ΠΟΛΙΤΙΚΗ - George Panagoulis

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΤΟΜΕΑΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΛΕΣΒΟΥ ΤΟΥ ΚΚΕ ΓΙΑ ΤΑ 80 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΡΥΛΙΚΟ «GO BACK»

Μια εμβληματική, διδακτική μέχρι σήμερα στιγμή για την Ιστορία της Λέσβου και όχι μόνο ανέδειξε η μαζικότατη εκδήλωση της Τομεακής Οργάνωσης Λέσβου του ΚΚΕ στο κατάμεστο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης χτες το βράδυ, με ομιλητή τον ΓΓ της ΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα και θέμα «80 χρόνια Go Back – Ετσι νικάει ο λαός!». Ο μεγάλος λαϊκός ξεσηκωμός που έγινε τα Χριστούγεννα του 1944 και απέτρεψε την κατάληψη του νησιού από τα βρετανικά στρατεύματα έμεινε στην Ιστορία ως «Go Back», ένα σύνθημα που ομόθυμα ο λαός του νησιού βροντοφώναξε υπερασπιζόμενος τη λευτεριά του, την οποία είχε κατακτήσει με σκληρούς αγώνες, οργανωμένος στο ΕΑΜ, στον ΕΛΑΣ και στην ΕΠΟΝ με την καθοδήγηση του ΚΚΕ, και εκφράζοντας έτσι την αλληλεγγύη του στον λαό της Αθήνας, που λίγες μέρες πριν είχαν ματοκυλήσει οι Βρετανοί.

Την εκδήλωση άνοιξε η Χριστίνα Μπέλλα, Γραμματέας της Τομεακής Επιτροπής Λέσβου του ΚΚΕ. Παρευρέθηκαν ο Παναγιώτης Μεντρέκας, μέλος της Γραμματείας της ΚΕ, η βουλευτής του ΚΚΕ στο νησί Μαρία Κομνηνάκα, ο πρώην ευρωβουλευτής Στρατής Κόρακας, οι εκλεγμένοι με τη «Λαϊκή Συσπείρωση» δημοτικοί σύμβουλοι Μυτιλήνης Νίκη Τσιριγώτη, Παναγιώτης Αυγουστίδης και Δυτικής Λέσβου Γιάννης Συκάς, Θέμης Κλομιδιώτης, Αντώνης Πανταχός, οι περιφερειακοί σύμβουλοι με τη «Λαϊκή Συσπείρωση» Αγλαΐα Κυρίτση και Γιώργος Αμπατζής, και οι αντιπεριφερειάρχες Αναστασία Αντωνέλλη και Δημήτρης Κουρσουμπάς.

Στον χώρο λειτουργούσε έκθεση φωτογραφικού και πρωτότυπου υλικού, που συγκέντρωσε μεγάλο ενδιαφέρον, περιλαμβάνοντας ένα από τα σπαθιά που υψώθηκαν κατά των Βρετανών, ένα χωνί της ΕΠΟΝ κ.ά., ενώ προβλήθηκε βίντεο αφιερωμένο στο «Go Back», με εξιστόρηση των όσων διαδραματίστηκαν εκείνα τα κρίσιμα τέσσερα μερόνυχτα που στεφάνωσαν νικητή τον οργανωμένο λαό της Λέσβου.

Ο «Ριζοσπάστης» θα επανέλθει σε επόμενο φύλλο με αναλυτική παρουσίαση του υλικού της έκθεσης, η οποία αποτυπώνει την αντοχή και τη δύναμη ενός λαού, που μέσα στη φτώχεια του και στο κρύο περιφρουρούσε για μέρες την προκυμαία με πέτρες, φτυάρια και αξίνες στα χέρια, πίσω από οδοφράγματα, εμποδίζοντας την αποβίβαση, φωνάζοντας «δεν σας θέλουμε» – «Go Back». Ενός λαού αποφασισμένου να αποτρέψει την απόβαση, κάτι που κατάφερε!

Η εκδήλωση έκλεισε με μουσικό αφιέρωμα από τους Μυρσίνη Κουτσκουδή – Βουρλή (φωνή), Μάριο Λέλεκα (μπουζούκι και φωνή), Μηνά Παπανικολάου (πλήκτρα) και Ισίδωρο Παπαγεωργίου (μουσική επιμέλεια, κιθάρα και φωνή). Το μουσικό σχήμα δημιουργήθηκε από τους έμπειρους αυτούς μουσικούς για τις ανάγκες της εκδήλωσης. Ακούστηκαν αντάρτικα και ρεμπέτικα της εποχής εκείνης, συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη και, βεβαίως, ξεχώρισαν και κέρδισαν τις εντυπώσεις τρία τραγούδια σε λεσβιακή διάλεκτο που δημιουργήθηκαν με αφορμή το «Go Back», με σατιρικό περιεχόμενο, για να ψυχαγωγήσουν τους Μυτιληνιούς αλλά και για να ρίξουν το ηθικό των αντιπάλων.

Η διέξοδος για τον λαό βρίσκεται στην ανάπτυξη της πάλης του, με το βλέμμα στην προοπτική της ανατροπής του σάπιου συστήματος

Η ομιλία του Δ. Κουτσούμπα στη χτεσινή εκδήλωση

Φίλες και φίλοι,

συντρόφισσες και σύντροφοι,

Με αυτήν τη μεγάλη εκδήλωση απόψε εδώ στη Μυτιλήνη, τιμάμε το θρυλικό «Go back» του λαού της Λέσβου. Φωτίζουμε τις ηρωικές σελίδες της ιστορίας αυτού του τόπου που έγραψε ο λαός του, όταν πριν από 80 χρόνια, τα Χριστούγεννα του 1944, ξεσηκώθηκε και κατάφερε να αποτρέψει την κατάληψη του νησιού από τα βρετανικά στρατεύματα. Απόψε ζωντανεύουν ξανά αυτές οι συγκλονιστικές εικόνες, όπου χιλιάδες λαού πλημμυρίζουν την προκυμαία της Μυτιλήνης, φωνάζουν συνθήματα και καταφέρνουν τελικά να στείλουν πίσω τους Βρετανούς στρατιώτες.

Σε όλους όσοι επιδιώκουν να σβηστεί από τη μνήμη του λαού της Λέσβου το θρυλικό «Go back», τους λέμε καθαρά: Ματαιοπονείτε. Το ίδιο λέμε και σε όλους όσοι ρίχνουν λάσπη στην ΕΑΜική Αντίσταση, στο «Go back», στον ηρωικό αγώνα του ΔΣΕ, στον κύριο αιμοδότη τους, το ΚΚΕ. Το μόνο που θα τους μείνει στο τέλος είναι τα λερωμένα χέρια, που δεν ξεπλένονται με τίποτα.

Οι παλιότεροι το γνωρίζουν, ας το μάθουν και οι νεότεροι. Η Ιστορία που έγραψε ο ίδιος ο λαός με την πάλη του και με το αίμα του δεν λερώνεται. Οι μεγάλοι αγώνες, οι λαϊκοί ξεσηκωμοί, όπως το «Go back», που δημιούργησαν, εδώ στη Λέσβο, οι παππούδες και οι γιαγιάδες σας, κανείς δεν μπορεί να τους λερώσει, να τους αμαυρώσει γιατί είναι χαραγμένοι στη συλλογική μνήμη του λαού. Γιατί έχουν συνέχεια. Γιατί τα μηνύματά τους είναι ζωντανά. Γιατί τα πολύτιμα διδάγματά τους αποτελούν οδηγό για το πώς ο λαός θα βγει νικητής από τις νέες θύελλες που σπέρνει το σάπιο σύστημα της εκμετάλλευσης και των πολέμων.

Οι καταφρονεμένοι σήκωσαν το κεφάλι, γνώρισαν τη δύναμή τους και έγραψαν αμέτρητες σελίδες ηρωισμού

Ο λαός μας, κόντρα στην ηττοπάθεια, στον ψευτορεαλισμό, στην υποταγή των άλλων, τα έβαλε στην τριπλή κατοχή με τη φασιστική Ιταλία, τη Βουλγαρία και τη ναζιστική Γερμανία, συγκρούστηκε και με τους ντόπιους συνεργάτες τους και βγήκε νικητής. Πολέμησε με όλα τα μέσα, με το όπλο και το τραγούδι, με διαδηλώσεις και απεργίες, με χωνιά και παράνομες εφημερίδες, με θέατρο, με πολιτισμό.

Μέσα στην πολύ δύσκολη αγωνιστική δράση, ο απλός εργάτης, ο αγρότης, η γυναίκα, ο νέος, έγινε ατρόμητος μαχητής, έχοντας μόνο λίγα, παλιά όπλα στα χέρια του. Οι καταφρονεμένοι σήκωσαν το κεφάλι, γνώρισαν τη δύναμή τους και έγραψαν αμέτρητες σελίδες ηρωισμού, έγιναν δημιουργοί ενός πρωτόγνωρου φαινομένου, διαμορφώνοντας λαϊκούς θεσμούς διοίκησης και εξουσίας.

Η Ιστορία της ταξικής πάλης μάς διδάσκει ότι σε συνθήκες μεγάλων ανατάσεων και επαναστατικής κατάστασης γεννιούνται όργανα άμεσης λαϊκής συμμετοχής και δράσης. Αυτό στα χρόνια της Κατοχής συντελέστηκε στις περιοχές που ελευθέρωνε ο ΕΛΑΣ.

Στη Λέσβο, από το καλοκαίρι του ’44, πριν φύγουν οι Γερμανοί, άρχισαν να ανθίζουν οι λαϊκοί θεσμοί, όπως η Λαϊκή Δικαιοσύνη που λειτουργούσε στον Μανταμάδο και οι λαϊκές συνελεύσεις στα χωριά για την εκλογή επιτροπών που φρόντιζαν για τον επισιτισμό.

Το απελευθερωτικό κίνημα στο νησί πήρε μεγάλη ορμή με την εξέγερση που έγινε στο λεκανοπέδιο της Καλλονής στις 23 Ιούνη 1944. Απ’ αυτό το σημείο κι ύστερα, κανένας κατοχικός και συνεργάτης δεν μπορούσε να σταθεί στα χωριά. Η χωροφυλακή μαζεύτηκε στην πόλη ενώ οι Γερμανοί δεν τολμούσαν να ξεμυτίσουν. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως όλη η ύπαιθρος έγινε ΕΑΜική. Η Ελεύθερη Λέσβος, με έδρα την Αγία Παρασκευή, μεγαλουργεί. Στα χωριά γίνονται συνελεύσεις. Οι παράνομες εφημερίδες του ΕΑΜ, των άλλων οργανώσεων, του ΚΚΕ διαβάζονται ελεύθερα. Ο ΕΛΑΣ μετατρέπεται σε τακτικό στρατό, το 22ο Σύνταγμα λίγο αργότερα ελευθερώνει τον Αη Στράτη. Η Λαϊκή Δικαιοσύνη λειτουργεί και απολαμβάνει της εμπιστοσύνης όλων.

Σε αυτήν την πρωτόγνωρη και νέα κατάσταση βρήκε τη Λέσβο η μέρα της λευτεριάς. Στις 10 Σεπτέμβρη του ’44 ο λαός δεν σταματά να γιορτάζει, βουλιάζει η προκυμαία από λαό. Στις 12 Σεπτέμβρη μέσα σε επευφημίες μιλάνε ο μητροπολίτης Μυθήμνης Διονύσιος, πρόεδρος του ΕΑΜ, ο Απόστολος Αποστόλου, ο Σταμάτης Καββαδίας. Ο τόπος όμως σείστηκε, γράφουν ο Κεμερλής και ο Πολυχρονιάδης, όταν ο Βαγγέλης Γιοσμάς, Γραμματέας της Οργάνωσης Λέσβου του ΚΚΕ, μίλησε για λαϊκή κυριαρχία και σαν άμεσο στόχο τη λαϊκή δημοκρατία.

Ο λαϊκός άνθρωπος δεν ήθελε πια να ζει όπως παλιά, τα όνειρά του, οι προσδοκίες του δεν χωρούσαν πια στην παλιά τάξη πραγμάτων. Με τις οργανώσεις του και την άμεση συμμετοχή του είχε ήδη αρχίσει, για λόγους επιβίωσης, να ελέγχει μέρος της παραγωγής, να δεσμεύει για όφελός του το στοκ από τις μεγάλες αποθήκες και τα εργοστάσια. Δεν εμπιστευόταν πια τους αστούς πολιτικούς που ήταν οι απόντες του αγώνα, ενώ τους συνεργάτες των κατακτητών τούς είχε πάρει στο κυνήγι.

Οι περισσότεροι τίμιοι αξιωματικοί του στρατού είχαν ενταχθεί στον ΕΛΑΣ, τίμιοι αγωνιστές, όπως οι Σκούφος, Τσακίρης, Καπάτος, ο Ευλαμπίου, διοικητής του 22ου Συντάγματος της Λέσβου, και άλλοι.

Διαβάζουμε στα γραπτά του Απόστολου Αποστόλου, Γραμματέα του ΕΑΜ Λέσβου τότε, και δημάρχου της Μυτιλήνης για πολλές τετραετίες:

«Το νησί γνώρισε και έζησε την κυριαρχία του ΕΑΜ, που ξεκινούσε κεφάτο και ρωμαλέο, να καταργήσει τον παλιό, αμαρτωλό και φθαρμένο κόσμο και να δημιουργήσει τον καινούριο κόσμο… Και έβρισκε ανταπόκριση. Οι λαϊκές μάζες έδειχναν διάθεση να ενστερνιστούν τις καινούριες ιδέες και αποκάλυπταν τους θησαυρούς, που έμειναν απωθημένοι στα βάθη της ψυχής τους. Είναι καλός ο άνθρωπος. Γίνεται κακός, όταν καταπιέζεται και πνίγεται στις αναθυμιάσεις του σάπιου, που βρίσκεται ολόγυρά του…».

Το «Go back» έδειξε το τι μπορεί να κάνει ο λαός όταν είναι οργανωμένος και αποφασισμένος

«Ηταν πολύ όμορφες εκείνες οι μέρες… μα δεν προλάβαμε να τις χαρούμε…», γράφει ο ποιητής.

