντικειμενικά συμπεράσματα και να ασκεί με εξυπνάδα τα πολιτικά του δικαιώματα.

Η κατάσταση που επικρατεί στην οικονομία, βασιζόμενη στην καπιταλιστική ατομική ιδιοκτησία, χαρακτηρίζεται επομένως από δυο κύριες αρχές: πρώτο, τα μέσα παραγωγής (κεφάλαιο), αποτελούν ατομική ιδιοκτησία και οι ιδιοκτήτες τα διαχειρίζονται κατά την κρίση τους. Δεύτερο, η σύμβαση εργασίας είναι ελεύθερη. Φυσικά από την άποψη αυτή δεν υπάρχει καθαρή καπιταλιστική κοινωνία.

Πρέπει ιδιαίτερα να σημειώσουμε ότι οι εργάτες, χάρη στη μακροχρόνια και έντονη πολιτική πάλη σημείωσαν επιτυχίες εξασφαλίζοντας σε ορισμένες κατηγορίες εργατών «βελτιωμένη» μορφή ελεύθερης σύμβασης εργασίας. Αλλά η σημερινή οικονομία στο σύνολό της διαφέρει κατά πολύ από τον «καθαρό» καπιταλισμό.

Η παραγωγή πραγματοποιείται για χάρη του κέρδους και όχι για το όφελος, αλλά δεν υπάρχει εγγύηση ότι όλοι, όσοι θέλουν και μπορούν να εργαστούν, θα μπορέσουν σίγουρα να βρουν δουλειά. Σχεδόν πάντα υπάρχει στρατιά ανέργων. 0 εργάτης φοβάται συνεχώς να μη χάσει τη δουλειά του. Επειδή οι άνεργοι και οι χαμηλόμισθοι εργάτες δεν αποτελούν προσοδοφόρα αγορά, η παραγωγή καταναλωτικών εμπορευμάτων είναι περιορισμένη με αποτέλεσμα να υπάρχουν σοβαρές δυσκολίες. Η τεχνική πρόοδος οδηγεί συχνά στην αύξηση της ανεργίας και όχι στην ελάφρυνση από τα βάρη της εργασίας. 0 προσανατολισμός στο κέρδος σε συνδυασμό με τον ανταγωνισμό των καπιταλιστών είναι η αιτία της αστάθειας στη συσσώρευση και τη χρησιμοποίηση του κεφαλαίου, πράγμα που οδηγεί σε όλο και πιο σοβαρές καταστάσεις ύφεσης. 0 απεριόριστος ανταγωνισμός οδηγεί σε όλο και μεγαλύτερη σπατάλη εργασίας και έτσι παραμορφώνει την κοινωνική συνείδηση των ανθρώπων, όπως ανάφερα πιο πάνω.

Θεωρώ την παραμόρφωση αυτή των προσωπικοτήτων το μεγαλύτερο κακό του καπιταλισμού. Ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα πάσχει από αυτό το κακό. Το υπέρμετρο αίσθημα του ανταγωνισμού εμφυτεύεται στους φοιτητές, που τους μαθαίνουν να θέτουν υπεράνω την επιτυχία, ως προετοιμασία για τη μελλοντική καριέρα.

Είμαι πεισμένος ότι μόνο ένας δρόμος υπάρχει για να μπει τέλος σε όλο αυτό το κακό, δηλαδή τη δημιουργία της σοσιαλιστικής οικονομίας με το αντίστοιχο σε αυτή σύστημα παιδείας, προσανατολισμένης σε κοινωνικούς σκοπούς. Σε μια τέτοια οικονομία η κοινωνία κατέχει τα μέσα παραγωγής και τα διαχειρίζεται με βάση το σχεδιασμό. Η σχεδιασμένη οικονομία πρoσαρμόζει την παραγωγή στις ανάγκες της κοινωνίας, κατανέμει την εργασία στους ικανούς για εργασία και εγγυάται τα μέσα προς το ζειν για κάθε άνδρα, γυναίκα και παιδί. Αντί για την εξύμνηση της εξουσίας και της επιτυχίας, όπως γίνεται στη σημερινή μας κοινωνία, η παιδεία που συμπληρώνεται με την ανάπτυξη των εσωτερικών ικανοτήτων της προσωπικότητας, θα αποβλέπει στην ανάπτυξη σε αυτή της συναίσθησης της ευθύνης για τους άλλους ανθρώπους.

Ωστόσο, πρέπει να θυμούμαστε ότι η σχεδιασμένη οικονομία δε σημαίνει ακόμα σοσιαλισμός. Η σχεδιασμένη οικονομία αυτή καθεαυτή μπορεί να συνοδεύεται από την πλήρη υπoδούλωση της προσωπικότητας. Η επίτευξη του σοσιαλισμού απαιτεί την επίλυση ορισμένων εξαιρετικά δύσκολων κοινωνικοπολιτικών προβλημάτων. Πώς, λόγου χάρη, παίρνοντας υπόψη το βάθεμα της συγκέντρωσης της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας θα αποτραπεί η μετατροπή της γραφειοκρατίας σε δύναμη που κατέχει την πλήρη εξουσία. Πώς θα προστατευτούν τα δικαιώματα του ατόμου και ταυτόχρονα να υπάρχει εγγύηση ενός δημοκρατικού αντίβαρου στην εξουσία της γραφειοκρατίας. Οι σκοποί και τα προβλήματα του σοσιαλισμού δεν είναι τόσο απλά και η σαφής κατανόησή τους έχει μέγιστη σημασία στο μεταβατικό μας αιώνα. Δεδομένου ότι στις σημερινές συνθήκες η ελεύθερη, ανεμπόδιστη συζήτηση των πρoβλημάτων αυτών βρίσκεται πρακτικά υπό απαγόρευση, νομίζω ότι η έκδοση του περιοδικού αυτού («Monthy review») Θα προσφέρει στην κοινωνία μεγάλη υπηρεσία.

Πηγή : atexnos.gr

• KAΡΛ ΜΑΡΞ

Θεμελίωσε το αναπόφευκτο της αταξικής κοινωνίας

121 χρόνια από το θάνατό του

Πορτρέτο του Καρλ Μαρξ. Εργο του N. Khukov, 1939

«Οι φιλόσοφοι μονάχα εξηγούσαν με διάφορους τρόπους τον κόσμο, το ζήτημα, όμως, είναι να τον αλλάξουμε».

ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ: «Θέσεις για τον Φόυερμπαχ».

Οταν ο Φρίντριχ Ενγκελς έκλεινε το λόγο του πάνω στον τάφο του Καρλ Μαρξ, στις 18 Μάρτη 1883, δηλαδή τέσσερις μέρες μετά το θάνατό του (πέθανε στις 14 Μάρτη 1883), λέγοντας «To όνομά του και το έργο του θα ζήσουν στους αιώνες!», δεν έλεγε ούτε λόγια προφητικά, ούτε εξέφραζε την έτσι κι αλλιώς βαθιά συντροφικότητά του για τον Μαρξ και την αξεπέραστη φιλία τους. Ηταν μια αντικειμενική εκτίμηση για τον άνθρωπο που θεμελίωσε το νομοτελειακό και αναπόφευκτο της ιστορικής εξέλιξης έως τον κομμουνισμό, την αταξική κοινωνία.

Αυτά τα λόγια του Ενγκελς σκιαγραφούν αντικειμενικά, συνοπτικά και ολοκληρωμένα τον Μαρξ, αφού ο Ενγκελς ήταν ο άνθρωπος που τον γνώρισε καλύτερα απ’ τον καθένα, μια και ο ίδιος ήταν «τέκνο της ίδιας εποχής» με τον Μαρξ, και αχώριστοι σύντροφοι στη διαμόρφωση της κοσμοθεωρίας της εργατικής τάξης, αλλά και στην επαναστατική δράση για την κοινωνική της απελευθέρωση. Ηταν λόγια βασισμένα στη βαθιά επίγνωση του επιστημονικού θεωρητικού έργου και της δράσης του θεμελιωτή της κοσμοθεωρίας της εργατικής τάξης. Που μετά το θάνατό του πήρε τ’ όνομά του. «Μαρξισμός».

Πράγματι, ο Μαρξ, θέτοντας για πρώτη φορά, το ζήτημα της Ιστορίας στην πραγματική του διάσταση, δηλαδή το «πώς θ’ αλλάξουμε τον κόσμο», έθεσε ως σκοπό της ζωής του την επιστημονική θεμελίωση της θεωρίας που ως όπλο αποτελεί τον πρωταρχικό παράγοντα για το πέρασμα στον κομμουνισμό, αποδεικνύοντας ταυτόχρονα, γιατί η εργατική τάξη εί ναι η κοινωνική δύναμη που μπορεί να εκπληρώσει αυτή την ιστορική αποστολή. Και ταυτόχρονα με τη θεωρητική τεκμηρίωση δρούσε πραχτικά στο εργατικό κίνημα για τον ίδιο σκοπό. Ετσι, από την εποχή της Κομμούνας του Παρισιού, στα 1871, ο Μαρξ έγραφε για την εργατική τάξη: «Κι όμως ήταν η πρώτη επανάσταση με την οποία η εργατική τάξη αναγνωρίστηκε ανοιχτά, σαν η μόνη τάξη που ήταν ακόμη ικανή για κοινωνική πρωτοβουλία. Αναγνωρίστηκε ακόμα και από τη μεγάλη μάζα της μεσαίας τάξης του Παρισιού – από τους μαγαζάτορες, τους βιοτέχνες, τους εμπόρους – εκτός μόνο από τους πλούσιους κεφαλαιοκράτες».(«Εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία»). («Διαλεχτά έργα» τόμ. 1ος, σελ 627).

Αλλωστε, η Κομμούνα ήταν η νομοτελειακή επιβεβαίωση του μαρξισμού.

Από τον Μαρξ η εργατική τάξη απέκτησε τη συνείδηση της θέσης της στην ιστορική εξέλιξη, ως υποκείμενο του περάσματος της κοινωνίας από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό. «Οπως ο Δαρβίνος ανακάλυψε το νόμο εξέλιξης της οργανικής φύσης, λέει ο Ενγκελς, έτσι ο Μαρξ ανακάλυψε το νόμο της εξέλιξης της ανθρώπινης ιστορίας: Το σκεπασμένο ίσαμε τώρα με ιδεολογικά επιστρώματα απλό γεγονός, ότι οι άνθρωποι, πριν απ’ όλα πρέπει να τρώνε, να πίνουν, να έχουν κατοικία και να ντύνονται, προτού αρχίσουν να ασχολούνται με την πολιτική, την επιστήμη, την τέχνη, τη θρησκεία κλπ. Οτι επομένως η παραγωγή των άμεσων υλικών μέσων συντήρησης και κατά συνέπεια η κάθε φορά βαθμίδα της οικονομικής ανάπτυξης ενός λαού ή μιας χρονικής περιόδου, αποτελεί τη βάση απ’ όπου εξελίχθηκαν οι κρατικοί θεσμοί, οι αντιλήψεις για το δίκαιο, την τέχνη, ακόμα και οι θρησκευτικές παραστάσεις των ανθρώπων της εποχής, τη βάση απ’ όπου επομένως πρέπει να εξηγηθούν και όχι αντίθετα – όπως συνέβαινε ίσαμε τώρα.

Μα αυτό δεν είναι όλο. Ο Μαρξ ανακάλυψε επίσης τον ειδικό νόμο κίνησης του σημερινού κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής και της αστικής κοινωνίας που προέρχεται απ’ αυτόν. Με την ανακάλυψη της υπεραξίας, φωτίστηκαν με μιας όλα, ενώ όλες οι προηγούμενες έρευνες, τόσο των αστών οικονομολόγων, όσο και των σοσιαλιστών κριτικών, είχαν πλανηθεί στο σκοτάδι».

Στο μεγαλοφυές έργο του, «Το Κεφάλαιο», μελετώντας τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής, αποκαλύπτει τις εσωτερικές του αντιφάσεις, αποδεικνύοντας ότι το ξεπέρασμά του και η αντικατάστασή του από έναν ανώτερο τρόπο παραγωγής, τον κομμουνιστικό, είναι το νομοτελειακό, ότι ως τρόπος παραγωγής έχει ιστορικά όρια. Δίνοντας, ταυτόχρονα, και το εργαλείο της πρόβλεψης, σε σχέση με την εξέλιξή του ως κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού.

Αλλά και σε σχέση με την ανακάλυψη των νόμων εξέλιξης της ανθρώπινης ιστορίας, ο Μαρξ απέδειξε επιστημονικά το αναπόφευκτο του περάσματος από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό, με κινητήριο μοχλό την ταξική πάλη, αφού «όλη η ως τώρα ιστορία των κοινωνιών, είναι ιστορία της ταξικής πάλης». («Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος»).

Ο ίδιος, βεβαίως, έλεγε ότι δεν ανακάλυψε αυτός την ταξική πάλη.

«Ο,τι καινούριο έκανα εγώ, λέει ο Μαρξ, ήταν για να αποδείξω:

1. Οτι η ύπαρξη των τάξεων συνδέεται απλώς με ορισμένες φάσεις ανάπτυξης της παραγωγής.

2. Οτι η ταξική πάλη οδηγεί αναγκαστικά στη δικτατορία του προλεταριάτου.

3. Οτι η ίδια αυτή η δικτατορία αποτελεί μονάχα το πέρασμα στην κατάργηση όλων των τάξεων και σε μια αταξική κοινωνία». (Κ. Μαρξ – Φρ. Ενγκελς, «Διαλεχτά Εργα», τόμ. 1, σελ. 530).

Ο Καρλ Μαρξ δεν ήταν μόνο ο μέγιστος θεωρητικός του προλεταριάτου. Ηταν ο ίδιος άνθρωπος της δράσης. «Ο Μαρξ, λέει ο Ενγκελς, ήταν προπάντων επαναστάτης. Ο πραγματικός σκοπός της ζωής του ήταν να βοηθήσει με έναν οποιονδήποτε τρόπο στην ανατροπή της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας και των κρατικών θεσμών που έχει δημιουργήσει, να πάρει μέρος στην απελευθέρωση του σύγχρονου προλεταριάτου, που αυτός του έδωσε για πρώτη φορά τη συνείδηση της θέσης του και των αναγκών του, τη συνείδηση των όρων της χειραφέτησής του. Ο αγώνας ήταν το στοιχείο του. Και αγωνίστηκε με πάθος, επιμονή, με επιτυχία, όσο λίγοι».

Αλλωστε, είχε άμεση συμμετοχή στην πραχτική δράση τόσο μέσα από την «Ενωση των Κομμουνιστών», το πρώτο στην ιστορία του εργατικού κινήματος, Κομμουνιστικού Κόμματος, όσο και από τη «Διεθνή Ενωση των Εργατών», την Πρώτη Διεθνή, ως μέλος του Γενικού Συμβουλίου της.

Στο σημερινό αφιέρωμα παρουσιάζουμε αποσπάσματα από άρθρο του Φρίντριχ Ενγκελς για τον Μαρξ και το έργο του, γραμμένο τον Ιούνη του 1877 και δημοσιευμένο στο «Λαϊκό ημερολόγιο», στα 1878, καθώς και αποσπάσματα από τις αναμνήσεις του ράφτη, μέλους του Γενικού Συμβουλίου της Διεθνούς, Φρίντριχ Λέσνερ γραμμένες στην 10η επέτειο από το θάνατό του, στα 1893, με τίτλο «Αναμνήσεις ενός εργάτη για τον Καρλ Μαρξ». Οι υπότιτλοι στα κείμενα είναι του «Ρ».

• Τα αποσπάσματα του Ενγκελς είναι από το «Λόγο στον τάφο του Καρλ Μαρξ» (Κ. Μαρξ – Φρ. Ενγκελς, «Διαλεχτά Εργα», Εκδόσεις «Γνώσεις», τόμ. 2, σελ. 187-189).

Πηγή : Ριζοσπάστης

Το κεφάλαιο είναι νεκρή εργασία, που σαν βρυκόλακας,

ζει μόνο ρουφώντας το αίμα της ζωντανής εργασίας.

Και όσο πιο πολύ ζει, τόσο πιο πολύ αίμα ρουφάει.

…………….

Στις 14 Μαρτίου 1883, η πολυτάραχη και τόσο δημιουργική ζωή του γερμανού στοχαστή Καρλ Μαρξ φτάνει στο τέλος της.

Ο επιστήθιος φίλος του Φρίντριχ Ένγκελς τον αποχαιρετά χαρακτηρίζοντάς τον στον επικήδειο λόγο του ως

«τον πιο συκοφαντημένο άνθρωπο της εποχής του»

Γερμανός φιλόσοφος με την μεγαλύτερη, ίσως, επιρροή στην παγκόσμια ιστορία από κάθε άλλο φιλόσοφο.

Έζησε, διωκόμενος, σε διάφορες χώρες της Ευρώπης και, από το 1849,

στο Λονδίνο.

Το 1848 εξέδωσε μαζί με τον Ένγκελς το “Κομμουνιστικό Μανιφέστο”.

Η φιλοσοφία του διατυπώθηκε κυρίως στο μνημειώδες έργο του

“Το Κεφάλαιο”.

Ο Μαρξισμός υπήρξε το θεωρητικό υπόβαθρο της Οκτωβριανής επανάστασης και του Σοβιετικού καθεστώτος και εξακολουθεί να έχει επιρροή στις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις .

…….

Είπε…έγραψε….

• Οι επαναστάσεις είναι οι ατμομηχανές της ιστορίας.

• Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη.

(η πρώτη φράση από το Κομμουνιστικό Μανιφέστο)

• Προλετάριοι όλων των λαών, ενωθείτε!

(από το κομμουνιστικό μανιφέστο [1848])

Οι προλετάριοι δεν έχουν να χάσουν τίποτα εκτός από τις αλυσίδες τους.

• Οι φιλόσοφοι έχουν απλά ερμηνεύσει τον κόσμο με διάφορους τρόπους. Το θέμα είναι να τον αλλάξουμε.

• Καλύτερα ένα άθλιο τέλος παρά μια αθλιότητα χωρίς τέλος.

• Η θρησκεία είναι το όπιο του λαού.

• Η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά σαν τραγωδία και τη δεύτερη σαν φάρσα.

• Η θρησκεία είναι η αδυναμία του ανθρώπινου μυαλού να αντιμετωπίσει συμβάντα που δεν μπορεί να καταλάβει.

• Ο άνθρωπος είναι οι σχέσεις του.

• Ολόκληρη η κοινωνική ιστορία δεν είναι τίποτε άλλο παρά η πάλη των τάξεων .

• Το κεφάλαιο είναι νεκρή εργασία, που σαν βρικόλακας,

ζει μόνο ρουφώντας το αίμα της ζωντανής εργασίας.

Και όσο πιο πολύ ζει, τόσο πιο πολύ αίμα ρουφάει.

• Το Κράτος είναι η εκτελεστική επιτροπή της άρχουσας τάξης .

• Τίποτε δεν μπορεί να έχει αξία, αν δεν έχει χρησιμότητα.

• Η θεωρία του κομμουνισμού μπορεί να συνοψισθεί σε μια πρόταση: κατάργηση της ιδιωτικής περιουσίας.

• Η Λογική υπήρχε πάντα, αλλά όχι πάντα σε λογική μορφή.

• Στην αστική κοινωνία το Κεφάλαιο είναι ανεξάρτητο και εξατομικευμένο, ενώ ο άνθρωπος είναι εξαρτώμενος και δεν έχει ατομικότητα.

• H Ελληνική Φιλοσοφία φαίνεται ότι βρήκε κάτι που μια καλή τραγωδία δεν πρέπει να βρίσκει ποτέ: ένα πληκτικό τέλος.

Γεώργιος Παναγούλης

ΛΟΥΚΙΝΟ ΒΙΣΚΟΝΤΙ- ο ”Κόκκινος Κόμης” που έφυγε σα σήμερα το 1976…

Ο τίτλος του κόκκινου κόμη ήταν ο πραγματικός τίτλος τιμής, για τον μεγάλο Ιταλό δημιουργό. Από τον άλλο τίτλο, αυτόν που έφερε κληρονομικά, Κόμης δον Λουκίνο Βισκόντι Ντι Μοντρόνε, ο Λουκίνο Βισκόντι απαλλάχτηκε πολύ γρήγορα…

Για κάποιους ο Λουκίνο Βισκόντι θεωρείται προδότης της τάξης του. Για κάποιους άλλους, τους πιο πολλούς, θεωρείται ένας τίμιος διανοούμενος, ο οποίος, μόλις ανακάλυψε την αλήθεια, πέρασε με το στρατόπεδο που αγωνίζεται για την πρόοδο. Πέρασε στο πλευρό της εργατικής τάξης. Ο τίτλος του κόκκινου κόμη ήταν ο πραγματικός τίτλος τιμής, για τον μεγάλο Ιταλό δημιουργό. Από τον άλλο τίτλο, αυτόν που έφερε κληρονομικά, Κόμης δον Λουκίνο Βισκόντι Ντι Μοντρόνε, ο Λουκίνο Βισκόντι απαλλάχτηκε πολύ γρήγορα. Αμέσως, μόλις ήρθε σε επαφή με τον μαρξισμό και ενώ ακόμα ήταν βοηθός του Ρενουάρ. «Μόνον ο μαρξισμός – λενινισμός μπορεί να σώσει την ανθρωπότητα», έλεγε!

Ο Βισκόντι, που ήταν γόνος παλιάς αριστοκρατικής οικογένειας, γύρισε 21 υπέροχες και προοδευτικές ταινίες. (Σκηνοθέτησε, επίσης, θέατρο και όπερα. Εφτιαξε σκηνικά και κοστούμια. Εγραψε και ζωγράφισε). Ολες σχεδόν οι δημιουργίες του ήταν αριστουργήματα. Από την πρώτη του «Οι Δολοφόνοι» (1942), μέχρι τον «Αθώο» (1976), δεν έκανε καμία υποχώρηση απέναντι στην καλή τέχνη, στην καλή αισθητική και στην πολιτικά σωστή πολιτική και κοινωνική θεματολογία! «Οι Καταραμένοι», ο «Θάνατος στη Βενετία», «Το Λυκόφως των Θεών», «Ο Ρόκο και τα Αδέρφια του», «Ο Ξένος», κ.ά. Το όνομα του Βισκόντι είναι συνυφασμένο με την ιστορία τού πολύ καλού και προοδευτικού κινηματογράφου.

«Ο Γατόπαρδος» (1963), που θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου, που έχει τιμηθεί με τη θέαση από εκατομμύρια θεατές, αλλά και από δεκάδες κινηματογραφικά βραβεία και διακρίσεις, αναφέρεται σε πραγματικά γεγονότα.

Ο Βισκόντι με εξαιρετική μαεστρία ξεδιπλώνει πάνω στην οθόνη την πάλη των τάξεων! Χωρίς να γίνεται διδακτικός ή να καταφεύγει σε φθηνές δημαγωγικές κορόνες, με απλό, αλλά και ευφάνταστο τρόπο, αποκαλύπτει στον θεατή τους νόμους του διαλεκτικού και του ιστορικού υλισμού. Καταδείχνει την αέναη κίνηση, τη νομοτέλεια του νέου που γίνεται παλιό και τον ερχομό του καινούριου νέου που θα αντικαταστήσει το υπάρχον παλιό!….

https://youtu.be/9E2uTl9ulzw?si=bnuemg-5JFG_xY1N

Γεώργιος Παναγούλης

• Βρισκόμαστε στη Σικελία, στην έβδομη δεκαετία του 19ου αιώνα, και ολόκληρη η Ιταλία φλέγεται από την εξέγερση του Γκαριμπάλντι. Ο πρίγκιπας Δον Φαμπρίτζιο Σαλίνα ηγείται μιας ισχυρής οικογένειας, που ανησυχεί για τις εξελίξεις. Ο ανιψιός του πρίγκιπα, ο νεαρός Τανκρέντι, θα ενωθεί με τους επαναστάτες γκαριμπαλντίνους, και αφού θα συμμετάσχει σε κάποιες μάχες, θα επιστρέψει με τιμές. Η οικογένεια θα μετακομίσει στη γενέτειρα πόλη της και θα ζήσει τις κοσμοϊστορικές αλλαγές, μαζί με ένα μεγάλο ρομάντζο μεταξύ του Τανκρέντι και της πανέμορφης Αντζέλικα.
• Σκηνοθεσία:
• Luchino Visconti
• Κύριοι Ρόλοι:
• Burt Lancaster … πρίγκιπας Δον Fabrizio Salina
• Alain Delon … πρίγκιπας Tancredi Falconeri
• Claudia Cardinale … Angelica Sedara/Bastiana
• Paolo Stoppa … Δον Calogero Sedara
• Rina Morelli … πριγκίπισσα Maria Stella Salina
• Romolo Valli … πάτερ Pirrone
• Terence Hill … κόμης Cavriaghi
• Serge Reggiani … Δον Francisco ‘Ciccio’ Tumeo
• Leslie French … Cavalier Chevalley
• Lucilla Morlacchi … Concetta Corbera
• Pierre Clementi … Francesco Paolo Corbera
• Evelyn Stewart (Ida Galli) … Carolina Corbera
• Giuliano Gemma … στρατηγός
• Κεντρικό Επιτελείο:
• Σενάριο: Luchino Visconti, Suso Cecchi D’Amico, Pasquale Festa Campanile, Enrico Medioli, Massimo Franciosa
• Παραγωγή: Goffredo Lombardo
• Μουσική: Nino Rota
• Φωτογραφία: Giuseppe Rotunno
• Μοντάζ: Mario Serandrei
• Σκηνικά: Mario Garbuglia
• Κοστούμια: Piero Tosi
• https://www.youtube.com/embed/06f7f24lpUI?enablejsapi=1&origin=https://www.filmy.gr&autoplay=0&cc_load_policy=1&cc_lang_pref=el&iv_load_policy=1&loop=0&modestbranding=1&rel=0&fs=1&playsinline=1&autohide=2&hl=el&theme=dark&color=red&controls=1&
• Διεθνής Κριτική (μ.ο.): Πολύ θετική.
• Τίτλοι
• Αυθεντικός Τίτλος: Il Gattopardo
• Ελληνικός Τίτλος: Η Λεοπάρδαλη της Σικελίας [αυθεντικός]
• Διεθνής Τίτλος: The Leopard
• Εναλλακτικός Ελλ. Τίτλος: Ο Γατόπαρδος [επανέκδοσης]
• Σεναριακή Πηγή
• Μυθιστόρημα: Il Gattopardo του Giuseppe Tomasi di Lampedusa.
• Κύριες Διακρίσεις
• Υποψήφιο για Όσκαρ κοστουμιών.
• Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα ανερχόμενου ηθοποιού (Alain Delon).
• Χρυσός Φοίνικας στο φεστιβάλ Κανών.
• Καλύτερη παραγωγή στα David di Donatello.
• Παραλειπόμενα
• Το μυθιστόρημα του Giuseppe Tomasi di Lampedusa εκδόθηκε το 1958, κι ενώ το είχαν  προηγούμενα απορρίψει δύο μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι. Έμελλε να γίνει το πιο πολυδιαβασμένο βιβλίο στην ιστορία της Ιταλίας, και ένα από τα πλέον σημαντικά της ιταλικής λογοτεχνίας όλων των εποχών. Ο συγγραφέας βάσισε τον κεντρικό χαρακτήρα στον προπάππου του, Δον Giulio Fabrizio Tomasi, πρίγκιπα της Λαμπεντούζα, ενώ ξεκίνησε να το γράφει για να ξεπεράσει τον προσωπικό του ξεπεσμό, που είχε έρθει ως συνέπεια του βομβαρδισμού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο του οικογενειακού παλατιού κοντά στο Παλέρμο, κατά την απόβαση των συμμάχων στη Σικελία.
• Παρότι μεταφράστηκε ως λεοπάρδαλη στα αγγλικά αλλά και γατόπαρδος στα ελληνικά, το Il Gattopardo αναφέρεται στο αιλουροειδές σερβάλ (αφρικανική γάτα), που είναι απλά συγγενικό με τα παραπάνω αλλά και μικρότερο σε μέγεθος. Ακόμα κι αν συναντάται σπάνια βόρεια της Σαχάρας, κάποιοι Σικελοί συνήθιζαν να τα έχουν στις αυλές τους ως κατοικίδια, μια και πρόκειται για φιλικό ζώο που εξημερώνεται εύκολα.
• Το ιταλικό στούντιο Titanus Film ανακοίνωσε το 1960 την παραγωγή, με ένα μπάτζετ 2 εκατομμυρίων δολαρίων προερχόμενο ως συμπαραγωγή της Ιταλίας με τις ΗΠΑ. Στόχος ήταν να συμπεριλαμβάνει διάφορες γλώσσες, και να συνυπάρχουν ιταλοί και αμερικανοί ηθοποιοί. Ο Ettore Giannini είχε άμεσα ξεκινήσει να γράφει το σενάριο. Μέχρι να αναλάβει ο Visconti, το κείμενο είχε ήδη περάσει από αρκετά χέρια, με τον σκηνοθέτη να του δίνει την τελική του ταυτότητα, κυρίως επί των ιστορικών-πολιτικών του προεκτάσεων.
• Το 1961, η MGM ανακοίνωσε τη συμμαχία της με την Titanus, με τον Warren Beatty να βρίσκεται σε συνομιλίες με τον Visconti για τον ρόλο του Τανκρέντι. Για τον κεντρικό ρόλο, ο δημιουργός προτιμούσε είτε τον Laurence Olivier είτε τον Spencer Tracy. Ο Visconti επέμεινε στους παραγωγούς ότι έπρεπε να βρεθεί ένα πολύ μεγάλο όνομα για τον κεντρικό ρόλο, ώστε να εξασφαλιστεί ένα αντίστοιχα μεγάλο μπάτζετ. Εκείνοι αρχικά του πρότειναν να επιλέξει ανάμεσα στους Gregory Peck, Anthony Quinn, Spencer Tracy ή τον Burt Lancaster, προσλαμβάνοντας εντέλει μόνοι τους τον τελευταίο, με τον δημιουργό να μην τον εγκρίνει ως κατάλληλο για τον ρόλο. Η ένταση ανάμεσα στους δύο άντρες μεταφέρθηκε στα πλατό, αλλά δεν άργησαν Visconti και Lancaster να τα βρουν και να καταλήξουν σε μια μεταξύ τους φιλία που κράτησε για όλη τους τη ζωή. Η ειρωνεία ήταν ότι με το ξεκίνημα της παραγωγής, η MGM αποσύρθηκε από τη χρηματοδότηση, με τη γαλλική Pathe να μένει μόνη ως συμπαραγωγός εταιρία. Τα δε δικαιώματα διανομής από την πλευρά των ΗΠΑ, αγοράστηκαν από την 20th Century Fox, λίγο πριν προβληθεί η ταινία στις Κάνες.
• Επί 22 εβδομάδες γίνονταν τα εξωτερικά γυρίσματα σε χώρους της Σικελίας, μέσα και γύρω από το Παλέρμο. Το ξεκίνημα είχε γίνει με τις πολεμικές σκηνές, ενώ η 44λεπτη και κλασική σκηνή του χορού ήταν στο περίφημο Palazzo Valguarnera-Gangi. Όλα τα υπόλοιπα εσωτερικά έλαβαν χώρα ακολούθως στη Ρώμη.
• Όλες οι ατάκες του Lancaster γυρίστηκαν στην αγγλική γλώσσα, και για την ευρωπαϊκή εκδοχή χρειάστηκε να ντουμπλαριστούν στο στούντιο. Τον αμερικανό ηθοποιό υποκατέστησε φωνητικά ο Corrado Gaipa, αλλά και τον γάλλο Alain Delon ο Carlo Sabatini.
• Τέσσερις είναι οι επίσημες εκδοχές που κυκλοφορούν. Ο Visconti είχε παραδώσει 205 λεπτά ταινίας, με τους παραγωγούς να τη μειώνουν λόγω κόστους στα 195 λεπτά για την πρεμιέρα στις Κάνες. Ο ίδιος ο Visconti την κατέβασε ακολούθως στα 186 λεπτά για να βγει στις ευρωπαϊκές αίθουσες, τονίζοντας ότι αυτή ήταν η εκδοχή που προτιμούσε από όλες. Στην ντουμπλαρισμένη στα αγγλικά εκδοχή, η 20th Century Fox τη μόνταρε στα 161 λεπτά, με τους Αμερικανούς να χρειάζεται να έρθει το 1983 για να δουν την εκδοχή του σκηνοθέτη. Ακόμα κι έτσι, το φιλμ ήταν πιο εμπορικό στις ΗΠΑ από ό,τι στην Ευρώπη, αλλά ενώ στην Ευρώπη αξιολογήθηκε άμεσα ως αριστούργημα, οι αμερικανοί κριτικοί ήταν αντίθετοι. Με τα χρόνια, η φήμη της ταινίας ολοένα και άκμαζε, και πλέον θεωρείται μία από τις καλύτερες της έβδομης τέχνης. Ανάμεσα στους ένθερμους υποστηρικτές της είναι και ο Martin Scorsese.
• Μουσικά Παραλειπόμενα
• Χαρακτηριστική είναι η χρήση του Valzer Brillante του Giuseppe Verdi, υπό την εποπτεία του Nino Rota. Το συγκεκριμένο βαλς δεν είχε ακόμα καταγραφεί σε δίσκο.
• ΓΚΑΛΕΡΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ
• 22 φωτογραφίεςPrevious
• Next
• ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ
• Πηγή : Filmy.gr

ΒΡΙΣΚΕΣΤΕ:Ατέχνως»Επικαιρότητα»Του Μάρτη θέλω ένα φιλί φωτο_Video

Του Μάρτη θέλω ένα φιλί φωτο_Video

ΑΠΟ ΑΤΕΧΝΩΣ 2020 ΣΤΟ ΜΑΡ 1, 2024ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ, ΠΟΙΗΜΑ, ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ

Γράφει η  Χαρούλα Βερίγου_ Ζωή Δικταίου

Μια  καληνύχτα
που ποτέ της, δεν ειπώθηκε
παλιός καημός, αφόρετο μαντήλι στο λαιμό.

https://youtube.com/watch?v=h1eIcFUkGuI%3Ffeature%3Doembed

Ποιος είναι αυτός,
που απ’ την αγάπη σώθηκε
Φτερό χρυσό, του φεγγαριού σε σκοτεινό γκρεμό.

Η συνθέτης Αρετή Κοκκίνου και η ερμηνεύτρια Μήδεια Χουρσουλίδου συνεχίζουν τη συνεργασία τους με ένα μελοποιημένο ποίημα της Ζωής Δικταίου (λογοτεχνικό ψευδώνυμο της Χαρούλας Βερίγου) από την συλλογή “Αύριο, Στάχυα οι Λέξεις”. Το ποίημα “Του Μάρτη θέλω Ένα Φιλί” κουβαλάει πάνω του όλες τις εικόνες και τις μυρωδιές των χειμώνων της μνήμης αλλά και της άνοιξης που γρήγορα έρχεται.
Οι εικόνες που χρησιμοποιήθηκαν είναι έργα της εικαστικού Ιωάννας Παληοκώστα αλλά και φωτογραφίες της ίδιας της ποιήτριας.

• Ερμηνεία: Μήδεια Χουρσουλίδου
• Μουσική: Αρετή Κοκκίνου
• Στίχοι: Ζωή Δικταίου
• Φλάουτο: Στέφανος Χατζηαναγνώστου
• Κιθάρες: Αρετή Κοκκίνου
• Μπάσο: Νικόλας Βοστάνης
• Πιάνο: Θανάσης Μάντζαρης
• Τύμπανα: Σωκράτης Γανιάρης
• Ηχοληψία, επεξεργασία ήχου: Τόλης Κετσελίδης
• Ενορχήστρωση, επιμέλεια παραγωγής: Αρετή Κοκκίνου

Πρώτο φιλί,
θαλασσινό σε δύση κοραλλένια
ποιος το κακό λογάριασε και πήρε ανταμοιβή.

Πόσες φορές δακρύσανε
δυο μάτια ζαφειρένια
πάνω στην κόψη της ψυχής με τόση συντριβή.

Να ταξιδεύω
με το νου, στου χάρτη σου το χρώμα
Απ’ τις εικόνες τις παλιές να κλέβω όλο το φως.Πρόγραμμα Αναπαραγωγής Ήχου

00:00

00:00

Χρησιμοποιείστε τα πλήκτρα Πάνω/Κάτω βέλος για να αυξήσετε ή να μειώσετε ένταση.

Στην ίδια σκέψη
έρχεται η νύχτα μ’ άλλο σώμα
κι από τους όρκους λύνεται ο πόθος ο κρυφός.

Στ’ αστέρια καίνε
τα παλιά, της λήθης τα βελούδα
όπου με πήγε ο καιρός, θηλιά το σ’ αγαπώ
Εδώ γυρίζω στην αρχή,
αλμύρα αιώνια φλούδα,
του Μάρτη θέλω ένα φιλί για να το ξαναπώ.

Τα μυστικά σου
φόρεσες μα πια δεν περιμένει
κρατούν αλήθειες οι πληγές και σύννεφα τα χέρια.
Στον ίσκιο μιας ανάμνησης
πάει η ζωή χαμένη
παράθυρα που κλείσανε νωρίς τα μεσημέρια.Πρόγραμμα Αναπαραγωγής Ήχου

00:00

00:00

Χρησιμοποιείστε τα πλήκτρα Πάνω/Κάτω βέλος για να αυξήσετε ή να μειώσετε ένταση.

Αύριο, εν ονόματι της αγάπης
Ζωή Δικταίου 24 χρόνια πριν
Κέρκυρα 13 Μάρτη 2000
Ποιητική συλλογή “Αύριο στάχυα οι λέξεις”

σαν σήμερα 1^η Μάρτη 2021

Να ΄χα μια χούφτα θάλασσα σ΄ένα γυαλί κλεισμένη
καράβι η μαύρη σκέψη μου τ΄ όνειρο άσπρα πανιά
ταξίδι σ΄ άλλα πέρατα που χάνεται η οικουμένη
να κάνω ψάχνοντας να βρω εκείνα τα πουλιά.

Κόσμε μεγάλε άργησες ο ήλιος μ΄ έχει φέρει
να σε φοβάμαι δε μπορώ φαντάζεις ορφανός
σφίγγω γροθιά το χέρι μου απάνω στο μαχαίρι
και λέω σου μπρος στο θάνατο αξίζει ο γυρισμός.

Δένω ένα κόμπο στα φτερά μια κόκκινη κορδέλα
και την κορδέλα εδώ στη γη που ταπεινά πατώ
φοβάμαι πως ο ουρανός δεν έχει πήγαινε έλα
και εγώ δεν θέλω να χαθώ μονάχα να πετώ.

Αύριο, εν ονόματι της αγάπης
Ζωή Δικταίου

1^η Μάρτη 2024
Ξυπνά η Όστρια καμιά φορά και ξεχειλίζει το ποτήρι από αναμνήσεις, από λάθη και πάθη, από εκείνο τον παλιό καιρό που το φιλί ήταν επανάσταση.
Έχουν σβήσει όλα τα άνθη στις αμυγδαλιές στους Φιλιάτες, μόνο αυτή η πικραμυγδαλιά με περίμενε χτες κατάφορτη ανθισμένα παράπονα…

Αγαπημένο 

Μοιραστείτε τo

Πηγή : atexnos.gr