ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ

12 – 5 – 1992 

Πέθανε ο ποιητής και στιχουργός, Νίκος Γκάτσος.

Υπήρξε ένας αληθινός, λαϊκός (με την ουσιαστική έννοια του όρου) ποιητής – στιχουργός, του οποίου τα έργα σφράγισαν τον ελληνικό μουσικό – και όχι μόνο – πολιτισμό και κατέχουν εδώ και δεκαετίες μόνιμη θέση στην καρδιά του λαού μας.

Στην Τρίπολη όπου πήγε γυμνάσιο γνώρισε τα λογοτεχνικά βιβλία, αλλά και τις μεθόδους αυτοδιδασκαλίας ξένων γλωσσών. Στη συνέχεια, φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ήδη, είχε μάθει καλά αγγλικά και γαλλικά και είχε μελετήσει τον Παλαμά, τον Σολωμό, το δημοτικό τραγούδι, όπως και τις νεωτεριστικές τάσεις στην ευρωπαϊκή ποίηση. Στην Αθήνα, άρχισε να έρχεται σε επαφή με τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής, πρωτοδημοσίευσε ποιήματά του, μικρά σε έκταση και με κλασικό ύφος, στα περιοδικά «Νέα Εστία» (1931) και «Ρυθμός» (1933), αλλά και κριτικά του σημειώματα.

Το 1943 ο Ν. Γκάτσος εξέδωσε το βιβλίο του «Αμοργός» με το ομώνυμο ποίημα, που έμελλε να σημαδέψει τη σύγχρονη ελληνική ποίηση. Αυτό ήταν και το μοναδικό βιβλίο του. Το έργο, που αποτελείται από 20 μόνο σελίδες, εκφράζει τις διαθέσεις της νεότερης ποίησης και θεωρείται κορυφαίο ποιητικό έργο του ελληνικού υπερρεαλισμού. Από τότε ο ποιητής δημοσίευσε μόνον τρία ακόμη ποιήματα: το «Ελεγείο» (1946), «Ο Ιππότης και ο Θάνατος» (1947) και το «Τραγούδι του παλιού καιρού» (1963, αφιερωμένο στον Γ. Σεφέρη). Έγραψε επίσης πολλές μελέτες και σχόλια για την ποίηση.

Διαθέτοντας μεγάλη εκφραστική δεινότητα, ο Νίκος Γκάτσος ασχολήθηκε πολύ με τη μετάφραση έργων, κυρίως για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου, του Θεάτρου Τέχνης και του Λαϊκού Θεάτρου. Πολλές μεταφράσεις του θα παραμείνουν έκτοτε κλασικές με πρώτη αυτή του «Ματωμένου Γάμου». Μετέφρασε πολλούς συγγραφείς και συγκεκριμένα, από τα ισπανικά τους Λόρκα, Λόπε ντε Βέγα, κ.ά., από τα γαλλικά τον Ζενέ, από τα αγγλικά τους Τ. Ουίλιαμς, Ο’ Νιλ, Στρίντμπεργκ κ.ά. Οχτώ χρόνια μετά τη δολοφονία του Φ. Γκ. Λόρκα από τους φασίστες το 1936, ο Νίκος Γκάτσος μεταφράζει το ποίημα «Νυχτερινό Τραγούδι» του μεγάλου Ισπανού ποιητή, κάνοντας το ελληνικό κοινό να δει την Ισπανία με τα μάτια του Λόρκα. Όπως και μέσα από άλλες μεταφράσεις έργων του: «Το σπίτι της Μπερνάντα Αλμπα» (1945), «Ματωμένος Γάμος» (1948) κ.ά.

Ανεκτίμητη υπήρξε η προσφορά του Νίκου Γκάτσου στο ελληνικό τραγούδι, στο οποίο αφιερώθηκε σαν στιχουργός σε μεγάλο βαθμό μετά την «Αμοργό». Οι στίχοι του – ζώσα ποίηση γραμμένη για τη ζωή με τους αγώνες και τις προσδοκίες της, για τον άνθρωπο και τα όνειρά του, για την ομορφιά και για τον έρωτα, ενέπνευσαν τους σημαντικότερους συνθέτες μας, όπως οι Μ. Χατζιδάκις, Μ. Θεοδωράκης, Στ. Ξαρχάκος, Δ. Μούτσης, Λ. Κηλαηδόνης, Χ. Χάλαρης κ.ά., δημιουργώντας κορυφαία έργα («Αθανασία», «Της γης το χρυσάφι», «Ρεμπέτικο», «Αρχιπέλαγος», «Πήρες το μεγάλο δρόμο», «Πορνογραφία», «Λαϊκή Αγορά», «Στο Σείριο υπάρχουνε παιδιά», «Η μικρή Ραλλού», «Μια γλώσσα μια πατρίδα», «Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου», «Η νύχτα», «Αντικατοπτρισμοί» κ.ά.). Στους 350 υπολογίζονται οι στίχοι του Ν. Γκάτσου που γράφτηκαν ή βρήκαν το δρόμο για τη δισκογραφία – αφετηρία το «Χάρτινο το φεγγαράκι», που πρωτοδισκογραφήθηκε το 1958 με την Νάνα Μούσχουρη – όπως «Στο Λαύριο γίνεται χορός», «Ασπρο περιστέρι», «Μίλησέ μου», «Ο Γιάννης ο φονιάς», «Σε πότισα ροδόσταμο», «Σπίτι μου», «Θα ‘ρθει άσπρη μέρα και για μας», «Με τι καρδιά», «Ο Μαύρος ήλιος», «Το δίχτυ», «Μάνα μου η Ελλάς» κ.λπ.

Ιδιαίτερη σχέση και συνεργασία ανέπτυξε ο ποιητής με τον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος υπήρξε ο στενότερος φίλος, μαθητής και «συνομιλητής» του για πενήντα σχεδόν χρόνια. Οι δυο τους δούλεψαν μαζί πάρα πολλές φορές, ολοκληρώνοντας από κοινού κύκλους τραγουδιών μοναδικής αξίας και αισθητικής. Με πρώτο το «Ματωμένο Γάμο» (1948), από το ομώνυμο θεατρικό του Λόρκα που ο Γκάτσος μετέφρασε, όπου περιλαμβάνεται και το εμβληματικό «Χάρτινο το φεγγαράκι» που τραγούδησε η Μελίνα Μερκούρη στο «Λεωφορείον ο πόθος» στην ομώνυμη παράσταση του Θεάτρου Τέχνης το ’49.

Καρποί της συνεργασίας των δύο δημιουργών, μεταξύ άλλων, είναι οι κύκλοι τραγουδιών «Ελλάς η χώρα των ονείρων» (1960), «Αμέρικα – Αμέρικα» (1963) από την ομώνυμη ταινία του Ελία Καζάν, «Μυθολογία» (1965), η περίφημη «Αθανασία» (1976), «Τα Παράλογα» (1976), έργο στο οποίο το δίδυμο συνεργάστηκε με τους Μίκη Θεοδωράκη, Μελίνα Μερκούρη, Μαρία Φαραντούρη και Διονύση Σαββόπουλο, «Σκοτεινή Μητέρα» (1986) που ο συνθέτης έγραψε ειδικά για τη φωνή της Μαρίας Φαραντούρη, «Αντικατοπτρισμοί» (1993), τα γνωστά «Reflections» του 1970 που οι ελληνικοί τους στίχοι γράφτηκαν το διάστημα 1989-1990 κ.ά. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μελοποίηση της «Αμοργού», που ο Χατζιδάκις ξεκίνησε να δουλεύει μόλις το 1972 ενόσω βρισκόταν στη Ν. Υόρκη, έμεινε ανολοκλήρωτη

Από τη συνεργασία του Ν. Γκάτσου με τον Μίκη Θεοδωράκη γεννήθηκαν κύκλοι τραγουδιών, όπως τα «Έξι φεγγάρια της θάλασσας» (1965) που ο συνθέτης έκανε δώρο στην «ιέρειά» του, Μαρία Φαραντούρη, και «Αρχιπέλαγος» (1962), «Πολιτεία Β’» (1964) κ.ά. και τραγούδια όπως «Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου», «Μυρτιά», «Σε πότισα ροδόσταμο», «Είχα φυτέψει μια καρδιά», «Στράτα τη στράτα», «Κοιμήσου παλικάρι», «Φέρτε μου τη θάλασσα», «Στης νύχτας το μπαλκόνι», «Φεγγάρι μου θαλασσινό» κ.ά. Άλλες σημαντικές συνεργασίες ήταν με τον Σταύρο Ξαρχάκο («Ένα μεσημέρι», 1966), με τον Νίκο Ξυλούρη ( «Παλικάρι στα Σφακιά», «Η κόρη του πασά», «Γεια και χαρά σου Βενετιά»), με τον Χριστόδουλο Χάλαρη («Δροσουλίτες», 1975), με τον Δήμο Μούτση («Βρέχει ο Θεός», «Πού να βρω ταχυδρόμο», «Άπονη καρδιά», «Αύριο πάλι» κ.ά).

Πηγή: Ριζοσπάστη

Πηγή : ALT.GR

10 – 5 – 1905 

Γεννιέται στο συνοικισμό Σκαλί της Άνω Χώρας στην Ερμούπολη της Σύρου ο Μάρκος Βαμβακάρης, ένας από τους μεγαλύτερους συνθέτες του λαϊκού τραγουδιού, από τους πρωτεργάτες του ρεμπέτικου.

Εχοντας περάσει τα παιδικά του χρόνια μέσα στη φτώχεια, ο Μάρκος στα 13 του το «σκάει» για τον Πειραιά, όπου κάνει δουλιές του ποδαριού και στη συνέχεια εργάζεται ως εκδορέας στα σφαγεία. «Εκεί στα Ταμπούρια, όχι μόνον μυήθηκα στη σκληρή ζωή του εργάτη… μα το πιο σπουδαίο απ’ όλα ξεμυαλίστηκα με το όργανο αυτό, το μπουζούκι», αναφέρει στην αυτοβιογραφία του. Το όργανο το έμαθε «σε έξι μήνες. Κανένας δε μου έκανε μαθήματα στο μπουζούκι. Οχι, τίποτες. Για μένα το μόνο σχολείο ήταν ο τεκές. Ακουγα τους παλιούς και έπαιζα».

Τακτικός θαμώνας στους τεκέδες, που γέμιζαν τον Πειραιά, ο Βαμβακάρης έζησε από κοντά τους μάγκες και το περιθώριο. Όμως ήταν αυτός ο ίδιος που έβγαλε το μπουζούκι από το περιθώριο και καθιέρωσε την κομπανία με «μπουζουκομπαγλαμάδες».

Το 1934 με τον Γιώργο Μπάτη, τον Αντώνη Δελιά και τον Στράτο Παγιουμτζή αποτέλεσαν την ξακουστή πειραιώτικη τετράδα, το πρώτο συγκρότημα με μπουζούκια, στο κέντρο του Σαραντόπουλου, στην Ανάσταση του Πειραιά. Από τότε, χάρη στον Μάρκο, επικρατεί το «πειραιώτικο» ρεμπέτικο, που αφομοιώνει το ήθος και τα διδάγματα της Ανατολής μέσα από μια νέα επεξεργασία με βάση το μπουζούκι. Δημιουργούνται τα σημαντικότερα δείγματα αυτής της παράδοσης, τα «κλασικά» στη μορφή, στο περιεχόμενο και στη λειτουργία τους ρεμπέτικα τραγούδια.

Ο Βαμβακάρης ήξερε, όσο κανείς άλλος, τους «δρόμους», τις παραδοσιακές κλίμακες και τα κουρδίσματα του τρίχορδου μπουζουκιού. Ανάμεσα στα τραγούδια του: «Η Φραγκοσυριανή», «Τα ματόκλαδά σου λάμπουν», «Τα έμορφα τα γαλανά σου μάτια», «Αντιλαλούν οι φυλακές», «Όλοι οι ρεμπέτες του ντουνιά», «Για σένα μαυρομάτα μου», «Δε θέλω πλούτη και λεφτά», «Η κλωστηρού», «Ο Μάρκος πολυτεχνίτης», «Ο Μάρκος υπουργός», «Όσοι έχουνε πολλά λεφτά» και τόσα άλλα. Ομως παρότι ήταν αυτός που άρχισε «όλο αυτό το νταλαβέρι του λαϊκού τραγουδιού», όπως έλεγε στην αυτοβιογραφία του, «δεν ωφελήθηκα οικονομικώς όσο όλοι αυτοί οι μπουζουξήδες που είναι τώρα και κάνουν το μέγα και τρανό… Εγώ ποτέ δεν ήμουνα φίλος του χρήματος. Αυτό που ήθελα το έκανα. Είμαι ο Μάρκος. Από το σπίτι το δικό μου εδώ πέρα πηγάζει η αλήθεια όλη για το μπουζούκι. Όσοι άλλοι να πούνε και να δείξουνε, δε θα ξέρουν ό,τι ξέρω εγώ για το μπουζούκι, διότι εγώ υπέφερα για το όργανο αυτό… τα πάνδεινα».

Ο Μάρκος «έφυγε» από τη ζωή πάμφτωχος και παραπονεμένος, καθώς δεν προσχώρησε στο «παιχνίδι». Παρότι άλλοι θησαύρισαν μέσα από το έργο του, ο ίδιος, μη έχοντας πόρους, πέθανε σ’ έναν από τους διαδρόμους του Ερυθρού Σταυρού.

Πηγή: Ριζοσπάστης

Πηγή : ALT.GR

9 – 5 – 1936 

Οι δρόμοι της Θεσσαλονίκης βάφονται με εργατικό αίμα.

Ο Μάης του 1936 στη Θεσσαλονίκη αποτελεί τον τελευταίο μεγάλο απεργιακό σταθμό του ελληνικού προλεταριάτου πριν τη δικτατορία Μεταξά.

Το απεργιακό κύμα ξεκίνησε στις 29/4 από τους καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης, για να επεκταθεί στη συνέχεια και στους υπόλοιπους κλάδους.

Στις 8/5 οι απεργοί καπνεργάτες και κλωστοϋφαντουργοί δέχονται άγρια δολοφονική επίθεση από τις δυνάμεις καταστολής προκαλώντας πραγματικό παλλαϊκό ξεσηκωμό. Δεκάδες απεργοί τραυματίζονται και ακόμα περισσότεροι συλλαμβάνονται.

Στις 9/5, η εργατική τάξη της Θεσσαλονίκης διαδηλώνει μαζικά την αγανάκτησή της για τη βίαιη καταστολή των απεργών.

Το αστικό κράτος όμως απαντά με ακόμα μεγαλύτερη αγριότητα: 10 εργάτες βάφουν με το αίμα τους δρόμους της πόλης. Πρόκειται για τους Σ. Γιαμτοβό, Χ. Ευαγγέλου, Σ. Μασαράνο, Τ. Τούση, Δ. Αχλαμίδη, Ε. Αδαμαντίδη, Ι. Πανόπουλο, Δ. Λαγινά, Α. Χαραλαμπίδου και Α. Καρανικόλα.

Η λαϊκή οργή ξεχειλίζει, ο στρατός ενώνεται με τους απεργούς και ο εργαζόμενος λαός γίνεται κύριος της πόλης για 36 περίπου ώρες. Η κυβέρνηση Μεταξά στέλνει νέες ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις στη Θεσσαλονίκη και καταστέλλει τους απεργούς.

Στις 13 Μάη, μέσα σε ατμόσφαιρα οργής και αγανάκτησης για το αιματοκύλισμα του λαού της Θεσσαλονίκης και με το σύνθημα να φύγει η κυβέρνηση Μεταξά, γίνεται 24ωρη πανελλαδική απεργία με μεγάλη επιτυχία. Οι απεργοί υπολογίζονται σε πάνω από 300.000.

Ο μεγάλος ποιητής Γιάννης Ρίτσος γράφει ένα από τα καλύτερα ποιήματά του, τον «Επιτάφιο», εμπνευσμένο από τους νεκρούς καπνεργάτες, το οποίο μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης.

Πηγή : ALT.GR

9 – 5 –1945 

Ώρα 0:43 π.μ.

Στην αίθουσα της στρατιωτικής σχολής μηχανικού, στο προάστιο Κάρλσχορστ του Βερολίνου, οι πληρεξούσιοι της ανώτατης γερμανικής στρατιωτικής διοίκησης στρατάρχης Κάιτελ, ναύαρχος Φρίντεμπουργκ και στρατηγός της αεροπορίας Στουμπφ υπογράφουν την Πράξη για τη χωρίς όρους συνθηκολόγηση της Γερμανίας ενώπιον των αντιπροσώπων των Ενόπλων Δυνάμεων των Συμμάχων:
Από μέρους της ΕΣΣΔ ο στρατάρχης Γ. Κ. Ζούκοφ, της Αγγλίας ο στρατάρχης της Αεροπορίας Α. Τέντερ, των ΗΠΑ ο στρατηγός Κ. Σπάατς και της Γαλλίας ο στρατηγός Ντε Λατρ ντε Τασινί.

Η 9 του Μάη καταγράφεται στην Ιστορία ως η μέρα της «Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών».

Ο ελληνικός λαός μαζί μ’ όλη την ανθρωπότητα γιόρτασε τη μέρα της Νίκης κατά του φασισμού.

Στη Θεσσαλονίκη, τη μέρα του παλλαϊκού γιορτασμού, «παρακρατικοί» δολοφονούν 4 πολίτες.

https://youtube.com/watch?v=qH0PYu07whE%3Ffeature%3Doembed

1947

Πηγή : ALT.GR

8 – 5 – 1903

Πεθαίνει ο Πολ Γκωγκέν (Eugène Henri Paul Gauguin), Γάλλος μεταϊμπρεσιονιστής ζωγράφος. Ο Γκωγκέν, με καταγωγή από Ισπανούς αποίκους στη Λατινική Αμερική, πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην πρωτεύουσα του Περού, Λίμα.

Σπούδασε στην Ορλεάνη της Γαλλίας και αμέσως μετά ταξίδεψε ανά τον κόσμο με εμπορικά πλοία και αργότερα με το Γαλλικό Ναυτικό για ένα διάστημα περίπου έξι ετών.

Επέστρεψε στη Γαλλία το 1870, όπου και εργάστηκε ως βοηθός χρηματιστή. Παράλληλα με αυτή την ιδιότητά του, περνούσε μέρος του χρόνου του ζωγραφίζοντας με τον Καμίλ Πισαρό και τον Πωλ Σεζάν.

Αν και οι πρώτες προσπάθειές του ήταν αδέξιες, σημείωσε σταδιακά αξιοσημείωτη πρόοδο.

Την περίοδο 1876–1886, ο Γκωγκέν βρίσκονταν σε επαφή με τους ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες και συμμετείχε με έργα του στις εκθέσεις τους.

Το 1884 μετακόμισε με την οικογένειά του στην Κοπεγχάγη, όπου προσπάθησε να ακολουθήσει, χωρίς όμως επιτυχία, επαγγελματική σταδιοδρομία στις επιχειρήσεις. Τελικά, επέστρεψε στο Παρίσι το 1885, αφήνοντας την οικογένειά του στη Δανία και αποφασισμένος να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στη ζωγραφική. Χωρίς επαρκείς πόρους επιβίωσης, η σύζυγος και τα παιδιά του επέστρεψαν στην οικογένειά της.

Την περίοδο 1886–1891, ο Γκωγκέν έζησε κυρίως στην περιοχή της Βρετάνης, όπου ζούσαν επίσης αρκετοί πειραματικοί ζωγράφοι που εντάσσονται συχνά στη λεγόμενη «Σχολή της Pont-Aven». Επηρεασμένος από τον ζωγράφο Εμίλ Μπερνάρ, ο Γκωγκέν μετάβαλε σημαντικά το ύφος της ζωγραφικής του. Τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ζωγραφικής του έγιναν η χρήση μεγάλων επιφανειών και έντονων χρωμάτων. Ο Γκωγκέν δήλωνε πλέον απογοητευμένος από τον ιμπρεσιονισμό και στράφηκε περισσότερο στην αφρικανική τέχνη και την τέχνη της Ασίας. Παράλληλα γύρω στο 1888, ήρθε σε επαφή με το έργο του Βίνσεντ βαν Γκογκ, έργο το οποίο αναγνώρισε ως ιδιαίτερα σημαντικό, και συνδέθηκε φιλικά μαζί του, τόσο ώστε να συγκατοικήσουν για 2 μήνες στην Αρλ.

Εξαιτίας όμως της κατάθλιψης από την οποία έπασχαν αμφότεροι, η συγκατοίκηση αυτή κατέληξε σε έντονη διαμάχη μεταξύ τους με αποτέλεσμα ο βαν Γκογκ να κόψει μέρος του αριστερού αυτιού του, αφού προηγουμένως είχε απειλήσει να σκοτώσει τον Γκωγκέν.

Σε κακή ψυχολογική κατάσταση, ο Γκωγκέν εγκατέλειψε την Ευρώπη το 1891, για να ταξιδέψει στην Πολυνησία.

Αρχικά εγκαταστάθηκε στην Ταϊτή και αργότερα στις νήσους Μαρκέζας. Εκεί πέρασε σχεδόν όλη την υπόλοιπη ζωή του, πραγματοποιώντας μόνο μία μόνον επίσκεψη στην Γαλλία.

Τα έργα της περιόδου αυτής θεωρούνται ίσως τα καλύτερα δείγματα της εργασίας του και ξεχωρίζουν για τον έντονο συμβολισμό τους και τον πολλές φορές θρησκευτικό χαρακτήρα τους, εμφανώς επηρεασμένα από τον πολιτισμό των ιθαγενών της Πολυνησίας.

Το σύνολο του έργου του Γκωγκέν και κυρίως οι πειραματισμοί του γύρω από τη χρήση των χρωμάτων, θεωρείται πως επηρέασε σημαντικά τα καλλιτεχνικά ρεύματα του 20ού αιώνα και ειδικότερα τον φοβισμό.

Πληροφορίες από Wikipedia

Πηγή : ALT.GR

5 – 5 – 1818 

Γεννιέται στην πόλη Τριρ της Πρωσίας ο Καρλ Μαρξ.

Αφού τέλειωσε το γυμνάσιο, ο Μαρξ πήγε στο Πανεπιστήμιο, στην αρχή στη Βόννη και έπειτα στο Βερολίνο όπου σπούδασε νομικά, προπαντός όμως ιστορία και φιλοσοφία. Τέλειωσε το Πανεπιστήμιο το 1841 με τη διδακτορική διατριβή για τη φιλοσοφία του Επίκουρου.

Με τον Φρίντριχ Ένγκελς συνδέθηκε το Σεπτέμβρη του 1844 στο Παρίσι, που από τότε έγινε ο πιο στενός του φίλος. Μαζί πήραν ενεργότατο μέρος στην τοτινή κοχλάζουσα ζωή των επαναστατικών ομάδων του Παρισιού (ιδιαίτερη σημασία είχε η θεωρία του Προυντόν, που ο Μαρξ την καταπολέμησε αποφασιστικά στην Αθλιότητα της Φιλοσοφίας το 1847) και επεξεργάστηκαν -παλεύοντας επίμονα ενάντια στις διάφορες θεωρίες του μικροαστικού σοσιαλισμού- τη θεωρία και την τακτική του επαναστατικού προλεταριακού σοσιαλισμού – κομμουνισμού.

Το 1845, ύστερα από επιμονή της πρωσικής κυβέρνησης, ο Μαρξ απελάθηκε από το Παρίσι σαν επικίνδυνος επαναστάτης και πήγε στις Βρυξέλλες. Την άνοιξη του 1847, οι Μαρξ και Ένγκελς προσχώρησαν στην «Ένωση των Κομμουνιστών» και πήραν μέρος στο II Συνέδριό της (Νοέμβρης 1847 στο Λονδίνο), όπου έπαιξαν εξέχοντα ρόλο. Με εντολή του Συνεδρίου συνέταξαν και το περίφημο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος που εκδόθηκε το Φλεβάρη του 1848.

Στο έργο αυτό εκθέτονταν με μεγαλοφυή σαφήνεια και διαύγεια η νέα κοσμοαντίληψη, ο συνεπής υλισμός που αγκαλιάζει και την περιοχή της κοινωνικής ζωής, η διαλεκτική σαν η πιο ολόπλευρη και η πιο βαθιά διδασκαλία της εξέλιξης, η θεωρία της ταξικής πάλης και ο κοσμοϊστορικός επαναστατικός ρόλος του προλεταριάτου, του δημιουργού της νέας, της κομμουνιστικής κοινωνίας.

Η νέα θεωρία επιβεβαιώθηκε περίλαμπρα από την πορεία των επαναστατικών γεγονότων του 1848-1849, όπως επιβεβαιώθηκε αργότερα και απ’ όλα τα προλεταριακά και δημοκρατικά κινήματα όλων των χωρών του κόσμου. Με τη νίκη της αντεπανάστασης ο Μαρξ παραπέμφθηκε σε δίκη και κατόπιν απελάθηκε από τη Γερμανία (16 Μάη 1849). Αρχικά πήγε στο Παρίσι. Απελάθηκε όμως και από κει και πήγε στο Λονδίνο, όπου έμεινε ως το τέλος της ζωής του. Από εκεί ο Μαρξ διεξήγε αμείλικτο πόλεμο εναντίον των θεωριών και των ρευμάτων του μικροαστικού και γενικότερα του μη προλεταριακού σοσιαλισμού που κυριαρχούσαν τότε. Σε μια σειρά ιστορικές εργασίες επεξεργάστηκε την υλιστική του θεωρία, αφιερώνοντας τις δυνάμεις του κυρίως στη μελέτη της πολιτικής οικονομίας. Την επιστήμη αυτή ο Μαρξ την επαναστατικοποίησε στα έργα του «Η κριτική της πολιτικής οικονομίας» (1859) και «Το Κεφάλαιο» (τ. 1, 1867).

Το 1864 ιδρύθηκε στο Λονδίνο η Ι Διεθνής, η «Διεθνής ένωση των εργατών». Ο Μαρξ ήταν η ψυχή αυτής της οργάνωσης, ήταν εκείνος που έγραψε την πρώτη «Διακήρυξή» της, καθώς και μια σειρά αποφάσεις, δηλώσεις και διακηρύξεις της. Ο Μαρξ, συνενώνοντας το εργατικό κίνημα των διαφόρων χωρών, σφυρηλάτησε μια ενιαία τακτική της προλεταριακής πάλης της εργατικής τάξης των διαφόρων χωρών.

Ύστερα από την ήττα της Κομμούνας του Παρισιού («Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία του 1871») και ύστερα από τη διάσπαση της Διεθνούς από τους μπακουνιστές, έγινε αδύνατη η παραμονή της Διεθνούς στην Ευρώπη. Έτσι, μετά το συνέδριο της Διεθνούς στη Χάγη (1872) ο Μαρξ εξασφάλισε τη μεταφορά του Γενικού Συμβουλίου της Διεθνούς στη Νέα Υόρκη. Η Διεθνής εκπλήρωσε έτσι τη διεθνή της αποστολή και παραχώρησε τη θέση της σε μια εποχή απροσμέτρητα πιο μεγάλης ανόδου του εργατικού κινήματος σε όλες τις χώρες του κόσμου, συγκεκριμένα στην εποχή της ανάπτυξής του σε πλάτος, στην εποχή της δημιουργίας μαζικών σοσιαλιστικών εργατικών κομμάτων στα πλαίσια κάθε εθνικού κράτους. Η εντατική δράση στη Διεθνή και η ακόμη πιο εντατική απασχόληση του Μαρξ υπέσκαψαν οριστικά την υγεία του. Πέθανε στις 14 Μαρτίου 1883 στο Λονδίνο. (Με βάση το έργο του Β. Ι. Λένιν «Για τον Μαρξ και τον Μαρξισμό», εκδ. Σύγχρονη Εποχή)

Πηγή : ALT.GR

5 – 5 – 1999 

Πεθαίνει

ο σπουδαίος ηθοποιός Βασίλης Διαμαντόπουλος. Σπούδασε αρχικά στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου, αλλά αναζητώντας το καινούριο, μόλις ο Κάρολος Κουν δημιούργησε τη σχολή του εντάχθηκε από τους πρώτους στη νεοσύστατη σχολή του «Θεάτρου Τέχνης».

Σε αυτό έκανε την πρώτη ερμηνεία, το 1942, παίζοντας μαζί με τον ΕΑΜίτη επίσης δάσκαλό του Κ. Κουν, στην «Αγριόπαπια» του Ιψεν, την «παρθενική» παράσταση του «ΘΤ», στο οποίο παρέμεινε μέχρι το 1949, ερμηνεύοντας περί τους τριάντα πρωταγωνιστικούς ρόλους σε έργα των Πιραντέλλο, Ιψεν, Τσέχωφ, Πρίσλεϋ, Ο’Νηλ, Ξενόπουλου, Λόρκα, Ουίλλιαμς, Μύλλερ κ. ά. Ακολούθησε συνεργασία με το θίασο Κατερίνας («Νίνα» του Ρουσέν) και το 1950 προσελήφθη στο Εθνικό, όπου μέχρι το 1953 πρωταγωνίστησε σε έργα των Πιραντέλλο, Τσέχωφ, Μπ. Σω κ.ά

Την ίδια χρονιά συγκροτεί δικό του θίασο και ανεβάζει τους «Εκατομμυριούχους της Νάπολης» του Ντε Φίλιπο και το πιραντελλικό «Ο άνθρωπος, το κτήνος και η αρετή». Το 1954 παίζει στο σαιξπηρικό «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» με το θίασο Χατζήσκου.Το χειμώνα ’54 – ’55 επανακάμπτει στο «Θέατρο Τέχνης» με τα σολιστικά μονόπρακτα του Τσέχωφ «Αρκούδα» και «Οι βλαβερές συνέπειες του καπνού» και του Πιραντέλλο «Ο άνθρωπος με το λουλούδι στο στόμα», με τα οποία επέδειξε τη μεγάλη υποκριτική «στόφα» του. Επανέρχεται στο ΕΘ και παίζει Σαίξπηρ, Αριστοφάνη, Πιραντέλλο, Μεριμέ. Το 1958 ιδρύει με τη σύζυγό του Μαρία Αλκαίου, το «Νέο Θέατρο» και μέχρι το 1966 ανεβάζει θεατρικά ποιοτικό και θεματικά προοδευτικό ρεπερτόριο (Καμπανέλλη, Κασσόνα, Μπρεχτ, Ντε Φίλιπο, τα έργα για την ελληνική φτωχολογιά «Πέντε στρέμματα παράδεισο» των Γ. Σταύρου – Α. Φραγκιά, Κορομηλά κ. ά. ), αποσπώντας με τη δουλιά την κρατική διάκριση με το «Χρυσό Σταυρό Γεωργίου Α».

https://youtu.be/VwPotWYxFbw

https://youtube.com/watch?v=VwPotWYxFbw%3Ffeature%3Doembed

Με την επικράτηση της δικτατορίας αυτοεξορίζεται, μαζί με τη γυναίκα του, στο Παρίσι. Επιστρέφοντας στις αρχές της δεκαετίας του ’70, χάρη στον Σωκράτη Καραντηνό προσλαμβάνεται στο ΚΘΒΕ, και πρωταγωνιστεί σε παραστάσεις του Μίνου Βολανάκη.Συμβάλλοντας στην ίδρυση του «Θεάτρου Σάτιρας» του Γ. Μιχαλακόπουλου, έπαιξε μαζί του το 1973 – 74 στην επίκαιρη πολιτική σάτιρα του Κ. Μουρσελά «Ω, τι κόσμος, μπαμπά», στο «Ας παίξουμε τους δολοφόνους» του Φάιφερ και το «Συνεργό» του Ντύρρενματ – η σκηνοθεσία δική του. Την ίδια εποχή μαζί με τον Γ. Μιχαλακόπουλο παίζει στην αξέχαστη, συμβολική τηλεοπτική σειρά «Εκείνος κι εκείνος».

Ακολουθούν πρωταγωνιστικές ερμηνείες του με διάφορους θιάσους («Μιστέριο Μπούφο», «Σφήκες» «Αννα Καρένινα», «Φοίνισσες») και οι σπουδαίες ερμηνείες του στον μπρεχτικό «Κύκλο με την κιμωλία» και στο «Βολπόνε» του Τσόνσον. Το 1993 δημιουργεί το «Σύγχρονο Θέατρο»,όπου ανεβάζει την αντιφασιστική «Ανάκριση» του Βάις.

Στο ενεργητικό του είχε ακόμη: Τη θητεία του σαν δάσκαλος στις σχολές του Εθνικού Θεάτρου, του «Θεάτρου Τέχνης» και στο «Θεατρικό Εργαστήρι» του, το οποίο δημιούργησε παράλληλα με τον τελευταίο θίασο «Νέο Θέατρο». Το θεατρικό έργο «Καλικαντζαραίοι» που ο ίδιος το ανέβασε το 1979 στο Θέατρο Λυκαβηττού. Πολλές ταινίες («Μαρίνος Κοντάρας», «Τελευταία αποστολή», «Νυχτερινή περιπέτεια» σε σενάριο – σκηνοθεσία Αγ. Τερζάκη, «Η αρπαγή της Περσεφόνης», «Το αμαξάκι», «Ερωτικές ιστορίες», «Μάθε παιδί μου γράμματα» κ. ά. ) και τηλεοπτικές σειρές («Συμβολαιογράφος», «Χατζημανουήλ», «Αλέξανδρος Δελμούζος», «Κλειδαρότρυπα» σε δικό σενάριο και σκηνοθεσία κ. ά. )

Πιστός στις κομμουνιστικές του ιδέες ο Βασίλης Διαμαντόπουλος , στάθηκε πάντα ονειροπόλος. Όπως έλεγε σε συνέντευξή του στο «Ρ»: «Εγώ ευτυχώς δεν έχω πάψει να ονειρεύομαι. Δεν έχω πάψει να θέλω. Βέβαια αυτό κοστίζει κόπους, διαψεύσεις. Όμως αυτό δε με πειράζει. Το να αγωνίζεται κανείς είναι κι αυτό μια ηδονή». Ο Β. Διαμαντόπουλος ήξερε ότι «πρέπει να έχουμε ανοιχτά τα μάτια μας, γιατί το κεφάλαιο και ο καπιταλισμός ξέρει πολλά κόλπα», παρασύροντας λαούς, ακόμα και ανθρώπους με αριστερές ιδέες. Μιλώντας για τα χρόνια της Αντίστασης, έλεγε ότι αυτά «έβαλαν τα θεμέλια της σταθερότητάς μου στο ΚΚΕ. Κι επιπλέον πιστεύω ότι ο κομμουνισμός είναι στέρεος. Κυκλοφορεί μέσα στο ανθρώπινο αίμα. Ο Μαρξ δεν εφεύρε έτσι μια φιλοσοφία, αλλά την άντλησε από την ανθρώπινη πραγματικότητα. Είναι όνειρο ανθρώπινο, όνειρο δικό μας, το να υπάρξει μια κοινωνία ελεύθερη και οι άνθρωποι να ζουν με ισότητα και δικαιοσύνη».

Πηγή : ALT.GR

Για το Μάη του 1968 στη Γαλλία

Το Μάη του ’68 η συμμετοχή στις εργατικές διαδηλώσεις του Παρισιού έφτασε περίπου τα 2 έως 2,5 εκατομμύρια άτομα. Σε όλη τη χώρα απέργησαν περίπου δέκα εκατομμύρια εργάτες, απονεκρώνοντας για μέρες τα πάντα. Αυτό ήταν το καθοριστικό και χαρακτηριστικό στοιχείο του πραγματικού εργατικού Μάη του 1968 στη Γαλλία.(φωτ.: Μάης 1968, εργάτες της «Ρενό» διαδηλώνουν σε προάστιο του Παρισιού)

Με αφορμή τα 40 χρόνια από το Μάη του 1968, μια σειρά αφιερώματα στον αστικό Τύπο, αλλά και αναφορές από εκπροσώπους του οπορτουνισμού στη χώρα μας, προσπαθούν να αξιοποιήσουν το Μάη του 1968 στη Γαλλία, ώστε να επιδράσουν στο σήμερα σε όλα τα επίπεδα. Ετσι κατά κύριο λόγο επιλέγουν να προβάλλουν ακίνδυνα και βολικά για το σύστημα συνθήματα ή να μιλάνε για τις υποτιθέμενες «μεταϋλιστικές αξίες» που διεκδικούσαν οι νέοι και οι εργαζόμενοι το Μάη του 1968.

Αυτή η σκόπιμα παραποιημένη παρουσίαση του Μάη του 1968 είναι πολύ βολική για αυτούς, αφού αποκόπτει τα γεγονότα από την αντίθεση που ήταν κυρίαρχη και καθοριστική στην πραγματική φυσιογνωμία του Μάη του 1968, την αντίθεση κεφαλαίου – εργασίας, αντίθεση που καθορίζει τους υλικούς όρους ζωής της εργατικής τάξης.

Χαρακτηριστικό στοιχείο στην προβολή του Μάη του 1968 από τις αστικές και μικροαστικές αναφορές είναι η διόγκωση του ρόλου των φοιτητικών διαδηλώσεων και η ταυτόχρονη «εξαφάνιση» της αντικειμενικής βάσης που γέννησε τα γεγονότα και της δυναμικής που απέκτησαν αυτά λόγω της καθοριστικής και συντριπτικής σε αριθμό συμμετοχής της εργατικής τάξης.

Σημειώνουμε ότι οι φοιτητές στο Παρίσι εκείνη την περίοδο ανέρχονταν στις 160.000, στις πρώτες φοιτητικές διαδηλώσεις συμμετείχαν ορισμένες εκατοντάδες, ενώ στις επόμενες ημέρες η μεγαλύτερη συμμετοχή δεν ξεπέρασε τις 20 με 30 χιλιάδες. Την ίδια περίοδο η συμμετοχή στις εργατικές διαδηλώσεις του Παρισιού έφτασε περίπου τα 2 έως 2,5 εκατομμύρια άτομα. Σε όλη τη χώρα απέργησαν περίπου δέκα εκατομμύρια εργάτες, απονεκρώνοντας για μέρες τα πάντα. Αυτό ήταν το καθοριστικό και χαρακτηριστικό στοιχείο του πραγματικού εργατικού Μάη του 1968 στη Γαλλία.

Η είσοδος της εργατικής τάξης στον αγώνα έδωσε στα γεγονότα νέες διαστάσεις. Στα αιτήματα των απεργών περιλαμβάνονταν αυξήσεις μισθών, μείωση του ωραρίου εργασίας, μέτρα για την καταπολέμηση της ανεργίας και μείωση των ορίων συνταξιοδότησης. Στη συνέχεια στα οικονομικά αιτήματα προστέθηκαν και πολιτικά – προβλήθηκε το σύνθημα της «Λαϊκής Κυβέρνησης»(φωτ.: Μάης 1968 Παρίσι, τα συνδικάτα δίνουν δυναμικό «παρών»)

Οι πρώτες κινητοποιήσεις είχαν ήδη εκδηλωθεί στα πανεπιστήμια από το Γενάρη του 1968. Την ίδια περίοδο πραγματοποιούνταν αντιαμερικανικές διαδηλώσεις ενάντια στον πόλεμο των ΗΠΑ κατά του Βιετνάμ, στον οποίο είχε αντιταχθεί και επίσημα η γαλλική κυβέρνηση. Ολο τον Απρίλη γίνονταν μικρές φοιτητικές διαδηλώσεις, οι οποίες κορυφώθηκαν το πρώτο δεκαήμερο του Μάη.

Μετά το χτύπημα της αστυνομίας, στις 10 Μάη, το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα και τα συνδικάτα κάλεσαν την εργατική τάξη να αντισταθεί στην πολιτική του Ντε Γκολ. Στις 13 Μάη η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Γαλλίας (CGT) και άλλες εργατικές ενώσεις πραγματοποίησαν 24ωρη απεργία, εκδηλώσεις συμπαράστασης στους φοιτητές και εκδηλώσεις ενάντια στην αστυνομική βία.

Μετά την 13η του Μάη άρχισε ισχυρή άνοδος του απεργιακού κινήματος σε όλη τη χώρα. Εργατικές κινητοποιήσεις βρίσκονταν σε εξέλιξη και πριν το Μάη του 1968, όπως το Γενάρη του 1968 στο εργοστάσιο «Berliet» στη Λυών και στη «Rhodiaceta» στη Λε Μαν, όπου έγινε επίθεση στην απεργιακή φρουρά από τα CRS (γαλλικά ΜΑΤ) και στη συνέχεια ακολούθησε πορεία διαμαρτυρίας και σύγκρουση. Επίσης οι εργάτες της «Sud Aviation» για βδομάδες έκαναν 15λεπτες στάσεις εργασίας, με αίτημα να μη μειωθούν οι μισθοί και να μειωθεί ο χρόνος εργασίας.

Στις 14 Μάη, μετά τη στάση εργασίας δεν μπήκαν για δουλειά, κατέλαβαν το εργοστάσιο και τα γραφεία της διεύθυνσης.

Στις 15 Μάη έγιναν καταλήψεις σε εργοστάσια του ομίλου της «Ρενό». Ακολούθησαν καταλήψεις και απεργίες στους σιδηροδρόμους, στην ενέργεια, στα τυπογραφεία, στα ναυπηγεία, στην αυτοκινητοβιομηχανία κ.α. Σε 2-3 μέρες γενικεύτηκαν σε όλη τη Γαλλία. Συνολικά η απεργία αγκάλιασε περίπου 10 εκατομμύρια εργαζόμενους, δηλαδή περίπου τα δύο τρίτα του συνόλου των εργαζομένων της Γαλλίας. Στις 20 Μάη η απεργία είχε γίνει καθολική. Καταλήψεις εργοστασίων από τους εργάτες γίνονταν σε όλα τα βιομηχανικά κέντρα σε ολόκληρη τη Γαλλία. Η είσοδος της εργατικής τάξης στον αγώνα έδωσε στα γεγονότα νέες διαστάσεις. Στα αιτήματα των απεργών περιλαμβάνονταν αυξήσεις μισθών, μείωση του ωραρίου εργασίας, μέτρα για την καταπολέμηση της ανεργίας και μείωση των ορίων συνταξιοδότησης. Στη συνέχεια στα οικονομικά αιτήματα προστέθηκαν και πολιτικά – προβλήθηκε το σύνθημα της «Λαϊκής Κυβέρνησης».

Στις διαδηλώσεις συμμετείχαν και αγρότες, ενώ οι αγροτικές ομοσπονδίες είχαν ήδη προγραμματίσει για τα τέλη Μάη διαμαρτυρίες ενάντια στις τιμές αγροτικών προϊόντων που καθόριζε η Ευρωπαϊκή Κοινή Αγορά.

Στις 25 Μάη η CGT και άλλα συνδικάτα κάλεσαν την εργατική τάξη του Παρισιού σε διαδήλωση, όπου πήραν μέρος 2-2,5 εκατομμύρια και το Παρίσι παρέλυσε. Η κυβέρνηση και οι εργοδότες υποχρεώθηκαν να κάνουν σοβαρές παραχωρήσεις. Στις 25-27 Μάη υπογράφτηκε το λεγόμενο πρακτικό της «Γκρενέλ». Σύμφωνα με αυτό, οι μισθοί αυξάνονταν 14% κατά μέσο όρο, ενώ προβλεπόταν βαθμιαία μείωση του ωραρίου εργασίας σε 40 ώρες την εβδομάδα, παρέχονταν εγγυήσεις ελευθερίας στη συνδικαλιστική δραστηριότητα των εργατικών επιτροπών στις επιχειρήσεις. Η απεργία όμως και οι καταλήψεις εργοστασίων συνεχίστηκαν και τις επόμενες ημέρες. Από τις 5-10 Ιουνίου σταδιακά η λειτουργία της παραγωγής αποκαταστάθηκε, αλλά όχι πλήρως.

Η αστική τάξη της Γαλλίας βρέθηκε σε δύσκολη θέση, συνειδητοποιώντας έναν ενδεχόμενο κίνδυνο για την ίδια την εξουσία της, αλλά ακόμα και μόνο για την αστική σταθερότητα έβαλε σε κίνηση τους μηχανισμούς της (μηχανισμοί καταστολής, «παρακρατικές» οργανώσεις, μυστικές υπηρεσίες, ετοιμασία για στρατιωτική επέμβαση κλπ.). Αυτό το έκανε με την απαιτούμενη προσοχή και αυτοκυριαρχία, ώστε να μην προκαλέσει άθελά της αντιδράσεις δυσκολότερα ελεγχόμενες ή και τελείως ανεξέλεγκτες. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση είχε έτοιμα σχέδια και ήταν αποφασισμένη να προασπίσει την κυριαρχία της.

Το πώς η αστική τάξη αντιμετώπισε το ενδεχόμενο χρήσης του στρατού, αποτυπώνεται στα απομνημονεύματα του Μορίς Γκριμό, αστυνομικού διευθυντή του Παρισιού την εποχή εκείνη:

«Γνωρίζω πάντως ότι, όπως είναι λογικό, το ενδεχόμενο της στρατιωτικής λύσης δεν αποκλείστηκε ποτέ απολύτως από την κυβέρνηση. Υπήρχε πάντοτε η πιθανότητα κάποια ημέρα να υπερκεραστούν οι αστυνομικές δυνάμεις και, καθώς δεν είναι δυνατό να αφήνει κανείς την ανταρσία να κυριαρχεί στο δρόμο και να καθορίζει τις εξελίξεις, την ημέρα εκείνη θα έπρεπε να κληθεί ο στρατός…».

Παράλληλα κύκλοι της σοσιαλδημοκρατίας αναζητούσαν εναλλακτική λύση Προέδρου με επιρροή στους εργάτες και τη νεολαία.

Στις 29 Μάη ενώ ο μηχανισμός του γκολικού κόμματος οργάνωνε στο Παρίσι μεγάλη διαδήλωση υπεράσπισης της τάξης και στήριξης του Ντε Γκολ, ο ίδιος ο Ντε Γκολ έφυγε για τη Γερμανία, όπου επιθεώρησε στο Μπάντεν – Μπάντεν τα γαλλικά στρατεύματα που στάθμευαν εκεί. Ο διοικητής των στρατευμάτων, στρατηγός Μασί, γνωστός και ως «χασάπης της Αλγερίας», διαβεβαίωσε τον Ντε Γκολ για την ικανότητα και δυνατότητα των γαλλικών στρατευμάτων να επέμβουν. Μετά την επιστροφή του από τη Γερμανία ο Ντε Γκολ ανήγγειλε τη διάλυση της εθνοσυνέλευσης και την προκήρυξη γενικών εκλογών εντός 22 ημερών. Αφησε όμως ανοιχτό το ενδεχόμενο:

«Αν αυτή η κατάσταση παραμείνει, θα πρέπει για να διατηρήσω τη δημοκρατία να πάρω σύμφωνα με το σύνταγμα άλλους δρόμους από την άμεση ψηφοφορία…».

Την ίδια μέρα σχηματισμοί τεθωρακισμένων έκαναν την εμφάνισή τους σε διάφορα προάστια του Παρισιού. Με την προκήρυξη των εκλογών, σύμφωνα με τη νομοθεσία απαγορεύτηκαν οι συγκεντρώσεις. Στις εκλογές, στις 23 και 30 Ιουνίου, οι Γκολικοί μαζί με τους συνεργαζόμενούς τους συγκέντρωσαν περισσότερες έδρες από κάθε άλλη φορά: 358 επί συνόλου 485.

Οι αυξήσεις που κατάκτησαν οι εργαζόμενοι δόθηκαν άμεσα και ήταν σημαντικές σε σύγκριση με τα συνηθισμένα δεδομένα. Σε ορισμένους τομείς (ενέργεια) έφταναν έως και 19%. Λαμβάνοντας υπόψη τις διαστάσεις της γενικής απεργίας, τη σύγκρουση και τα όριά της, έχει σημασία να εκτιμήσουμε ότι τα αιτήματα που ικανοποιήθηκαν, ήταν αντικειμενικά οι αναγκαίες υποχωρήσεις από την αστική τάξη για να αποφύγει τα χειρότερα. Οι αυξήσεις αυτές πολύ γρήγορα εξανεμίστηκαν, αφού μέσα στο 1969, όπως και στα επόμενα χρόνια, υιοθετήθηκαν νέα μέτρα λιτότητας, περιστολής των δαπανών σε υγεία, παιδεία, κοινωνική πρόνοια και αυξήθηκε η φορολογία.

Το ΓΚΚ και η CGT είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην κινητοποίηση της εργατικής τάξης κατά τη διάρκεια των γεγονότων του Μάη – Ιούνη του 1968. Ομως το ΓΚΚ στα γεγονότα του Μάη περιορίστηκε σ’ ένα πλαίσιο πάλης που περιλάμβανε την αύξηση των μισθών, την αναγνώριση των εργοστασιακών επιτροπών, τη μείωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, τη μείωση των ωρών εργασίας στις 40 ώρες εβδομαδιαίως, χωρίς να το συνδέει με την ανάγκη συνολικής σύγκρουσης με τα μονοπώλια και τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις, όπως ήταν η ΕΟΚ. Εθετε ως πολιτικό στόχο την παραίτηση Ντε Γκολ, την προκήρυξη εκλογών και τη διαμόρφωση μιας κυβέρνησης με τη συμμετοχή του ΚΚ.

Ουσιαστικά επρόκειτο για μια γραμμή πάλης σε ρεφορμιστική κατεύθυνση, με στόχο την αλλαγή στη διαχείριση της αστικής εξουσίας που διευκόλυνε την εκτόνωση των διαθέσεων. Η πολιτική αυτή δεν μπορούσε ούτε στόχευε να οδηγήσει στην περαιτέρω όξυνση της ταξικής πάλης, αφού δε συνέδεε τον αγώνα της εργατικής τάξης με το στόχο της εργατικής εξουσίας. Ολα τα προηγούμενα χρόνια η στρατηγική του ήταν προσανατολισμένη στην κοινοβουλευτική δουλειά και στην προσπάθεια κατάκτησης κυβερνητικών θέσεων μέσα από μια κυβέρνηση συνεργασίας με τη σοσιαλδημοκρατία.

Ο Μάης του 1968 στη Γαλλία δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, αλλά σ’ αυτόν συντέλεσαν διεργασίες που προηγήθηκαν και αφορούσαν τις οικονομικές και πολιτικές επιδιώξεις του γαλλικού κεφαλαίου από τις αρχές της πρώτης δεκαετίας μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εντονο στοιχείο των εξελίξεων ήταν οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και η σταθερή τάση της Γαλλίας ν’ ανακτήσει το χαμένο μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μερίδιο από το μοίρασμα των αγορών, αλλά και για τη θέση της μέσα στο ΝΑΤΟ. Μια πορεία που κατέληξε στην αποχώρηση της Γαλλίας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Για τη Γαλλία επίσης ήταν περίοδος που έχασε πάνω από 15 αποικίες της, γεγονός που είχε αντανάκλαση στην όξυνση και των ενδοαστικών αντιθέσεων, όπως και στη μείωση της δυνατότητας των γαλλικών μονοπωλίων για εξαγορά ευρύτερων στρωμάτων εργαζομένων. Στην ευρωπαϊκή αγορά ήταν οξύτατος ο ανταγωνισμός των γαλλικών με τα άλλα μονοπώλια, ενώ ισχυρό στήριγμά τους είχαν φυσικά το γαλλικό κράτος, με εκτεταμένο κρατικό τομέα. Στο πλαίσιο αυτού του ανταγωνισμού μεταξύ των μονοπωλίων μεγάλωνε ο βαθμός εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης, όρος απαραίτητος για το μεγάλωμα της συσσώρευσης του γαλλικού κεφαλαίου, ώστε να διευρύνει τις δυνατότητες προβαδίσματος και ηγετικού ρόλου σε όλα τα επίπεδα.

Ηταν επίσης περίοδος που συντελέστηκαν διεργασίες στο αστικό πολιτικό σύστημα, μορφοποιήθηκε το αστικό πολίτευμα (διαμορφώθηκε η προεδρική δημοκρατία), πραγματοποιήθηκαν αλλαγές στη διοικητική δομή (π.χ. Τοπική Αυτοδιοίκηση), διαμορφώθηκαν πανίσχυροι μηχανισμοί καταστολής. Προς το τέλος της περιόδου που περιγράφουμε, διαφάνηκε η ανάγκη ορισμένης ανανέωσης των μηχανισμών ενσωμάτωσης.

Από αστούς και οπορτουνιστές τα γεγονότα του Μάη στη Γαλλία συνδέονται σκόπιμα με την αντεπανάσταση του Αυγούστου του 1968 που εκδηλώθηκε στη σοσιαλιστική Τσεχοσλοβακία, με πρωταγωνιστικό το ρόλο του οπορτουνιστή ηγέτη του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας, Αλεξάντερ Ντούμπσεκ, με στήριξη από τις υπηρεσίες των ιμπεριαλιστικών κρατών.

Η επικράτηση της αντεπανάστασης στην Τσεχοσλοβακία θα σήμαινε απώλεια της εξουσίας της εργατικής τάξης, καπιταλιστική παλινόρθωση.

Η αντεπανάσταση αντιμετωπίστηκε με τη διεθνιστική στρατιωτική βοήθεια του συμφώνου της Βαρσοβίας, με βάση τις συμφωνίες που υπήρχαν και μετά από πρόσκληση δυνάμεων του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας.

Πρόκειται για ένα γεγονός που οι αιτίες του δεν έχουν καμία σχέση με τις αιτίες των γεγονότων στη Γαλλία.

Και όμως, διάφορα αστικά και οπορτουνιστικά ρεύματα, τροτσκιστές κ.ά. αποκόπτουν τα γεγονότα από την πραγματική τους βάση και τα συνδέουν μεταφυσικά, εξηγώντας τα ενιαία ως «ένα ρεύμα αμφισβήτησης» που «αγκάλιασε τη βιομηχανική κοινωνία». ΄Η, ακόμα πιο τραβηγμένα, ως «επανάσταση σε Ανατολή και Δύση». Είναι γεγονός πως το 1968, όπως και προηγούμενα, αλλά κι έπειτα σε πολλές χώρες του κόσμου, βρέθηκαν σε άνοδο ένοπλα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, ενάντια στα οποία ο ιμπεριαλισμός, κυρίως των ΗΠΑ, στράφηκε με θηριωδίες, σφαγές, εκτελέσεις, χημικό πόλεμο (Βιετνάμ). Κινήματα των νέων και των εργαζομένων όλου του κόσμου εναντιώθηκαν, πρώτ’ από όλα στον πόλεμο εναντίον του Βιετνάμ. Πριν το Μάη 1968, αλλά και μετά υπήρξαν συγκρούσεις και γεγονότα και σε άλλα καπιταλιστικά κράτη, όπως στην Αγγλία, το Μεξικό, την ΟΔΓ, την Ιταλία, εξαιτίας της όξυνσης εσωτερικών ταξικών αντιθέσεων κι όχι «του χάσματος των γενεών».

Τα γεγονότα του Μάη 1968 στη Γαλλία πήραν διαστάσεις και καθορίστηκαν από τη συμμετοχή και δράση της εργατικής τάξης. Τα ίδια τα γεγονότα καταρρίπτουν μικροαστικές θεωρίες που θέλουν να παρουσιάσουν την εργατική τάξη ως τάξη που δεν μπορεί να έχει πρωτοπόρο ρόλο.

Σε μια πορεία φαινομενικά αργής ειρηνικής εξέλιξης των πραγμάτων, η όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων φέρνει απότομη αλλαγή στις διαθέσεις των μαζών. Σε αυτές τις συνθήκες το κόμμα της εργατικής τάξης, το ΚΚ, πρέπει να είναι ολόπλευρα προετοιμασμένο, ώστε να ανταποκριθεί στην κατεύθυνση όξυνσης της ταξικής πάλης με στόχο την εξουσία.

Δε διαθέτουμε όλα τα δεδομένα για να εκτιμήσουμε ποια ακριβώς ήταν η κατάσταση στη Γαλλία την περίοδο Μάη – Ιούνη 1968, δηλαδή το αν υπήρχε επαναστατική κρίση ή όχι. Ωστόσο, είναι προβληματικό το γεγονός της συμβολής του ΓΚΚ στην ταχεία εκτόνωση του απεργιακού κινήματος που είχε και μορφές προωθημένης σύγκρουσης (π.χ. καταλήψεις εργοστασίων μέσα από επιτροπές). Μία εκτόνωση που δεν είχε το χαρακτήρα μιας πιθανόν αναγκαίας τακτικής υποχώρησης. Προβληματικό είναι επίσης ότι ακολούθησε μια πολύχρονη περίοδος ενσωμάτωσης του κινήματος και παγιοποίησης του οπορτουνισμού στο ΓΚΚ, που σε επόμενη περίοδο επέφερε νέα εκφυλιστικά χαρακτηριστικά. Τα παραπάνω δε συνέβαλαν, ώστε, κι αν ακόμα υπήρχαν στοιχεία επαναστατικής κρίσης, αυτά να οξυνθούν περισσότερο.

Το γενικό συμπέρασμά μας είναι ότι ο Μάης του 1968 στη Γαλλία, όπως και άλλα γεγονότα στο διεθνές εργατικό κίνημα, στην Ελλάδα, επιβεβαιώνουν την ανάγκη διαμόρφωσης επαναστατικής στρατηγικής από το ΚΚ κάθε χώρας, την ικανότητα να συνδέει τη δράση του στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, στα μέτωπα πάλης, στους αγώνες, με τη στρατηγική του να προετοιμάζει τις εργατικές και λαϊκές δυνάμεις σε αυτά.

Το Κόμμα μας μελετά την ιστορία του με αυτό το κριτήριο. Ως επαναστατικό κόμμα είναι καθοριστικό το να έχει επεξεργασμένη επαναστατική στρατηγική και σε αυτή τη στρατηγική να υποτάσσει την όλη δραστηριότητά του, να ακολουθεί τη γραμμή της ρήξης και όχι της ενσωμάτωσης στην πολιτική της αστικής τάξης.

Το κενό που δημιουργείται από την έλλειψη ενός τέτοιου επαναστατικού κόμματος, αλλά και άλλοι αντικειμενικοί λόγοι μπορεί να διαμορφώνουν το ευνοϊκό έδαφος για τη δράση μιας σειράς πολιτικών ομάδων που, με το κάλυμμα του «αναρχικού» ή του «υπερεπαναστάτη», του «ακροαριστερού», όπως οι τροτσκιστές, μπορεί να μιλάνε ακόμα και για επανάσταση και ταυτόχρονα να κάνουν αντικομμουνισμό αρνούμενοι τις νομοτέλειες της επανάστασης, της ανάπτυξης της κοινωνίας και του ρόλου του ΚΚ.

Από τα γεγονότα του Μάη του 1968 σημασία έχει να ξεχωρίσουμε και το εξής: Πως ουσιαστικές κατακτήσεις, ακόμα και στο οικονομικό επίπεδο, στους όρους πώλησης της εργατικής δύναμης, συνδέονται άμεσα με την πάλη που αμφισβητεί την αστική εξουσία, που ταρακουνά τα βάθρα της. Ομως και τέτοιες ακόμα κατακτήσεις έχουν παροδικό χαρακτήρα, όσο τα μέσα παραγωγής αποτελούν καπιταλιστική ιδιοκτησία και όσο αλλάζουν απλώς κυβερνήσεις και όχι η τάξη που βρίσκεται στην εξουσία.

ΥΓ: Στο 3ο τεύχος της ΚΟΜΕΠ (Μάιος – Ιούνιος 2008), που θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες, δημοσιεύεται εκτενές άρθρο προσέγγισης του πολιτικο-οικονομικού υπόβαθρου που συντέλεσε στη διαμόρφωση των γεγονότων του Μάη του 1968.

Του
Φάνη ΠΑΡΡΗ*
* Ο Φάνης Παρρής είναι μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ

Κυριακή 4 Μάη 2008

Πηγή : Ριζοσπάστης 4 – 5 – 2008

2011 

Φεύγει από τη ζωή, ο καλός άνθρωπος του ελληνικού σινεμά, ο Θανάσης Βέγγος.

Σεμνός «μαχητής» – από τα γεννοφάσκια του μέχρι το τέλος του – «στη γαλέρα της ζωής» που «τράβηξε άγριο κουπί» όπως έλεγε ο ίδιος. Αγωνίστηκε, έζησε, βιοπάλεψε και δημιούργησε σαν γνήσιο τέκνο του λαού. Και πάντα με μοναδική σεμνότητα, συνέπεια, αξιοπρέπεια, καλοσύνη κι ανθρωπιά.

Ο πατέρας του, εργάτης στην Εταιρεία Ηλεκτρισμού στον Πειραιά, αλλά και μαχητής του ΕΛΑΣ Πειραιά, απολύθηκε από την εταιρεία λόγω της συμμετοχής του στην ιστορική Μάχη της Ηλεκτρικής. Η απόλυση του πατέρα του ανάγκασε τον Θανάση Βέγγο να βγει στη βιοπάλη. Δούλεψε στην επεξεργασία δερμάτων και έκανε μικροθελήματα στη γειτονιά του. ΕΠΟΝίτης στα χρόνια της Κατοχής, ο Θανάσης Βέγγος υπηρέτησε τη θητεία του ως κρατούμενος στο Κολαστήριο της Μακρονήσου, όπου παρέμεινε μέχρι το 1951.

Μετά την απελευθέρωσή του, ο συγκρατούμενός του στη Μακρόνησο, σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος, για να επιβιώσει, τον πήρε στο μικρό στούντιό του, σαν άνθρωπο για όλες τις δουλειές. Ο Κούνδουρος, παρατηρώντας τις εκφραστικές του δυνατότητες, τον χρησιμοποίησε και σαν ηθοποιό, στην πρώτη του ταινία «Μαγική πόλη» (1952). Στη συνέχεια, ο Θανάσης Βέγγος δούλευε σαν τεχνικός σε διάφορες ταινίες, αλλά έπαιζε και μικρά ρολάκια. Το ολοφάνερο, έμφυτο, αυτοδίδακτο υποκριτικό ταλέντο του φάνηκε και στο θέατρο. Το 1959 πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο, παίζοντας στην επιθεώρηση «Ομόνοια πλατς – πλουτς», στο θέατρο «Περοκέ». Την ίδια χρονιά, μετά από εξετάσεις στην τότε Επιτροπή Ταλέντων, του δόθηκε η Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος Ηθοποιού και έγινε μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (11/4/1959).

Από το 1959 μέχρι και το 1999 συνεργάστηκε με πολλούς θιάσους που ανέβαζαν ελληνικές κωμωδίες και επιθεωρήσεις. Μεταξύ άλλων στις: «Μαντουμπάλα», «Καινούργια Αθήνα », «Άνθρωποι του ’60», «Οκτώ άνδρες κατηγορούνται», «Κόκκινα τριαντάφυλλα», «Οι φτωχοδιάβολοι», «Αρχοντορεμπέτισσα», «Κύπρος γιοκ», κ.ά. Από το 1969 και μετά, με δικούς του θιάσους, ανέβασε τα έργα «Ο τρελός του Λούνα Παρκ» (με αυτό περιόδευσε και στις ΗΠΑ), «Τι έκανες στον Τρωικό Πόλεμο Θανάση;», «Το βλήμμα», κ.ά. Το 1995 πρωτοεμφανίστηκε στην Επίδαυρο, πρωταγωνιστώντας στην αριστοφανική «Ειρήνη», που ανέβασε το «Ανοιχτό Θέατρο». Με τον ίδιο θίασο πρωταγωνίστησε στους αριστοφανικούς «Αχαρνής», στην Επίδαυρο (1998).

Ανάμεσα στις 126 κινηματογραφικές ταινίες (άλλων σκηνοθετών) που έπαιξε ήταν οι: «Ο Δράκος», «Ο Ηλίας του 16ου», «Ψηλά τα χέρια Χίτλερ», «Δικτάτωρ καλεί Θανάση», «Ησυχες μέρες του Αυγούστου», «Το βλέμμα του Οδυσσέα», «Όλα είναι δρόμος», «Το πέταγμα του κύκνου» (2009) κ.ά.

Μεταξύ των δικών του ταινιών (η επωνυμία της εταιρείας του ήταν «Θ. Β. Ταινίες γέλιου»), είναι και οι εξής: «Βασιλιάς της γκάφας», «Καταζητείται ο Βέγγος », «Τύφλα να ‘χει ο Μάρλον Μπράντο», «Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης», «Ο πολύτεκνος», «Ένας τρελός τρελός Βέγγος », «Παπατρέχας», «Ποιος Θανάσης », «Ένας Βέγγος για όλες τις δουλειές», «Διακοπές στο Βιετνάμ», «Ο άνθρωπος που έτρεχε πολύ», «Από πού πάνε στη χαβούζα», «Θανάση σφίξε κι άλλο το ζωνάρι», «Ο Θανάσης και το καταραμένο φίδι», «Ο τρελός καμικάζι», «Ο Θανάσης στη χώρα της σφαλιάρας», «Βοήθεια, ο Βέγγος , φανερός πράκτορας 000», «Τρελός, παλαβός και Βέγγος », «Δόκτωρ Ζι-Βέγγος », «Ποιος Θανάσης », «Θου – Βου, φαλακρός πράκτωρ», «Ενα ασύλληπτο κορόιδο».

Στο ενεργητικό του είχε το ντοκιμαντέρ «Χίλια χρόνια πριν», την τηλεταινία «Βήματα» και επτά τηλεοπτικές σειρές. Διακρίθηκε με το Βραβείο της Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (1961) και με το βραβείο Πρώτου Ανδρικού Ρόλου από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την ερμηνεία του στις ταινίες του Ντίνου Κατσουρίδη «Τι έκανες στον πόλεμο, Θανάση;» (1971) και «Θανάση , πάρε τ’ όπλο σου» (1972).

Πηγή : ALT.GR

2006 

Πέθανε σε ηλικία 85 χρόνων ο σκηνοθέτης, ηθοποιός και συγγραφέας, Αλέξης Δαμιανός, οι ταινίες του οποίου «Μέχρι το πλοίο» και «Ευδοκία» σηματοδότησαν την ιστορία του νέου ελληνικού κινηματογράφου.

Μια πολύπλευρη, ξεχωριστή προσωπικότητα, πολιτικά και κοινωνικά στρατευμένος, ο δημιουργός που διέσχισε το ταραγμένο μέτωπο της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας συμμετέχοντας ενεργά στη φλεγόμενη εμπειρία.

Σπούδασε στη Δραματική Σχολή Εθνικού Θεάτρου και στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών.

Συμμετείχε με τους Ηνωμένους Καλλιτέχνες (1946) στο θέατρο του Βουνού. Ιδρυτής του «Πειραματικού Θεάτρου» και του Θεάτρου «Πορεία», όπου σκηνοθέτησε πολλά θεατρικά έργα. Εχει πρωταγωνιστήσει σε πολλές ταινίες Ελλήνων σκηνοθετών, όπως «Ο Κλέφτης» του Π. Βούλγαρη, «Σύντομο διάλειμμα» του Ντ. Κατσουρίδη, «Φόβος» του Μ. Μανουσάκη, «Ο καιρός των Ελλήνων» του Λ. Παπαστάθη.

Οι ταινίες του, τρεις στο σύνολό τους, έχοντας αναδειχτεί σε γονιμοποιό δύναμη του ελληνικού κινηματογράφου, έχουν αποσπάσει πολλά βραβεία και του έχουν χαρίσει διεθνή αναγνώριση.

Το τρίπτυχο του έργου του ξεκινά το 1966 με το «Μέχρι το Πλοίο» και μαζί του η ιστορία του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου ξετυλίγεται. Σταθμός στο 1971 και στην «Ευδοκία», την καλύτερη για πολλούς ελληνική ταινία όλων των εποχών. Επόμενος σταθμός στο 1995 και στον «Ηνίοχο», την πιο πολυαναμενόμενη κινηματογραφική επιστροφή που γνώρισε το ελληνικό σινεμά. Σκληρή ποίηση, κοινωνική διείσδυση, ιστορικός προβληματισμός, με επίκεντρο πάντα τον άνθρωπο, χαρακτηρίζει το μοναδικό έργο του Αλέξη Δαμιανού.

Περισσότερο δημιουργός παρά απλά σκηνο-Θέτης, ο Αλέξης Δαμιανός κατάφερε να διαβεί αλώβητος την αχανή έρημο του ελληνικού κινηματογράφου. Η ολοένα αυξανόμενη φήμη του, παρά το μικρό σε έκταση έργο του, δε δημιουργήθηκε τυχαία.

Μέσα από το έργο του θέλησε να προσφέρει τη μνήμη, που θεωρούσε το πιο δυνατό όπλο του ανθρώπου ενάντια στη λήθη που είναι ο θάνατος του μέλλοντος. Αναζήτησε την αλήθεια συμπορευόμενος με άλλους συντρόφους του για να κατακτήσει την ισοτιμία και τη δικαιοσύνη. Πίστευε ότι το υλικό της πνευματικής πρωτοπορίας σε κάθε χώρα ανήκει στην αριστερά.

«Κι αυτό είναι μια μεγάλη παρηγοριά. Η ελπίδα μόνο από κει θ’ ανθίσει και για όλη τη Γη».

Πηγή ; ALT.GR