Οι αστικές δυνάμεις που πια ενώθηκαν μπρος στον μεγάλο εχθρό – λαό, αδίστακτες, όταν επέστρεψε το φευγάτο πολιτικό τους προσωπικό με τη συνοδεία των Βρετανών και στηριγμένες στα όπλα τους, έβαλαν μπροστά το σχέδιο, που ήταν με κάθε τρόπο και μέσο να πάρουν πάλι και να σταθεροποιήσουν την εξουσία τους. Για να το πετύχουν αυτό έπρεπε να υποταχθεί ή να εξοντωθεί το ΕΑΜικό κίνημα και το ΚΚΕ, να αφοπλιστεί ο ΕΛΑΣ, να καταργήσουν τους λαϊκούς θεσμούς.

Είναι γνωστό το πώς φτάσαμε στη μεγάλη αναμέτρηση του Δεκέμβρη του 1944. Φυσικά, δεν μπορούσαν να μη βάλουν στο στόχαστρό τους και τη λεύτερη Λέσβο. Αμέσως μετά την απελευθέρωση έστειλαν εδώ, ως γενικό διοικητή Αιγαίου, τον Μπουρδάρα μαζί με χωροφύλακες, όμως σύντομα αναγκάστηκαν να τα μαζέψουν και να φύγουν. Δεν τους σήκωνε ο τόπος με τίποτα. Χρειάστηκε να γίνει ειδική κυβερνητική σύσκεψη στην Αθήνα για την κατάσταση στη Λέσβο, με τον τότε πρωθυπουργό, Γ. Παπανδρέου, έξαλλο να βρίζει τον λεσβιακό λαό.

Ο Δεκέμβρης του ’44 βρίσκει τον λαό της Λέσβου οργισμένο με όσα διαδραματίζονται στην Αθήνα και σε επαγρύπνηση. Ηδη αρχές του μήνα έχουμε δύο δολοφονημένους ΕΠΟΝίτες στον Ασώματο. Ετσι, την Κυριακή, παραμονή Χριστουγέννων, δεν τον πιάσανε στον ύπνο. Από τα χαράματα η φρουρά της πολιτοφυλακής είδε τα βρετανικά πολεμικά καράβια να πλησιάζουν.

Ξεχωριστή ήταν και η συμβολή του Παναγιώτη Γώγου, Γραμματέα της Οργάνωσης Αιγαίου του ΚΚΕ, ο οποίος εκτελέστηκε το 1949, που έδρασε αστραπιαία. Από τις 6.30 στην προκυμαία, έτρεξε αμέσως στον συνοικισμό, πήρε το χωνί από τα γραφεία της ΕΠΟΝ και άρχισε να ξεσηκώνει την προσφυγογειτονιά.

Σε λίγο όλοι ήταν επί ποδός πολέμου. Κηρύχτηκε απεργία και το ηλεκτρικό εργοστάσιο σταμάτησε. Ολοι κατεβαίνουν στην προκυμαία απέναντι στα πλοία. Ο λαός αντί να αιφνιδιαστεί ο ίδιος, αιφνιδίασε αυτός τους εισβολείς. Τα χωριά άρχισαν να ανταποκρίνονται στον συναγερμό και να πλημμυρίζουν την πόλη. Η κάθοδος των βασανισμένων αγροτών που σμίγανε με την εργατιά της πόλης, με τους βιοπαλαιστές της ήταν ένα μεγάλο πανηγύρι και πολεμικός χορός συνάμα.

Ηταν τόσο μεγάλος ο ξεσηκωμός, τέτοιο το πάθος και η αποφασιστικότητα, η αυτενέργεια του λαού που φαίνεται ότι ξάφνιασαν ακόμα τα στελέχη του ΚΚΕ και του ΕΑΜ που τον κάλεσαν. Ετσι εξηγείται το άρθρο της «Ελεύθερης Λέσβου» στις 26 Δεκέμβρη, που με ενθουσιασμό γράφει: «Τι λεβέντης λαός είσαι συ! Είσαι φωτιά! Είσαι ατσάλι! Η ματιά σου σπαθί, η κραυγή σου κεραυνός!».

Τέτοιον λαό βρήκανε στη Λέσβο οι Βρετανοί ιμπεριαλιστές που έτρεχε και τον βρίσκανε μπροστά τους, όπου πήγαιναν να πλευρίσουν τα καράβια. Οπλισμένοι με κάθε είδους πρόχειρα και αυτοσχέδια όπλα. Οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούσαν δαιμονισμένα, ενώ την ίδια ώρα με ραβδιά χτυπούσαν τους μεταλλικούς στύλους της παραλίας. Σε εκείνες τις συγκλονιστικές στιγμές, σύσσωμος ο λαός της Λέσβου, με την πιο μεγάλη του δύναμη και αγριότητα, φώναζε το θρυλικό πλέον «Go back» που έμεινε στην Ιστορία.

«Go back», ίδια η απάντηση και στην επιστολή του Βρετανού ταξίαρχου Τόρνμπουλ που διαβάστηκε μπροστά στο ένοπλο λαϊκό συλλαλητήριο τα Χριστούγεννα το μεσημέρι. Το ψήφισμα ομόφωνο: Ο ΛΑΟΣ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ (…) διαδηλώνει την απόφασή του ν’ αντιταχτεί προτάσσοντας τα στήθια του και να πέσει μέχρι του τελευταίου στην περίπτωση που ο Αγγλος ταξίαρχος δε θα σεβαστεί τη θέλησή του και ενεργήσει απόβαση.

Μάταια οι Βρετανοί περίμεναν να κουραστεί ο λαός, να λυγίσει απ’ το κρύο, να φοβηθεί από τις απειλές. Περίμεναν στις 26 και στις 27, μα ο λαός επαγρυπνούσε στα μπλόκα. Είδαν και απόειδαν και τελικά αποχώρησαν με την ουρά στα σκέλια. Ο λαός της Λέσβου είχε και πάλι νικήσει. Αυτή ήταν μια μεγάλη συμβολή του στην τιμημένη ΕΑΜική Αντίσταση. Εδειξε το πώς κατακτιέται, πώς κρατιέται η λευτεριά, το τι μπορεί να κάνει ο λαός όταν είναι οργανωμένος και αποφασισμένος.

Ακόμα και ο πιο αρνητικός συσχετισμός δυνάμεων αλλάζει

Απόψε, τιμώντας το θρυλικό «Go back» του λαού της Λέσβου, τιμάμε όλους τους αλύγιστους της ταξικής πάλης της Λέσβου, κομμουνιστές και άλλους αγωνιστές, που θυσιάστηκαν για τη λευτεριά και το δίκιο του λαού. Εκατοντάδες είναι οι εκτελεσμένοι, οι εξόριστοι, οι φυλακισμένοι.

Ομως, η τελική έκβαση του αγώνα κρίθηκε από τη γενικότερη εξέλιξη. Μετά την υπογραφή της απαράδεκτης Συμφωνίας της Βάρκιζας, την παράδοση των όπλων και τη διάλυση του ΕΛΑΣ, η αστική εξουσία ρίχτηκε με λύσσα κατά των ΕΑΜιτών. Με τους κρατικούς μηχανισμούς, με την επιστράτευση εγκληματικών ομάδων και τραμπούκων η τρομοκρατία έγινε απερίγραπτη, οι δολοφονίες, οι εκτελέσεις και οι βασανισμοί έγιναν η νέα κανονικότητα σε όλη τη χώρα. Εδώ στη Λέσβο δεν τους ήταν και πολύ εύκολο. Χρειάστηκε να φέρουν αρκετούς πρώην ταγματασφαλίτες, πληρωμένους δολοφόνους από την ηπειρωτική χώρα για να αντιμετωπίσουν με την ωμή και απροσχημάτιστη βία τον λεσβιακό λαό, που πεισματικά αρνιόταν να υποταχθεί και να διαλύσει τους θεσμούς που ο ίδιος είχε δημιουργήσει.

Ο λαός μας δεν κατόρθωσε να φτάσει στην οριστική νίκη. Δυστυχώς, το ΚΚΕ και το Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα δεν είχαν διαμορφωμένη επαναστατική στρατηγική που θα οδηγούσε στην επίλυση του ζητήματος της εξουσίας. Ετσι, η απελευθέρωση από τα στρατεύματα κατοχής δεν συνδυάστηκε με την απελευθέρωση και από τα δεσμά της βάρβαρης καπιταλιστικής εξουσίας.

Αυτή η διαπίστωση, βέβαια, σε τίποτα δεν μειώνει την εποποιία που έγραψε τότε ο λαός μας, όπως και ο λαός της Λέσβου, και η οποία αποτελεί πλούσια παρακαταθήκη για εμάς σήμερα. Παραμένει η μεγαλύτερη απόδειξη για το ότι τίποτα δεν μένει στάσιμο, αιώνιο. Ακόμα και ο πιο αρνητικός συσχετισμός δυνάμεων αλλάζει, κάτω από την αποφασιστική παρέμβαση του λαϊκού παράγοντα και της οργανωμένης πολιτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, του Κομμουνιστικού Κόμματος. Και στις πιο δύσκολες συνθήκες, όπως ήταν εκείνες του ’40, όταν όλα μοιάζουν χαμένα, ο λαός μπορεί να σηκώσει ανάστημα, να μεγαλουργήσει, να γράψει χρυσές σελίδες Ιστορίας. Αυτό ακριβώς ήταν και το «Go back». Ενα ακόμα παράδειγμα πως σε όλες τις συνθήκες μόνο ο λαός σώζει τον λαό!

Να ηττηθεί η προπαγάνδα των ιμπεριαλιστών για να μπορέσουν οι λαοί να τηρήσουν τη δική τους ανεξάρτητη στάση

Και από τη μελέτη της Ιστορίας αποδείχτηκε πως δεν μπορεί να υπάρξει τίποτα το ενδιάμεσο ανάμεσα στον καπιταλισμό και στον σοσιαλισμό. Καμιά ενδιάμεση εξουσία. Η λαοκρατία, που ήταν στα χείλη, στις καρδιές και στα τραγούδια των χιλιάδων και των εκατομμυρίων λαού, μόνο ως σοσιαλισμός μπορούσε να υλοποιηθεί. Οι λαϊκοί θεσμοί, τα όργανα που έφτιαξε ο λαός για να οργανώνει τη ζωή του, έπρεπε και μπορούσαν να μετεξελιχθούν σε νέα εξουσία – εργατική-λαϊκή. Να μη συμβιβαστούν με μοίρασμα αυτής της εξουσίας με τους παλιούς εκμεταλλευτές, που είτε ήταν φευγάτοι στο Κάιρο είτε συνεργάζονταν με τους κατακτητές.

Αυτή είναι η αλήθεια. Οπως αλήθεια είναι ότι τίποτα δεν πήγε χαμένο. Ο ξεσηκωμός του «Go back», όπως και τα Δεκεμβριανά, το δίδαγμά τους, δεν τα έσβησαν παρά τους διωγμούς, τις εκτελέσεις, τις εξορίες, που υπέστησαν για δεκαετίες οι πρωταγωνιστές του και το ΚΚΕ. Το εξεγερτικό μήνυμα έμεινε ζωντανό σε όλους τους μετέπειτα αγώνες.

Σήμερα, 80 χρόνια μετά, όλοι οι παράγοντες που οδήγησαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στα υπόλοιπα μεγάλα γεγονότα της δεκαετίας του ’40, είναι εδώ και μάλιστα πιο φανεροί από ποτέ άλλοτε.

Τα όπλα των ιμπεριαλιστών έχουν βγει για τα καλά από τις θήκες, τα αντιμαχόμενα ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα διαμορφώνονται όλο και πιο διακριτά και η μάχη για τη διεθνή πρωτοκαθεδρία έχει ξεκινήσει. Οι καταιγιστικές εξελίξεις σε όλο τον κόσμο είναι κομμάτια του ίδιου παζλ των σφοδρών ανταγωνισμών για τις πρώτες ύλες, τους αγωγούς και δρόμους μεταφοράς, τις στρατιωτικές βάσεις, τα γεωπολιτικά στηρίγματα, τα μερίδια των αγορών. Ολων αυτών, δηλαδή, που αποτελούν τις αναγκαστικές συνέπειες και προϋποθέσεις του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης.

Αυτά πληρώνει σήμερα και ο λαός της Συρίας, όπου έχουμε μια ακόμα επέμβαση σε αυτή την πολύπαθη χώρα, που σπαράζεται από επεμβάσεις και εμφυλίους εδώ και 13 χρόνια, από τότε που η δήθεν «Αραβική Ανοιξη» έφερε τον πιο μακρύ χειμώνα γι’ αυτούς τους λαούς. Είναι ένας ακόμη «κρίκος στην αλυσίδα» των επικίνδυνων εξελίξεων που έχουν δρομολογηθεί στη Μέση Ανατολή από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις των ΗΠΑ, της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, της Τουρκίας και του Ισραήλ.

Οι εξελίξεις, με την ταχεία προέλαση και την κατάλυση της χώρας από τους τζιχαντιστές τρομοκράτες, έρχονται ως συνέχεια της συνεχιζόμενης σφαγής του λαού της Παλαιστίνης, των επιθέσεων κατά του λαού του Λιβάνου, της στοχοποίησης του Ιράν.

Βέβαια, όπως θα ενημερωθήκατε από τα κανάλια και τις ιστοσελίδες τους, οι τζιχαντιστές πλέον δεν λέγονται έτσι… Ετσι λέγονταν παλιά… όταν η ευρωατλαντική προπαγάνδα τούς αξιοποιούσε ως πρόσχημα για τις προηγούμενες επεμβάσεις, στη Συρία, του στρατιωτικού συνασπισμού υπό τις ΗΠΑ. Τώρα πια λέγονται «αντιπολίτευση», «εξεγερμένοι» και «αντάρτες», μιας και ειδικά στη χώρα μας και για λόγους που συνδέονται με το βασικό θέμα της σημερινής εκδήλωσης, αυτή η λέξη είναι ιδιαίτερα θετικά φορτισμένη στη συνείδηση του λαού. Ξέρουν πολύ καλά τι κάνουν αυτοί οι απατεώνες και δεν έχουν κανένα πρόβλημα να το κάνουν ακριβώς την ώρα που χύνουν τόνους αντικομμουνιστικής λάσπης με αφορμή την 80ή επέτειο του Δεκέμβρη του 1944.

Ετσι παίζεται το παιχνίδι της προπαγάνδας του πολέμου. Αυτές οι αντιδραστικές δυνάμεις που κατέλαβαν τη Συρία, υποστηριζόμενες από τη ΝΑΤΟική Τουρκία, παρουσιάζονται ως δήθεν «απελευθερωτές» του συριακού λαού από ένα καταπιεστικό καθεστώς.

Πόσες φορές τα έχουμε ακούσει αυτά… Και για τη Γιουγκοσλαβία και για το Ιράκ και για το Αφγανιστάν και για τη Λιβύη… Πάντα με πρόσχημα τη «δημοκρατία» και την «ελευθερία» οι ιμπεριαλιστές πατάνε την μπότα τους σε όποια χώρα τούς καπνίσει για να βάλουν στο χέρι τον πλούτο του λαού της. Και αφού τα κάνουν όλα άνω – κάτω, φεύγουν αφήνοντας πίσω τους συντρίμμια και πολλές φορές παραδίδοντας την εξουσία στους ίδιους που δήθεν πήγαν για να ανατρέψουν, όπως έγινε και με τους Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν.

Εχουν πείρα και την αξιοποιούν. Εχουν, όμως, και οι λαοί πείρα, που αποδεικνύει πως καμιά εμπιστοσύνη δεν πρέπει να δείξουν στα προσχήματά τους, στην προπαγάνδα τους. Είναι κρίσιμο ζήτημα αυτή να ηττηθεί, για να μπορέσουν οι λαοί να διαμορφώσουν και να τηρήσουν τη δική τους ανεξάρτητη στάση, με κριτήριο τα δικά τους συμφέροντα, ενάντια στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και στις επεμβάσεις, με στόχο να γίνει ο κάθε λαός κυρίαρχος στον τόπο του και να συμβιώσει ειρηνικά με τους άλλους λαούς.

Το ΚΚΕ έχει ξεκαθαρίσει ότι παρά τις ιδεολογικοπολιτικές διαφορές με το αστικό συριακό καθεστώς, παρά την κριτική στην πολιτική του, καταδικάζει τους σχεδιασμούς των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Τουρκίας, που συνιστούν επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις ανεξάρτητης χώρας. Αυτή είναι για μας η μόνη στάση αρχών και συνέπειας!

Εκτός αν έχεις δεσμεύσεις και εξαρτήσεις από εγχώρια οικονομικά συμφέροντα και από ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, όπως και έχουν τόσο η κυβέρνηση της ΝΔ, όσο και τα άλλα κόμματα που σήμερα λένε το ένα, το άλλο αύριο. Ετσι αυτοεξευτελίζονται, πανηγυρίζοντας για την επικράτηση ακραίων ισλαμιστών φονταμεταλιστών, που υποστηρίζονται μάλιστα ανοιχτά από τον Ερντογάν, όπως έκανε και η κυβέρνηση της ΝΔ με την ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, που προφανώς ήταν αντιγραφή των αντίστοιχων τοποθετήσεων του ευρωΝΑΤΟικού στρατοπέδου.

Καταδικάζουν τον αναθεωρητισμό από μέρους της Ρωσίας στην Ουκρανία αλλά δεν λένε κουβέντα για τον αναθεωρητισμό της ΝΑΤΟικής συμμάχου Τουρκίας, που έχει κάνει τρεις επεμβάσεις στη Συρία. Κουβέντα για το Ισραήλ, που βρήκε ευκαιρία να επεκτείνει τα εδάφη που κατέχει παράνομα και στη Συρία. Και όλα αυτά, φυσικά, για να μη διαταράξουν τη ΝΑΤΟική γραμμή και την πολιτική των «ήρεμων νερών» με την Τουρκία. Η στάση αυτή είναι μέρος της επικίνδυνης πολιτικής της κυβέρνησης και των άλλων κομμάτων, που σέρνουν τη χώρα σε πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς στην Ουκρανία, στη Μέση Ανατολή και σε άλλες περιοχές του πλανήτη.

Αυτοί που στηρίζουν τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς είναι οι ίδιοι που εφαρμόζουν την άγρια πολιτική του εγκλωβισμού των προσφύγων

Οι εξελίξεις σε όλα τα πολεμικά μέτωπα, από την Ουκρανία και την Παλαιστίνη μέχρι τον Λίβανο και το νέο χάος στη Συρία, είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν νέα κύματα ξεριζωμένων ανθρώπων και όχι κύματα επιστροφής, όπως ονειρεύεται η κυβέρνηση της ΝΔ.

Ηδη, άλλωστε, και παρά τους πανηγυρισμούς της κυβέρνησης, μόνο μέσα στο τελευταίο τρίμηνο έχασαν τη ζωή τους στο Αιγαίο, ξανά, 30 περίπου άνθρωποι. Μέσα σε μία μόνο μέρα, τον Νοέμβρη, σημειώθηκαν εδώ στην περιοχή, σε Λέσβο και Σάμο, δύο ναυάγια, με 9 νεκρούς ανθρώπους και οι 6 ήταν παιδιά! Αυτά είναι τα αποτελέσματα της πολιτικής της ΕΕ και των αστικών κυβερνήσεων, την οποία στηρίζουν και υλοποιούν διαχρονικά όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις και η οποία έχει μετατρέψει τη χώρα μας και τα νησιά μας σε αποθήκες ανθρώπινων ψυχών.

Εδώ στη Λέσβο, άλλωστε, έχετε την πιο άμεση, ζωντανή γνώση και πείρα για τον πραγματικό χαρακτήρα αυτής της πολιτικής, τις πρακτικές της καταστολής, τις επαναπροωθήσεις με τη συνδρομή της Frontex που βαφτίζονται αποτροπή, την αθλιότητα των λεγόμενων δομών φιλοξενίας προσφύγων.

Από την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατούσε στη Μόρια, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, φτάσαμε σήμερα στην αθλιότητα του Καρά Τεπέ… Φτάσαμε στους εκβιασμούς, στην τρομοκρατία και στην ποινικοποίηση των δίκαιων αγώνων ενάντια στη δημιουργία της νέας κλειστής υπερδομής – φυλακής ΝΑΤΟικών προδιαγραφών στη Βάστρια, μέσα στο δάσος, στοχοποιώντας ιδιαίτερα στελέχη του ΚΚΕ και πρωτοπόρους συνδικαλιστές του νησιού.

Είναι, δε, τέτοια η «επιτυχία» της κυβέρνησης της ΝΔ στα ζητήματα της παροχής ασύλου, όπως λέει, που εδώ και μήνες δεν υπάρχει καν εξασφαλισμένη διερμηνεία, για τη στοιχειώδη επικοινωνία των προσφύγων και τη διεκπεραίωση πολύ κρίσιμων γι’ αυτούς νομικών διαδικασιών σε γλώσσα κατανοητή.

Η υποκρισία της κυβέρνησης της ΝΔ και των κομμάτων της συμπολιτευόμενης αντιπολίτευσης είναι πλέον απροκάλυπτη. Αυτοί που στηρίζουν τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς και την άμεση εμπλοκή της χώρας μας στον πόλεμο, είναι οι ίδιοι που εφαρμόζουν την άγρια πολιτική του εγκλωβισμού και της καταστολής σε βάρος των προσφύγων, παίζουν επικίνδυνα γεωπολιτικά παζάρια στις πλάτες τους, όπως με την απαράδεκτη Συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας για τους Σύρους πρόσφυγες, που υπογράφηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και εξακολουθεί να ισχύει επί κυβέρνησης ΝΔ.

Η κατάσταση που διαμορφώνεται σήμερα στη Συρία, όχι μόνο δεν θα βάλει τέλος στα βάσανα των λαών της περιοχής αλλά εγκυμονεί νέους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και πιθανές αλλαγές συνόρων, με νέους γύρους αιματηρών συγκρούσεων και νέα κύματα προσφύγων.

Ολοι αυτοί που σκορπούν τον πόλεμο και την καταστροφή, απ’ όπου έρχονται οι πρόσφυγες και τα θύματα των ανταγωνισμών τους, είναι οι ίδιοι, νεοφιλελεύθερες, σοσιαλδημοκρατικές και ακροδεξιές κυβερνήσεις της ΕΕ, που ψήφισαν το απαράδεκτο νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο. Ενα Σύμφωνο που εντείνει την άγρια καταστολή σε βάρος των κατατρεγμένων θυμάτων και ενταφιάζει τη Συνθήκη της Γενεύης για τους Πρόσφυγες.

Το ΚΚΕ καλεί τους εργαζόμενους και τον λαό να παλέψουν σε σύγκρουση με το άδικο ευρωενωσιακό πλαίσιο σε βάρος των μεταναστών και των προσφύγων, για να σταματήσουν η χώρα και τα νησιά μας να είναι αποθήκες ανθρώπινων ψυχών – κέντρα διαλογής για τα συμφέροντα του κεφαλαίου, για να κλείσουν όλες οι υπερδομές – φυλακές.

Οι αγώνες και η πείρα των νησιωτών είναι πλούσια και πολύτιμα εφόδια. Αυτοί οι αγώνες χρειάζεται σήμερα να δυναμώσουν, ιδιαίτερα υπό το φως των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή.

Το ΚΚΕ παλεύει για την εφαρμογή της Συνθήκης της Γενεύης για τους Πρόσφυγες, με γρήγορες διαδικασίες ασύλου σε ανοιχτούς χώρους φιλοξενίας, ώστε τα κατατρεγμένα θύματα των πολέμων να παίρνουν άσυλο και να ταξιδεύουν στις χώρες του πραγματικού προορισμού τους. Αυτό είναι σήμερα το μόνο πραγματικά ρεαλιστικό και δίκαιο, ασπίδα προστασίας και αλληλεγγύης στα θύματα των πολέμων, κόντρα στον ρατσισμό και στην ξενοφοβία.

Ο λαός μπορεί να κατακτήσει τη δική του σταθερότητα μόνο μέσα από τη σύγκρουση με τη στρατηγική του κεφαλαίου και των κυβερνήσεών του

Στο φως των παραπάνω εξελίξεων, όπως και των πολιτικών αναταράξεων στις δύο ισχυρότερες χώρες της ΕΕ, τη Γαλλία και τη Γερμανία, αναταράξεων εξαιτίας και μιας πιθανής νέας καπιταλιστικής κρίσης, δίνουν και παίρνουν οι προειδοποιήσεις για την αναγκαία πολιτική σταθερότητα και το κλίμα συναίνεσης που πρέπει να επιτευχθεί μπροστά στις «ταραγμένες περιόδους». Φυσικά, αυτά δεν απευθύνονται στα κόμματα του κεφαλαίου που βρίσκονται στην κυβέρνηση και στην αντιπολίτευση. Εκεί, άλλωστε, η συναίνεση είναι δεδομένη…

Αυτό φάνηκε και στην πρόσφατη συζήτηση για το νομοσχέδιο – έκτρωμα της ΝΔ για τον κατώτατο μισθό, με το ΠΑΣΟΚ να υπερψηφίζει τα 9 από τα 15 άρθρα του, ενώ όλοι, μαζί με τον ΣΥΡΙΖΑ, λιβάνιζαν τη σχετική αντεργατική Οδηγία της ΕΕ.

Αχνα δεν έβγαλαν για την πρόταση νόμου 627 συνδικαλιστικών οργανώσεων για την επαναφορά των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας που κατέθεσε το ΚΚΕ. Αλλωστε, κανένα από τα κόμματα του συστήματος δεν αμφισβητεί τη στρατηγική στήριξης των επιχειρηματικών ομίλων, τις θυσίες που πρέπει να επωμιστούν οι εργαζόμενοι για να προφυλάσσονται τα κέρδη του κεφαλαίου.

Η συζήτηση για τον προϋπολογισμό που ξεκίνησε σήμερα είναι αποκαλυπτική! Η συναίνεση από όλα τα κόμματα του ευρωατλαντισμού, «δεξιά», «φιλελεύθερα» και «κεντροαριστερά», δεν λείπει, αντίθετα περισσεύει, και όσον αφορά τη βαθιά εμπλοκή στον πόλεμο, στο πλευρό του ΝΑΤΟ. Η συναίνεσή τους μετράει χρόνια πια. Από τότε που η νέα αξιωματική αντιπολίτευση του ΠΑΣΟΚ συγκυβερνούσε με τη ΝΔ και τσάκιζε τον λαό με τα βάρβαρα μνημόνια.

Ηταν τότε που ο κ. Τσίπρας ερχόταν εδώ στη Μυτιλήνη και καπηλευόταν ξεδιάντροπα τις αγωνιστικές παραδόσεις του νησιού και του ΚΚΕ, λέγοντας «go back» στην Μέρκελ, για να φτάσει σήμερα στο «come back κυρία Μέρκελ», αφού τον ακούσαμε να αναζητά τη δικαίωση για τα πεπραγμένα της μνημονιακής κυβέρνησής του στο βιβλίο με τα απομνημονεύματά της που του δίνει συγχαρητήρια… για το πόσο καλό και υπάκουο παιδί ήταν τελικά!

Μη σου τύχει τέτοια κατάληξη! Αποδεικνύεται και με αυτόν τον τρόπο ότι ο εκφυλισμός του ΣΥΡΙΖΑ έχει βαθιές πολιτικές αιτίες, δεν ξεκίνησε ούτε θα τελειώσει με τον Κασσελάκη.

Αλλού απευθύνονται, επομένως, οι εκκλήσεις τους για συναίνεση. Δεν θα την αναζητούσαν αν ήξεραν ότι έχουν τον λαό «στο χέρι». Στόχος τους είναι να επιβάλουν στον λαό ότι δήθεν δεν υπάρχει άλλος δρόμος, ότι κάθε αμφισβήτηση της σημερινής βαρβαρότητας, τάχα, δεν είναι ρεαλιστική στάση!

Η πραγματικότητα είναι όμως ακριβώς αντίθετη. Γιατί «περιπέτειες», «αστάθεια» και «συμφορές» φέρνουν στον λαό ακριβώς αυτοί που ζητάνε τη συναίνεσή του.

Η κυβέρνηση, το κεφάλαιο και τα κόμματά του, οι ιμπεριαλιστικές ενώσεις του.

Περιπέτεια είναι αυτό που τραβάει η λαϊκή οικογένεια στη Λέσβο αν χρειαστεί τις δομές του ΕΣΥ, εξαιτίας των τεράστιων ελλείψεων. Συμφορά είναι για τους βιοπαλαιστές αγρότες και κτηνοτρόφους του νησιού όταν «μπαίνουν μέσα» εξαιτίας του υπέρογκου κόστους παραγωγής, των χαμηλών τιμών, των ασθενειών και της ακαρπίας, φαινόμενα απέναντι στα οποία το κράτος τούς έχει αφήσει αβοήθητους. Αστάθεια είναι να πηγαίνουν τα παιδιά μας στο σχολείο και να πέφτουν τα ταβάνια παραλίγο στο κεφάλι τους, όπως συνέβη πριν από λίγες μέρες στο Δημοτικό Σχολείο στον Ιππειο και λίγο πριν στο 10ο Δημοτικό της Μυτιλήνης. Περιπέτεια είναι οι κρίσεις, οι πόλεμοι, η προσφυγιά, όλα αυτά στα οποία μας σέρνουν η κυβέρνηση της ΝΔ και τα άλλα κόμματα.

Γι’ αυτό λέμε ότι ο λαός μπορεί να κατακτήσει τη δική του σταθερότητα. Κι αυτή μπορεί να υπάρξει μόνο μέσα από τη σύγκρουση με τη στρατηγική του κεφαλαίου και των κυβερνήσεών του. Μέσα από την ενίσχυση του ρεύματος αμφισβήτησης της κυρίαρχης πολιτικής, της στρατηγικής των επιχειρηματικών ομίλων.

Σε αυτόν τον δρόμο μπορεί να βαδίσει στηριγμένος στις δικές του δυνάμεις, στην οργάνωση της πάλης και της διεκδίκησης μέσα από τα σωματεία του, τους μαζικούς φορείς του. Σε ακόμα μεγαλύτερη συμπόρευση με το ΚΚΕ παντού, σε κάθε μάχη που έχουμε μπροστά μας.

Εκεί βρίσκεται η διέξοδος για τον λαό. Στην ανάπτυξη της πάλης του, στα εμπόδια που μπορεί να βάλει στην αντιλαϊκή πολιτική, στην οργάνωση της αντεπίθεσης, με το βλέμμα στραμμένο στην προοπτική της ανατροπής του σάπιου αυτού συστήματος. Στις ριζικές αλλαγές που έχει ανάγκη για να κατακτήσει και να απολαμβάνει τον πλούτο που παράγει. Για να ικανοποιήσει κάθε του ανάγκη.

Σε αυτήν την υπόθεση εμείς δεσμευόμαστε ότι θα συνεχίσουμε να δίνουμε όλες μας τις δυνάμεις. Οπως πάντα έκανε το ΚΚΕ, χωρίς να λυπάται κόπους και θυσίες, σε ολόκληρη την μεγαλειώδη Ιστορία του.

Ο λαός και οι νέοι της Λέσβου πρέπει να αισθάνονται περήφανοι για τα έργα και τον ηρωισμό των παππούδων και των γιαγιάδων τους. Και ιδιαίτερα για τον μεγάλο ξεσηκωμό του «Go back». Εχουν και έχουμε χρέος να τους τιμούμε, έχουμε καθήκον να συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο για να δικαιωθούν οι αγώνες και οι θυσίες τους.

Τιμή και δόξα στους αγωνιστές του «Go back»!

Το «Go back» μάς διδάσκει ότι ο λαός νικάει όταν είναι οργανωμένος, αποφασισμένος, όταν βαδίζει μαζί με το ΚΚΕ! Ογδόντα χρόνια μετά, κρατάμε σφιχτά το νήμα του αγώνα. Για την τελική νίκη του λαού, τον σοσιαλισμό!

Πηγή : Εφημερίδα Ριζοσπάστης 12 – 12 – 2024

ΛΕΣΒΟΣ

80 Χρόνια «Go Back»… Ετσι νικάει ο λαός!

Κέρδισε τις εντυπώσεις η Εκθεση με πρωτότυπο αρχειακό υλικό και ντοκουμέντα στον χώρο που πραγματοποιήθηκε η μαζική εκδήλωση της ΚΟ Λέσβου με ομιλητή τον ΓΓ της ΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα

«ΛΕΣΒΟΣ. 80 Χρόνια “Go Back”… Ετσι νικάει ο λαός!». Με αυτόν τον τίτλο η Εκθεση με πρωτότυπο αρχειακό υλικό και ντοκουμέντα, που κόσμησε το Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης, όπου πραγματοποιήθηκε η μαζική εκδήλωση της ΚΟ Λέσβου με ομιλητή τον ΓΓ της ΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα, κέρδισε τις εντυπώσεις και το ενδιαφέρον όσων συμμετείχαν.

Φωτογραφίες (οι περισσότερες της Εκθεσης είναι του Μυτιληνιού φωτογράφου Δουκάκη Σ. Χουτζαίου) και ντοκουμέντα από τον Τύπο της εποχής – «Εμπρός», «Αντιφασίστας», «Ελεύθερη Λέσβος», εφημερίδες του ΚΚΕ, της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ στο νησί – εξιστορούν την εμβληματική αυτήν στιγμή για την ιστορία του νησιού και όχι μόνο.

Η Εκθεση ξεκινάει απ’ τον Σεπτέμβρη του 1944, που ο λαός του νησιού πανηγυρίζει την απελευθέρωση απ’ τους Γερμανούς. Φωτογραφίες πιστοποιούν αυτό που αναγράφεται στα ταμπλό: «Ο λαός μέσα από τη σκληρή πάλη του ενάντια στη ναζιστική κατοχή μέσα απ’ τις γραμμές του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ κατέκτησε μια νέα ζωή, άρχισε να παίρνει τις τύχες του στα χέρια του και να συγκροτεί λαϊκούς θεσμούς για την οργάνωση της ζωής του. Η απελευθέρωση σήμανε και ένταση της επαναστατικής κατάστασης. Με τόλμη, ανιδιοτέλεια, αυτοθυσία και πρωτόγνωρη αυτενέργεια ο λαός πολέμησε τους κατακτητές και ήταν συνεπαρμένος από τον πόθο για μια καινούργια ζωή – τη λαοκρατία, που ήταν στα χείλη, στις καρδιές και το τραγούδι όλων. Ο λαός είχε ακράδαντη θέληση να μην αφήσει να καθίσουν στον σβέρκο του οι παλιοί τύραννοι και καταπιεστές». Και θα τα αποδείκνυε λίγους μήνες μετά, όταν η αστική τάξη της χώρας και οι Βρετανοί θα επιχειρούσαν να το κάνουν.

Στο πρώτο μέρος της Εκθεσης σκιαγραφείται η περίοδος που το ΕΑΜ κυριαρχεί στο νησί. Ακόμα πριν από την απελευθέρωση λειτουργούν λαϊκά δικαστήρια, ενώ στα χωριά γίνονται λαϊκές συνελεύσεις. Οι Γερμανοί περιορίζονται στην πόλη της Μυτιλήνης. Στην ύπαιθρο ο ΕΛΑΣ και η Εθνική Πολιτοφυλακή τηρούσαν την τάξη. Απ’ τον Σεπτέμβρη του 1944 στην ελεύθερη Λέσβο οργανώθηκαν λαϊκοί θεσμοί για την οργάνωση της ζωής του λαού. Οι θεσμοί αυτοί εξέφραζαν τη λαϊκή πρωτοβουλία και αυτενέργεια. Ελυναν προβλήματα της καθημερινότητας σε σύγκρουση με τους εκμεταλλευτές του λαού. Στη Λέσβο εμφανίστηκαν ισχυροί θεσμοί λαϊκής συμμετοχής και δράσης. Οι παλιές κρατικές κατασταλτικές δυνάμεις που είχαν συνεργαστεί με τους κατακτητές ήταν απαξιωμένες και μισητές. Οι αστοί πολιτικοί που είτε απουσίαζαν απ’ τον αγώνα είτε είχαν συνεργαστεί με τους κατακτητές ήταν ανυπόληπτοι και μισητοί.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου στέλνει στη Λέσβο τον στρατιωτικό Γ. Μπουρδάρα ως υπουργό, γενικό διοικητή Αιγαίου και διοικητή χωροφυλακής τον Σηφάκη. Κάτω απ’ τη λαϊκή πίεση και οι δύο φεύγουν για τη Χίο. Αντιλαϊκές λύσεις μπορούσαν να επιβάλουν μόνο τα βρετανικά στρατεύματα, που δεν είχαν κανέναν άλλο λόγο να πάνε στα ήδη ελεύθερα νησιά, όμως το επιχείρησαν για να αλλάξει ο συσχετισμός σε βάρος του λαού, ασκώντας ωμή καταστολή.

Στο πλαίσιο αυτό, παραμονή Χριστουγέννων του 1944, στις 6.30 το πρωί, ο Π. Γώγος, στέλεχος του ΚΚΕ, μαζί με τον Παναγιώτη Κεμερλή, βρισκόμενοι στην προκυμαία της Μυτιλήνης, αντιλαμβάνονται το πολεμικό πλοίο να προσεγγίζει, τρέχουν στη λέσχη της ΕΠΟΝ, παίρνουν τα χωνιά και ξεσηκώνουν τον κόσμο: «Λαέ της Μυτιλήνης, συναγωνιστές και συναγωνίστριες (…) Ξυπνήστε, όλοι στο πόδι! Κάτω στο λιμάνι ήρθανε εγγλέζικα καράβια με στρατό. Τρέξτε όλοι στην προκυμαία να εμποδίσουμε την απόβαση».

Ενα τέτοιο χωνί που μετέφερε το πρόταγμα του ξεσηκωμού σε όλη την πόλη κοσμούσε την Εκθεση, μαζί με ένα ξίφος απ’ αυτά που υψώθηκαν κατά των Βρετανών και άλλα πρωτότυπα υλικά.

Λαοθάλασσα μαζεύτηκε στο λιμάνι. Η πόλη νεκρώνει από πάνδημη απεργία και βυθίζεται στο σκοτάδι. Χιλιάδες κατεβαίνουν κι απ’ τα χωριά οπλισμένοι με κάθε μέσο, πέτρες, γιαταγάνια, μαχαίρια, τσεκούρια και μπαλταδέλια αλλά πάνω απ’ όλα με ψυχή, έτοιμοι «να σκοτώσουν ή να σκοτωθούν». Κάποιος απ’ αυτούς θα καταγράψει τη φωνή του στην ιστορία, όταν φωνάζει «Go Back!». Από στόμα σε στόμα γίνεται μυριόστομο αίτημα.

Τέσσερα μερόνυχτα ο λαός της Λέσβου στέκεται εκεί ακλόνητος παρά το κρύο, παρά την πείνα. Είναι αποφασισμένος. Με την απόφαση όπως καταγράφηκε στο ψήφισμα του ένοπλου συλλαλητηρίου ανήμερα των Χριστουγέννων του 1944: «Ο ΛΑΟΣ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ (…) διαδηλώνει την απόφασή του να αντιταχθεί προτάσσοντας τα στήθια του και να πέσει μέχρι του τελευταίου στην περίπτωση που ο Αγγλος ταξίαρχος δεν θα σεβαστεί την θέλησή του και ενεργήσει απόβαση»…

Το λιμάνι ζώνεται με συρματοπλέγματα, μαζεύονται πέτρες και στήνονται οδοφράγματα.

Στις 28/12 οι Αγγλοι ανακοινώνουν πως θα αποχωρήσουν. Φωτογραφίες στην Εκθεση απεικονίζουν την επινίκια παρέλαση του ΕΛΑΣ και των λαϊκών οργανώσεων.

Η Εκθεση ολοκληρώνεται με φωτογραφικό υλικό και εξιστόρηση των όσων ακολούθησαν μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας.

Πηγή :Ριζοσπάστης 13 – 12 – 2024

ΙΣΤΟΡΙΑ

ΤΙΜΗ ΣΤΟΥΣ ΑΛΥΓΙΣΤΟΥΣ ΤΗΣ ΤΑΞΙΚΗΣ ΠΑΛΗΣ

Οι εννιά της Νικαριάς

«Ηταν 16 του Ιούνη του 1955. Σάββατο. Ο “Κόκκινος Βράχος” λουζόταν στο δυνατό καλοκαιριάτικο φως. Και εκείνοι τον ρουφούσανε με τα μάτια. Και τα βουνά και τις ακρογιαλιές του τις θαλασσοδαρμένες και γύρω τον ανοιχτό και απέραντο ορίζοντα. Ηταν η γη που τους είχε γεννήσει τους πιο πολλούς (…) Φρουροί τους και καλοί τους άγγελοι στάθηκαν και τ’ άψυχά του και οι άνθρωποί του (…) Πάνω απ’ όλα οι άνθρωποί του. Ξωμάχοι της φτενής του γης και ξωμάχοι της θάλασσας, μεροκαματιάρηδες του λιμανιού και της φτωχικής αγοράς, όλοι αυτοί που τους αγκάλιασαν με τη φροντίδα και τη στοργή της καρδιάς τους. Αυτής της καρδιάς που τη θέρμαινε η φλόγα της πίστης στην υπόθεση που και κείνοι υπηρετούσαν. Στην υπόθεση του λαού και του Κόμματός του. Του Κόμματος που μ’ όλες τις αντιξοότητες και τους κατατρεγμούς, μ’ όλες τις κατά καιρούς ανεπάρκειες και τα λάθη του, δεν έπαψε στιγμή να παλεύει για το λυτρωμό και το ξανάσαμα (…)

(…) Κανείς δε χαίρεται για το φευγιό. Η ζωή του παράνομου αγωνιστή έχει πολλές δυσκολίες. Πίκρες, δοκιμασίες σκληρές. Μα έχει και τις όμορφες πλευρές της. Κι η πιο όμορφη απ’ όλες είναι η ψυχική ανακούφιση που σε πλημμυρίζει σαν σκέφτεσαι πως όλα αυτά που αντιμετωπίζεις και τον κίνδυνο της κάθε στιγμής και τη στέρηση την αφάνταστη, τα υφίστασαι μόνο και μόνο για το λαό που σ’ ανάθρεψε και του ανήκεις. Για να δει άσπρη μέρα κι αυτός. Και τώρα; Φεύγεις για μέρη μακρινά κι άγνωστα…».

Ο «Κόκκινος Βράχος»

Τέτοιες μέρες, λοιπόν, του 1955. Εξι χρόνια πριν, στις 29 Αυγούστου του 1949, οι δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας πέρναγαν συγκροτημένα στις Λαϊκές Δημοκρατίες και δύο χρόνια αργότερα, τον Απρίλη του 1951, είχαν περάσει στις Λαϊκές Δημοκρατίες και οι τελευταίοι ξεκομμένοι της ηπειρωτικής χώρας. Στα νησιά όμως; Κανονικά, μόνο ο θάνατος περίμενε όποιον είχε ξεκοπεί. Κανονικά. Αυτό το κανονικά δεν ισχύει στην περίπτωση του ΚΚΕ. Αυτό το κανονικά το ανέτρεψε στην πράξη ξανά και ξανά η ακατάλυτη σχέση του λαού με το ΚΚΕ κι αντίστροφα. Ετσι και τώρα, στη Νικαριά. Εννιά παράνομοι, στελέχη του ΚΚΕ, για πέντε ολόκληρα χρόνια, «όργωσαν» το νησί, έστησαν ξανά το Κόμμα στα πόδια του, κι όταν ήρθε η ώρα, πάντα στο όνομα του λαού και με εντολή του ΚΚΕ, πήραν το δρόμο το μακρύ γι’ αλλού, για κει που νέα καθήκοντα του λαϊκού επαναστατικού κινήματος όριζαν.

Τσερμέγκας Γιάννης, Γκότζος Χαράλαμπος, Τσαμπής Στρατής, Λίτσας Κώστας, Καλαμπόγιας Αντώνης, Μπάφας Μήτσος, Μαυρίκης Φίλιππος, Φρούζε Βασίλης, Παπαγεωργάκης Στεφανής.

Θρύλος η δραπέτευσή τους απ’ το νησί που το ‘χε ζωσμένο απ’ όλες τις μεριές ο αστικός στρατός, ένα νησί που ενώ σ’ όλη τη χώρα είχε χρόνια πριν καταργηθεί ο στρατιωτικός νόμος, εδώ και στην Κρήτη ήταν ακόμα σε ισχύ. Για μια χούφτα παράνομους. Χωροφύλακες, αποσπάσματα απ’ όλο το Αιγαίο είχαν συγκεντρωθεί στην Ικαρία για να αντιμετωπίσουν τους «Βούλγαρους», όπως τους αποκαλούσε ο «Καψοκαλύβας», ο χωροφύλακας που ‘χε πάρει το παρατσούκλι απ’ τα καμένα σπίτια που άφηνε πίσω του όπου περνούσε.

Είχε λόγο σοβαρό η αντίδραση να κρατά τέτοιες δυνάμεις σε μιας σπιθαμής νησί. Τ’ αντάρτικο στην Ικαρία είχε γράψει τις δικές του ξεχωριστές ιστορίες. Είχε ξεπηδήσει από ‘να «πάντρεμα» των εξόριστων που κατά χιλιάδες έριχνε στο νησί η αντίδραση, με το αγωνιστικό φρόνημα των ντόπιων, που από τη στάση τους είχε πάρει το νησί τ’ όνομα «Κόκκινος Βράχος» απ’ την εποχή ακόμα του Μεταξά. Δεν είναι τυχαίο που απ’ το ξεκίνημα ακόμα της ναζιστικής κατοχής, στο νησί εγκαταστάθηκε λαϊκή εξουσία. Δημιουργήθηκαν Λαϊκά Συμβούλια, Λαϊκή Δικαιοσύνη, Λαϊκή Πολιτοφυλακή. Κι όταν η πατρίδα «λευτερώθηκε», αυτό το βράχο επέλεξε η αστική τάξη για να εξορίσει κατά χιλιάδες τους αγωνιστές που πάλεψαν για τη λευτεριά. Ρίξανε πάνω σ’ ένα νησί με 11.000 κατοίκους, 14.000 εξόριστους! Ας τους να φαγωθούν μεταξύ τους, ήταν η πίσω σκέψη. Κι όμως, αυτό το νησί, αυτός ο λαός, στέγασε, πότισε, τάισε τον καθένα από τους 14.000 εξόριστους σα να ‘τανε ένας προς έναν δικά του παιδιά. Κι έγιναν οι εξόριστοι ντόπιοι.

Η αλληλεγγύη

«Τις πρώτες μέρες που είχαν πάει στο χωριό δεν είχαν τακτοποιημένο το καζάνι. Μα οι χωρικοί δεν τους άφησαν να πεινάσουν. Ηταν καλοκαίρι. Τα φρούτα και τα λαχανικά ήταν αρκετά στο χωριό. Ακόμα κι οι λεγόμενοι δεξιοί δεν έμειναν αμέτοχοι στο έργο της προστασίας των ξένων. Οι νέοι του χωριού συγκέντρωναν τα τρόφιμα και τα παρέδιδαν στον υπεύθυνο της ομάδας. Η στιγμή της πρώτης παράδοσης ήταν συγκινητική.

— Πόσα χρωστάμε; λέει ο υπεύθυνος της ομάδας στους νέους που παρέδωσαν τα τρόφιμα.

— Τίποτα δεν χρωστάτε. Αυτά είναι δώρο του χωριού στην ομάδα.

— Πώς; Δώρα; Οχι, δεν γίνεται. Η ομάδα θα χρειαστεί να παίρνει τακτικά φρούτα και λαχανικά απ’ τους χωριανούς. Τότες, τι θα γίνει;

— Ακου, συναγωνιστή: Το χωριό απ’ αυτά που παράγει θα σας εφοδιάζει δωρεάν. Αν έχετε τίποτα οικονομίες, μπορείτε να τις διαθέσετε για ν’ αγοράσετε κάτι που δεν έχουμε εμείς να σας δώσουμε (…) Να, μια γυναίκα, μας είπε ότι θέλει να σας δώσει ένα κομμάτι απ’ τον κήπο που έχει φυτέψει ντομάτες και να μαζεύετε μόνοι σας τον καρπό, όποτε σας κάνει ανάγκη. Για τους χωριανούς δεν είναι δύσκολο. Δίνουν όλοι από λίγα και το ποσόν συγκεντρώνεται.

— Γι’ αυτό δεν θα χαθεί ποτές η υπόθεση η δικιά μας, μονολογεί κάποιος από τους “ξένους”».

Η ένοπλη πάλη

Οσο οι αρχές έβλεπαν να δυναμώνει η συνεργασία, η συναδέλφωση των ντόπιων με τους εξόριστους, τόσο το μίσος τους ενάντια στον πληθυσμό του νησιού, ανακατεμένο με τον χωροφυλακίστικο αγριανθρωπισμό, ξέσπασε σαν θύελλα πάνω στον «Κόκκινο Βράχο».

Ηξεραν πως η Ικαρία έχει μετατραπεί σε πηγή εφοδιασμού, με πολεμοφόδια και ανθρώπινο υλικό, για το αντάρτικο της Σάμου. Από την εξορία δραπέτευαν όλο και πιο συχνά στελέχη του ΚΚΕ. Κι η αντίδραση ήξερε ότι δεν μπορεί να γίνονται όλα αυτά χωρίς τη βοήθεια της ντόπιας Οργάνωσης. Αναστάτωναν τα πάντα να τους βρουν. Κινητοποιούσαν όλες τις δυνάμεις τους. Ζήτησαν απ’ το λαό να τους βοηθήσει για να βρουν τους αρχηγούς των «Βουλγάρων». Ούτε αριστερός, ούτε δεξιός δεν βρέθηκε να τους δώσει έστω και την παραμικρή πληροφορία. Οι διώξεις εντείνονταν. Οι δολοφονίες μπήκαν στην ημερήσια διάταξη. Ετσι στο νησί δημιουργήθηκαν ένοπλες δυνάμεις αγωνιστών.

Πολιτικοί εξόριστοι στην Ικαρία, ανάμεσά τους ο Στ. Σαράφης

Η Ικαρία είναι πολύ μικρό νησί. Ηταν δύσκολο να κρατηθεί αντάρτικο. Αποφασίστηκε να μείνουν στην Ικαρία μικρές ομάδες και οι άλλοι να περάσουν στη Σάμο, όπου υπήρχαν περισσότερες δυνατότητες για δράση. Το ζήτημα μπήκε σε εθελοντική βάση. Η επιθυμία να πάνε στη Σάμο ήταν γενική. Δεν γινόταν όμως να φύγουν και όλοι όσοι ζητούσαν. Τότε, η καθοδήγηση κατέληξε ποιοι θα φύγουν και ποιοι θα μείνουν.

(…) Το απόγευμα οι νιοφερμένοι συναντήθηκαν με τους επικεφαλής του αντάρτικου της Σάμου. Πολιτικός επίτροπος στη Σάμο ήταν ο Γιάννης Σαλάς, που είχε τότε το βαθμό του αντισυνταγματάρχη του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Ο Σαλάς, παλιός αγωνιστής, γεννήθηκε στο Φραντάτο Ικαρίας. Η φασιστική δικτατορία της 4ης Αυγούστου τον κυνήγησε με μανία. Στάλθηκε στην Ακροναυπλία. Η κατάρρευση κι η κατοχή τον βρήκε στο Σανατόριο Ασβεστοχωρίου. Δραπέτευσε τον Απρίλη του 1941, κατέβηκε στην Ικαρία κι από κει πέρασε στη Μέση Ανατολή. Στις 10 Οκτώβρη 1941 ιδρύθηκε η Αντιφασιστική Στρατιωτική Οργάνωση (ΑΣΟ) με επικεφαλής τον Γιάννη Σαλά. Τον Απρίλη – Μάη του 1943 δημιουργήθηκε το Κεντρικό Γραφείο των αντιφασιστικών οργανώσεων Μέσης Ανατολής με Γενικό Γραμματέα τον ίδιο. Πιάστηκε και κρατήθηκε στο «σύρμα»… Μετά την απελευθέρωση δούλεψε στον Πειραιά σε υπεύθυνη κομματική δουλειά κι αργότερα το Κόμμα τον έστειλε στη Σάμο όπου κι έδωσε τη ζωή του (αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία, που δεν είναι του παρόντος).

Στο μεταξύ, στην Ικαριά άρχιζε η «αποσυμφόρηση», δηλαδή η μεταφορά των εξόριστων στη Μακρόνησο.

(…) Κι έφτασε κάποτε το καλοκαίρι του 1949. «Βαριά η σκιά της ήττας απλώθηκε σ’ όλη την Ελλάδα. Οι σκόρπιες εστίες αντίστασης, όπου ακόμα κρατούν, καίγονται με τη φωτιά και το σίδερο. Ο περήφανος Κέρκης της Σάμου, που ως τώρα καμάρωνε τις νίκες των αντάρτικων όπλων, κλαίει τα παλικάρια του που τόσο στοργικά τα φύλαξε στις κορφές, στις πλαγιές και τις ρεματιές του. Δεν του έμεινε κανένα. Η πανωλεθρία σφραγίστηκε με το αίμα των δύο τελευταίων συντρόφων Σαλά Γιάννη και Καρούτσου Σαράντη (…) Ο Αθέρας συλλυπάται τον Κέρκη και κλαίνε μαζί για το χαμό των παλικαριών. Καμιά τριανταριά απ’ αυτά τα ‘χε στείλει ο ίδιος ο Αθέρας να ενισχύσει τον Κέρκη. Η ατμόσφαιρα βάραινε. Ο ικαριώτικος λαός ένιωθε τη θύελλα που πλησίαζε».

Η παρανομία

Με απανωτές ανακοινώσεις η Χωροφυλακή καλεί τους παρανόμους να παρουσιαστούν. Οι παράνομοι, καμιά πενηνταριά σκόρπιοι σ’ όλη την Ικαρία σε μικρές ομάδες, θεωρούν παγίδα αυτές τις ανακοινώσεις. Εχουν τη γνώμη πως πρέπει να παραμείνουν στο βουνό. Οσο όμως περνούν οι μέρες κι αισθάνονται το ξέσπασμα της θύελλας και τους θανάσιμους κινδύνους του άμεσου μέλλοντος, τόσο μεγαλώνουν οι αμφιβολίες για την ορθότητα αυτής της γνώμης. Μέσα σ’ ένα τέτοιο κλίμα αβεβαιότητας ο Γραμματέας της ΚΟ Ικαρίας έβαλε τη θέση να παραδοθούν οι παράνομοι. Παραδόθηκε κι ο ίδιος.

Ενα από τα κρησφύγετα των παρανόμων στο Μουντέ

Τρεις ομαδούλες, καμιά δεκαπενταριά άτομα, παραμένουν ακόμα στην παρανομία, στον περιορισμένο χώρο των κοινοτήτων Αρεθούσας, Καραβόσταμου, Περδικιού κι Αγίου Κηρύκου. Η επαφή τους με όλο το νησί έχει κοπεί. Η ομάδα που είχε επαφή με Αρεθούσα – Καραβόσταμο δεν άντεξε, παραδόθηκε. Με την παράδοση αυτή έχασαν οι παράνομοι την επαφή με αυτά τα δύο χωριά. Περιορίστηκε ακόμα περισσότερο ο χώρος όπου μπορούσαν να κρύβονται, «μόνο πικρά μαντάτα απ’ όλες τις μεριές. Νυχτωνόσουν με παρέα και ξημερωνόσουν μοναχός (…) Σε τέτοιες καταστάσεις μόνο ένα πράγμα μπορεί να σταθεί στήριγμα, να δώσει κουράγιο για τον αγωνιστή. Η πίστη στο Κόμμα και στο λαό».

Ο σπόρος

Ο εχθρός άρχισε να το παίρνει απόφαση πως όσοι έμειναν στο βουνό, έμειναν για πάντα (…) Η ζωή βεβαιώνει αυτό που είχε πει ο αξέχαστος μπαρμπα – Γρηγόρης.

— Το κίνημα καταστράφηκε, μπαρμπα – Γρηγόρη. Τους πολλούς τους σκότωσαν, άλλους τους σακάτεψαν κι άλλοι παραδόθηκαν. Τι θα γίνει;

— Ακου, παιδί μου. Ακουσε εμένα που ‘μαι γέρος, τι θα σου πω. Ακου και μην το ξεχνάς. Εγώ θα πεθάνω, μα εσύ θα ζήσεις κι αν δεν γίνει αυτό που θα σου πω, βλαστήμα με κι ας είμαι και πεθαμένος. Στο χωράφι που ‘πεσε σπόρος, μπορείς να θερίσεις, μπορείς να μάσεις τον καρπό ένα ένα σπειρί, μπορείς ακόμα να βάλεις και τις κότες να μάσουν εκείνα που δεν μπόρεσες εσύ να βρεις. Ε, να ξέρεις ότι την άνοιξη, πάλι θα σκάσει δώθε – κείθε από κανένα φύτρο, και θα πληθύνουν, θα γίνουν πολλά, θα γεμίσει ξανά το χωράφι. Ετσι, κι ακόμα πιο δυνατός είναι και ο σπόρος του αγώνα, δεν εξοντώνεται με τίποτα, ούτε με τους σκοτωμούς, ούτε με ξεριζώματα, ούτε με τις φωτιές και τις φωνές των Καψοκαλύβηδων. Εχε υπομονή και θα δεις».

Το προζύμι του αγώνα

«Το πρώτο καθήκον που έμπαινε σ’ όλη την ομάδα ήταν να οργανωθεί η επαφή με το λαό. Ηταν καθαρό ότι η ομάδα μόνο αν δημιουργούσε Οργάνωση θα μπορούσε να στηριχτεί (…) Χωρίστηκε σε τέσσερα κομμάτια. Το καθένα θα τραβούσε και σε μιαν άλλη περιοχή του νησιού (…) Ηταν ανάγκη να πάρουν επαφή. Ο κόσμος, όμως, ήταν τρομοκρατημένος. Η απογοήτευση που έφερε η ήττα μας μεγάλη. Κανένας δεν ήθελε να μπερδευτεί σε δουλειές που άλλωστε την περίοδο αυτή – χειμώνας 1949 με 1950 – σηκώνανε τουφέκι. Σε στήνανε στον τοίχο στο άψε – σβήσε (…) Υπήρχαν όμως αρκετοί που έμειναν αλύγιστοι μέσα στην τρικυμία (…) Σαν τον βράχο στην τρικυμισμένη θάλασσα που τον χτυπάνε αγριεμένα τα κύματα, μα δεν τον ταράζουν γιατί είναι βαθιά ριζωμένος. Πάνω σ’ αυτούς το κύμα της τρομοκρατίας θα ‘σπαζε, όπως σπάζει το κύμα της θάλασσας πάνω στον βράχο. Αυτοί θα γίνουν το προζύμι και γύρω τους θα συγκεντρωθεί η μεγάλη μάζα του λαού και θα κινήσει στον αγώνα.

(…) Εγιναν πιο εντατικές οι προσπάθειες για δημιουργία Οργανώσεων. Ο λαός είχε συνέλθει αρκετά. Δημιουργήθηκαν κομματικοί πυρήνες σε όλα σχεδόν τα χωριά. Η ζωή της ομάδας είχε καλυτερέψει αισθητά. Υπήρχε αρκετό περιεχόμενο δουλειάς κι αυτό ικανοποιούσε ψυχικά και ηθικά τον κάθε αγωνιστή. Οργανώθηκε καλά και μελετημένα το δίχτυ των καταφυγίων (…) Δημιουργήσαμε τις προϋποθέσεις για να στήσουμε ένα γερό κομματικό μηχανισμό. Προμηθευτήκαμε δυο ραδιόφωνα, δυο γραφομηχανές, πολυγράφους, χαρτί κι ό,τι άλλο χρειαζούμενο και στήσαμε το …”εκδοτικό” μας. Αρχισε όλο το νησί να έχει και το παράνομο δελτίο και τα άλλα παρόμοια έντυπά του. Ο κάθε αγωνιστής διάβαζε με πάθος το γραφτό που ‘παιρνε στα χέρια του».

Αυτά τα πρόσωπα έγιναν πολλά

«Στο μεταξύ, όμως, οι Οργανώσεις αναπτύσσονται και η δράση τους γίνεται αξιόλογη. Δημιουργήθηκε κομματική επιτροπή που στην πορεία ονομάστηκε Αχτιδική. Και τα αποτελέσματα των βουλευτικών και κοινοτικών εκλογών ήταν μια απόδειξη της οργανωμένης δουλειάς (…) Αποκαταστάθηκε η επαφή με την Αθήνα.

(…) Εχουν περάσει έξι χρόνια από τότε που τέλειωσε ο πόλεμος. Χρόνια δύσκολα, γεμάτα κινδύνους και ταλαιπωρία. Χρόνια που δεν θα ξεχαστούν ποτέ. Το μοναδικό όπλο που διέθεταν οι αγωνιστές ήταν η πίστη στο λαό και στο Κόμμα. Μ’ αυτό πάλευαν τον κίνδυνο, μ’ αυτό την αρρώστια και τη στέρηση.

Ανοιξη του 1955. Οι αντικαταστάσεις των διοικητών συνεχίζονταν. Ξαπόλησαν νέο τρομοκρατικό κύμα. Προετοίμαζαν καινούργιες συλλήψεις. Θέλανε να χτυπήσουν τις Οργανώσεις για να απομονώσουν τους παράνομους και έτσι να τους εξοντώσουν. Μα τώρα πια δεν μπορούν να απολαύσουν μια τέτοια χαρά. Πέρασε ο καιρός που οι παράνομοι στηρίζονται μόνο σε μερικά πρόσωπα. Αυτά τα πρόσωπα έγιναν πολλά, έγιναν Οργανώσεις, έγιναν λαός. Κι αυτός ο λαός τους παράνομους τους θεωρεί δικούς του».

Τη θέση του πατέρα μου την πήρα εγώ

«Εγιναν συλλήψεις σ’ όλο το νησί. Γέμισαν ξανά τα κρατητήρια, έπιασαν κόσμο σχεδόν απ’ όλα τα χωριά. Μα δε θα πετύχουν τίποτα κι αυτή τη φορά.

Τη νύχτα πήραν τον πατέρα μου, ήρθε και μας είπε ένα αμούστακο παλικάρι. Νόμιζες ότι έπιαναν κανένα ληστή, έτσι χύθηκαν μέσα στο σπίτι και τον άρπαξαν. Δεν ξέρω πώς είχε μάθει ότι θα τον έπαιρναν και τους περίμενε. Ηρθαν κατά τα μεσάνυχτα. Ο πατέρας δεν είχε κοιμηθεί. Είχε ξαπλώσει και κάπνιζε, το ‘να τσιγάρο πάνω στο άλλο. Για μια στιγμή με φώναξε και μου είπε: Εγώ θα φύγω, θα με πάρουν απόψε, δεν ξέρω πότε θα γυρίσω στο σπίτι. Εδώ αφήνω εσένα. Οι άλλοι είναι μικροί. Εσύ μεγάλωσες, έχεις τα δεκάξι τώρα. Με τη μάνα σου μαζί θα αποφασίζετε για τις δουλειές. Τώρα άκου και το πιο δύσκολο χρέος σου: Τους ξέρεις τους δικούς μας, κατάλαβες; Οταν χρειάζεται, όταν σου λέει η μάνα, εσύ θα πηγαίνεις να τους ανταμώνεις. Αυτά μου είπε ο πατέρας χθες προτού τον πάρουν και η μάνα απόψε με έστειλε να σας πω για τις συλλήψεις και να σας δώσω κι αυτό το δέμα. Τη θέση του πατέρα την πήρα εγώ, να μου ‘χετε εμπιστοσύνη όπως είχατε στον πατέρα μου κι ας είμαι μικρός. Ας μη νομίζουν αυτοί που πιάνουν αράδα κόσμο πως θα μείνετε μόνοι σας. Αυτά είπε ο Νικολάκης, το παιδί του Καστάνη, που τον πιάσανε κείνες τις μέρες».

Το δρομολόγιο καθορίστηκε

«Κανένας δεν ήξερε ότι πλησιάζει ο καιρός που η ομάδα θα εγκαταλείψει τον “Κόκκινο Βράχο”. Ούτε η ίδια η ομάδα το ‘ξερε. Η εντολή είναι κατηγορηματική, δεν αφήνει περιθώρια για συζήτηση (…) Επρεπε να βρεθεί άνθρωπος που έχει καΐκι και να δεχθεί να κάνει μια τέτοια θυσία. Γιατί μόνο θυσία μπορούσε να χαρακτηριστεί. Επρόκειτο να χάσει την περιουσία του και να διακινδυνεύσει τη ζωή του».

Ο καπετάν Κώστας ήταν η επιλογή. Από μόνη της η ιστορία του ένα μυθιστόρημα. Το κρίσιμο ήταν η απάντησή του: «Εγώ δε θέλω πληρωμή. Αυτές οι δουλειές δεν είναι δουλειές για πληρωμή. Εγώ θα διαθέσω την περιουσία μου και τη ζωή μου αν χρειαστεί για το Κόμμα». Δεν ήταν εύκολο πράγμα σ’ αυτή την περίοδο να βρεις τέτοιους ανθρώπους. Το δρομολόγιο καθορίστηκε (…) Κάποια μέρα το καΐκι σαλπάρισε (…) Αυτοί τραβάνε για κει που τους έχει ορισθεί. Πίσω τους αφήνουν την Οργάνωση. Αυτή θα αντικαταστήσει τη δουλειά τους. Ηταν 16 του Ιούλη του 1955. Σάββατο.

Σημείωση: Τα υλικά για το αφιέρωμα αντλήθηκαν από τα βιβλία: Αντώνης Καλαμπόγιας, «Ικαρία – Ο “Κόκκινος Βράχος”», έκδοση «Νέα Βιβλία», 1975, και Στεφανής Παπαγεωργάκης, «Η Ικαρία στη θύελλα», έκδοση «Σύγχρονη Εποχή», 2003.

Θ. Λ.

Πηγή : Ριζοσπάστης 28 – 6 – 2015

ΙΣΤΟΡΙΑ

ΠΑΛΙΕΣ ΦΥΛΑΚΕΣ ΣΠΑΡΤΗΣ – ΓΥΘΕΙΟΥ

Οι επιχειρήσεις του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου

Οι παλιές φυλακές της Σπάρτης, κοντά στους πρόποδες του Ταϋγέτου, καθώς και του Γυθείου, αποτέλεσαν τόπους βασανιστηρίων αγωνιστών, κυρίως κομμουνιστών, άνανδρων δολοφονιών αλλά και εκπληκτικών απελευθερώσεων μετά από στρατιωτικές επιχειρήσεις. Στα κολαστήρια αυτά μαρτύρησαν αλύγιστοι χιλιάδες αγωνιστές που πολλές φορές ήρθαν αντιμέτωποι όχι μόνο με τους βασανιστές και τους εκτελεστές τους, αλλά και με τους χιτοMAYδες και με τους χωροφύλακες, οι οποίοι οπλισμένοι σαν αστακοί μπήκαν για να δολοφονήσουν άοπλους ανθρώπους.

Από τα γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της Λακωνίας και του λαϊκού κινήματος γενικότερα και είχαν ως επίκεντρο τα κολαστήρια αυτά, αναφέρουμε: Την απελευθέρωση των 230 κρατούμενων αγωνιστών από τις φυλακές της Σπάρτης στις 13 του Φλεβάρη του 1947 μετά από αριστοτεχνική επιχείρηση των δυνάμεων του ΔΣΕ (με διεθνή αντίκτυπο), χωρίς καμιά απώλεια. Την απελευθέρωση των κρατουμένων από τις φυλακές του Γυθείου στις 21 του Φλεβάρη του 1948 μετά από επιχείρηση των ανταρτών.

Στις φυλακές του Γυθείου ξεχύθηκαν στις 22 του Μάρτη 1947 πάνοπλοι χιτοσυμμορίτες και εκτέλεσαν ομαδικά 31 κρατούμενους αγωνιστές. Αλλους 8 εκτέλεσαν αφού τους απήγαγαν από τα κρατητήρια της Χωροφυλακής. Είχε προηγηθεί τα Χριστούγεννα του ’46 καλά οργανωμένη επίθεση των χιτοτρομοκρατών στους 300 κρατουμένους της ίδιας φυλακής, οι οποίοι σώθηκαν μόνο και μόνο χάρη στα μέτρα αυτοπροστασίας που είχαν λάβει.

Στο βάθος διακρίνεται ο Ταΰγετος, ένα από τα βουνά του Μοριά όπου στήθηκαν αξιόμαχα λημέρια των μαχητών του ΔΣΠ

Αλλη μια μαύρη σελίδα στην ιστορία καταγράφηκε στις 13 του Απρίλη του 1948 όταν χωροφύλακες επιτέθηκαν ενάντια στους κρατουμένους στις φυλακές της Σπάρτης. Τη μέρα αυτή, χωροφύλακες, σε έξαλλη κατάσταση από το θάνατο του διοικητή τους από νάρκη, εισέβαλαν στα κελιά των κρατούμενων αγωνιστών πυροβολώντας με αυτόματα και επαναληπτικά όπλα και σκότωσαν 27 κρατουμένους ενώ τραυμάτισαν σοβαρά άλλους 5. Μεταξύ των νεκρών και ο διοικητής της φυλακής, ονόματι Δημήτρης Φίτσιος, αντισυνταγματάρχης, ο οποίος, στην προσπάθειά του να τους αποτρέψει, δολοφονήθηκε επί τόπου.

Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα της Πελοποννήσου δέχτηκε εκείνη την περίοδο ένα ισχυρό πλήγμα από τις κυβερνητικές δυνάμεις και τις παρακρατικές συμμορίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Αθήνα, τη βιτρίνα της «αστικής δημοκρατίας» εκείνης της περιόδου, είχαν καταφύγει 18.000 Μεσσήνιοι και άλλοι τόσοι Λάκωνες αγωνιστές, καθώς και 30.000 καταδιωκόμενοι από τους άλλους νομούς του Μοριά. Μετά τη δολοφονία δύο μελών του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ και την αναγκαστική φυγή πολλών άλλων μελών του στην Αθήνα, στην Πελοπόννησο έμειναν μόνο δύο μέλη του, ο Νίκος Μπελογιάννης και ο Βαγγέλης Ρογκάκος, οι οποίοι τον Ιούλη του 1946, συγκροτώντας τις πρώτες ένοπλες ομάδες στη Λακωνία, έβαλαν τα θεμέλια του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου.

Από το αρχείο του Βαγγέλη Ρογκάκου: Η επικοινωνία γινόταν πολλές φορές και με κρυπτογραφημένα μηνύματα

Την περίοδο Φλεβάρης – Ιούλης 1946, ισχυρό πλήγμα δέχτηκε και η ΝΕ Μεσσηνίας του ΚΚΕ, έπειτα από το «Κίνημα Μαγγανά» (20/01/1946), όπως καθιερώθηκε να λέγεται από το αστικό κράτος της δεξιάς η αιματηρή εισβολή της συμμορίας Μαγγανά στην Καλαμάτα. Η κατάληψη της πόλης από την ένοπλη συμμορία του Μαγγανά, του ανθρώπου που είχε καταδικαστεί μάλιστα σε ισόβια δεσμά για συνεργασία με τους ναζί, καθώς και το τρομοκρατικό όργιο που ακολούθησε (δολοφονίες, ληστείες, βιασμοί, ξυλοδαρμοί, βασανιστήρια, συλλήψεις ΕΛΑΣιτών, κομμουνιστών) έγιναν με την απόλυτη ανοχή της κυβέρνησης, αν όχι με την παρότρυνσή της.

Η μόνη που κατάφερε να διατηρήσει τις Οργανώσεις της, παρά το τρομοκρατικό όργιο την εποχή εκείνη, ήταν η ΝΕ Λακωνίας του ΚΚΕ, η οποία στην κατάλληλη στιγμή, όταν οι ένοπλες συμμορίες ετοιμάζονταν να μπουν στη Σπάρτη, ανέπτυξε επιθετική τακτική και κατάφερε έτσι όχι μόνο να διατηρήσει τις θέσεις της σε όλη τη Λακωνία, αλλά και να μετατρέψει τις ολιγομελείς ομάδες των καταδιωκόμενων αγωνιστών, που είχαν καταφύγει στον Πάρνωνα και στον Ταϋγετο, σε ένοπλα τμήματα, τα οποία εξελίχτηκαν στην πορεία στο ΔΣΠ.

Γραμματέας της ηρωικής αυτής ΝΕ ήταν ο Βαγγέλης Ρογκάκος και μέλη της οι Μήτσος Κοττής, πρόεδρος του ΕΚ Γυθείου, Λυκούργος Γιαννούκος, γιατρός, Νίκος Λάτσης, δικηγόρος, Αθηνά Μπενέκου, δασκάλα, Χριστόφορος Κώνστας, οικονομολόγος, Γιώργης Παπαδόπουλος, καθηγητής μαθηματικών, Χρήστος Κακούρος, καθηγητής, Βαγγέλης Πετρακάκος, αγρότης, Ανδρέας Καβαλλιεράκης, αγρότης, και Κοσμάς Αναστασόπουλος, δικηγόρος. Κανένας από τους ηρωικούς αυτούς κομμουνιστές δεν επέζησε. Επεσαν όλοι τους ηρωικά στα πεδία των μαχών, στη διάρκεια του τρίχρονου ηρωικού αγώνα του ΔΣΕ.

Η επιχείρηση της Σπάρτης

Εγγραφο που αποκαλύπτει τη σύνδεση του αστικού κράτους με τις παρακρατικές συμμορίες. Αλλωστε ποτέ δεν ήταν κρυφές…

Μια από τις πρώτες επιτυχημένες επιχειρήσεις του Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου, με διεθνή αντίκτυπο, αποτέλεσε η μάχη στη Σπάρτη και η απελευθέρωση των κρατουμένων από τις φυλακές. Συγκεκριμένα, τη νύχτα της 12 προς 13 του Φλεβάρη 1947, τμήμα 150 ανταρτών, με διοίκηση τους Κονταλώνη, Πρεκεζέ και Γιαννούκο, χτύπησε αιφνιδιαστικά τη φρουρά των φυλακών Σπάρτης. Ταυτόχρονα δε ομάδες μαχητών του ΔΣΠ (Πέρδικας, Καστάνης, Γιώργος Πρεκεζές) προέβησαν σε παραπλανητικές κρούσεις σε άλλα σημεία, στο κέντρο και στη νοτιοδυτική πλευρά της πόλης, όπου καθήλωσαν τμήματα του κυβερνητικού στρατού και της χωροφυλακής.

Μετά από ολιγόωρη μάχη, εξουδετερώθηκε η φρουρά των φυλακών και απελευθερώθηκαν 240 πολιτικοί κρατούμενοι, οι 170 από τους οποίους με επικεφαλής τα στελέχη του ΚΚΕ Κοντογιωργάκο και Οικονομάκη προσχώρησαν στο ΔΣΕ. Το σχέδιο του Κονταλώνη ήταν άρτιο από κάθε άποψη καθώς πέρα από το γεγονός ότι απελευθέρωσαν τους κρατούμενους κανείς από τους αντάρτες δεν έπαθε τίποτα, πλην δύο που τραυματίστηκαν ελαφρά.

Η επιτυχία αυτή ήταν σταθμός στην ανάπτυξη του ΔΣΠ, είχε δε και τεράστια πολιτική σημασία γιατί έγινε σε μια περίοδο που στην Αθήνα βρισκόταν η «Βαλκανική Επιτροπή του ΟΗΕ», η οποία είχε συσταθεί …για να ερευνήσει και αποφανθεί για τις καταγγελίες των Αγγλοαμερικανών ότι οι γειτονικές στην Ελλάδα σοσιαλιστικές χώρες υποκινούσαν τον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα και εφοδίαζαν με πολεμικό υλικό το ΔΣΕ!¹

Οι φυλακές στο Γύθειο, όπως σώζονται σήμερα.

Οπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο στρατηγός Τσιγγούνης στο βιβλίο του «Ο Συμμοριτισμός στην Πελοπόννησο», «η επιτυχία αυτή, εκτός της σημαντικής ποσοτικής αυξήσεώς των, είχε μεγίστην σημασίαν. Διότι συνέπεσεν με την άφιξη της Βαλκανικής Επιτροπής αφ’ ενός και αφ’ ετέρου εδόθη η εντύπωσις ότι οι κομμουνιστοσυμμορίτες υπερτερούν εις τόλμην, αποφασιστικότητα και ικανότητα, αφού δύνανται να προσβάλλωσι αποτελεσματικώς πόλεις φρουρουμένας, πλην της Χωροφυλακής, και υπό μονάδων Στρατού».

Με την επιχείρηση της Σπάρτης είχε ασχοληθεί αργότερα ο Ν. Μπελογιάννης (ο στόχος αυτός είχε υποδειχτεί από τον ίδιο, πριν αναχωρήσει για τη Βόρεια Ελλάδα), ο οποίος σε ειδικό άρθρο του, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Δημοκρατικός Στρατός»² με τον τίτλο «Επίθεση σε κατοικημένους χώρους» είχε, μεταξύ άλλων, γράψει και τα εξής:

«Η επιχείρηση της Σπάρτης μπορεί εδώ να αναφερθεί σαν ένα καλό παράδειγμα από την πλευρά:

1) Της καλής εκλογής του στόχου

2) Της συγκέντρωσης πάνω σ’ αυτόν πολύ υπέρτερων δυνάμεων με ταυτόχρονη απασχόληση και σύγχυση σ’ όλους τους άλλους τομείς της εχθρικής διάταξης

3) Της παραπλάνησης του εχθρού και

4) Του αιφνιδιασμού

Το κύριο πρόβλημα που απασχολούσε τότε το Αρχηγείο Πελοποννήσου ήταν η αύξηση της δύναμής του με εθελοντές μαχητές. Η καλύτερη λύση ήταν η απελευθέρωση των αγωνιστών από τις φυλακές της Σπάρτης. Το Αρχηγείο προσανατόλισε αμέσως προς τη Σπάρτη όλες σχεδόν τις δυνάμεις του. Το μεσημέρι της 22 του Φλεβάρη μία γερή ομάδα ανταρτών εμφανίστηκε επιδειχτικά σ’ ένα χωριό 5 χιλιόμετρα προς Νότο της Σπάρτης. Οι μοναρχοφασίστες αμέσως κινητοποίησαν δυνάμεις κι άρχισαν να καταδιώκουν την ομάδα, που τους παράσυρε δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από την πόλη. Τη νύχτα της ίδιας μέρας εκδηλώθηκε αιφνιδιαστικά η επίθεση ενάντια στη Σπάρτη από βόρεια κατεύθυνση. Οι κύριες δυνάμεις επιτέθηκαν στις φυλακές και οι υπόλοιπες απασχολούσαν τα άλλα σημεία στήριξης της εχθρικής άμυνας, ενώ άλλες μικροομάδες είχαν εισδύσει παντού στην πόλη και προκαλούσαν σύγχυση και πανικό στον εχθρό.

Ο προθάλαμος των μελλοθάνατων αγωνιστών που στήθηκε στο Παναρκαδικό γήπεδο της Τρίπολης το χειμώνα του 1948 - 1949

Ετσι ο αντικειμενικός σκοπός πραγματοποιήθηκε χωρίς μεγάλη δυσκολία. Ας σημειωθεί επίσης ότι ηδιοίκηση σε συνεργασία με τα στελέχη-εκτελεστές, είχε προβλέψει και όλες σχεδόν τις λεπτομέρειες, καθώς και όλες τις πιθανές εξελίξεις της επιχείρησης».

Μαρτύρησαν γιατί διακρίνονταν από ανυπόταχτη σκέψη

Ο Σταύρος Μιχαλακάκος, μαχητής του ΔΣ Πελοποννήσου, στην εκδήλωση που πραγματοποίησε η Επιτροπή Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ και η ΝΕ Λακωνίας τον περασμένο Νοέμβρη προς τιμήν όλων όσοι πέρασαν και μαρτύρησαν από τις φυλακές της Σπάρτης αλλά και του Γυθείου εκείνη την περίοδο, σημείωσε χαρακτηριστικά: «Οι φυλακές της Σπάρτης ήταν τόπος μαρτυρίου. Πολλοί σύντροφοι και συναγωνιστές βασανίστηκαν. Εδώ πέρασαν ατέλειωτες ώρες και μέρες κλεισμένοι και απομονωμένοι από τον έξω κόσμο. Η κύρια κατηγορία που τους απέδωσαν ήταν ότι διακρίνονταν από ανυπόταχτη σκέψη και ως ελεύθεροι άνθρωποι πάλεψαν για να φύγουν οι κατακτητές από τη χώρα μας. Πολλοί από τους αδούλωτους αυτούς – τους σταυραετούς της λευτεριάς – μαρτύρησαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν από το δοσίλογο κράτος και τους συνεργάτες των κατακτητών. Από αυτές τις φυλακές πέρασαν εκατοντάδες συναγωνιστές και σύντροφοι και εκτελέστηκαν. Στο Μονοδέντρι 118, στην Κοκκινόλουτσα 45, στο Αλεποχώρι 32, στην Ανάληψη της Σπάρτης 25, στην Τρύπη 55, στον Πασσαβά Γυθείου 50, στη Μονεμβασιά 10 καθώς και σε πολλά άλλα μέρη και χωριά της Λακωνίας και του Μοριά. Οι φυλακές της Σπάρτης και του Γυθείου είναι χώροι ιστορικής μνήμης. Γι’ αυτό πρέπει να γίνουν ιστορικά διατηρητέα μνημεία, για να τιμάμε τη μνήμη όσων έπεσαν στην άνιση πάλη και αγώνα για μια ελεύθερη, πιο δίκαιη και ειρηνική ζωή».

Η απελευθέρωση αγωνιστών από τις φυλακές Γυθείου…

Παρέλαση μαχητών του ΔΣΠ στο χώρο του Αρχηγείου στο Μαίναλο υπό το βλέμμα της ηγεσίας τους. Διακρίνονται ο Στέφανος Γκιουζέλης, αρχηγός της 3ης Μεραρχίας, και ο Βαγγέλης Ρογκάκος, Πολιτικός Επίτροπος

Μια ακόμη επιτυχημένη επιχείρηση απελευθέρωσης 40 αγωνιστών από φυλακές χωρίς να ανοίξει μύτη, αυτή τη φορά στο Γύθειο, πραγματοποιήθηκε στις 20 του Φλεβάρη του 1948 από το ΔΣΠ. Ο Αρίστος Καμαρινός, ταγματάρχης του ΔΣΠ, στο βιβλίο του «Ο εμφύλιος πόλεμος στην Πελοπόννησο», σημειώνει σχετικά με την επιχείρηση: «Τις βραδινές ώρες της 20/02/1948, τμήμα του Αρχηγείου Πάρνωνα, με επικεφαλής της τη διοίκησή του (Θ. Πρεκεζές, Γ. Ατζακλής), αφού απομόνωσε την πόλη του Γυθείου – ανατίναξε τη “γέφυρα Βασιλοποτάμου” και απέκοψε τις τηλεφωνικές επικοινωνίες – χτύπησε τη φρουρά του κυβερνητικού στρατού στο Γύθειο και απελευθέρωσε από τις φυλακές 40 αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, οι οποίοι κατατάγηκαν στο Δημοκρατικό Στρατό. Μεταξύ των απελευθερωθέντων αγωνιστών ήταν και το ανώτερο στέλεχος του ΚΚΕ, Γραμματέας της ΝΕ Λακωνίας του ΚΚΕ στην περίοδο της Κατοχής, ο γεωπόνος Θεόδωρος Κατσίβας (Φωτιάς).

Ο αιφνιδιασμός της φρουράς των φυλακών ήταν πλήρης. Σε αυτό συντέλεσε και το συνηθισμένο αντάρτικο τέχνασμα. Κατά την ώρα της επίθεσης στις φυλακές οι αντάρτες φορούσαν χωροφυλακίστικες στολές! Σκοτώθηκαν 8 χωροφύλακες. Δεν έγινε επιμελητειακή εκμετάλλευση, ούτε πάρθηκαν πολλά λάφυρα, γιατί ο καθορισμένος “ωφέλιμος χρόνος επίθεσης” είχε παρέλθει. Επρεπε να γίνει σύμπτυξη των τμημάτων του Αρχηγείου Πάρνωνα, γιατί είχαν κινηθεί κυβερνητικές στρατιωτικές δυνάμεις, από διάφορες κατευθύνσεις, και σε ορισμένα σημεία είχαν αρχίσει συγκρούσεις με τμήματα ανταρτών, που είχαν καταλάβει θέσεις ως πλαγιοφυλακές του τμήματος του ΔΣ που είχε μπει στο Γύθειο».

…και το ομαδικό έγκλημα του Γυθείου

Το σχέδιο επιχείρησης του ΔΣΠ κατά των φυλακών Σπάρτης...

Ενα μήνα αργότερα, στις 20 του Μάρτη, μια ομάδα του Τάκη Γεωργόπουλου μετά από εντολή του Θ. Πρεκεζέ, κατάφερε να εξοντώσει τον Παναγιώτη Κατσαρέα, ο οποίος ήταν ο στρατιωτικός αρχηγός όλων των χιτών στη Λακωνία. Εχοντας την υλική, ηθική και πολιτική κάλυψη του υπουργού Στρατιωτικών Μπέη Μαυρομιχάλη δολοφονούσε (μέχρι και ομαδικές εκτελέσεις) τον αριστερό κόσμο της περιοχής. Ο θρασύδειλος νταής, αφού υπηρέτησε πιστά τους ναζί, στη συνέχεια οργάνωσε τους πρώην συνεργάτες των κατακτητών σε παραστρατιωτικές συμμορίες με την επωνυμία ΕΑΟΚ (Εθνικαί Αντικομμουνιστικαί Ομάδες Κυνηγών ή Κατσαρέα).

Τα αντίποινα των χιτών με την απόλυτη ανοχή της κυβέρνησης ακολούθησαν αμέσως μετά την κηδεία του Κατσαρέα, όταν και ξεχύθηκαν πάνοπλοι στις φυλακές του Γυθείου εκτελώντας ομαδικά 31 κρατούμενους αγωνιστές. Αλλους 8 εκτέλεσαν αφού τους απήγαγαν από τα κρατητήρια της Χωροφυλακής. Τέτοια επίδειξη …ανδρείας μόνο οι χιτοσυμμορίτες μπορούσαν να επιδείξουν. Είναι γνωστό ότι ποτέ δε συμμετείχαν σε μάχες με τους αντάρτες του ΔΣΠ, λούφαζαν στις μεγάλες πόλεις κάτω από τη σκέπη του Στρατού και σε ορισμένες περιπτώσεις όταν ένιωθαν το ΔΣΕ σε απόσταση πολλών χιλιομέτρων κατέφευγαν σε πλοιάρια και στα ανοιχτά της θάλασσας.

Μετά τη δολοφονία των κρατουμένων από τους συμμορίτες του Μπαθρέλου, επισκέφτηκε το Γύθειο ο Γεώργιος Παπανδρέου και δήλωσε τα εξής, προκειμένου να καθησυχάσει τα εγκληματικά στοιχεία του παρακράτους από την παραπλανητική δήλωση της κυβέρνησης ότι θα διαλύσει τις παρακρατικές οργανώσεις, μετά την κατακραυγή της κοινής γνώμης για το φρικτό έγκλημα: «Εφόσον δεν έχει αποκατασταθεί η έννοια του κράτους, η διατήρησις των παρακρατικών οργανώσεων της Δεξιάς αποτελεί εθνικήν ανάγκην. Οταν αργότερα επιτευχθεί η δημιουργία ισχυρού κράτους, αι παρακρατικαί οργανώσεις δεν θα έχουν λόγο υπάρξεως»³. Είχε προηγηθεί τα Χριστούγεννα του ’46 καλά οργανωμένη επίθεση των χιτοτρομοκρατών στους 300 κρατουμένους της ίδιας φυλακής, οι οποίοι σώθηκαν μόνο και μόνο χάρη στα μέτρα αυτοπροστασίας που είχαν λάβει.

Η εξόντωση του Γερμανού στρατηγού στους Μολάους και η εκτέλεση των 200 κομμουνιστών στην Καισαριανή

Η σορός του ταγματάρχη Γιώργου Ατζακλή και των νεκρών παλικαριών του που οι χίτες τους έκοψαν τα κεφάλια. Η θηριωδία τους σε όλο της το μεγαλείο...

Τη μέθοδο των αντιποίνων με την εκτέλεση και δολοφονία αθώων τα κατακάθια των γερμανοτσολιάδων την έμαθαν από τα αφεντικά τους. Χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας δολοφονικής πράξης αποτέλεσε η Πρωτομαγιά του ’44, όταν οι δυνάμεις κατοχής, σε αντίποινα για την εξόντωση ενός Γερμανού στρατηγού και του επιτελείου του στους Μολάους Λακωνίας, εκτέλεσαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής 200 κομμουνιστές, που τους πήραν από το στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Απ’ αυτούς, περίπου 170 ήταν πρώην κρατούμενοι στην Ακροναυπλία και οι υπόλοιποι πρώην εξόριστοι στην Ανάφη. Ο εχθρός είχε κάνει γνωστές τις προθέσεις του λίγες μέρες πριν, όταν δημοσιοποίησε μέσω του κατοχικού Τύπου και ανάρτησε στους τοίχους των σπιτιών της πρωτεύουσας την εξής ανατριχιαστική ανακοίνωση:

«Την 27.4.1944 κομμουνιστικαί συμμορίαι, παρά τους Μολάους, κατόπιν μίας εξ ενέδρας επιθέσεως, εδολοφόνησαν ανάνδρως ένα Γερμανό στρατηγό και τρεις συνοδούς του αξιωματικούς και ετραυμάτισαν πολλούς Γερμανούς στρατιώτες. Εις αντίποινα θα εκτελεσθούν:

1. Ο τυφεκισμός 200 κομμουνιστών την 1η Μαΐου 1944.

2. Ο τυφεκισμός όλων των ανδρών, τους οποίους θα συναντήσουν τα γερμανικά στρατεύματα επί της οδού Μολάων προς Σπάρτην, έξωθι των χωρίων.

Υπό την εντύπωσιν του κακουργήματος τούτου, Ελληνες εθελονταί (σ.σ. πρόκειται για ταγματασφαλίτες) εφόνευσαν αυτοβούλως 100 άλλους κομμουνιστάς.

Ο στρατιωτικός διοικητής Ελλάδος».

Ο Νίκος Μπελογιάννης αναφέρει σχετικά: «Τον Απρίλη του 1944 στη Λακωνία, τότε που ήταν η περίοδος που οι σύμμαχοι ετοίμαζαν την απόβαση στη Δυτική Ευρώπη, το δεύτερο μέτωπο, για να παραπλανηθούν οι Γερμανοί, έδωσε εντολή εδώ πέρα το Στρατηγείο της Μ. Ανατολής, έδωσε εντολή στον ΕΛΑΣ, να αρχίσει μία έντονη δράση κατά των Γερμανών, με σκοπό ακριβώς αυτοί να παραπλανηθούν. Και πραγματικά άρχισε αυτή η δράση. Οι Γερμανοί νόμισαν ότι μπορεί κάτι να συμβεί εδώ πέρα και άρχισαν να παίρνουν μέτρα και ειδικότερα στη Νότια Πελοπόννησο πιο πολύ. Εκείνη την περίοδο ακριβώς στη Λακωνία πήρα μία πληροφορία ότι θα περάσει ένας Γερμανός στρατηγός με το επιτελείο του και ένα τμήμα γερμανικό για να επιθεωρήσει τα έργα που γίνονταν στη Νότια Πελοπόννησο και με ρώτησαν οι Αγγλοι τι θα κάνουμε, θα τους χτυπήσουμε ή όχι. Και η ερώτηση αυτή είχε το νόημά της,γιατί ένα Γερμανό στρατηγό θα τον πληρώναμε πολύ ακριβά.

Διακρίνονται αριστερά προς τα δεξιά ο Γιώργος Κονταλώνης, επιτελάρχης της 3ης Μεραρχίας, ο Στέφανος Γκιουζέλης, διοικητής, και ο Κώστας Μπασακίδης, διευθυντής του γραφείου επιχειρήσεων

Σε τέτοιες στιγμές δε χωρούν δισταγμοί και αδίσταχτα είπα, χτυπήστε τους. Για αντίποινα οι Γερμανοί τουφέκισαν 200 στελέχη του Κόμματος στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής από το Χαϊδάρι. Αυτή ήταν η δική μας δράση. Και αυτές τις εκατόμβες προσφέραμε. Ετσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα, με την καρδιά μας και με το αίμα μας⁴».

Εγγραφα και διαταγές από το αρχείο του Βαγγέλη Ρογκάκου

Στο χώρο του κλειστού Γυμναστηρίου της Σπάρτης εκτέθηκε για πρώτη φορά, δημόσια, μέρος από το αρχείο του Β. Ρογκάκου, το οποίο και απέσπασε τα βλέμματα όλων των συγκεντρωμένων. Αξίζει να σημειώσουμε πως ο Β. Ρογκάκος, λίγο πριν σκοτωθεί, εμπιστεύτηκε το πολύτιμο αρχείο του στον Αγγελο Πανάγο, ο οποίος μετά από χρόνια το παρέδωσε στο ΚΚΕ.

Στο χώρο της έκθεσης μπορούσε κανείς, μεταξύ άλλων, να δει:

— Το ανακοινωθέν υπ’ αριθ. II του ΔΣΕ, Αρχηγείον Πελοποννήσου, Συγκρότημα (Πάρνωνα). «Στις 19/6/47 εκδηλώθηκε εκκαθαριστική επιχείρηση στον Πάρνωνα. Ο εχθρός διέθεσε περισσότερο από 3.000 στρατό και χωροφυλακή (…) Ετσι ο εχθρός σαν άλλος Μπραΐμης (σ.σ. αφού δεν κατάφερε να ζημιώσει στο ελάχιστο τον ΔΣΕ) καίγοντας και καταστρέφοντας τα δάση, τα σπαρτά των χωρικών, απαγορεύοντας κάθε κίνηση τσοπάνη και αγρότη στις δουλειές τους, πέτυχε το παραπάνω αποτέλεσμα που το χαρακτηρίζει ολοκληρωτική αποτυχία. Ο ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΘΑ ΝΙΚΗΣΕΙ. ΖΗΤΩ Ο ΗΡΩΙΚΟΣ ΛΑΟΣ ΤΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ. Κάπου στον Πάρνωνα».

— Προκήρυξη του Αρχηγείου Πελοποννήσου, από το πρώτο συγκρότημα Πάρνωνα, στις 22/06/1947: «Πολύπαθε λαέ του Καστριού (Δήμου Τανίας). Μια φορά έπεσες θύμα των ντόπιων προδοτών και πολιτικάντηδων στην καταραμένη εποχή της ιταλο-γερμανικής κατοχής και πλήρωσες με την τιμή σου, το αίμα σου, τα υπάρχοντά σου το βαρύ αμάρτημά σου. Τώρα με την πείρα που έχεις μη παρασύρεσαι ξανά από τους ίδιους σκοτεινούς ανθρώπους. Σκέψου καλά. Μην τα βάνεις κόντρα με τον ελληνικό λαό και με τον καινούριο του στρατό, το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (…) Κοιτάχτε σε τι κατάντημα μας έφεραν (σ.σ. αναφέρεται στους Αγγλοαμερικάνους ιμπεριαλιστές). Αυτοί με τους ντόπιους συνεταίρους τους που μας κυβερνούν σήμερα, σπέρνουν τον εμφύλιο πόλεμο στο λαό μας, γιατί έτσι μόνο μπορούν και εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους. Οσοι από εσάς πήραν τα αδελφοκτόνα όπλα, πετάχτε τα (…) Κανένας πια στη Χωροφυλακή, στο στρατό, στην εγκληματική “Χ” που σφάζουν το λαό για λογαριασμό των ξένων. Εργασθείτε όλοι για τη συμφιλίωση του χωριού σας και μονιασμένοι ενδιαφερθείτε για την προκοπή του. Θα χτυπήσουμε αμείλιχτα κάθε ένοπλο εχθρό μας. Μην αμφιβάλλετε πως η νίκη είνε δική μας. Είνε νίκη του λαού».

— Ταξιαρχία Χωροφυλακής

17ον Τάγμα

Διαταγή

Προς τους κατοίκους των χωρίων Βορδώνια, Λογγάστρα, Σουστιάνοι και Τρύπης

Εντός τεσσάρων ημερών από σήμερον ήτοι μέχρι του μεσονυκτίου της 30 Μαΐου 1947

Διατάσσω

Την εκκένωσιν των ανωτέρω χωρίων. Οι κάτοικοι υποχρεούνται να παραλάβωσι μεθ’ εαυτών πάσαν την κινητήν των περιουσίαν.

Πας συλλαμβανόμενος μετά την εκπνοήν της ανωτέρω προθεσμίας εντός των ανωτέρω αναφερομένων χωρίων θα θεωρείται ως συμμορίτης.

— Ενα κωδικοποιημένο μήνυμα με διάφορους αριθμούς που κάθε ένας από αυτούς αντιπροσωπεύει και μια λέξη. Η αποκρυπτογράφηση του μηνύματος ακολουθεί. Υπάρχουν άρθρα για το πώς πρέπει να οργανωθεί η διαφώτιση στην 3η Μεραρχία του ΔΣΕ με τον χαρακτηριστικό τίτλο – προτροπή: «Λόγος στυλώνει την ψυχή και λόγος την γκρεμίζει».

– ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ ΕΚ ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ, Προς Ανωτέρα Χωροφυλακή, Εις Πάτρας

Στο τηλεγράφημα αυτό συμπυκνώνεται η βλακεία των άκαπνων γραφειοκρατών της Ελληνικής Χωροφυλακής. Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ευάγγελος Πετράκης ή Ρογκάκος ή Φλογαΐτης εκ Κοκκίνων Λουριών Γυθείου υπεύθυνος επί των Πολιτικών Οργανώσεων Πελοποννήσου περιέρχεται ύπαιθρον και πόλεις δίδων κατευθύνσεις υπευθύνους τοπικών οργανώσεων. ΣΤΟΠ. Ούτος είναι αδύνατος κοντός με τρέμουσαν κεφαλήν και έχει ηλιθίου όψιν. ΣΤΟΠ. Διατάξτε ενεργούντα έλεγχον όργανα αναζητήσωσι ανωτέρω. ΣΤΟΠ. Ούτος ων συμμορίτης διώκεται. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗ. Υ.Χ. ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ, ΑΡΙΘ. ΠΡΩΤ. 33/102/12, Αίγιον τη 3-12-1947. Κοινοποίησις: Αστυνομικόν Τμήμα, ΣