Κυριακή 16 Φλεβάρη 2025
ΙΣΤΟΡΙΑ
80 χρόνια από την απαράδεκτη Συμφωνία της Βάρκιζας
ΙΣΤΟΡΙΑ
80 χρόνια από την απαράδεκτη Συμφωνία της Βάρκιζας
| Αθήνα, Δεκέμβρης 1944 |
Κι ύστερα με σκυφτές τις πλάτες σαν κουλοί, γλιστρώντας με τους άλλους ίσκιους γύρω τους, με ποδοβολητά και μ’ άλογα κουτσά και κακομοιριασμένα κι άλλοι με φτέρνες πληγιασμένες κι ο σπασμένος υποκόπανος ραβδί και το ποτάμι να τους κάνει πίσω, «για πού σύντροφε και φίλε;», «κατά πού αδερφέ;», «σε ποια ερημιά; και ποια χωσιά;», «ποια Βάρκιζα;» κι ύστερα πάλι γελασμένοι στο κλαρί.
Γιάννης Δάλλας,«Ρέκβιεμ»
Η κατάσταση μετά τον Δεκέμβρη του 1944
Στις 11 Γενάρη 1945 ολοκληρώθηκε η ηρωική μάχη του ΕΛΑΣ και των εργατικών – λαϊκών δυνάμεων της Αθήνας ενάντια στα βρετανικά στρατεύματα και στους εγχώριους υπερασπιστές της καπιταλιστικής εξουσίας. Σύμφωνα με την ανακωχή που υπέγραψε ο ΕΛΑΣ, έως τις 18 Γενάρη υποχρεωνόταν να αποσυρθεί από την Αττική, την περιοχή της Θεσσαλονίκης, τη Θεσσαλία και τις Σποράδες, σημαντικά τμήματα της Στερεάς (ανατολικά και νότια της Λαμίας), τμήματα της Πελοποννήσου, την Εύβοια, τη Ζάκυνθο, τα Κύθηρα και τις Κυκλάδες. Η συμφωνία όριζε ακόμη την ανταλλαγή αιχμαλώτων, αλλά και την απελευθέρωση από τον ΕΛΑΣ όλων ανεξαιρέτως των αστυνομικών και χωροφυλάκων, καθώς και των Βρετανών στρατιωτών1.
Ομως, η στρατιωτική ήττα του ΕΛΑΣ στην Αθήνα δεν σήμαινε ακόμα μια ολική ανατροπή του συσχετισμού δυνάμεων, με δεδομένο ότι συνέχισε να είναι κυρίαρχος στην υπόλοιπη χώρα. Πολύ περισσότερο, δεν πιστοποιούσε τη ριζική αλλαγή του πολιτικού και κοινωνικού – ταξικού συσχετισμού δυνάμεων που είχε διαμορφωθεί στα χρόνια της τριπλής φασιστικής κατοχής, αφού το ΚΚΕ και το ΕΑΜ συνέχισαν να αποτελούν τους πολιτικούς φορείς με τη μεγαλύτερη επιρροή στις εργατικές – λαϊκές δυνάμεις.
Την ίδια ώρα, η διαχείριση της συμφωνίας ανακωχής από τις εγχώριες αστικές δυνάμεις και τους Βρετανούς συμμάχους τους φανέρωνε το πώς επιδίωκαν να αντιμετωπίσουν το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και το εργατικό – λαϊκό κίνημα. Κατά παραβίαση των όρων ανακωχής, αντάλλασσαν ως ομήρους απλούς πολίτες, ενώ συνέχισαν να κρατούν αξιωματικούς και μαχητές του ΕΛΑΣ και να βασανίζουν ομήρους, να μην τους προσφέρουν περίθαλψη και επαρκή τροφή. Ιδιαίτερη λύσσα έδειξαν απέναντι σε όσους ήξεραν ή θεωρούσαν ότι είναι κομμουνιστές2.
| Από την υπογραφή της Συμφωνίας |
Οπως συμβαίνει ιστορικά έπειτα από κάθε μεγάλη ταξική αναμέτρηση που ολοκληρώνεται με ήττα ή υποχώρηση του εργατικού – λαϊκού κινήματος, οι αστικές δυνάμεις επιδίδονται σε μια ξέφρενη καταστολή. Παράλληλα, στο εσωτερικό του εργατικού – λαϊκού κινήματος, αλλά και στους κόλπους της ιδεολογικής – πολιτικής και οργανωτικής του πρωτοπορίας, του Κομμουνιστικού Κόμματος, αντιπαλεύουν δύο τάσεις. Μία που θεωρεί μάταιη τη συνέχιση του αγώνα και μια άλλη που επιζητά να χρησιμεύσει η ήττα ως δίδαγμα για τους μελλοντικούς αγώνες. Η συγκεκριμένη διαπάλη στους κόλπους του ΕΑΜικού κινήματος αποτυπώθηκε και στην τοποθέτηση του αγωνιστή λογοτέχνη Ασημάκη Πανσέληνου, που καυστικά σχολίασε τις προθέσεις των σοσιαλδημοκρατικών και άλλων αστικών και μικροαστικών δυνάμεων που συμπορεύτηκαν με το ΚΚΕ στα χρόνια της Κατοχής:
«Οι υποκριτές από την άλλη θεωρούν τον Δεκέμβρη για λάθος! Με το δίκιο τους, γιατί το μυαλό τους, και αν ήθελε, δεν μπορούσε να πάει πέρα από την εφήμερη πολιτική σκοπιμότητα… Το Δεκέμβρη του 1944 ο ελληνικός λαός με την ένοπλη άμυνά του, που είναι η πιο δικαιωμένη μορφή της ιστορικής βίας, μπήκε στην κοινωνική ζωή του έθνους σαν ο ζωτικότερος παράγοντας»3.
Οσον αφορά το ΚΚΕ, που αποτέλεσε τον μπροστάρη και τον αιμοδότη του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, οι ενέργειες των καθοδηγητικών του οργάνων δείχνουν ότι αρχικά πήρε μέτρα ανασυγκρότησης του ίδιου και του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, που όχι μόνο δεν απέκλειαν, αλλά και ευνοούσαν την πιθανότητα συνέχισης και γενίκευσης της ένοπλης αντιπαράθεσης.
| Μαχητές του ΔΣΕ |
Ηδη από τις 22 Γενάρη, το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ ζητούσε από την Ομάδα Μεραρχιών της Μακεδονίας λεπτομερείς αναφορές για την κατάσταση των δυνάμεων τόσο της ίδιας όσο και του εχθρού, «εις Μακεδονία και ιδιαιτέρως περιοχήν Θεσσαλονίκης και Καβάλας»4. Ταυτόχρονα, τις παραμονές της Συμφωνίας της Βάρκιζας «άρχισε μια εντατική δουλειά ανασυγκρότησης των μονάδων και ταυτοποίησής τους με νέα διάταξη, ώστε στις αρχές του Φλεβάρη ο ΕΛΑΣ ήταν έτοιμος ν’ αντιμετωπίσει οποιαδήποτε νέα επίθεση»5.
Οσον αφορά την πρωτεύουσα, στις αρχές Φλεβάρη 1945, στάλθηκε πολυάριθμη ομάδα κομματικών στελεχών με επικεφαλής τον Σπύρο Καλοδίκη και αποστολή την ανασυγκρότηση των Οργανώσεων του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Σε σύντομο διάστημα είχαν ανασυσταθεί η Επιτροπή Πόλης της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας, όλες οι Αχτιδικές Επιτροπές και τα Γραφεία των περισσότερων ΚΟΒ, ενώ με γοργούς ρυθμούς προχωρούσε και η ανασυγκρότηση των ΕΑΜικών και ΕΠΟΝίτικων οργανώσεων6.
Σχετικά με το πλαίσιο, μέσα στο οποίο το ΚΚΕ επιχειρούσε να απαντήσει το δίλημμα συνέχιση ή μη της ένοπλης πάλης, ο Π. Ρούσος, τότε μέλος της ΚΕ, αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Τις μέρες της ανακωχής έγιναν στην ηγεσία του αγώνα σκέψεις για ενδεχόμενη συνέχιση του πολέμου κατά των επεμβασιών. Ο ΕΛΑΣ διατηρούσε ακόμα σημαντικές, τις περισσότερες δυνάμεις ανέπαφες. Στη Μάχη της Αθήνας είχαν δοκιμαστεί και χτυπηθεί 3 μεραρχίες 20.000 ανδρών περίπου. Διαθέταμε ακόμα 7 μεραρχίες, δύναμης περίπου 40.000. Ο ΕΛΑΣ μπορούσε να συνεχίσει τον ένοπλο αγώνα του, μάλλον σαν αγώνα τριβής, με την πιθανότητα να πετύχει ευνοϊκούς όρους για το κίνημα. Μα σε κάθε περίπτωση είχαμε ανάγκη από βοήθεια, τουλάχιστο σε πολεμοφόδια. Από πού όμως; Μην ξεχνάμε πως συνεχίζεται η μεγάλη προσπάθεια των Σοβιετικών για τη συντριβή του Χίτλερ και την κατάληψη του Βερολίνου. Ο Χίτλερ μπορεί ακόμα να κάνει ζημιά στους συμμάχους (Αρδέννες). Χρειάζεται η μεγαλύτερη ενότητα των συμμάχων. Και στερέωση των νέων λαϊκών καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη.
Για να ‘χει κάποια σαφήνεια και προοπτική σ’ έναν νέο ένοπλο αγώνα που θα αναλάμβανε κατά των Αγγλων, την ώρα που ο παγκόσμιος πόλεμος βάδιζε προς το τέλος του, το Πολιτικό Γραφείο έστειλε ένα τηλεγράφημα προς τον Γκ. Ντιμιτρόφ για να βολιδοσκοπήσει ξανά τις δυνατότητες που θα υπήρχαν στη νέα διεθνή κατάσταση και ιδιαίτερα στην κατάσταση των Βαλκανίων, που ήταν ακόμα λεπτή»7.
Το δίλημμα
Οπως φανερώνει το προηγούμενο απόσπασμα, τα καθοδηγητικά όργανα είχαν εκτίμηση της διαμορφωμένης κατάστασης που αντικειμενικά οδηγούσε στη συνέχιση και γενίκευση της ένοπλης σύγκρουσης. Παράλληλα, όμως, στις αποφάσεις τους βάραινε η λαθεμένη στρατηγική του αντιφασιστικού μετώπου, που αποσύνδεε την απελευθέρωση από τον στόχο της κατάκτησης της εργατικής εξουσίας. Ετσι, το ενδεχόμενο συνέχισης της ένοπλης σύγκρουσης το έβλεπαν ως «αγώνα τριβής», δηλαδή ως μέσο πίεσης για την απόσπαση μιας συμφωνίας με ευνοϊκότερους όρους για το εργατικό – λαϊκό κίνημα στο έδαφος της αστικής δημοκρατικής εξομάλυνσης.
Ωστόσο, ολόκληρη η τελευταία περίοδος της Κατοχής και η προσπάθεια ανακοπής της δύναμης και του κύρους του ΚΚΕ και του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ από την πλευρά όλων των αστικών δυνάμεων, όσα ακολούθησαν την απελευθέρωση, η στάση των λεγόμενων «αντιφασιστικών αστικών δυνάμεων» και των Βρετανών στη διάρκεια του Δεκέμβρη, αλλά και ο τρόπος που διαχειρίστηκαν τη συμφωνία της ανακωχής και ακόμα περισσότερο ο τρόπος που νωρίτερα αξιοποίησαν τις Συμφωνίες του Λιβάνου (Μάης 1944) και της Καζέρτας (Σεπτέμβρης 1944) φανέρωναν ότι δεν μπορούσε να υπάρξει μια σχετικά δίκαιη συμφωνία ανάμεσα στο ΚΚΕ και το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ από τη μια πλευρά και στις αστικές δυνάμεις και τους Βρετανούς συμμάχους τους από την άλλη. Κυρίως, επειδή ποτέ δεν μπορεί να υπάρξει μια δίκαιη συμφωνία ανάμεσα στα ταξικά αντιτιθέμενα συμφέροντα.
Επομένως, το πραγματικό επίδικο της εποχής που θα έκρινε σε σημαντικό βαθμό και τη μορφή και την έκβαση μιας γενικευμένης ένοπλης σύγκρουσης αφορούσε την απόφαση αντιπαράθεσης με το σύνολο των αστικών δυνάμεων στην κατεύθυνση επαναστατικής ανατροπής της καπιταλιστικής εξουσίας, κατάκτησης της εργατικής εξουσίας και έναρξης της διαδικασίας σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Ομως, εξαιτίας αδυναμιών στις επεξεργασίες του ΚΚΕ και στις αντίστοιχες του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος, δεν υπήρχε η συλλογική ιδεολογική – πολιτική ωριμότητα που θα εξασφάλιζε την καθοδήγηση της εργατικής – λαϊκής πάλης με γνώμονα αυτό το διακύβευμα.
Βέβαια, η παραπάνω θεμελιακή αδυναμία σχετιζόταν όχι μόνο με τη συνολική στρατηγική του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος, αλλά και ειδικότερα με την πεποίθηση ότι οι αποφάσεις και οι δράσεις των Κομμουνιστικών Κομμάτων έπρεπε να εναρμονίζονται με τις προτεραιότητες της σοβιετικής εξωτερικής πολιτικής8, μέσα στο γενικότερο σκηνικό του συνεχιζόμενου ακόμη ιμπεριαλιστικού Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η συγκεκριμένη αντίληψη είχε δύο πρακτικές απολήξεις. Η πρώτη αφορούσε τον φόβο ότι η όξυνση της ταξικής πάλης στην Ελλάδα θα μπορούσε να διαταράξει τη συμμαχία της Σοβιετικής Ενωσης με τα καπιταλιστικά κράτη (κυρίως Μ. Βρετανία, αλλά και ΗΠΑ) στο πλαίσιο της Αντιχιτλερικής Συμμαχίας ή να επιφέρει αρνητικές εξελίξεις για την έκβαση της ταξικής πάλης σε άλλες χώρες των Βαλκανίων, όπου τα Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα και το εργατικό – λαϊκό κίνημα δρούσαν με τη στήριξη και του Κόκκινου Στρατού. Η δεύτερη συνέδεε την προοπτική γενίκευσης του πολέμου με την πολιτική ή στρατιωτική υποστήριξη εκ μέρους της Σοβιετικής Ενωσης και των αδελφών κομμάτων των Βαλκανίων.
Φυσικά, ήταν σωστό ότι το ΚΚΕ, παρά την αυτοδιάλυση της Κομμουνιστικής Διεθνούς, συνέχιζε να θεωρεί τον εαυτό του αναπόσπαστο τμήμα του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος και με πνεύμα προλεταριακού διεθνισμού εξέταζε προσεκτικά τις συνέπειες που θα είχε η δική του στάση στο εργατικό – λαϊκό κίνημα και στα Κομμουνιστικά και Εργατικά Κόμματα άλλων χωρών. Ταυτόχρονα, όμως, ήταν λαθεμένη η αντίληψη ότι η όξυνση της ταξικής πάλης στην Ελλάδα θα μπορούσε να αποτελέσει τροχοπέδη για την ταξική πάλη σε άλλες χώρες και τη δράση των αδελφών κομμάτων. Η τότε πραγματικότητα και όλη η ιστορία του εργατικού – λαϊκού και κομμουνιστικού κινήματος υποδεικνύουν το αντίθετο. Κάθε βήμα ενίσχυσης της εργατικής τάξης και των συμμάχων της σε μια χώρα συνιστά βήμα αποδυνάμωσης της αστικής τάξης στην ταξική πάλη που διεξάγεται εθνικά, αλλά και σε διεθνές επίπεδο.
Δεν ήταν αντικειμενική και η εκτίμηση ότι το ΚΚΕ (και κατά προέκταση η Σοβιετική Ενωση και το Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα) θα έπρεπε να προφυλαχθεί από τις κατηγορίες περί αποδυνάμωσης του αντιφασιστικού αγώνα, που θα εξαπέλυαν εναντίον του η ελληνική καπιταλιστική εξουσία και οι διεθνείς της σύμμαχοι, σε μια περίπτωση γενίκευσης της ένοπλης πάλης που αναγκαστικά θα συμπεριλάμβανε τη σύγκρουσή του με συμμάχους στο πλαίσιο του αντιφασιστικού αγώνα (βρετανικά στρατεύματα). Η καπιταλιστική προπαγάνδα θα προσπαθούσε σε οποιεσδήποτε συνθήκες να υπονομεύσει κάθε απόπειρα επαναστατικής δράσης των ταξικών της αντιπάλων.
Αλλωστε, το ΚΚΕ και το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ ήταν αυτοί που είχαν πραγματικά πρωτοστατήσει στην αντιπαράθεση με τις στρατιωτικές δυνάμεις του Αξονα σε όλη την περίοδο της Κατοχής. Από την άλλη, οι βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις που έδρευαν στην Ελλάδα και δρούσαν από κοινού με πρώην συνεργάτες των ναζί, ουσιαστικά δεν είχαν συμβολή στον αγώνα ενάντια στη ναζιστική Γερμανία. Αντίθετα, η παρουσία τους σκόπευε να διαφυλάξει βρετανικά συμφέροντα στην περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Επιπρόσθετα, όπως θα αποδείκνυε στη συνέχεια και ο αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, ακόμα και ο οπλισμός που συνέχιζε να έχει στα χέρια του ο ΕΛΑΣ επαρκούσε για να ανταποκριθεί στις ανάγκες μιας ένοπλης αντιπαράθεσης με τις εγχώριες αστικές δυνάμεις και τον βρετανικό στρατό. Και αυτό γιατί οι κρατικοί κατασταλτικοί μηχανισμοί δεν είχαν προλάβει να ανασυγκροτηθούν, ενώ οι βρετανικές δυνάμεις είχαν τη δυνατότητα να διατηρούν τον έλεγχο των μεγάλων αστικών κέντρων και κρίσιμων οδών μεταφοράς, αλλά δεν μπορούσαν να αντεπεξέλθουν στρατιωτικά και οικονομικά στις απαιτήσεις μιας γενικευμένης πανελλαδικά σύγκρουσης.
Το σκεπτικό που βάρυνε στην υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας
Στις αρχές του 1945, ο Γ. Ζέβγος, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, έθεσε το ζήτημα της διεθνούς υλικοστρατιωτικής ή και ηθικής – πολιτικής ενίσχυσης προς το εργατικό – λαϊκό κίνημα στην Ελλάδα στον τότε κομμουνιστή πρωθυπουργό της Βουλγαρίας, Τράιτσο Κοστόβ:
«Αν θα είναι αδύνατο να έχουμε μια ηθική υποστήριξη, πρέπει να συνθηκολογήσουμε, πράγμα που σήμαινε καταστροφή για το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα ή ν’ αρχίσουμε πάλι τον πόλεμο. Εμείς θα προτιμούσαμε το δεύτερο.
(…) Ο λαός μας κουράστηκε (…) οι άνθρωποι πεινούν. Αυτές οι δυσκολίες έχουν αντανάκλαση στο ηθικό των συμμάχων μας (εννοεί τις σοσιαλδημοκρατικές οργανώσεις που συμμετείχαν στο ΕΑΜ), μικροαστικών ομάδων που θέλουν να επιτευχθεί ομαλότητα με συμφωνία (…) Ο στρατός μας αριθμεί 50.000 – 60.000, το ηθικό του είναι υψηλό, θέλει να συγκρουστεί, όμως δεν έχει εξοπλισμό, κυρίως αντιαεροπορικά, πυροβόλα, τανκς και αντιαρματικά πυροβόλα (…) Χρειαζόμαστε αρβύλες – το 1/2 του στρατού μας είναι ξυπόλυτοι – ψωμί, ο στρατός μας πεινά».
Από την πλευρά του, ο Κοστόβ του απάντησε:
«Πολιτική υποστήριξη μπορεί να έχει η Ελλάδα μόνο από τη Σοβιετική Ενωση. Εμείς θα συνεχίζουμε να εκφράζουμε στον Τύπο τις συμπάθειές μας προς εσάς, όμως μεγάλη βοήθεια δεν μπορούμε να δώσουμε (…) Μεγάλες ελπίδες δεν μπορεί να έχετε ούτε στη Σοβιετική Ενωση, διότι η διεθνής κατάσταση είναι δυσμενής για σας. Η Γερμανία δεν έχει ακόμα συντριβεί. Είναι ανάγκη να διατηρηθεί η συμμαχία με την Αγγλία. Αν αυτή η συμμαχία καταρρεύσει, η Γερμανία μπορεί να σηκώσει και πάλι κεφάλι»9.
Σε ανάλογο πνεύμα κινούνταν το τηλεγράφημα του Γενικού Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚ Βουλγαρίας, Γκεόργκι Ντιμιτρόφ, προς το ΠΓ του ΚΚΕ:
«Ο Παππούς (Ντιμιτρόφ) νομίζει ότι με τη σημερινή διεθνή κατάσταση η ένοπλη ενίσχυση προς τους Ελληνες συντρόφους απ’ έξω γενικά αδύνατη. Βοήθεια από μέρους της Βουλγαρίας ή της Γιουγκοσλαβίας, η οποία να τους δέσμευε με το μέρος του ΕΛΑΣ εναντίον ένοπλων αγγλικών δυνάμεων, σήμερα λίγο θα βοηθήσει τους Ελληνες συντρόφους ενώ πάρα πολύ θα μπορούσε να βλάψει τη Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία. Ολα αυτά πρέπει να τα υπολογίζουν οι φίλοι μας οι Ελληνες. Ελληνες και ΕΛΑΣ πρέπει να καθορίσουν τα περαιτέρω βήματά τους, ξεκινώντας απ’ αυτή ακριβώς την κατάσταση, όχι ευνοϊκή γι’ αυτούς. Δεν πρέπει να τραβήξουν το σχοινί. Αλλά να δείξουν μια εξαιρετική ευλυγισία και ικανότητα χειρισμών για να διατηρήσουν όσον το δυνατόν τις δυνάμεις τους και να περιμένουν ευνοϊκότερη στιγμή για πραγματοποίηση του δημοκρατικού τους προγράμματος. Για Ελληνικό Κόμμα το σημαντικότερο είναι να μην επιτρέψει να απομακρυνθεί από μάζες ελληνικού λαού και από δημοκρατικές ομάδες που ανήκουν στο ΕΑΜ. Γιατί ΕΑΜ, ΓΣΕΕ και ξεχωριστές προσωπικότητες ηγέτες δεν απευθύνονται επίσημα στα Συνδικάτα και το Εργατικό Κόμμα Αγγλίας, στις αμερικανικές μαζικές οργανώσεις και Συνδικάτα και κοινή γνώμη εξωτερικού για να διαφωτίσουν για σκοπούς και χαρακτήρα πάλης τους, για να ξεσκεπάσουν ελληνική αντιδραστική κλίκα και τους καλέσουν ενίσχυσή τους; Αυτό πρέπει να κάνουν με όλους τους δυνατούς τρόπους και μέσα ακατάπαυστα»10.
Βέβαια, στις αρχές του 1945 δεν υπήρχε καμιά περίπτωση ανάκαμψης της ναζιστικής Γερμανίας. Ούτε φυσικά και οι παρεμβάσεις του ΕΑΜ, της ΓΣΕΕ και των ελληνικών μαζικών οργανώσεων σε αστικά κόμματα (όπως Εργατικό Κόμμα Μ. Βρετανίας) ή σε συνδικάτα που ακολουθούσαν τη γραμμή της ταξικής συνεργασίας (όπως αυτά της Μ. Βρετανίας ή των ΗΠΑ) και επομένως υποτάσσονταν στην εξωτερική πολιτική των καπιταλιστικών κρατών τους θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανακοπή των δολοφονικών σχεδίων της ελληνικής καπιταλιστικής εξουσίας και των βρετανικών στρατευμάτων.
Ωστόσο, το περιεχόμενο των προηγούμενων διεθνών επαφών φαίνεται ότι επηρέασε καθοριστικά τη στάση του ΚΚΕ. Εξάλλου, η μετέπειτα τοποθέτηση του ΓΓ της ΚΕ του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (μπολσεβίκοι) Ιωσήφ Στάλιν (1950)11 που αξιολογούσε ως λάθος τη Συμφωνία της Βάρκιζας και έκρινε ως ορθή τη γενίκευση της ένοπλης αναμέτρησης δεν τεκμαίρεται ότι είχε διατυπωθεί το κρίσιμο αυτό διάστημα.
Η υπογραφή της απαράδεκτης Συμφωνίας της Βάρκιζας και οι συνέπειές της
Σύμφωνα με πολύ μεταγενέστερη εκτίμηση του Θ. Χατζή12, στο ΠΓ της ΚΕ διεξαγόταν διαπάλη. Ο Σιάντος (Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ) και ο Ζέβγος, στηριζόμενοι στις απόψεις του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, υποστήριζαν τη συνέχιση του αγώνα εναντίον της Αγγλίας, ενώ η πλειοψηφία του ΠΓ ήταν υπέρ της εξεύρεσης συμβιβαστικής λύσης. Υπό το βάρος των προηγούμενων εξελίξεων και των διεθνών επαφών, ο Σιάντος τελικά υποχώρησε, ενώ ο Ζέβγος παρέμεινε αμετακίνητος13.
Ετσι, στις 2 Φλεβάρη 1945 ξεκίνησαν στη Βάρκιζα διαβουλεύσεις μεταξύ των εκπροσώπων του ΕΑΜ και της κυβέρνησης του Ν. Πλαστήρα, που στις 12 του μήνα κατέληξαν σε συμφωνία. Η Συμφωνία της Βάρκιζας προέβλεπε την αποστράτευση και τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, του ΕΛΑΝ και της Εθνικής Πολιτοφυλακής. Προέβλεπε ακόμα τη διασφάλιση των πολιτικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών, την άρση του στρατιωτικού νόμου, την άμεση απελευθέρωση των συλληφθέντων ΕΑΜιτών, με το άρθρο 3 την αμνήστευση των «πολιτικών αδικημάτων» που διαπράχθηκαν κατά τις μάχες του Δεκέμβρη (από την οποία εξαιρούνταν τα «κοινωνικά αδικήματα κατά της ζωής και της περιουσίας», καθώς και όσοι δεν θα παρέδιδαν τα όπλα έως την προκαθορισμένη ημερομηνία της 15ης Μάρτη), την απελευθέρωση των ομήρων του ΕΛΑΣ, την παραπομπή των δοσίλογων σε δίκη, τη συγκρότηση εθνικού στρατού, την εκκαθάριση των κρατικών υπαλλήλων και των Σωμάτων Ασφαλείας από τα δοσιλογικά στοιχεία και, τέλος, τη διενέργεια το «ταχύτερον δυνατόν» ελεύθερων και γνήσιων εκλογών και δημοψηφίσματος για το πολιτειακό.
Ωστόσο, η πρόθεση τιμωρίας των δοσίλογων και εξασφάλισης πολιτικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών και γενικότερα οι μεγαλόστομες διακηρύξεις της Συμφωνίας της Βάρκιζας αποτελούσαν μόνο στάχτη στα μάτια, προκειμένου να επιτευχθεί ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ. Η ελληνική καπιταλιστική εξουσία και οι διεθνείς της σύμμαχοι αξιοποίησαν την απαράδεκτη Συμφωνία, ώστε να επιτεθούν στο ΚΚΕ, στο ΕΑΜ και στις άοπλες πλέον εργατικές – λαϊκές δυνάμεις και να ανατρέψουν οριστικά τον συσχετισμό δυνάμεων που διαμορφώθηκε στα χρόνια της Κατοχής. Γι’ αυτό από την επόμενη μέρα της Συμφωνίας ένα πραγματικό κύμα τρομοκρατίας ξεδιπλώθηκε σε όλη τη χώρα.
Στις 10 Δεκέμβρη 1945, ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κ. Ρέντης, ανακοίνωσε ότι μέχρι τότε είχαν διωχτεί 80.000 ΕΑΜίτες (για υποτιθέμενα «κοινωνικά αδικήματα» στη διάρκεια της Κατοχής), από τους οποίους 40.000 ήταν φυλακισμένοι ως υπόδικοι ή κατάδικοι, ενώ υπήρχαν ακόμα 48.000 αδιεκπεραίωτες δικογραφίες14.Στον έναν χρόνο από την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας ο αιματηρός απολογισμός περιλάμβανε 1.289 δολοφονίες, 509 απόπειρες φόνου, 6.671 τραυματισμούς, 31.632 βασανισμούς, 18.767 φυλακίσεις, 84.931 συλλήψεις, 265 βιασμούς και εκατοντάδες επιθέσεις σε γραφεία και τυπογραφεία του ΚΚΕ και του ΕΑΜ15. Οι βρετανικές δυνάμεις, το καπιταλιστικό κράτος και οι παρακρατικές του συμμορίες οργάνωναν μεθοδικά τη συντριβή του ΚΚΕ και του εργατικού – λαϊκού κινήματος.
Και ύστερα πάλι στο κλαρί
Ο ηρωικός και τιτάνιος αγώνας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, που ξεκίνησε κάτω από χειρότερες συνθήκες, αφού είχε πλέον προχωρήσει η ανασυγκρότηση του καπιταλιστικού κράτους, όπως διώξεις και εξόντωση δεκάδων χιλιάδων πρωτοπόρων κομμουνιστών και άλλων ΕΑΜιτών, υπήρξε η απαραίτητη και επιβεβλημένη απάντηση του εργατικού – λαϊκού κινήματος. Αποτέλεσε την κορύφωση της ταξικής πάλης στη χώρα μας, αφού για πρώτη και μοναδική φορά αμφισβητήθηκε η καπιταλιστική εξουσία.
Ο ΔΣΕ συνιστά τη μεγαλύτερη απόδειξη ότι οι λάθος επιλογές του ΚΚΕ, που πληρώθηκαν βαριά κυρίως από τα μέλη και τα στελέχη του, οφείλονταν σε αδυναμίες και προβλήματα στις στρατηγικές του επεξεργασίες και όχι σε συνειδητή υποχώρηση μπροστά στον ταξικό εχθρό.
80 χρόνια μετά, όσοι επικαλούνται τη Βάρκιζα, προκειμένου να αποδείξουν το κρυφό σχέδιο του ΚΚΕ να καταλάβει την εξουσία, αναποδογυρίζουν την ιστορική πραγματικότητα. Το ίδιο και όσοι επικαλούνται τις τότε πολιτικές αστοχίες του ΚΚΕ, προκειμένου να δικαιώσουν τις σημερινές τους προτάσεις περί ειρηνικής αναμόρφωσης του καπιταλισμού. Αν κάτι διδάσκει η τραγωδία της Βάρκιζας, είναι ότι ανεξάρτητα από προθέσεις και ευχολόγια, τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της δεν μπορούν να εκπληρωθούν στο πλαίσιο της καπιταλιστικής εξουσίας, που είναι σύμφυτη με την ταξική εκμετάλλευση και τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους. Καμιά «αριστερή», «προοδευτική» διαχείριση του καπιταλισμού δεν μπορεί να το αλλάξει αυτό.
Το ΚΚΕ, μελετώντας την ακριβοπληρωμένη με αίμα πείρα του από τη μεγάλη δεκαετία του 1940, προβάλλει ακριβώς αυτό το δίδαγμα, με σκοπό να ενισχυθούν οι απαραίτητοι σημερινοί και αυριανοί ταξικοί αγώνες και να μπορέσουν να φτάσουν ως την ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας. Αυτή θεωρεί τη μεγαλύτερη τιμή στις ανυπέρβλητες θυσίες των πρωτοπόρων της ταξικής πάλης και του λαού μας.
Παραπομπές
1. Στέφανος Σαράφης, «Ο ΕΛΑΣ», τόμ. Α, εκδ. «Σύγχρονο Βιβλίο», Αθήνα, 1964, σελ. 554 – 557.
2. Παύλος Πετρίδης (επιμ.), «Στη δίνη του εμφυλίου πολέμου. Αγνωστα ντοκουμέντα του ΕΑΜ (1944 – 1947)», εκδ. «Προσκήνιο», Αθήνα, 1998, σελ. 123 – 124.
3. Ασημάκης Πανσέληνος, «Το Δεκεμβριανό Σύμβολο», «Ελεύθερα Γράμματα», τεύχ. 30 – 31, 7.12.1945, σελ. 1 – 2.
4. Αρχείο ΚΕ του ΚΚΕ, Εγγραφο 76063, «ΓΣ. Διαταγές προς όλες τις μονάδες 1/1945»
5. Στέφανος Σαράφης, «Ο ΕΛΑΣ», «Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις», 1958, σελ. 608.
6. «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ», τόμ. Β1, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 438.
7. Πέτρος Ρούσος, «Η Μεγάλη Πενταετία», τόμ. Β΄, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 1976, σελ. 347 – 348.
8. Βλ. περισσότερο αναλυτικά ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, «Πρόλογος» στο «Ντοκουμέντα των συμμαχικών διασκέψεων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου» (Γιάλτα – Μόσχα -Τεχεράνη – Πότσνταμ), εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2024.
9. Βασίλης Κόντης – Σπυρίδων Σφέτας (επιμ.), «Εμφύλιος Πόλεμος. Εγγραφα από τα Γιουγκοσλαβικά και τα Βουλγαρικά Αρχεία», εκδ. «Παρατηρητής», Θεσσαλονίκη, 1999, σελ. 163 – 164.
10. Θανάσης Χατζής, «Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε (1941 – 1945), τόμ. Γ΄, εκδ. «Παπαζήση», Αθήνα, 1979, σελ. 458.
11. «7η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ», 14 – 18 Μάη 1950, εκδ. ΚΕ του ΚΚΕ, 1950, σελ. 26.
12. Ο Θανάσης Χατζής ήταν την προηγούμενη περίοδο στέλεχος του ΚΚΕ και Γενικός Γραμματέας του ΕΑΜ. Παραιτήθηκε από τη θέση του στο ΕΑΜ, όταν διαφώνησε με την επίσης απαράδεκτη Συμφωνία του Λιβάνου, με την οποία το ΚΚΕ και το ΕΑΜ αναγνώριζαν την ανυπόληπτη στις εργατικές – λαϊκές δυνάμεις αστική κυβέρνηση του Καΐρου.
13. Θανάσης Χατζής, «Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε (1941 – 1945)», τόμ. Γ΄, εκδ. «Παπαζήση», Αθήνα, 1979, σελ. 461.
14. «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ», τόμ. Β2, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2018, σελ. 45.
15. «Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 70 χρόνια του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας» στο Τμήμα Ιστορίας (επιμ.), «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Συλλογή κειμένων και αρχείων», εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα, 2016, σελ. 28.
Του
Κώστα ΣΚΟΛΑΡΙΚΟΥ*
* Ο Κώστας Σκολαρίκος είναι μέλος της ΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ
ΠΗΓΉ : Ριζοσπάστης 15 -16/ 2 – 2025
USAID – ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΗΠΑ
Εργα και ημέρες της βρώμικης οργάνωσης – βραχίονα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού
Το αποτύπωμα της USAID και του υπόλοιπου δικτύου «ήπιας διπλωματίας» των Αμερικανών στην Ελλάδα και τι «ξεχνούν» οι …πεφτοσυννεφάκηδες
Σειρά «αποκαλύψεων» σε όλο τον κόσμο και στη χώρα μας προκάλεσαν τα σχέδια του Λευκού Οίκου να κλείσει τη USAID (United States Agency for International Development – Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ).
Ο φάκελος USAID περιλαμβάνει βέβαια πλούσιο υλικό, καθώς η οργάνωση, ως βραχίονας του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, οργάνωσε και στήριξε «πολύχρωμες επαναστάσεις» και «ανοίξεις» (βλέπε ανατροπές κυβερνήσεων), χρηματοδότησε κυβερνητικές αλλά και μη κυβερνητικές οργανώσεις σε βρώμικες αποστολές, έστησε, εκπαίδευσε και χρηματοδότησε δίκτυα «ανεξάρτητων» ΜΜΕ (βλ. προπαγανδιστές των συμφερόντων των ΗΠΑ και του ευρωατλαντισμού) σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης.
Ολοι αυτοί, που τώρα παριστάνουν τους …πεφτοσυννεφάκηδες για τη δράση της USAID, στο παρελθόν υπερασπίστηκαν ένα προς ένα τα σκοτεινά σενάρια όπου πρόσφερε τις υπηρεσίες της, με τελευταίο παράδειγμα την επικράτηση των τζιχαντιστών στη Συρία. Πόσοι από αυτούς που χαιρέτισαν την κυβέρνηση των κατσαπλιάδων δεν ξέρουν άραγε ότι γι’ αυτήν εργάστηκαν πυρετωδώς δεκάδες ΜΚΟ, χρηματοδοτούμενες από τη USAID; Ρητορικό το ερώτημα…
Θυμίζουμε ότι και ο ίδιος ο Τραμπ, ο οποίος τώρα κλείνει τη δυσώδη οργάνωση, την αξιοποίησε στην πρώτη θητεία του και με το παραπάνω. Τώρα, στο πλαίσιο προσαρμογών που κάνει συνολικά στον κρατικό μηχανισμό, η USAID οδεύει προς λουκέτο. Ακόμα κι αν κλείσει, όμως, οι «υπηρεσίες» της στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό δεν πρόκειται να σταματήσουν. Για την ώρα, φαίνεται πως μεθοδεύεται ο έλεγχος του ίδιου ή κάποιου παρόμοιου οργανισμού από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, καθώς μέχρι σήμερα η USAID χρηματοδοτούνταν και εποπτευόταν από το αμερικανικό Κογκρέσο, ως …«ανεξάρτητη υπηρεσία».
Στις 3 Φλεβάρη ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, ανακοίνωσε ότι θα εκτελεί χρέη υπηρεσιακού διοικητή της USAID. Σημείωσε πως η USAID «έχει απομακρυνθεί εδώ και καιρό από την αρχική της αποστολή, της υπεύθυνης προώθησης των αμερικανικών συμφερόντων στο εξωτερικό, και είναι πλέον απολύτως σαφές ότι σημαντικά τμήματα της χρηματοδότησης της USAID δεν ευθυγραμμίζονται με τα βασικά εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ».1Παράλληλα, ενημέρωσε το Κογκρέσο ότι εξετάζεται μια πιθανή αναδιοργάνωσή της.
Το 2023 η USAID δαπάνησε 43,7 δισ. δολάρια σε όλο τον κόσμο με τον μανδύα «εξωτερικής βοήθειας» από τις ΗΠΑ. Την ίδια χρονιά διαχειρίστηκε υπερδιπλάσια κονδύλια ακόμα κι από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η χώρα που δέχτηκε το περισσότερο χρήμα ήταν η Ουκρανία (16 δισ.), ενώ από 1 δισ. περίπου δαπανήθηκε σε Αιθιοπία, Ιορδανία, Αφγανιστάν, Σομαλία, Κονγκό, Συρία, Νιγηρία και Υεμένη.
Βραχίονας της CIA
Κάτω από την ομπρέλα της USAID λειτουργεί το διαβόητο «National Endowment for Democracy» (NED), ένα «ταμείο» χρηματοδότησης «πολύχρωμων» πραξικοπημάτων, που ιδρύθηκε το 1983.
Ο Allen Weinstein, ένας εκ των ιδρυτών της οργάνωσης, μιλώντας στην «Washington Post» το 1991 για τη δράση της ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «πολλά από αυτά που κάνουμε εμείς σήμεραγίνονταν μυστικά από τη CIA 25 χρόνια πριν». Ο πρόεδρος του οργανισμού από το 1984 έως το 2021, Carl Gershman, είχε αναφέρει στους «New York Times» το 1986 πως «δεν έπρεπε να κάνουμε αυτήν τη δουλειά μέσω των μυστικών υπηρεσιών. Θα ήταν απαίσιο για τις δημοκρατικές ομάδες στον κόσμο να φανεί ότι επιδοτούνται από τη CIA. Το είδαμε αυτό να συμβαίνει τη δεκαετία του ’60, και αυτός είναι ο λόγος που το σταματήσαμε».
Σε έκθεση το 2003, παρουσιάζοντας την εικοσαετή πορεία του οργανισμού, δίνονταν στοιχεία για τη χρηματοδότηση 6.000 πολιτικών οργανώσεων ανά τον κόσμο. Μεταξύ άλλων, το NED αποτέλεσε τον κύριο χρηματοδότη της «Charta 77» (αντεπαναστατικής οργάνωσης στην Τσεχοσλοβακία η οποία έπαιξε ρόλο στη λεγόμενη «βελούδινη επανάσταση» και στελέχη της αναδείχθηκαν σε θέσεις – κλειδιά του κράτους μετά τις ανατροπές του 1989), της «Αλληλεγγύης» του Λεχ Βαλέσα στην Πολωνία και του «κινήματος» «Otpor» στη Γιουγκοσλαβία, που συνέβαλε στην ανατροπή του Μιλόσεβιτς.
Εμπλοκή στη Συμφωνία των Πρεσπών
Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα για τη δράση της USAID βρίσκουμε στη Βόρεια Μακεδονία και στην προώθηση της ΝΑΤΟικής κοπής Συμφωνίας των Πρεσπών. Υπό την αιγίδα και τη χρηματοδότηση της USAID στήθηκε η «North Macedonia Support Initiative» (NMSI), με σκοπό να «βοηθήσει» στην προσπάθεια ενσωμάτωσης της γείτονος στο ΝΑΤΟ μέσω της περίφημης Συμφωνίας.
Σύμφωνα με την έκθεση πεπραγμένων που δημοσίευσε η NMSI, από το 2016 «ξεκίνησε στα χνάρια του εθνικού σκανδάλου και τελείωσε στο χείλος της εθνικής μεταρρύθμισης, αρχίζοντας τις δραστηριότητες του προγράμματος υπό μια κυβέρνηση που όλο και περισσότερο απομακρυνόταν από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ και ολοκληρώνοντας σε συνεργασία με μια νέα κυβέρνηση, που έχει στραφεί προς μια μεγαλύτερη ενσωμάτωση με αυτές τις δύο οντότητες. Η NMSI (…) εργάστηκε ακούραστα για να διαμορφώσει δραστηριότητες που ανταποκρίνονταν σε ένα εκτεταμένο τόξο διακυβέρνησης: Καθυστερημένες εκλογές, εγχώριες διαμαρτυρίες, αδιέξοδα εκλογικά αποτελέσματα, δύσκολη μεταβίβαση της εξουσίας και μεταρρυθμίσεις με μεγάλη προβολή».
| Η τελευταία επικεφαλής της USAID, Samantha Power, στην Ουκρανία |
Εν κατακλείδι, το πρόγραμμα της NMSI «συνέβαλε στον στόχο της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης των ΗΠΑ για την ενίσχυση των δημοκρατικών μεταρρυθμιστικών διαδικασιών της ΠΓΔΜ, που οδηγούν σε μεγαλύτερη ευρωατλαντική ολοκλήρωση».
«Ευαισθητοποίηση» των λαών για το ΝΑΤΟ
Μακράν το μεγαλύτερο πεδίο δραστηριότητας της USAID είναι εδώ και χρόνια η Ουκρανία. Η οργάνωση χρηματοδότησε και εκπαίδευσε μεταξύ άλλων τεράστιο τμήμα των «ανεξάρτητων» Μέσων Ενημέρωσης που προπαγάνδιζαν υπέρ της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, πριν ακόμα από την πραξικοπηματική ανατροπή της κυβέρνησης το 2014.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του «Ukraine Crisis Media Center» (UCMC), που ιδρύθηκε το 2014 και το οποίο «παρέχει την ευκαιρία σε ακτιβιστές, εμπειρογνώμονες, εθνικούς πολιτικούς και εκπροσώπους της κυβέρνησης, καθώς και σε εκπροσώπους διπλωματικών αποστολών, να ενημερώνουν την κοινωνία για τα γεγονότα και τις διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα στην Ουκρανία και γύρω από αυτήν».
Ως πρώτο όνομα στους δωρητές του ουκρανικού «πρακτορείου» φιγουράρει αυτό της USAID, ενώ συμπληρώνεται από τα λογότυπα του ΝΑΤΟ, του NED και της πρεσβείας των ΗΠΑ.
Αποκαλυπτικά για τον χαρακτήρα του UCMC είναι τα όσα έχει καταγράψει το «Κέντρο Πληροφοριών και Τεκμηρίωσης» του ΝΑΤΟ, που λειτουργεί στο Κίεβο από το 1997. Σε άρθρο της η Barbora Maronkova, πρώην επικεφαλής του εν λόγω Κέντρου, από το 2017 έως το 2020, και πλέον σύμβουλος επικοινωνίας του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, αναφερόμενη στα ουκρανικά Μέσα Ενημέρωσης που «μεγαλούργησαν» στην ευρωατλαντική προπαγάνδα στην Ουκρανία, το 2014 και μετά, ξεχωρίζει ιδιαίτερα το UCMC, που μαζί με άλλους «βοήθησε πολλά διεθνή Μέσα Ενημέρωσης να πλαισιώσουν τις ιστορίες τους».
Πλήρης έλεγχος των ΜΜΕ στην Ουκρανία
Το πρακτορείο αυτό αποτελεί ένα από τα πολλά παραδείγματα, ιδιαίτερα στην Ουκρανία. Σύμφωνα με έρευνα του ουκρανικού «Ινστιτούτου Μαζικής Πληροφόρησης» (Institute of Mass Information), από την αναστολή της αμερικανικής χρηματοδότησης σχεδόν το 60% των Μέσων Ενημέρωσης στην Ουκρανία ενδέχεται να σταματήσουν ή να συρρικνώσουν τη λειτουργία τους.2
Ενα άλλο 30% μπορεί να μην κλείσει, αλλά θα αντιμετωπίσει επίσης δυσκολίες. Μόλις το 5% των Μέσων Ενημέρωσης δήλωσαν στην έρευνα ότι ο αντίκτυπος θα είναι μέτριος και ότι θα μπορέσουν να επιβιώσουν χάρη σε άλλους πόρους. Περισσότερο από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων στην έρευνα (35%) παραδέχτηκαν ότι λαμβάνουν χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ, η οποία αντιστοιχεί στο 75% της συνολικής τους χρηματοδότησης, ενώ ένα 28,3% δήλωσαν ότι τα αμερικανικά χρήματα αποτελούν σχεδόν το ήμισυ του προϋπολογισμού τους. Μόνο το 15,8% των εργαζομένων σε Μέσα Ενημέρωσης στην Ουκρανία ανέφεραν ότι δεν έλαβαν καμία επιχορήγηση από αμερικανικούς οργανισμούς.
Σύμφωνα με ενημερωτικό δελτίο της USAID, το 2023 η οργάνωση χρηματοδότησε την κατάρτιση και την υποστήριξη 6.200 δημοσιογράφων, στήριξε 707 μη κρατικά ειδησεογραφικά πρακτορεία και 279 οργανώσεις της «κοινωνίας των πολιτών» – του τομέα των Μέσων Ενημέρωσης – που είναι αφιερωμένες στην ενίσχυση των «ανεξάρτητων ΜΜΕ» σε 30 χώρες σε όλο τον κόσμο.
Μία από τις πιο ηχηρές περιπτώσεις χρηματοδότησης «ανεξάρτητων» ΜΜΕ από τη USAID ήταν αυτή του OCCRP (Organised Crime and Corruption Reporting Project / «Πρότζεκτ Ενημέρωσης για το Οργανωμένο Εγκλημα και τη Διαφθορά»). Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα δίκτυα «ερευνητικής» δημοσιογραφίας, με 71 ΜΜΕ σε 52 χώρες στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη, στην Κεντρική Ασία, αλλά και στην Αφρική, στη Λατινική Αμερική και στον Ειρηνικό. Το συγκεκριμένο δίκτυο είναι τόσο «ανεξάρτητο» που μεταξύ 2014 και 2023 έχει λάβει το 52% της χρηματοδότησής του από την αμερικανική κυβέρνηση και τη USAID, ενώ το Στέιτ Ντιπάρτμεντ διατηρεί ρήτρες και δικαίωμα βέτο στις κατευθύνσεις της έρευνας.
Η USAID στην Ελλάδα
Οπως έχουμε ήδη αναφέρει, πολλά από τα όσα γράφονται και λέγονται τις τελευταίες μέρες ήταν σε μεγάλο βαθμό γνωστά. Πολλοί από αυτούς που «μαθαίνουν» σήμερα για τα έργα και τις ημέρες της οργάνωσης στήριζαν αναφανδόν το «έργο» της στην Ουκρανία, στην Αίγυπτο και τη Συρία, στη Γιουγκοσλαβία την αιματηρή δεκαετία του 1990, αλλά και νωρίτερα, όταν στήριζε την αντεπανάσταση στα σοσιαλιστικά κράτη της Ευρώπης.
Χαρακτηριστικό του αλά καρτ μνημονικού ή και του επιλεκτικού ενδιαφέροντος των αστικών ΜΜΕ για το ζήτημα είναι το αποτύπωμα της USAID στην Ελλάδα, αλλά και η συνολικότερη δραστηριότητα της αμερικανικής «ήπιας ισχύος» ή αλλιώς «δημόσιας διπλωματίας» στη χώρα μας.
Σύμφωνα λοιπόν με τα επίσημα στοιχεία, η USAID αρχίζει να ρίχνει χρήμα στην Ελλάδα από το 2012, με κονδύλια 250.000 δολαρίων προς το Αμερικανικό Κολέγιο «Ανατόλια» στη Θεσσαλονίκη. Για όλα τα επόμενα χρόνια έχει καταγεγραμμένες πληρωμές σχεδόν αποκλειστικά προς το Αμερικανικό Κολέγιο και την Αμερικανική Γεωργική Σχολή. Το 2024 καταγράφηκαν οι υψηλότερες δαπάνες της USAID στην Ελλάδα, ύψους 1,2 εκατ. δολαρίων.3
Το ζήτημα όμως είναι ότι η «δημόσια διπλωματία» των ΗΠΑ δεν περιορίζεται στη δράση της USAID στην Ελλάδα. Η προσπάθεια του αμερικανικού παράγοντα να παρέμβει στη συνείδηση του λαού, να «αμβλύνει τον αντιαμερικανισμό», να εμφυσήσει τη στρατηγική του ιδιαίτερα σε τμήματα όπως η νεολαία, έχει πολλά «ποδάρια» στη χώρα μας.
Αυτού του είδους η δραστηριότητα έχει ως σημείο αναφοράς την περίοδο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, η οποία εγκαινίασε τον «Στρατηγικό Διάλογο» με τις ΗΠΑ, που συνεχίστηκε και επεκτάθηκε από τις κυβερνήσεις της ΝΔ. Ενας από τους βασικούς στόχους του «Στρατηγικού Διαλόγου» είναι η «άμβλυνση του αντιαμερικανισμού», που εδράζει στο βαθιά ριζωμένο αίσθημα καταδίκης των εγκλημάτων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού από τον λαό και τη νεολαία της χώρας μας.
Πολυεργαλείο για μπίζνες και στην Ενέργεια
Στο πλαίσιο του «Στρατηγικού Διαλόγου», μάλιστα, η USAID είχε απλώσει τα πλοκάμια της και στο ελληνικό ΥΠΕΞ, όχι για να δώσει αλλά για να πάρει χρηματοδότηση. Συγκεκριμένα, το 2010 το ΥΠΕΞ έδωσε 2 εκατ. ευρώ στη USAID για «αναπτυξιακά προγράμματα στο Αφγανιστάν». Λίγα χρόνια αργότερα όμως, το 2017, ανακάλυψαν ότι «η υλοποίηση του προγράμματος είχε αναβληθεί για αρκετά χρόνια, χωρίς ενημέρωση της ελληνικής πλευράς».
Το 2013, USAID και ελληνική κυβέρνηση υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας «για τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας στα Δυτικά Βαλκάνια». Στόχος του μνημονίου ήταν η προώθηση συνέργειας «μεταξύ ενεργειακών φορέων και αρχών στην Ελλάδα, στην Αλβανία, στη Βόρεια Μακεδονία και στο Κοσσυφοπέδιο για την ενσωμάτωση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, για τη δημιουργία μιας πιο συνδεδεμένης και ασφαλούς περιοχής», όπως σημείωνε τότε η αμερικάνικη πρεσβεία.
Τόνιζε επίσης ότι «αυτή η συνεργασία αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης πρωτοβουλίας της USAID, της Ενεργειακής Γέφυρας ΗΠΑ – Ευρώπης» («US – Europe Energy Bridge»). Το διαβόητο «Atlantic Council» (από τις ισχυρότερες «δεξαμενές σκέψης» στις ΗΠΑ) έλεγε σχετικά ότι η «Γέφυρα» – μια πρωτοβουλία άνω των 90 εκατ. δολαρίων – «θα τοποθετήσει την τεχνολογία και τις υπηρεσίες των ΗΠΑ ως αντίβαρο στις προσπάθειες κακοήθων παραγόντων στην περιοχή» στον τομέα της Ενέργειας, και ότι «βασίζεται σε δεκαετίες προσπαθειών της USAID για τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας της περιοχής της Ευρώπης και της Ευρασίας, προάγοντας παράλληλα την εθνική ασφάλεια και τα εμπορικά συμφέροντα των ΗΠΑ».
Περίπλοκες διαδρομές αμερικανικού χρήματος
Τα τελευταία χρόνια η «δουλειά» των Αμερικανών στην Ελλάδα – σύμφωνα πάντα με τα δημόσια διαθέσιμα στοιχεία – γίνεται περισσότερο μέσω των καναλιών της πρεσβείας και με τη χρηματοδότηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Βέβαια, οι διαδρομές της χρηματοδότησης δεν εξαντλούνται στα επίσημα αναρτημένα στοιχεία. Για παράδειγμα, στη βάση δεδομένων της «εξωτερικής βοήθειας» των ΗΠΑ αναφέρεται η δαπάνη 345.000 δολαρίων από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην Ελλάδα για το 2023.
Ωστόσο, σε άλλο έγγραφο για το 2023, με τίτλο «Ετήσια Εκθεση για τη δημόσια διπλωματία και τις διεθνείς ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές», αναφέρεται ότι στην Ελλάδα δαπανήθηκαν από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και την πρεσβεία στην Αθήνα 1,62 εκατ. δολάρια.4
Επίσης, στην καρτέλα των δαπανών του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την Ελλάδα το 2024 αναφέρεται η εκταμίευση 300.000 δολαρίων για τη χρηματοδότηση του Προγράμματος Μελετών Κίνας του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Πάντειου Πανεπιστημίου. Στις λεπτομέρειες σημειώνεται πως τα χρήματα προήλθαν από τη USAID, αλλά στη δική της καρτέλα στη βάση δεδομένων δεν εμφανίζονται.
Το κινεζικό πρόγραμμα του ΙΔΙΣ προωθεί τη «συστηματική μελέτη της σύγχρονης Κίνας στην Ελλάδα (…) προσφέρει σε βάθος κατανόηση της ιστορικής εξέλιξης, των αντιθέσεων, των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών διεργασιών, καθώς και του παγκόσμιου ρόλου της σύγχρονης Κίνας».
Αλλο παράδειγμα για τον λαβύρινθο του αμερικανικού χρήματος είναι οι δαπάνες για το προσωπικό των «αμερικανικών γωνιών» στην Ελλάδα. Στο 1/24-1-2025 πρακτικό τακτικής συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Ξάνθης, σχετικά με την αναμόρφωση του προϋπολογισμού, αναφέρεται ότι ο δήμος έλαβε 19.135,88 ευρώ ως δωρεά από την αμερικάνικη πρεσβεία, τα οποία στη συνέχεια διέθεσε για τις αμοιβές του συντονιστή της «αμερικανικής γωνιάς» στην Ξάνθη.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι είτε για λόγους γραφειοκρατίας είτε για άλλους, η διαδρομή των χρημάτων περνά μέσα από διάφορα κανάλια, που κάνουν τον εντοπισμό τους περίπλοκη υπόθεση.
Οι «γωνιές» αμερικανικής προπαγάνδας
Οι προαναφερθείσες «αμερικανικές γωνιές» αποτελούν άλλο ένα παράδειγμα της άσκησης «δημόσιας διπλωματίας» των ΗΠΑ στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα δίκτυο της αμερικάνικης πρεσβείας το οποίο περιλαμβάνει το «Athens American Center», το «TechLabs» στο Πολιτιστικό Κέντρο Ξάνθης, τις Κεντρικές Δημοτικές Βιβλιοθήκες σε Πειραιά, Βέροια, Σπάρτη, Κέρκυρα, όπως και στη ΧΑΝΘ στη Θεσσαλονίκη, αλλά και την τελευταία προσθήκη, το «American Space @Karaiskaki», σε συνεργασία με την ΠΑΕ Ολυμπιακός.
Οι «αμερικανικές γωνιές» αποτελούν «ισχυρά στρατηγικά εργαλεία δημόσιας διπλωματίας που υποστηρίζουν τους στόχους εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, παρέχοντας τεχνολογικά σύγχρονους και φιλόξενους χώρους για άμεση συμμετοχή του ξένου κοινού», αναφέρει η πρεσβεία και συνεχίζει: «Η άμεση συμμετοχή του κοινού στον πυρήνα των “αμερικανικών γωνιών” παρέχει στην κυβέρνηση των ΗΠΑ σημαντικές ευκαιρίες για την προώθηση των στόχων πολιτικής και την άσκηση ισχυρού, θετικού αντίκτυπου στον τρόπο με τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζονται και γίνονται κατανοητές σε όλο τον κόσμο».
«Γαλβανισμένοι και εμπνευσμένοι»
Το δίκτυο προπαγάνδας της πρεσβείας επικεντρώνει ιδιαίτερα στη νεολαία και «αγκαλιάζει» όλες τις βαθμίδες Εκπαίδευσης, πάντα στο πλαίσιο της υλοποίησης του «Στρατηγικού Διαλόγου». Το 2019 αναχώρησαν για τις ΗΠΑ οι πρώτοι Ελληνες μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου προκειμένου να φοιτήσουν για έναν χρόνο σε αμερικανικά σχολεία, μέσω του προγράμματος FLEX («Future Leaders Exchange Program» – «Πρόγραμμα Ανταλλαγών Μελλοντικών Ηγετών»).
Τότε ο «Ριζοσπάστης» ανέδειξε τους σκοπούς του FLEX: «Οι συμμετέχοντες επιστρέφουν στο σπίτι γαλβανισμένοι και εμπνευσμένοι (“galvanized and inspired”), για να μοιραστούν τις νέες εμπειρίες τους και να επηρεάσουν θετικά τις πατρίδες τους και τις κοινότητές τους (…) Αυτοί οι απόφοιτοι εντάσσονται σε ένα ισχυρό διεθνές δίκτυο, το οποίο υποστηρίζεται από το πρόγραμμα Alumni FLEX και προσφέρει υποστήριξη μέσω επιχορηγήσεων και επαγγελματικής ανάπτυξης. Σήμερα, οι απόφοιτοι FLEX εργάζονται σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνήσεων, των επιχειρήσεων, των ΜΚΟ, της Εκπαίδευσης και της δημοσιογραφίας» – με δυο λόγια, σε όλα τα κρίσιμα πόστα.
Δίκτυο προπαγανδιστών στα πανεπιστήμια
Τέλος, το δίκτυο της πρεσβείας έχει επεκταθεί τα τελευταία χρόνια και στα ελληνικά πανεπιστήμια, τα οποία συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των ΗΠΑ εδώ και αρκετά χρόνια.
Στο πλαίσιο της παρέμβασης των Αμερικανών στα πανεπιστήμια, ιδρύθηκε το «Κέντρο Ερευνας και Καινοτομίας Νοτιοανατολικής Ευρώπης για την Ψηφιακή Επικοινωνία» («Digital Communication Network Southeast Europe Hub» – DCN-SEE) στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ. Το «εργαστήρι» αυτό αποτελεί τμήμα του «Δικτύου Ψηφιακής Επικοινωνίας» (DCN), που ίδρυσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ το 2016 «για να στηρίξει την ψηφιακή διπλωματία και για να παρέχει εργαλεία καταπολέμησης της ψηφιακής παραπληροφόρησης» με σκοπό τη δραστηριότητα «στον τομέα της ψηφιακής επικοινωνίας, των εκστρατειών κοινωνικής επιρροής, στην τεχνολογία και την καινοτομία».
Στη συνέχεια το δίκτυο προπαγανδιστών της αμερικάνικης πρεσβείας επεκτάθηκε και στο Πάντειο, στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, με το πρόγραμμα «Disinfohacks», που εγκαινίασε ο τότε πρέσβης, Τζ. Πάιατ, και το οποίο χρηματοδοτείται από το Global Engagement Center του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και την αμερικάνικη πρεσβεία, ενώ δημιουργήθηκε σε συνεργασία με το δίκτυο DCN, τη ΜΚΟ «YET» και το «ADPR Lab».
————————-
Παραπομπές:
3. https://foreignassistance.gov/cd/greece/2024/disbursements/1
Δ. Μ. Κυριακή 16 Φλεβάρη 2025
Ι
Πηγή : Ριζοσπάστης 15 – 16/ 2 – 2025
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΦΤΩΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΕ
Δίλημμα «μεταξύ φαγητού και θέρμανσης» για 47 εκατομμύρια ανθρώπους
Πάνω από 1,5 εκατομμύριο στην Ελλάδα δηλώνουν ότι
«Πολλοί άνθρωποι στην Ευρώπη καλούνται τώρα να αποφασίσουν μεταξύ φαγητού και θέρμανσης» σημειώνει η Aravinda Guntupalli, καθηγήτρια Παγκόσμιας Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν, η οποία επικεντρώνεται στην έρευνα για την ενεργειακή φτώχεια, με αφορμή τη σχετική έρευνα του «correctiv». Η έρευνα βασίστηκε στα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat σχετικά με την ενεργειακή φτώχεια στα νοικοκυριά της ΕΕ.
Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία της Eurostat που επεξεργάστηκε η «correctiv», περίπου 47 εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρη την ΕΕ, την Ελβετία και τη Νορβηγία δεν μπόρεσαν να θερμάνουν επαρκώς τα σπίτια τους τον περασμένο χειμώνα, που αντιστοιχεί στο 10,2% του πληθυσμού. Ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί δραματικά από το 2021, οπότε και ήταν περίπου 31 εκατομμύρια. Τα ποσοστά είναι ιδιαίτερα υψηλά σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Βουλγαρία και η Ιταλία, όπως και η Λιθουανία. Σε όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ, ο αριθμός των ατόμων που πλήττονται έχει αυξηθεί από το 2021.
Στην Ελλάδα, το 19,2% του πληθυσμού δεν μπόρεσε να θερμάνει επαρκώς ή και καθόλου τα σπίτια του το 2023. Το μεγαλύτερο ποσοστό εντοπίζεται στη Δυτική Ελλάδα, με 30%, δηλαδή περίπου 196.000 άνθρωποι. Ακολουθεί η Πελοπόννησος με 21% (118.000 άνθρωποι), η Αττική με 20,9% (790.000 άνθρωποι), η Κεντρική Μακεδονία με 19,9% (360.000 άνθρωποι) αλλά και το ενεργειακό κέντρο της χώρας, η Δυτική Μακεδονία με 17,7% (45.000 άνθρωποι).
«Παρόλο που οι τιμές της Ενέργειας στην Ευρώπη έχουν σταθεροποιηθεί, παραμένουν σε υψηλά επίπεδα: Το φυσικό αέριο κοστίζει σχεδόν διπλάσια για τα ιδιωτικά νοικοκυριά το 2024 σε σχέση με το 2020», σημειώνει η έκθεση. Παράλληλα, στην έκθεση για την αγορά εργασίας του 2024 που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τους πραγματικούς μισθούς στην ΕΕ, καταγράφεται μείωση των πραγματικών μισθών στην ΕΕ κατά 1,1% σε σχέση με το 2019.
Στη Γερμανία, τα στοιχεία για το 2024 είναι ήδη διαθέσιμα, και δείχνουν ότι επηρεάζεται το 6,2% του πληθυσμού, δηλαδή 5,2 εκατομμύρια άνθρωποι. Η «correctiv» πραγματοποίησε συνεντεύξεις στη Γερμανία με βάση τα στοιχεία, και στην έκθεσή της αναφέρει:
«Οι άνθρωποι που ζουν σε κρύα και υγρά σπίτια έχουν αυξημένο κίνδυνο όχι μόνο ψυχικών ασθενειών αλλά και καρδιαγγειακών παθήσεων – όπως καρδιακές προσβολές – και χρόνιων αναπνευστικών λοιμώξεων.
Οι ιστορίες τους είναι ανησυχητικές: Πολλοί παγώνουν από τον φόβο του επόμενου λογαριασμού θέρμανσης. Ορισμένοι αναφέρουν θερμοκρασίες 10 έως 15 βαθμών στους χώρους διαβίωσής τους. `Η ότι αναγκάζονται να κάνουν περικοπές στα τρόφιμα για να μπορέσουν να αντέξουν οικονομικά έστω και λίγη θέρμανση».
Το μεγαλύτερο ποσοστό μη θερμαινόμενων κατοικιών καταγράφεται με 12,2% στη Βρέμη, ακολουθούμενη από το Σάαρλαντ (11,1%), τη διοικητική περιφέρεια του Αρνσμπεργκ στη Βόρεια Ρηνανία – Βεστφαλία (9,6%) και τη νότια Ρηνανία – Παλατινάτο (9,5%).
ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΦΟΠΛΙΣΤΕΣ
Μεταφέρουν το 1/3 της ευρωπαϊκής Ενέργειας…
…αλλά ένας στους 5 Ελληνες δεν μπορεί να θερμάνει επαρκώς το σπίτι του
Η ενεργειακή φτώχεια καλπάζει και στην Ελλάδα (από 17,5% του πληθυσμού το 2021 που δεν μπορούσε να θερμάνει επαρκώς το σπίτι του σε 19,2% το 2023, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, βλέπε και παραπάνω θέμα) αλλά οι επιχειρηματικοί όμιλοι που παράγουν και μεταφέρουν Ενέργεια και καύσιμα σπάνε το ένα ρεκόρ κερδοφορίας μετά το άλλο.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που επεξεργάστηκε η «McKinsey», ο κύκλος εργασιών των Ελλήνων εφοπλιστών κυμαίνεται μεταξύ 40 και 50 δισ. δολαρίων ετησίως. Η ελληνική ναυτιλία διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης, καθώς μεταφέρει μεγάλο τμήμα των εισαγωγών φυσικού αερίου και αργού πετρελαίου.
Συγκεκριμένα, τα ελληνόκτητα πλοία μετέφεραν στις ευρωπαϊκές αποθήκες το 30% του όγκου του υγροποιημένου φυσικού αερίου και το 40% του όγκου του αργού πετρελαίου το 2023. «Η Ελλάδα, η οποία αντιπροσωπεύει το 0,3% του παγκόσμιου ΑΕΠ, παρά το μικρό μέγεθος της οικονομίας της, ελέγχει περίπου το 20% της παγκόσμιας ποντοπόρου ναυτιλίας, αποδεικνύοντας τον κυρίαρχο ρόλο της στη διεθνή ναυτιλιακή αγορά», σημειώνει η έκθεση της «McKinsey».
Ο αμερικανικός επιχειρηματικός όμιλος που επεξεργάστηκε τα στοιχεία σε συνεργασία με την Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών αναφέρει μια σειρά από παράγοντες που εξασφαλίζουν την επιτυχία των Ελλήνων εφοπλιστών, όπως η στρατηγική θέση της χώρας και άλλα, ωστόσο αφήνει εκτός τη «λεπτομέρεια» πως το αστικό κράτος και οι κυβερνήσεις του διαχρονικά παρέχουν προκλητικά προνόμια στους εφοπλιστές, όπως η «εθελοντική» φορολόγηση και διάφορα άλλα.
Το τρίπτυχο «αναταραχή, αναταραχή, αναταραχή» έχει επίσης αποτελέσει καταλύτη για την εκτόξευση της κερδοφορίας των εφοπλιστών και σε ό,τι αφορά τη μεταφορά Ενέργειας: Η προσπάθεια του ευρωατλαντικού μπλοκ για «απεξάρτηση» της οικονομίας της ΕΕ από το φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο μέσω αγωγών με το πανάκριβο LNG κυρίως των ΗΠΑ και άλλων όπως το Κατάρ και το Αζερμπαϊτζάν, έχει εξασφαλίσει χρυσές δουλειές για τους Ελληνες εφοπλιστές, αλλά πανάκριβη Ενέργεια για τα λαϊκά νοικοκυριά σε όλη την Ευρώπη.
Τα τελευταία στοιχεία μάλιστα της Eurostat επιβεβαιώνουν τα παραπάνω: Η κιλοβατώρα φυσικού αερίου για τους οικιακούς καταναλωτές κόστιζε 0,043 ευρώ προ φόρων το 2020 και η τιμή της τα προηγούμενα χρόνια ήταν σχετικά σταθερή. Η τιμή αυτή αυξήθηκε σε 0,062 το 2022, 0,091 το 2023 και 0,080 το 2024. Παραμένει δηλαδή σε διπλάσιες τιμές από το δεύτερο μισό του 2022.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ TOY ΔΕΣΦΑ
Αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην Ελλάδα το 2024
Σημαντική αύξηση 30,03% σε σχέση με το 2023 σημείωσε η εγχώρια κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ελλάδα σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ για το 2024. Σε αυτό συνέβαλαν η αύξηση που καταγράφηκε στην κατανάλωση των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (+31,59%) και η ενίσχυση της κατανάλωσης από τις μεγάλες βιομηχανίες και τους σταθμούς CNG που συνδέονται απευθείας με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς, η οποία κατέγραψε αύξηση 74,13%.
Τα στοιχεία αποτυπώνουν την προώθηση του σχεδιασμού της αστικής τάξης, που θέλει το φυσικό αέριο «στρατηγικό καύσιμο» για την «πράσινη μετάβαση», μέσα από την οποία ενισχύεται η κερδοφορία τόσο του εφοπλιστικού κεφαλαίου που μεταφέρει το πανάκριβο αμερικανικό LNG όσο και των επιχειρηματικών ομίλων της Ενέργειας, που έχουν επενδύσει στην παραγωγή ενέργειας από φυσικό αέριο. Οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν τον κύριο καταναλωτή φυσικού αερίου στην Ελλάδα, με 68,65%, ενώ οι εγχώριες βιομηχανίες και οι σταθμοί CNG, που συνδέονται απευθείας στο σύστημα υψηλής πίεσης του ΔΕΣΦΑ, καλύπτουν ποσοστό 13,62%της εγχώριας κατανάλωσης για το 2024.
Η μετατροπή της χώρας σε «πύλη εισόδου» του αμερικανικού LNG στην ευρωπαϊκή αγορά έχει επίσης προχωρήσει. Το 71,64% της ποσότητας LNG που εκφορτώθηκε στον Τερματικό Σταθμό LNG Ρεβυθούσας προήλθε από τις ΗΠΑ, οι οποίες συνολικά αύξησαν το ποσοστό τους στις ελληνικές εισαγωγές LNG κατά 24,56% (ταυτόχρονα μειώθηκαν το ρωσικό και το αλγερινό LNG, κατά 65% και 57% αντίστοιχα). Αυτό ωστόσο δεν οδήγησε σε χαμηλότερες τιμές για τα λαϊκά νοικοκυριά, το αντίθετο μάλιστα.
Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, η συνολική ζήτηση (εγχώρια κατανάλωση και εξαγωγές) φυσικού αερίου αυξήθηκε κατά 2,23%, φτάνοντας τις 69,11 τεραβατώρες (TWh), από 67,6 TWh το 2023. Σημαντική αύξηση 30,03% καταγράφηκε στην εγχώρια κατανάλωση, η οποία ανήλθε στις 66,2 TWh, από 50,91 TWh, ενώ αντιθέτως μειώθηκαν οι εξαγωγές φυσικού αερίου κατά 82,56%, από 16,69 TWh το προηγούμενο έτος. Παρά τη μείωση που καταγράφεται σε επίπεδο έτους, οι εξαγωγές κατέγραψαν σημαντική αύξηση κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2024 – από 0,66 TWh στο εννιάμηνο του 2024, 2,91 TWh στο τέλος του έτους – οφειλόμενη κυρίως στην έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του FSRU Αλεξανδρούπολης και της διασύνδεσης του αγωγού IGB με τη Βουλγαρία.
Οι εισαγωγές φυσικού αερίου ανήλθαν σε 69,37 TWh, καταγράφοντας αύξηση 2,45% σε σχέση με το 2023 που ήταν 67,71 TWh. Οι μεγαλύτερες ποσότητες εισήχθησαν από το Σημείο Εισόδου του Σιδηρόκαστρου, στα σύνορα με τη Βουλγαρία, ανερχόμενες το 2024 σε ποσοστό 51,6% (35,8 TWh) επί των συνολικών εισαγωγών.
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Καλοτάξιδο «Το Μάτι της Λέξης» του Κώστα Γουλιάμου
Παρουσιάστηκε χτες η νέα ποιητική συλλογή που κυκλοφορεί από τη «Σύγχρονη Εποχή» | Παραβρέθηκε και χαιρέτισε ο Δ. Κουτσούμπας
… Σε τι φως ταξιδεύουν οι σύντροφοι
Σε ποιο μέλλον κατοικούνε…
Στον ζεστό και φιλόξενο χώρο του βιβλιοπωλείου – cafe της «Σύγχρονης Εποχής» παρουσιάστηκε χτες η νέα ποιητική συλλογή του Κώστα Γουλιάμου, «Το Μάτι της Λέξης», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής».
Παρευρέθηκε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, ο οποίος απηύθυνε και χαιρετισμό.
Για το βιβλίο μίλησαν οι Αννα Αφεντουλίδου, κριτικός λογοτεχνίας, ποιήτρια και γενική γραμματέας της «Εταιρείας Συγγραφέων», Μπάμπης Ζαφειράτος, ποιητής και μεταφραστής, και Γιώργος Κεντρωτής, ποιητής, μεταφραστής και καθηγητής Θεωρίας της Μετάφρασης στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
Τη συζήτηση συντόνισε ο Βασίλης Καλαμαράς, αρθρογράφος στον «Ριζοσπάστη».
Παρευρέθηκαν τα μέλη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Γιώργος Μαρίνος, Κώστας Παρασκευάς και Μάκης Παπαδόπουλος, πολλά μέλη της ΚΕ και ο Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ Θοδωρής Κωτσαντής.
Η ποίησή του μας εισάγει διαλεκτικά από το φως στο σκοτάδι
«Ο Κώστας Γουλιάμος, αναδεικνύεται ως ένας από τους σημαντικούς εκπροσώπους της λεγόμενης ποιητικής “γενιάς του ’70”. Δρα ως κοινωνικός μαχητής και δημιουργεί ως μαρξιστής διανοούμενος», σημείωσε ανάμεσα σε άλλα ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, στον χαιρετισμό του, επισημαίνοντας ότι η νέα αυτή ποιητική συλλογή «σφραγίζει μια πορεία ωριμότητας, σε μια εποχή καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, βαρβαρότητας, στην οποία η ιμπεριαλιστική ειρήνη με το πιστόλι στον κρόταφο των λαών εναλλάσσεται με τον πόλεμο στα πεδία των μαχών, καθώς η καπιταλιστική ανάπτυξη προς όφελος των λίγων της πλουτοκρατίας εναλλάσσεται με την καπιταλιστική οικονομική και κοινωνική κρίση, με ένταση των ανταγωνισμών και των αντιθέσεων περιφερειακά και διεθνώς».
«Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι η ποίηση του Κώστα Γουλιάμου μας εισάγει διαλεκτικά και από το φως στο σκοτάδι και από τον θάνατο στην αναγέννηση», υπογράμμισε και αναφερόμενος στην ποιητική συλλογή στάθηκε «στη “Λάμψη των οστών”, την πρώτη ενότητα της ποιητικής συλλογής, μας μιλά για την ίδια την Ιστορία, τη μεγάλη ταξική παρακαταθήκη των αγώνων της δεκαετίας του 1940, κυρίως ό,τι ακολούθησε από την απελευθέρωση της χώρας και μετά. Στη “Φλόγα Σωμάτων” τέμνει τις ανθρώπινες σχέσεις, μιλά για την αγάπη, το πάθος, την φιλία, την ίδια την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης, που ξέρει να εξηγεί αλλά και να αγαπά όλο τον κόσμο που υποφέρει. Στην “Ερημιά της Πόλης”, μας οδηγεί στα σημερινά μονοπάτια της καπιταλιστικής αποξένωσης, όπου βιώνουμε τη χρησιμοποίηση των επιστημονικών επιτευγμάτων, της τεχνολογίας, στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, για τα συμφέροντα λίγων Μασκ(οφόρων) του πλανήτη, σε βάρος των λαών.
Τα ποιήματά του εισάγουν τον αναγνώστη και τον ερευνητή της ζωογόνου ποίησης σε νέα μονοπάτια εξερεύνησης και σε δρόμους γόνιμου προβληματισμού. Στηριγμένος στα αγκωνάρια της διαλεκτικής υλιστικής ερμηνείας των φαινομένων, αλλά και τις προϋποθέσεις της συμπαντικής αρμονίας που μας εισήγαγε με το έργο του σε συνεργασία με τον Μίκη Θεοδωράκη, σε ένα συνακολούθημα σημαντικών ιστορικών γεγονότων και στιγμών, ανάκτησης της ιστορικής μνήμης, τόσο απαραίτητης για το σήμερα και το αύριο».
Να βλέπουμε πίσω από το αληθοφανές, από τη διαστρέβλωση, την αυταπάτη
«Χαιρετίζουμε λοιπόν ανάμεσά μας “το Μάτι της Λέξης”, αυτήν τη νέα ποιητική συλλογή που μας παραδίδει ο Κώστας Γουλιάμος και η “Σύγχρονη Εποχή”. Μια συλλογή στην οποία μιλά το μάτι του μυαλού, αναζητώντας την εσωτερική γλώσσα της λέξης, όπως ο ίδιος ο ποιητής το διατυπώνει σε πρόσφατη συνέντευξή του.
Η λέξη, ως αποτύπωση της σκέψης, του μυαλού, πάντα κάτω από την επίδραση του ματιού, έχει πολύ περισσότερα πράγματα να μας πει. Μπορεί να διεισδύσει, να αναλύσει, να συγκινήσει, να διευρύνει, να ανιχνεύσει μέρη, όπου η όραση μπορεί ενίοτε να γίνεται μυωπική για τα πιο μακρινά πεδία ή και να χωλαίνει από πρεσβυωπία, αφού δεν μπορεί, πολλές φορές, να δει πράγματα, γεγονότα, καταστάσεις που βρίσκονται μπροστά της, κοντά της, δίπλα της.
Ο Γουλιάμος καταφέρνει με τα μάτια των λέξεών του να τα ξεκαθαρίζει στο μυαλό, στη σκέψη. Να μπορούμε να βλέπουμε πίσω από το αληθοφανές, από την διαστρέβλωση, το ψεύτικο, το φανταιζί, την αυταπάτη. Να αναζητάμε την ιστορική αλήθεια, για παράδειγμα, του Δεκέμβρη του ’44, κόντρα στο επίσημο αστικό αφήγημα, όπως κάνει ο Κώστας στο ποίημά του “Ημερολόγιο Λαού – 3 Δεκέμβρη 1944″…
“Των αχρείων φριχτή δουλειά
Καθώς πληθαίνει το κόκκινο ποτάμι
Κόκκινοι δρόμοι, κόκκινη σημαία
Κόκκινη η πόλη…”
Μας διδάσκει να θυμόμαστε, να παραδειγματιζόμαστε και να τιμάμε τους ήρωες νεκρούς μας, όπως τον τιμημένο νεκρό του ΔΣΕ καπετάν Πέρδικα της Πελοποννήσου, που μας τον θυμίζει στο ποίημά του “16 Αυγούστου 1949 – Συνέσοβα Αρκαδίας”.
Να αναζητούμε την ταξική διάσταση των γεγονότων, να θέλουμε να ψάξουμε περισσότερο τι συνδέει το σήμερα με το χθες, ποιος είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε από σήμερα για να βγούμε στο ξέφωτο αύριο»…
Χρειαζόμαστε λογοτεχνικά έργα για να αποτυπώσουμε την πραγματικότητα της καπιταλιστικής δυστοπίας
Συνεχίζοντας τον χαιρετισμό του, ο Δ. Κουτσούμπας σε άλλο σημείο τόνισε: «Σήμερα χρειαζόμαστε λογοτεχνικά έργα, χρειαζόμαστε την ποίηση, ακόμα και για να αποτυπώσουμε την πραγματικότητα της καπιταλιστικής δυστοπίας. Για να μπορέσουμε να αντιδράσουμε σαν λαός, ακόμα πιο μαζικά και αποφασιστικά απέναντι στο έγκλημα των Τεμπών και τη σκανδαλώδη προσπάθεια συγκάλυψης των αιτιών που οδήγησαν σε αυτή τη μεγάλη τραγωδία και όσων ακολούθησαν.
Το ΚΚΕ δεσμεύεται ότι θα συνεχίσει να συμβάλλει με όλες του τις δυνάμεις για να τιμωρηθούν οι ένοχοι, για την αποκάλυψη των πραγματικών αιτιών με επιμονή, σταθερότητα και αταλάντευτη εμπιστοσύνη ότι καταλύτης των εξελίξεων μπορεί να είναι η κινητοποίηση του λαϊκού παράγοντα.
Αυτό φοβάται η κυβέρνηση της ΝΔ, όπως αποδείχθηκε περίτρανα το προηγούμενο διάστημα, γι’ αυτό και προσπαθεί με κάθε τρόπο να το αποφύγει. Πολύτιμοι αρωγοί της κυβέρνησης είναι τα υπόλοιπα κόμματα του συστήματος, με τα οποία επιχειρείται να στηθεί ένα κάλπικο και βολικό για το σύστημα δίπολο, με μοιρασμένους ρόλους, που στόχο έχει να αποπροσανατολίσει από τις αιτίες, να παγιδεύσει τον λαό σε αναμονή κοινοβουλευτικών παιχνιδιών και “παραστάσεων”, αλλά και να συγκαλύψει τα πολλαπλά εγκλήματα σε βάρος του λαού που προκαλεί η κυρίαρχη πολιτική.
Ακριβώς επειδή αντιπαλεύουμε την κυρίαρχη πολιτική εκφράζουμε και την αλληλεγγύη μας στους αγωνιζόμενους αγρότες που βρίσκονται πολλές μέρες τώρα στα μπλόκα του αγώνα. Στεκόμαστε δίπλα στους υγειονομικούς που παλεύουν ηρωικά για να σώσουν ανθρώπινες ζωές. Στους εκπαιδευτικούς που βρίσκονται στους δρόμους για τη μόρφωση των παιδιών μας. Στη φοιτητική και μαθητική νεολαία… Δίπλα στους οικοδόμους, στους εργάτες των εργοστάσιων, τους εργαζόμενους του Επισιτισμού και Τουρισμού που τους πίνουν το αίμα με την στυγνή εκμετάλλευση.
Υψώνουμε τείχος απέναντι στον αυταρχισμό και την κρατική καταστολή, στον ρατσισμό και τον φασισμό.
Στον θάνατο και την απόγνωση των ξεριζωμένων που πνίγονται στις θάλασσες της Μεσογείου. Εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας στους λαούς που σκοτώνουν οι βόμβες του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και των άλλων ιμπεριαλιστικών μηχανισμών και μπλοκ. Ολα αυτά να τα δούμε πιο καθαρά με εργαλείο και το “Μάτι της Λέξης”»…
Για να μιλήσουμε αληθινά, πρέπει να ζήσουμε και αληθινά
Η Αννα Αφεντουλίδου μίλησε για την «ποίηση ενός καλού φίλου και καλού ποιητή». Με τη μεστή της ομιλία ανάδειξε τη σχέση της λογοτεχνίας με την ιστορία, όπως και ότι η λογοτεχνία είναι και κοινωνική πρακτική. Οπως σημείωσε, η λογοτεχνία εμπνέεται από την ιστορία με πολλούς τρόπους. Μάλιστα, έχει ενσωματώσει την βιωμένη αίσθηση, είναι οργανικό μέρος της ιστορίας. Αναφέρθηκε ξεχωριστά στη δεκαετία του ’40 και πώς καθόρισαν τα συγκεκριμένα χρόνια, αλλά και τα επόμενα, τη μεταπολεμική λογοτεχνία, στην οποία συμπλέκονται η ατομική και η συλλογική μνήμη.
Ο Μπάμπης Ζαφειράτος αναφέρθηκε στην αρχή της ομιλίας του στη θερμή υποδοχή που συνάντησε το αγέρωχο, φωτεινό βλέμμα του Κώστα Γουλιάμου από την αρχή κιόλας της ποιητικής του σταδιοδρομίας από σπουδαίους δημιουργούς, όπως τον Τάσο Λειβαδίτη και τον Μάνο Χατζιδάκι. Αφού αναφέρθηκε αναλυτικά στις πρότερες ποιητικές του συλλογές, στάθηκε στην τελευταία του, «Το Μάτι της Λέξης», που είναι θυμωμένο, διεισδυτικό, αγέρωχο, αναζητώντας πάντα όλα αυτά που κάνουν τον άνθρωπο άνθρωπο.
Ο καθηγητής Γιώργος Κεντρωτής, με τον ζωντανό και πολύ βαθύ λόγο του, μίλησε για τον πόνο του ποιητή, για το «Μάτι» της ποιητικής του λέξης που βλέπει και ακούει τον λόγο του αίματος και του νερού, τις λέξεις της ολοαίματης πατρίδας του. Αναφέρθηκε ακόμα στη λυρικότητα του λόγου του ποιητή, τα λεξιπαίγνιά του και γενικότερα στις ποιητικές αρετές του λόγου του Γουλιάμου. Ο Γ. Κεντρωτής ξεχωριστά στάθηκε στο φως που βλέπει μέσα στο σκοτάδι, ο οποίος δεν έχει σταματήσει να προσδοκά να βγει η λευτεριά στους δρόμους…
Από μεριάς του ο Κώστας Γουλιάμος ανέφερε ότι είναι βαθιά συγκινημένος. «Εχουν γίνει πολλές παρουσιάσεις, πρώτη φορά αισθάνομαι αυτό», γιατί, όπως σημείωσε χαρακτηριστικά, γειώνεται όλο και περισσότερο με το κομμουνιστικό κίνημα και αυτό οφείλεται στο ΚΚΕ. Μάλιστα, ανέφερε ότι ο στίχος του Ρίτσου από τις «Πυραμίδες» που έγραψε το ’34, «Στα μάτια μας το όραμα λάμπει κόκκινης αυγής», ήταν αυτό που τον «ώθησε» να γράψει και να μας παραδώσει τούτη τη συλλογή. Αλλωστε, για τον Κ. Γουλιάμο η Τέχνη πρέπει συνεχώς να χειραφετεί. Δεν παρέλειψε να εκφράσει τις ευχαριστίες του στη «Σύγχρονη Εποχή» που είναι ένα σημείο αναφοράς.
Κλείνοντας διάβασε στους δεκάδες που παρευρέθηκαν και γέμισαν τόσο το πατάρι, όσο και τον κάτω χώρο του βιβλιοπωλείου, το ποίημα για τον καπετάν Πέρδικα. Συγκινημένος σημείωσε ότι έναν μήνα πριν τον χαμό του Πέρδικα, οι Χίτες είχαν εξαφανίσει και τον δικό του θείο. «Για να μιλήσουμε αληθινά πρέπει να ζήσουμε και αληθινά, αυτό τουλάχιστον προσπαθώ να κάνω», ανέφερε καταχειροκροτούμενος.
Πηγή : Ριζοσπάστης 14 – 2 -2025
ΣΠΟΡ
Η βαθμολογία της Super League
ΦΩΣ TEAM
Κυριακή, 16/02/2025 23:12
Ολυμπιακός, ΑΕΚ, Παναθηναϊκός και ΠΑΟΚ συνέχισαν νικηφόρα την πορεία τους, ενώ τη νίκη της αγωνιστικής την πέτυχε ο Λεβαδειακός κόντρα στον Άρη.
Ολοκληρώθηκε η 23η αγωνιστική της Super League χωρίς να υπάρξουν αλλαγές στην κορυφή της βαθμολογίας και γενικότερα στην πρώτη τετράδα.
Ολυμπιακός, ΑΕΚ, Παναθηναϊκός και ΠΑΟΚ συνέχισαν νικηφόρα, άλλοι εύκολα, άλλοι δύσκολα, αλλά σημασία έχει ότι πήραν αυτό που ήθελαν.
Διαβάστε Επίσης
Ολυμπιακός: Ο Ζέλσον και το σπάσιμο του… ροδιού το 2025!
Ο μεγάλος χαμένος της αγωνιστικής είναι ο Άρης που διασύρθηκε στη Λιβαδειά από τον εξαιρετικό Λεβαδειακό και δυσκόλεψε η προσπάθεια του για την πρώτη τετράδα. Λαμία και Καλλιθέα γνώρισαν νέες ήττες και είναι το δίδυμο που έχει ξεχωρίσει στην ουρά της βαθμολογίας.
Το προφίλ της 23ης αγωνιστικής
Η επόμενη αγωνιστική
Η βαθμολογία
Πηγή : fosonline.gr