ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Οι ένοχοι – κρυφοί και φανεροί – είναι γνωστοί…

Αναδημοσίευση αποκαλυπτικών στοιχείων που παρουσίασε ο «Ριζοσπάστης» αμέσως μετά τη σύγκρουση και περιλήφθηκαν στην έκδοση για τον έναν χρόνο από το έγκλημα στα Τέμπη

Eurokinissi

28 Φλεβάρη 2023. Ωρα 11.21 το βράδυ.

Το Intercity 62, που μεταφέρει περισσότερους από 350 επιβάτες στη διαδρομή Αθήνα – Θεσσαλονίκη, συγκρούεται με την εμπορική αμαξοστοιχία 63503 που εκτελούσε το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη – Λάρισα. Για πολλή ώρα επικρατεί σύγχυση. Οι πρώτες πληροφορίες κάνουν λόγο για έκρηξη. «Ενδεχομένως να υπάρχουν νεκροί», μεταδίδουν οι ανταποκριτές που φτάνουν στο σημείο.

Οσο προχωρά η νύχτα, τα κομμάτια του παζλ αρχίζουν να ενώνονται. Η σύγκρουση είναι σφοδρή, ο χώρος θυμίζει βομβαρδισμένο τοπίο και πλέον εκφράζονται φόβοι για πολλούς νεκρούς. Δυστυχώς, με το πρώτο φως της μέρας, το χειρότερο σενάριο επιβεβαιώνεται. Και λίγα 24ωρα μετά, το δράμα κορυφώνεται: Τελικός απολογισμός 57 νεκροί και τουλάχιστον 85 τραυματίες.

Τα σενάρια και οι εικασίες αρχίζουν. Τι έφταιξε; Τι δεν πήγε καλά; Τι δεν λειτούργησε; Ενας αγώνας δρόμου ξεκινάει από την κυβέρνηση και τον κρατικό μηχανισμό, που προσπαθούν να προσωποποιήσουν τις ευθύνες στη «βάρδια» του σταθμάρχη, του ελεγκτή, του μηχανοδηγού. Να πουν πως όλα δούλευαν ρολόι στις γραμμές, αλλά έφταιξε το ανθρώπινο λάθος. Να συγκαλύψουν τις πραγματικές αιτίες και τις ευθύνες τους.

Στην ίδια ακριβώς τροχιά κινούνταν από την πρώτη στιγμή και τα άλλα κόμματα, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ κ.ά. Σκιαμαχούν με την κυβέρνηση για «πέτσινες» προσλήψεις, για καθυστερήσεις στην εγκατάσταση της τηλεδιοίκησης και πάει λέγοντας.

Την Πέμπτη 2 Μάρτη, ο «Ριζοσπάστης» γράφει: «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ – ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ: Ο ένοχος έχει ονοματεπώνυμο και υπογραφή ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ. Η πολιτική που υλοποιούν βάζει στο ζύγι του “κόστους – οφέλους” και την ασφάλεια των μετακινήσεων του λαού».

Από την επομένη του δυστυχήματος, το ΚΚΕ και η εφημερίδα μας δίνουν όλες τους τις δυνάμεις για να αποκαλυφθούν το προδιαγεγραμμένο έγκλημα και οι αιτίες του, να διαδηλώσουν μαζικά ο λαός και η νεολαία την οργή και τη θλίψη τους, να καταδικαστεί η πολιτική του κέρδους, που στον βωμό του θυσιάζονται ακόμα και ανθρώπινες ζωές.

«Πάμε και όπου βγει»…

Λίγο μετά το τραγικό δυστύχημα κι ενώ η εταιρεία «Hellenic Train» δεν είναι καν σε θέση να δώσει αριθμό επιβατών, επιβάτης του τρένου σε δηλώσεις του σε τηλεοπτικές κάμερες προχωρά σε μια σημαντική καταγγελία. Λέει πως άκουσε συνομιλία μέσω ασυρμάτου, μεταξύ του μηχανοδηγού και του υπεύθυνου των εισιτηρίων. Μία φράση που άκουσε, είναι αυτή που σημαδεύει τις επόμενες μέρες. «Πάμε και όπου βγει»…

Ο «Ριζοσπάστης», λίγες ώρες μετά το έγκλημα στα Τέμπη, κάνει μία μεγάλη αποκάλυψη. Πρόκειται για έγγραφες καταγγελίες και αγωνιστικές παρεμβάσεις για συγκεκριμένα προβλήματα και ελλείψεις στην ασφάλεια και προειδοποιήσεις που εγκαίρως χτυπούσαν καμπανάκι, το οποίο από πολιτική επιλογή οι κάθε φορά κυβερνήσεις και οι διοικήσεις του ΟΣΕ αγνοούσαν, απέρριπταν, αφού παραβίαζε τον «χρυσό κανόνα» του κόστους – οφέλους.

Στις 7 Φλεβάρη 2023, 21 μέρες πριν από τα Τέμπη, η ΔΕΣΚ Σιδηροδρομικών (συνδικαλιστές που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ) σε ανακοίνωσή της επισημαίνει τα εξής συνταρακτικά: «Είναι πλέον εξοργιστικό τα ατυχήματα να αποτελούν σχεδόν καθημερινό φαινόμενο και να μην παίρνεται κανένα ουσιαστικό μέτρο, να μη δρομολογείται καμία βελτίωση στην υποδομή και λειτουργία, να μην ελέγχονται οι εμπλεκόμενοι φορείς και να μην αναζητούνται ευθύνες (…) Δεν θα περιμένουμε το δυστύχημα που έρχεται, για να τους δούμε να χύνουν κροκοδείλια δάκρυα κάνοντας διαπιστώσεις».

Το πρωτοσέλιδο του «Ριζοσπάστη» στις 2/3/2023

Παράλληλα, η ΔΕΣΚ, με αφορμή το σοβαρό ατύχημα που είχε γίνει στις 24 Γενάρη 2023 στο κεντρικό εργοστάσιο της «Hellenic Train» (ΤΡΑΙΝΟΣΕ) στον Πειραιά, υπογράμμιζε: «Πραγματικά αναρωτιέται κανείς τι άλλο πρέπει να συμβεί για να αναλάβουν επιτέλους τις ευθύνες τους η κυβέρνηση, η εργοδοσία… Πρέπει πρώτα να θρηνήσουμε νεκρούς και μετά να παρθούν μέτρα προστασίας της ανθρώπινης ζωής; Πόσο κοστολογείται για τους παραπάνω η ανθρώπινη ζωή;».

Ο «Ριζοσπάστης» αποκαλύπτει επίσης ότι τον Νοέμβρη του 2022, η Πανελλήνια Ενωση Προσωπικού Ελξης έστειλε εξώδικο στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων και στη «Hellenic Train», με αφορμή το ατύχημα στις 25 Οκτώβρη 2022, όταν αμαξοστοιχία του Προαστιακού είχε προσκρούσει σε ηλεκτροφόρο καλώδιο υψηλής τάσης στις Αχαρνές, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί ο μηχανοδηγός.

Σε αυτό κάνουν λόγο για διάλυση του σιδηροδρομικού δικτύου «παρά τις διαρκείς διαμαρτυρίες μας και πρωτίστως τις συνεχείς εκκλήσεις μας προς αποκατάσταση των εντεινόμενων προβλημάτων».

Το εξώδικο καταγράφει μάλιστα τα προβλήματα που προκαλούν «η κακή κατάσταση της σιδηροδρομικής υποδομής και η έλλειψη συντήρησης», μεταξύ άλλων με τη μη λειτουργία, εδώ και πολλά χρόνια, των φωτοσημάτων και της τηλεδιοίκησης. Επίσης, με τη μη λειτουργία του συστήματος ETCS, το οποίο προστατεύει απέναντι στο ανθρώπινο λάθος, παρά το γεγονός ότι έχει εγκατασταθεί στις μηχανές!

«Κουκούλωμα…»

Καθώς οι μέρες περνούν, ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ επικεντρώνουν στο γεγονός ότι δεν έχουν υλοποιηθεί κατευθύνσεις της ΕΕ για τον εκσυγχρονισμό των σιδηροδρόμων και ότι σε άλλες χώρες δεν συμβαίνουν τέτοια δυστυχήματα επειδή έχει προχωρήσει η «απελευθέρωση».

Το πρωτοσέλιδο του «Ριζοσπάστη» στις 9/3/2023

Αυτή η κριτική λειτουργεί ως το καλύτερο άλλοθι και για τη ΝΔ και ταυτόχρονα επιχειρεί σκόπιμα να «κουκουλώσει» και τις δικές τους ευθύνες, αφού πρωτοστάτησαν στην εγκληματική πολιτική.

Ο «Ριζοσπάστης» φέρνει στη δημοσιότητα στοιχεία που δείχνουν το ακριβώς αντίθετο. Συγκεκριμένα: Η ένωση των «βαρόνων των σιδηροδρόμων», όπως αποκαλούνται οι επιχειρηματικοί όμιλοι του κλάδου, η «American Railway Association» (ΑRA), έχει μπλοκάρει την εφαρμογή τεχνικών μέτρων ασφαλείας, όπως το «Positive Train Control» (PTC), ένα σύστημα που χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση των αμαξοστοιχιών και την αυτόματη αποτροπή τους από το να φτάσουν σε μη ασφαλείς ταχύτητες.

Ο λόγος είναι ο εξής: Ενώ η Συμβουλευτική Επιτροπή Ασφάλειας Σιδηροδρόμων εντόπισε αρκετές χιλιάδες περιστατικά που θα μπορούσαν να αποτραπούν στους σιδηρόδρομους των ΗΠΑ για μια περίοδο 12 ετών, η ανάλυση κόστους – οφέλους διαπίστωσε ότι η συσσωρευμένη εξοικονόμηση που θα είχε επιτευχθεί από όλα τα ατυχήματα δεν ήταν επαρκής για να καλύψει το κόστος του PTC!

Στη Βρετανία οι σιδηροδρομικοί μαζί με άλλους εργαζόμενους βρίσκονταν (στις αρχές του 2023) σε απεργιακές κινητοποιήσεις. Μεταξύ άλλων, εναντιώνονταν στο σχέδιο χιλιάδων απολύσεων, που, όπως σημείωνε το κλαδικό Συνδικάτο τους, θα επιφέρει «αυξημένους κινδύνους για τις υποδομές ζωτικής σημασίας για την ασφάλεια και λιγότερο προσωπικό σε σταθμούς και τρένα, συμπεριλαμβανομένης της απομάκρυνσης του προσωπικού ασφαλείας».

Οι βρετανικές κυβερνήσεις ήταν «πρωτοπόρες» στη διαδικασία ιδιωτικοποίησης των σιδηροδρόμων, που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 με κυβέρνηση Συντηρητικών και επιταχύνθηκε από τους Εργατικούς. Μέσα στο χάος που προκάλεσε ο τεμαχισμός, τα πρώτα 3 χρόνια της ιδιωτικοποίησης σημειώθηκαν 38 θάνατοι σε σιδηροδρομικά ατυχήματα.

Η ειδική έκδοση του «Ριζοσπάστη» που κυκλοφόρησε στον έναν χρόνο από το έγκλημα στα Τέμπη δίνει και σήμερα πλούσιο υλικό στην αντιπαράθεση για τα πραγματικά αίτια και τους ενόχους

Στη Γερμανία η διαδικασία ιδιωτικοποίησης ξεκίνησε το 1994. Το κράτος παραμένει ο μοναδικός μέτοχος της «Deutsche Bahn AG» (DB). Από το 1994 η DB έχει μειώσει το σιδηροδρομικό δίκτυο κατά 33.440 χιλιόμετρα ή 17%.

Για να εξοικονομήσει πόρους σε εργασίες συντήρησης και επισκευής, απενεργοποίησε χιλιάδες σιδηροδρομικούς διακόπτες και αποσυναρμολόγησε πολλούς βρόχους διέλευσης και σιδηροδρομικές παρακαμπτήριες οδούς, ενώ έχει μειώσει δραματικά το προσωπικό, παρότι ο όγκος των μεταφορών αυξάνεται σταθερά.

Οι συνέπειες αυτής της πολιτικής είναι τραγικές. Το 2011 δύο τρένα, ένα εμπορικό και ένα επιβατικό, συγκρούστηκαν σε μονή γραμμή στο Hordorf, σκοτώνοντας 10 ανθρώπους και τραυματίζοντας βαριά άλλους 23. Οι ευθύνες φορτώθηκαν σε έναν από τους μηχανοδηγούς, παρότι η DB είχε καθυστερήσει την εφαρμογή συστήματος αυτόματης πέδησης.

Το τραγικότερο τέτοιο συμβάν έγινε το 1998, στο Eschede, όπου σκοτώθηκαν 101 άνθρωποι και τραυματίστηκαν άλλοι 194 όταν μία αμαξοστοιχία InterCity Express εκτροχιάστηκε και συνετρίβη σε γέφυρα. Η αιτία ήταν μια ρωγμή σε έναν τροχό. Την περίοδο του δυστυχήματος, οι τεχνικοί στις εγκαταστάσεις συντήρησης της DB στο Μόναχο χρησιμοποιούσαν μόνο τυπικούς φακούς για οπτική επιθεώρηση των τροχών, αντί για εξοπλισμό ανίχνευσης κόπωσης μετάλλων…

Πριν από το έγκλημα…

Επτά μήνες πριν από την 28η Φλεβάρη, στις 28 Ιούλη 2022, ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει συνέντευξη του Ηλία Τρεβλού, συνδικαλιστή που συσπειρώνεται στο ΠΑΜΕ, εκλεγμένου στη διοίκηση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σιδηροδρομικών. Ο τίτλος της συνέντευξης προφητικός. «Οταν η “τροχιά ανάπτυξης” περνάει πάνω από την ασφάλεια στις μεταφορές»…

Λέει ο συνδικαλιστής: «Κυριαρχεί η υποχρηματοδότηση. Η απαξίωση δημιουργεί ταυτόχρονα το περιβάλλον εκδήλωσης μικρών αλλά και πολύ σοβαρών ατυχημάτων. Τραγική είναι η έλλειψη προσωπικού (…) Τεράστιους κινδύνους εγκυμονεί η μη τήρηση κανονισμών ασφαλείας (…) Χαρακτηριστική είναι επίσης η έλλειψη σηματοδότησης, όπως για παράδειγμα στο κομμάτι της γραμμής Οινόη – Τιθορέα. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους του ατυχήματος τον περασμένο Γενάρη (2022) στη διάρκεια των χιονοπτώσεων, όπου 20 άνθρωποι τραυματίστηκαν όταν μηχανή συγκρούστηκε με εγκλωβισμένη αμαξοστοιχία».

Ολα τα παραπάνω ο συνδικαλιστής τα χαρακτήριζε τα …καλά της «απελευθέρωσης», την οποία διαφήμιζαν διαδοχικά ως τη διέξοδο στα προβλήματα των συγκοινωνιών τόσο η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ όσο και αυτή της ΝΔ.

Ο «Ριζοσπάστης» αποκάλυψε επίσης «προφητικές» δηλώσεις υπουργών της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ, που αν διάβαζε κανείς πίσω από τις λέξεις, θα καταλάβαινε αυτό που ερχόταν… Είπε ο Κ. Χατζηδάκης της ΝΔ τον Ιούλη του 2019: «Υλοποιήσαμε ένα σχέδιο εξυγίανσης που εξοικονόμησε εκατοντάδες εκατομμύρια και η ΤΡΑΙΝΟΣΕ έγινε κερδοφόρα. Χάρη στις δικές μας παρεμβάσεις επιτεύχθηκε η μετέπειτα αποκρατικοποίηση της εταιρείας».

Και ο Αλ. Τσίπρας τον Σεπτέμβρη του 2017: «Με την πώληση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ η χώρα γλίτωσε ένα μεγάλο βάρος. Είναι η αρχή μιας σειράς πολύ σημαντικών επενδύσεων».

«Οπου κέρδος “κίνδυνος – θάνατος” για τον λαό!»

«Δεν φταίει η “απελευθέρωση”, αλλά η καθυστέρησή της στην Ελλάδα… Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται στην υπόλοιπη Ευρώπη», έλεγε η κυβερνητική (και όχι μόνο) προπαγάνδα, όσο με νέα στοιχεία στριμωχνόταν η πολιτική τους.

Και ο «Ριζοσπάστης» απαντούσε: «Οπου κέρδος “κίνδυνος – θάνατος” για τον λαό!», παραθέτοντας αποκαλυπτικά στοιχεία για το περίφημο σύστημα τηλεδιοίκησης ERTMS, που καθυστερούσε να εγκατασταθεί στον ελληνικό σιδηρόδρομο και που η λειτουργία του θα μπορούσε να μειώσει κατά πολύ την εμπλοκή του ανθρώπινου παράγοντα στην ασφάλεια, άρα να μειώσει και τους κινδύνους ατυχημάτων.

Η εφημερίδα μας έφερε στο φως την ειδική έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για τους σιδηροδρόμους το 2017, όπου ανάμεσα σε άλλα σημειωνόταν: «Η ανάπτυξη του συστήματος στην ΕΕ βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα και είναι αποσπασματική (…) Η τρέχουσα περιορισμένη ανάπτυξη του ERTMS μπορεί να αποδοθεί κυρίως στην απροθυμία πολλών διαχειριστών υποδομής και σιδηροδρομικών επιχειρήσεων να επενδύσουν σε εξοπλισμό ERTMS, τόσο λόγω των δαπανών που συνεπάγεται μια τέτοια απόφαση, όσο και του ότι για πολλούς από αυτούς δεν στοιχειοθετείται επιχειρηματική σκοπιμότητα».

Δηλαδή, εκεί που το προσδοκώμενο κέρδος υπολείπεται του κόστους, το σύστημα δεν εγκαθίσταται!

Η έκθεση έγραφε ακόμα ότι η εγκατάσταση του ERTMS «συνεπάγεται δαπανηρές επενδύσεις χωρίς να αποφέρει, γενικά, άμεσα οφέλη σε εκείνους που καλούνται να επωμιστούν το κόστος. Τα προβλήματα συμβατότητας των διαφορετικών εκδόσεων που έχουν εγκατασταθεί, καθώς και οι μακροχρόνιες διαδικασίες πιστοποίησης επηρεάζουν επίσης αρνητικά την επιχειρηματική σκοπιμότητα που θα μπορούσαν δυνητικά να στοιχειοθετήσουν οι διαχειριστές υποδομής και οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις (…) Το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων επαφίεται σε ιδιώτες διαχειριστές υποδομής και σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, που δεν αντλούν πάντοτε – τουλάχιστον άμεσα – οφέλη από την ανάπτυξη του ERTMS».

Δηλαδή, όσο δεν βλέπουν άμεσο κέρδος, τα μονοπώλια και οι κρατικής ιδιοκτησίας εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις υποδομές και στο σιδηροδρομικό έργο δεν βρίσκουν κανέναν λόγο να βιαστούν, με συνέπειες και στην ασφάλεια των συγκοινωνιών.

Βεβαίως, το σύστημα αυτό δεν δημιουργήθηκε με κριτήριο τις λαϊκές ανάγκες για ασφαλείς μεταφορές, αλλά με στόχο την υλοποίηση ενός ενιαίου σιδηροδρομικού χώρου που θα εξασφαλίζει την πιο φτηνή και πιο γρήγορη για τους επιχειρηματικούς ομίλους μεταφορά εμπορευμάτων στο πλαίσιο της ΕΕ.

Και μια υποσημείωση: Μόνο το 2021 είχαν γίνει στην ΕΕ 1.389 ατυχήματα, με 637 νεκρούς, που τα 97 αφορούσαν μετωπικές συγκρούσεις τρένων.

Το ΚΚΕ προειδοποιούσε

Τον Σεπτέμβρη του 2022 ο βουλευτής του ΚΚΕ Γιάννης Δελής, στη συζήτηση του νομοσχεδίου για την «αναδιοργάνωση των εταιρειών ΟΣΕ ΑΕ και ΕΡΓΟΣΕ ΑΕ», τοποθετείται και αποκαλύπτει άρθρο προς άρθρο τις επικίνδυνες για τον λαό διατάξεις, που προωθούν ένα βήμα πιο πέρα την πολιτική της «απελευθέρωσης», εμπορευματοποίησης και ιδιωτικοποίησης των μεταφορών.

Η εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου της ΝΔ είναι σαφής: «Σκοπός του παρόντος είναι η εφαρμογή του Κανονισμού 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2007 για τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές (…) Η διασφάλιση της παροχής υψηλής ποιότητας και της συνεχούς προσφοράς δημόσιων (…) μεταφορών με το χαμηλότερο δυνατό κόστος».

Ο ΣΥΡΙΖΑ σε εκείνη τη συνεδρίαση …«ανησυχεί» για το εάν είναι πραγματική «απελευθέρωση» αυτό που φέρνει η ΝΔ και αν γίνεται με «διαφάνεια» η μοιρασιά της πίτας, όπου περιλαμβάνονται και κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης! Και τι άλλο να πουν, αφού ο τότε υπουργός Μεταφορών της ΝΔ, Κ. Καραμανλής, διαβεβαίωνε ότι το νομοσχέδιο συνεχίζει από κει που σταμάτησε ο ΣΥΡΙΖΑ…

Για του λόγου το αληθές, να τι γράφει επί λέξει το νομοσχέδιο: «Η λειτουργία της ΟΣΕ ΑΕ και της ΕΡΓΟΣΕ ΑΕ διέπεται από τις ρυθμίσεις του παρόντος, όπως εκάστοτε ισχύουν (…) με τον παρόντα νόμο και συμπληρωματικά από τον ν. 4548/2018 (Α’ 104)».

Αλλά και ο τότε διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ σε συνέδριο για τις Υποδομές και τις Μεταφορές, ομολογεί ότι ο ΟΣΕ δεν μπορεί να κάνει προληπτική συντήρηση, επειδή αυτή απαιτεί 50 εκατ. ευρώ τον χρόνο.

Οπως είπε, για το 2022, ο Οργανισμός πήρε 25 εκατ. ευρώ από το υπουργείο Μεταφορών γι’ αυτόν τον σκοπό, δηλαδή τα μισά! Γι’ αυτό η συντήρηση – έλεγε τότε – δεν είναι προληπτική, αλλά «διορθωτική», με ό,τι αυτό σημαίνει για την ασφάλεια των μεταφορών. Την ίδια ώρα, με την «πατέντα» του «μεταφορικού ισοδύναμου», το κράτος έδινε 750 εκατ. ευρώ «ζεστό» χρήμα στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ για να εκτελεί τα δρομολόγια στις λεγόμενες «άγονες γραμμές». Αντίστοιχη σύμβαση, 5ετούς διάρκειας και με την ίδια επιδότηση (50 εκατ. ευρώ τον χρόνο), είχε υπογράψει με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2017!

«Ανθρώπινο λάθος»

Βρισκόμαστε στις 12 Γενάρη 2023, στη Βουλή. Σχεδόν δύο μήνες πριν από το έγκλημα στα Τέμπη. Σε Επιτροπή διεξάγεται συζήτηση για το νομοσχέδιο του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών «Θεσμικό πλαίσιο για τη διερεύνηση αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων και την ασφάλεια των μεταφορών».

Εκ μέρους του ΚΚΕ τοποθετείται στην Επιτροπή ο βουλευτής του Χρήστος Κατσώτης. Καταγράφουμε ορισμένες από τις επισημάνσεις του για το δίκτυο και τη σιδηροδρομική γραμμή του ΟΣΕ: «Τεράστιους κινδύνους εγκυμονεί η μη τήρηση κανονισμών ασφαλείας, λειτουργίας και κυκλοφορίας των αμαξοστοιχιών. Ενδεικτικά, η Ομάδα Επισκευής Γραμμής, που είναι σε λειτουργία και πρέπει να αποτελείται από 5 άτομα, πολλές φορές είναι μόνο με δύο ή ακόμη και με έναν.

Ακόμα, δεν τηρούνται οι απαραίτητοι χρόνοι ή μπορεί να γίνονται εργασίες σε ένα ηλεκτροδοτούμενο δίκτυο χωρίς διακοπή ρεύματος. Χαρακτηριστική είναι, επίσης, η έλλειψη σηματοδότησης, όπως, για παράδειγμα, στο κομμάτι της γραμμής Οινόη – Τιθορέα που έγινε το ατύχημα με τους 20 ανθρώπους που τραυματίστηκαν την περίοδο των χιονοπτώσεων το 2022.

Εκκρεμεί επίσης εδώ και πολλά χρόνια η συνολική εγκατάσταση και λειτουργία ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας. Ολα αυτά είναι σοβαρά ζητήματα που δεν μπορούν να αγνοηθούν, για το θέμα της ασφάλειας, της πρόληψης που λέμε συνολικά».

Αλλά και για το πλαίσιο διαχείρισης των ατυχημάτων και τα πορίσματα που καταλήγουν πάντα στο «ανθρώπινο λάθος», ο βουλευτής του ΚΚΕ σημείωνε: «Προέχουν όλα εκείνα τα μέτρα, ώστε να μη γίνεται το ατύχημα ή το δυστύχημα. Δεν πρέπει να διερευνώνται τα ατυχήματα; Βεβαίως και πρέπει να διερευνώνται. Ευθύνες όμως θα αποδίδονται και σε ποιον; Ποια είναι η συνήθης κατάληξη των πορισμάτων; Ανθρώπινο λάθος!

Οπως αναφέρεται και στο άρθρο 32, “οι συστάσεις ασφάλειας δεν συνιστούν τεκμήριο υπαιτιότητας ή ευθύνης σε περίπτωση ατυχήματος ή σοβαρού συμβάντος”. Αυτό ακριβώς αναφέρεται στο άρθρο! Πόσες διερευνήσεις, αλήθεια, κατέληξαν στο συμπέρασμα για ευθύνες των εταιρειών, είτε κατασκευής είτε διαχείρισης; Τι σημαίνει, αλήθεια, εχεμύθεια για θέματα που χαρακτηρίζονται απόρρητα; Τι σημαίνει αυτό; Αποσιώπηση.

Στα πλαίσια της κυριαρχίας των μονοπωλιακών ομίλων αποκρύπτεται ή μειώνεται η ευθύνη τους, μεταφέροντας τα ατυχήματα ή τα δυστυχήματα σε “ανθρώπινο λάθος”».

Ολοι γνώριζαν λοιπόν και όλοι σιωπούσαν, εφαρμόζοντας την ίδια εγκληματική πολιτική, που οδήγησε στα Τέμπη…

Πηγή : Ριζοσπάστης 1 – 3 – 2025

Κυριακή 2 Μάρτη 2025

 

ΙΣΤΟΡΙΑ

Οι Σοβιετικοί παρτιζάνοι κατά τη διάρκεια του ιμπεριαλιστικού Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Περίθαλψη τραυματιών

«Η Ζόγια¹γύρισε από την αποστολή της αλλιώτικη – μπορούμε να πούμε. Εβαλε φωτιά στο στάβλο στο σπίτι και νόμιζε πως εκεί έκαψε τους χιτλερικούς.

– Αλλιώς νιώθεις τον εαυτό σου αν κάνεις πραγματική δουλειά! είπε.

– Αραγε ως τώρα δεν έκανες τίποτα; Πήγαινες για αναγνώριση, έκοβες τις γραμμές…

– Δεν είναι το ίδιο! με διέκοψε. Αυτό δεν είναι αρκετό!

Με την έγκριση του διοικητή πήγε στο Πετρίτσεβο ακόμα μια φορά. Την περιμέναμε τρεις μέρες, αλλά δε γύρισε»².

Συμπληρώνονται φέτος 80 χρόνια από τη συνθηκολόγηση της ναζιστικής Γερμανίας, που σήμανε το τέλος του ιμπεριαλιστικού Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στη διάρκειά του, πάνω από 25 εκατομμύρια Σοβιετικοί σκοτώθηκαν και πάνω από 10 εκατομμύρια έμειναν ανάπηροι ή τραυματίστηκαν στον αγώνα του Κόκκινου Στρατού και του σοβιετικού λαού για την ήττα των δυνάμεων του φασιστικού Αξονα.

Ο σοβιετικός λαός προσέφερε πρωτόγνωρες θυσίες σε αυτήν την τιτάνια μάχη, ακριβώς επειδή πολεμώντας για τη σοσιαλιστική πατρίδα, υπερασπιζόταν το πρώτο εργατικό κράτος και τις σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής που τότε θεμελιώνονταν, όλα όσα είχαν προσφέρει στην ανάπτυξη της σοσιαλιστικής παραγωγής με στόχο την κοινωνική ευημερία. Η συμβολή των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής στην εκτίναξη των παραγωγικών δυνάμεων αντικατοπτρίστηκε και στην πολεμική ικανότητα του Κόκκινου Στρατού, στη δυνατότητα εξοπλισμού και ανεφοδιασμού του. Αντίστοιχα, στην αποτελεσματικότητα του Κόκκινου Στρατού συνέβαλε καθοριστικά η στήριξή του από τη μεγάλη πλειοψηφία των Σοβιετικών εργατών και αγροτών.

Για όλους τους προηγούμενους λόγους, η εποποιία του Κόκκινου Στρατού είναι άρρηκτα δεμένη με την ύπαρξη της εργατικής εξουσίας και τη διαδικασία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης.

Από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αυτή η πραγματικότητα επιχειρήθηκε επανειλημμένα να συγκαλυφτεί ή να διαστρεβλωθεί από καπιταλιστικά επιτελεία. Αλλοτε αιτιολογώντας τεχνοκρατικά ή κλιματολογικά τη νίκη του Κόκκινου Στρατού (οι Γερμανοί πολεμούσαν σε πολλά μέτωπα ή δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν το πολικό ψύχος). Αλλοτε πάλι με το επιχείρημα ότι οι Σοβιετικοί μαχητές και πολίτες αναγκάστηκαν να πολεμήσουν, με το πιστόλι του Πολιτικού Επίτροπου στον κρόταφο.

Το τελευταίο επιχείρημα συνιστά αναμάσημα της τότε ναζιστικής προπαγάνδας, που, στηριζόμενη σε αυτό, μιλούσε για επικείμενη κατάρρευση του Κόκκινου Στρατού και υποδοχή των Γερμανών στρατιωτών ως απελευθερωτών από τον σοβιετικό λαό. Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Με τις ναζιστικές αρχές κατοχής, όπως και αργότερα με τα καπιταλιστικά κράτη, συνεργάστηκε μόνο μια μειοψηφία κατοίκων της Σοβιετικής Ενωσης που στρέφονταν ενάντια στο σοσιαλιστικό καθεστώς. Πολλοί από αυτούς είχαν συμμετάσχει δύο δεκαετίες νωρίτερα στα στρατεύματα των Λευκών αντεπαναστατών, που πολεμούσαν στο πλευρό της Αντάντ.

Ετσι και αλλιώς, η αναπαραγωγή του συγκεκριμένου επιχειρήματος δεν μπορεί να προσπεράσει μια ιστορική πραγματικότητα. Την ύπαρξη των Σοβιετικών παρτιζάνων που έδρασαν στα κατειλημμένα από τα ναζιστικά στρατεύματα εδάφη, παίζοντας τη ζωή τους κορόνα – γράμματα, σε συνθήκες μαζικών διωγμών και εκτελέσεων. Πρόκειται για ένα τεράστιο ιστορικό κεφάλαιο με το οποίο ελάχιστα έχει καταπιαστεί η αστική ιστοριογραφία, ειδικότερα ύστερα από τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης.

Η απαρχή του κινήματος των Σοβιετικών παρτιζάνων

Εντεκα μέρες μετά την έναρξη της ναζιστικής επιχείρησης «Μπαρμπαρόσα», στο πρώτο ραδιοφωνικό διάγγελμα του Ιωσήφ Στάλιν, Γενικού Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (μπολσεβίκοι) και επικεφαλής της Κεντρικής Επιτροπής Αμυνας, σημειώνονταν και τα εξής:

«Στις κατεχόμενες από τον εχθρό περιοχές πρέπει να συγκροτηθούν παρτιζάνικα τμήματα, έφιππα και πεζά, να δημιουργηθούν σαμποταριστικές ομάδες για τον αγώνα κατά των μονάδων του εχθρικού στρατού, για ανάπτυξη του παρτιζάνικου πολέμου παντού, για την ανατίναξη γεφυρών, δρόμων, την καταστροφή της τηλεφωνικής και τηλεγραφικής επικοινωνίας, την πυρπόληση δασών, αποθηκών εφοδιοπομπών. Στις κατεχόμενες περιοχές να δημιουργηθούν αφόρητες συνθήκες για τον εχθρό και για όλους τους συνεργούς του, να καταδιώκονται και να εξοντώνονται σε κάθε βήμα, να ματαιώνονται όλα τα μέτρα τους.

Ο πόλεμος με τη φασιστική Γερμανία δεν μπορεί να θεωρηθεί συνηθισμένος πόλεμος. Δεν είναι μόνο πόλεμος ανάμεσα σε δύο στρατούς. Είναι συγχρόνως ένας μεγάλος πόλεμος ολόκληρου του σοβιετικού λαού ενάντια στα γερμανοφασιστικά στρατεύματα»³.

Η υλοποίηση της παραπάνω γενικής κατεύθυνσης της σοβιετικής ηγεσίας δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς την ύπαρξη δύο προϋποθέσεων. Τη θέληση του σοβιετικού λαού να αγωνιστεί ενάντια στους εισβολείς και κατακτητές και την ανάλογη προετοιμασία και δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος και του σοβιετικού κράτους.

Στοιχειοθεσία μέσα σε σπίτι Παρτιζάνικης έκδοσης της «Πράβντα»

Σε αντίθεση με τα καπιταλιστικά κράτη, όπου η υποχώρηση του στρατού ταυτίστηκε με την αποχώρηση των κρατικών αξιωματούχων, που άφηναν τις εργατικές – λαϊκές δυνάμεις έρμαιο στα στρατεύματα κατοχής ή, ακόμα χειρότερα, έμεναν και συνεργάζονταν μαζί τους, τα στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος και του σοβιετικού κράτους παρέμειναν με σχέδιο στα μετόπισθεν των εισβολέων, προκειμένου να οργανώσουν άμεσα την αντίσταση του λαού. Και αυτό παρότι τα ναζιστικά στρατεύματα είχαν εντολή να προχωρούν σε άμεσες εκτελέσεις των Πολιτικών Επιτρόπων του Κόκκινου Στρατού, που θεωρούνταν κομιστές της μπολσεβίκικης ιδεολογίας στο στράτευμα⁴, καθώς και των μελών και στελεχών του Κομμουνιστικού Κόμματος και της Κομμουνιστικής Νεολαίας (Κομσομόλ).

Ενδεικτικά, στην ουκρανική περιοχή Βοροσίλοβγκραντ, οι σοβιετικές αρχές προετοίμασαν 120 κρησφύγετα για τη διευκόλυνση της παρτιζάνικης δράσης. Σε άλλη περιοχή της Ουκρανίας, ο Φιοντόροφ, μετέπειτα στέλεχος των παρτιζάνων και δύο φορές βραβευμένος ως ήρωας του σοβιετικού λαού, θυμόταν ότι την επομένη του διαγγέλματος του Στάλιν, τα τοπικά σοβιέτ και οι κομματικές επιτροπές άρχισαν να προετοιμάζονται πολύμορφα για την οργάνωση του παρτιζάνικου πολέμου. Αποθήκευαν οπλισμό και τρόφιμα, επέλεγαν τους μαχητές των μετέπειτα παρτιζάνικων ομάδων κυρίως από τις τάξεις όσων είχαν εμπειρία από τον ρωσικό εμφύλιο πόλεμο και οργάνωναν συναντήσεις των μελλοντικών στρατιωτικών διοικητών για να καταστρωθούν τα σχέδια της παρτιζάνικης δράσης. Την ίδια περίοδο, στο μέτωπο της Λευκορωσίας, 1.200 μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος παρέμειναν σχεδιασμένα μετά την προέλαση των γερμανικών στρατευμάτων, προκειμένου να αναλάβουν παράνομη δράση και να προετοιμάσουν το παρτιζάνικο κίνημα⁵.

Η Ζόγια Κοσμοντεμιάνσκαγια

Συνολικότερα, επισημαίνεται στην ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου που εξέδωσε του υπουργείο Αμυνας της ΕΣΣΔ:

«Το Κομμουνιστικό Κόμμα ανέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα στην οργάνωση του παρτιζάνικου κινήματος και στην καθοδήγησή του στα μετόπισθεν του εχθρού. Στα κατεχόμενα από τους γερμανοφασίστες εδάφη δημιουργήθηκαν παράνομες Κομματικές Οργανώσεις, που καθοδηγούσαν το παρτιζάνικο κίνημα. Οι κομμουνιστές και τα μέλη της Κομμουνιστικής Νεολαίας συνδέονταν στενά με τον πληθυσμό, που παρέμεινε στα μετόπισθεν του εχθρού, ξεσκέπαζαν τα ψέματα της χιτλερικής προπαγάνδας, καλλιεργούσαν στον λαό το μίσος κατά των χιτλερικών επιδρομέων και ξεσήκωναν τον λαό σε ενεργητικό αγώνα εναντίον των κατακτητών»⁶.

Αποτελέσματα της παρτιζάνικης δράσης και γερμανικά αντίμετρα

Η παρτιζάνικη δράση απέφερε καρπούς από το πρώτο διάστημα της γερμανικής εισβολής, τόσο στην οργάνωση του λαού των κατεχόμενων περιοχών, όσο και στην επίτευξη των πολεμικών της στοχεύσεων. Ενδεικτικά, τους πρώτους τρεις μήνες της γερμανικής εισβολής (22 Ιούνη – 16 Σεπτέμβρη 1941) 447 σιδηροδρομικές γέφυρες και τούνελ καταστράφηκαν, ενώ ακόμα αχρηστεύθηκαν οι σιδηροδρομικές γραμμές σε τουλάχιστον 250 σημεία. Μεγάλο μέρος αυτών των σαμποτάζ πραγματοποιήθηκε στα μετόπισθεν του γερμανικού στρατού και συνέδραμε στην καθυστερημένη του προέλαση⁷.

Η επιτυχία της παρτιζάνικης δράσης αποτυπώθηκε και στην αμεσότητα και στη σκληρότητα των αντιμέτρων του γερμανικού επιτελείου. Στα τέλη Ιούλη 1941, οι γερμανικές αρχές προσέφεραν αμοιβή 3.000 ρουβλιών σε όποιον θα προσέφερε πληροφορίες που θα οδηγούσαν σε σύλληψη παρτιζάνων. Στις 9 Αυγούστου 1941, ανακοινώθηκε ότι όποιος υποστήριζε άμεσα ή έμμεσα τους παρτιζάνους, προσφέροντάς τους οπλισμό, τρόφιμα, στέγη, πληροφορίες ή ακόμα και όποιος γνώριζε τη δράση τους και δεν τους κατέδιδε, θα τουφεκιζόταν. Παράλληλα, επαναλαμβανόταν η πρόθεση χρηματικής ή άλλης ενίσχυσης όσων κατοίκων των κατεχόμενων περιοχών θα προσέφεραν βάσιμες πληροφορίες για την παρτιζάνικη δράση. Λίγο αργότερα, οι τοπικές αρχές διοίκησης, δηλαδή οι συνεργάτες των Γερμανών, ορίστηκαν ως υπεύθυνοι για τη συγκέντρωση του οπλισμού, ενώ ανακοινώθηκε ότι μετά από ένα χρονικό διάστημα, όποιος συλλαμβανόταν να κατέχει παράνομο οπλισμό θα εκτελούνταν ως παρτιζάνος⁸.

Τα προηγούμενα φανερώνουν τόσο τις δύσκολες και σύνθετες συνθήκες κάτω από τις οποίες λάμβανε χώρα η δράση των παρτιζάνων, όσο και τη στήριξή τους από τον άμαχο πληθυσμό. Δίχως τη στήριξη του σοβιετικού λαού, που σε αρκετές περιπτώσεις αντιμετώπισε τα δολοφονικά αντίποινα των ναζιστικών δυνάμεων, που έφτασαν μέχρι σε ολοκαυτώματα χωριών και ολόκληρων περιοχών, δεν θα ήταν δυνατή ούτε η διάσωση των πρώτων παρτιζάνικων ομάδων ούτε η μετέπειτα κλιμάκωση της δράσης τους.

Βασικός οργανωτής και καθοδηγητής της λαϊκής αντίστασης και της παρτιζάνικης δράσης ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα. Ηδη από το φθινόπωρο του 1941, στις κατεχόμενες περιοχές λειτουργούσαν 10 παράνομες Κομματικές Επιτροπές Περιοχών, πάνω από 260 Επιτροπές Πόλεων και Επαρχιών και πολλές Κομματικές Οργανώσεις Βάσης. Ως το φθινόπωρο του 1943, οι Κομματικές Επιτροπές Περιοχών αυξήθηκαν σε 24 και οι Επιτροπές Πόλεων και Περιοχών σε 370⁹.

Οι Κομματικές Επιτροπές ασχολούνταν κυρίως με τη δημιουργία και την ανάπτυξη παράνομων Οργανώσεων και παρτιζάνικων ομάδων και συγκροτημάτων και με την οργάνωση και βελτίωση του εφοδιασμού τους με τρόφιμα και άλλα υλικά. Με την καθοδήγησή τους διευρύνονταν όλο και περισσότερο οι περιοχές, στις οποίες δρούσαν παρτιζάνικα τμήματα, η δράση των οποίων γινόταν όλο και πιο αποτελεσματική. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ την πρώτη περίοδο κατοχής των σοβιετικών εδαφών τα παρτιζάνικα τμήματα απαρτίζονταν από λίγες δεκάδες ανδρών, στα τέλη του 1942 έφτασαν να αριθμούν πάνω από 120.000 μαχητές και έπειτα από έναν χρόνο τους 250.000 μαχητές, που πολεμούσαν απ’ άκρη σ’ άκρη των κατειλημμένων εδαφών, από την Καρελία έως τη Μολδαβία. Παράλληλα, εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι αποτελούσαν την εφεδρεία των παρτιζάνικων τμημάτων¹⁰.

Σοβιετικοί Παρτιζάνοι σε μάχη στο Λένινγκραντ το 1942

Ενα ακόμα σημαντικό ποιοτικά στοιχείο ήταν ότι διαρκώς βελτιωνόταν και η σύνδεση των παρτιζάνικων ομάδων με το σοβιετικό στρατιωτικό επιτελείο και επομένως μπορούσαν να προσαρμόσουν και να εναρμονίσουν τη δράση τους με τους γενικότερους σχεδιασμούς του Κόκκινου Στρατού.

Από τους πρώτους μήνες του 1942, παρτιζάνικα τμήματα με τις επιθέσεις τους εναντίον των δυνάμεων κατοχής συνέβαλαν στην εκδήλωση της σοβιετικής χειμερινής αντεπίθεσης στην περιοχή του Σμόλενσκ. Τον Γενάρη του 1942, οι παρτιζάνοι απελευθέρωσαν 40 σοβιετικά χωριά, ανοίγοντας τον δρόμο στο 4ο Σώμα Αεραγημάτων, ενώ τον επόμενο μήνα απελευθέρωσαν το Ντορογκομπούζ, στρώνοντας το έδαφος για την προέλαση του 1ου Σώματος Ιππικού.

Ομως, στις περισσότερες περιπτώσεις, την πρώτη περίοδο, τα παρτιζάνικα σώματα κινούνταν στο πλαίσιο εκπλήρωσης των γενικών τους καθηκόντων και ειδικότερων καθηκόντων που πληροφορούνταν κυρίως μέσω του ραδιοφώνου. Η συγκεκριμένη κατάσταση άλλαξε ριζικά στο πέρασμα του χρόνου. Ετσι, ενώ το καλοκαίρι του 1942 μόλις το 30% των παρτιζάνικων συγκροτημάτων διατηρούσε αμφίδρομη επαφή με τις ελεύθερες περιοχές, τον Νοέμβρη του 1943 το 94% των συγκροτημάτων είχε επαφή με το σοβιετικό επιτελείο, ενώ το 50% διέθετε τον δικό του ασύρματο¹¹.

Συνολικότερα, μετά τη νίκη του Κόκκινου Στρατού στο Στάλινγκραντ (Φλεβάρης 1943) και την έναρξη της αντεπίθεσής του, διογκώθηκε και ο αριθμός και η δράση των παρτιζάνικων ομάδων, με συνέπεια να παίζουν πιο αποφασιστικό και αποτελεσματικό ρόλο και στην προστασία του πληθυσμού των σκλαβωμένων περιοχών:

«Οταν στην περιοχή του Λένινγκραντ οι φασίστες άρχισαν να τραβάνε με τη βία τον πληθυσμό προς τη δύση, οι παρτιζάνοι και οι παράνομοι αγωνιστές οργάνωσαν τη φυγή τους στα δάση. Ετσι κατόρθωσαν να γλιτώσουν από τη μεταφορά στη Γερμανία 400.000 κατοίκους της περιοχής του Λένινγκραντ. Μόνο τρία μολδαβικά παρτιζάνικα σώματα έσωσαν τον Ιούλη – Αύγουστο του 1944 από τη μεταφορά στη Γερμανία 40.000 άτομα. Τα σώματα των λαϊκών εκδικητών προστάτευαν σταθερά τις παρτιζάνικες περιοχές από τις πολυάριθμες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις»¹².

Παράλληλα, μέσω της τακτικής επαφής τους με το σοβιετικό στρατιωτικό επιτελείο, τα παρτιζάνικα σώματα διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη μάχη για την απελευθέρωση των υπόλοιπων σοβιετικών εδαφών. Χαρακτηριστικά αναφέρει στα απομνημονεύματά του ο στρατάρχης Ζούκοφ:

«Το καλοκαίρι του 1944, στη Λευκορωσία δρούσαν πάνω από 143.000 καλά εξοπλισμένοι παρτιζάνοι, που είχαν ενωθεί σε μεγάλα αποσπάσματα, τμήματα και σχηματισμούς.

Ο εχθρός δεν μπορεί να ξεφύγει από την εκδίκηση του λαού!

Λίγες μέρες πριν αρχίσουν οι επιχειρήσεις του Κόκκινου Στρατού για την απελευθέρωση της Λευκορωσίας, τα παρτιζάνικα τμήματα, υπό την καθοδήγηση των κομματικών οργάνων της Δημοκρατίας και των περιοχών, ενήργησαν μια σειρά από μεγάλες επιχειρήσεις για την καταστροφή των σιδηροδρομικών και οδικών αρτηριών και την καταστροφή των γεφυρών, πράγμα που παρέλυσε τα εχθρικά μετόπισθεν την πιο κρίσιμη στιγμή»¹³.

Μετά την απελευθέρωση των σοβιετικών εδαφών πολλοί από τους παρτιζάνους εντάχθηκαν στον προελαύνοντα Κόκκινο Στρατό και τον ακολούθησαν στη νικηφόρα πορεία του έως το Βερολίνο. Αλλοι παρέμειναν στις απελευθερωμένες περιοχές για να βοηθήσουν στην οργάνωση της ειρηνικής ζωής και στην ανοικοδόμηση.

Μια αναγνώριση από τον αντίπαλο

Στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, το κίνημα των Σοβιετικών παρτιζάνων ελάχιστα μελετήθηκε από την αστική ιστοριογραφία. Η συνεισφορά του υποβιβάστηκε, ενώ σπάνια εξετάστηκε και η συμβολή του ως παράδειγμα στην ανάπτυξη της δράσης των αντάρτικων δυνάμεων που καθοδηγήθηκαν από τα Κομμουνιστικά Κόμματα σε όλες τις κατειλημμένες από τον φασιστικό Αξονα χώρες.

Ομως, αυτό δεν σήμαινε ότι οι ηγεσίες των καπιταλιστικών κρατών δεν είχαν καταλάβει τη σημασία της συμβολής του στη σοβιετική νίκη.

Τον Μάρτη του 1999, δηλαδή 50 χρόνια μετά τη συγγραφή της στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, η CIA αποχαρακτήρισε μια μυστική έκθεση με τίτλο «Ο σοβιετικός ανταρτοπόλεμος από το 1941 και έπειτα». Στον πρόλογό της σημειώνονταν και τα εξής:

«Στη Σοβιετική Ενωση, ο γερμανικός στρατός συνάντησε από την πρώτη στιγμή μια πολύ αναπτυγμένη νέα μορφή ανταρτοπόλεμου. Το κίνημα των Σοβιετικών παρτιζάνων δεν ήταν μια αυθόρμητη επιχείρηση ανταρτών, αλλά συνελήφθη και αναπτύχθηκε ως τακτικός στρατός πρόσθετος του Κόκκινου Στρατού. Σχέδια και προετοιμασίες είχαν πραγματοποιηθεί πριν από τον πόλεμο, ενώ οι πραγματικές επιχειρήσεις διευθύνονταν από ένα ολοκληρωμένο αρχηγείο αντάρτικου πολέμου, που είχε στηθεί στη Μόσχα.

Δόξα στους ηρωικούς παρτιζάνους που καταστρέφουν τα φασιστικά μετόπισθεν!

Οι Σοβιετικοί παρτιζάνοι πέτυχαν να διαταράξουν την οικονομική ζωή σε ένα μεγάλο μέρος της κατειλημμένης σοβιετικής επικράτειας και παρενέβαιναν σοβαρά στο γερμανικό σύστημα εφοδιασμού. Ταυτόχρονα δρούσαν ως μια ενεργητική ένοπλη προπαγάνδα που προλάμβανε τον ντόπιο πληθυσμό από το να συνεργαστεί με τους Γερμανούς ή να τους προσφέρει μια πολιτική διοίκηση (εννοεί επανδρωμένη από συνεργάτες των Γερμανών) στις κατεχόμενες περιοχές.

(…) Οι Γερμανοί δεν μπόρεσαν ποτέ να ανταποκριθούν στις προκλήσεις των παρτιζάνων…»¹⁴.

Πέρα λοιπόν από την επίσημη προπαγάνδα και παρά τη φρασεολογία που αναπαρήγε αντικομμουνιστικά στερεότυπα της εποχής, τα αμερικανικά στρατιωτικά επιτελεία μελέτησαν σοβαρά την εμπειρία των Σοβιετικών παρτιζάνων. Μάλιστα, προσπάθησαν να την εκμεταλλευθούν για δικό τους όφελος, συγκροτώντας και εκπαιδεύοντας παραστρατιωτικά σώματα, προορισμένα να δράσουν διαβρωτικά σε περίπτωση ανατροπής της καπιταλιστικής εξουσίας σε κάποιο από τα ευρωπαϊκά καπιταλιστικά κράτη. Παρόμοιες ομάδες εξοπλίστηκαν, προκειμένου να χτυπήσουν ή να υπονομεύσουν τη Σοβιετική Ενωση και τις νεαρές Λαϊκές Δημοκρατίες.

Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα αυτών των σωμάτων ήταν ιδιαίτερα περιορισμένη, ακριβώς επειδή το μεγαλείο, ο ηρωισμός και η αυτοθυσία των Σοβιετικών παρτιζάνων δεν πατούσαν μόνο στην καλή τους οργάνωση και στις μεθόδους δράσης τους. Στηρίζονταν στη συμμετοχή των κομμουνιστών και στον στόχο της προστασίας του σοβιετικού λαού και της σοσιαλιστικής εξουσίας. Αντίθετα, τα σώματα που εξοπλίστηκαν από τα καπιταλιστικά κράτη απαρτίστηκαν κυρίως από πρώην συνεργάτες των Γερμανών και διάφορους τυχοδιώκτες που αναζητούσαν το κέρδος. Γι’ αυτό και δεν βρήκαν καμιά στήριξη από τους λαούς της ΕΣΣΔ και των Λαϊκών Δημοκρατιών.

Υπάρχει μόνο ένας παππούς, αλλά έχει εκατομμύρια εγγόνια στη χώρα!

Παραπομπές

1. Τον Νοέμβρη του 1941, η νεαρή Σοβιετική παρτιζάνα που δρούσε πίσω από τις γραμμές του εχθρού στην περιοχή της Μόσχας συνελήφθη, ενώ προσπαθούσε να κάψει έναν στάβλο στο καταχτημένο χωριό Πετρίτσεβο. Στη διάρκεια της ανάκρισής της και παρά τα φριχτά βασανιστήρια, αρνήθηκε να δώσει πληροφορίες για την παρτιζάνικη δράση και δήλωσε μόνο ότι λέγεται «Τάνια». Μάλιστα, πριν από τη δημόσια εκτέλεσή της, έβγαλε λόγο στους συγκεντρωμένους κατοίκους υπέρ της σοβιετικής εξουσίας και των παρτιζάνων. Οι αρχές κατοχής μετά τον απαγχονισμό της διέταξαν να παραμείνει το πτώμα της σε δημόσια θέα για έναν μήνα, προκειμένου να φοβηθούν οι κάτοικοι και να αποτραπεί η αντιστασιακή τους δράση. Οταν λίγες βδομάδες αργότερα, ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε την περιοχή αποκαλύφτηκε ότι η θρυλική «Τάνια» δεν ήταν άλλη από την 18χρονη Ζόγια Κοσμοντεμιάνσκαγια.

Η δημοσίευση της ιστορίας της Ζόγιας από τις στήλες της εφημερίδας του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (μπολσεβίκοι) «Πράβντα» ενέπνευσε την ποιήτρια Μαργαρίτα Ιωσήφοβνα Αλιγκερ, που συνέγραψε το ομώνυμο ποίημα, για το οποίο βραβεύτηκε με το βραβείο Στάλιν το 1943. Το παραπάνω απόσπασμα προέρχεται από το αυτοβιογραφικό βιβλίο της μητέρας της Ζόγιας, που έχασε και τα δύο παιδιά της στη διάρκεια της Αντίστασης ενάντια στην Κατοχή.

2. Λ. Κοσμοντεμιάνσκαγια, «Η Ζόγια και ο Σούρα», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2017, σελ. 283.

3. Ι. Β. Στάλιν, «Ομιλία στο ραδιόφωνο (3.7.1941)» στο Ι. Β. Στάλιν, Απαντα, τόμ. 15, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2008, σελ. 18.

4. Φιλομένη (Φιλιώ) Τόλια, «Ο πολιτικός επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ)», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2025, σελ. 10 – 11.

Εδώ αναφέρεται η διαταγή του Χίτλερ που έμεινε γνωστή ιστορικά ως «Comissar Order», ενώ παρατίθεται ναζιστικό προπαγανδιστικό φυλλάδιο, όπου αναφερόταν: «Αυτός ο στρατιώτης σκότωσε τον κομισάριο της ομάδας του. Φάνηκε έξυπνος, σκότωσε τον κομισάριο, αφαίρεσε όλα τα χαρακτηριστικά του σήματα και παραδόθηκε. Τώρα νιώθει ευτυχισμένος καθώς ζει χωρίς προβλήματα στη Φινλανδία. Πράξε και εσύ το ίδιο. Μόνο όταν θα εξοντώσουμε όλους τους κομισάριους θα τελειώσει ο πόλεμος. Σκέψου και θυμήσου όλες τις ταπεινώσεις που έχεις υποστεί από τον πολιτικό σου επίτροπο. Σκότωσέ τον, αλλά μην ξεχάσεις να παραδόσεις τα αναγνωριστικά του σήματα».

5. Leonid Grenkevich, «The Soviet Partisan Movement», Frank Cass Editions, London & Portland, 1999, p. 72.

6. Υπουργείο Αμυνας της ΕΣΣΔ, «Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος 1939 – 1945», εκδ. «Κυψέλη», Αθήνα, 1959, σελ. 192.

7. Edgar M. Howell, «The Soviet Partisan Movement 1941 – 1944», Meriam Press, Bennington, 2006, p. 63.

8. Ο.π., σελ. 68.

9. Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 27, εκδ. «Ακάδημος», Αθήνα, 1982, σελ. 145.

10. Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ, «Παγκόσμια Ιστορία», τόμ. Χ, εκδ. «Σκέψη», Μόσχα, 1965, σελ. 345, 348.

11. Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 27, εκδ. «Ακάδημος», Αθήνα, 1982, σελ. 147 – 148.

12. Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ, «Παγκόσμια Ιστορία», τόμ. Χ, εκδ. «Σκέψη», Μόσχα, 1965, σελ. 488.

13. Γ. Κ. Ζούκοφ, «Αναμνήσεις και στοχασμοί», τόμ. 2ος, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1980, σελ. 278.

14. CIA, «Soviet Partisan Warfare since 1941», RDP78-01634R00400140001, p. 2

Του Κώστα ΣΚΟΛΑΡΙΚΟΥ*
*Ο Κ. Σκολαρίκος είναι μέλος της ΚΕ, υπεύθυνος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ

Πηγή : Ριζοσπάστης 1 – 3 -2025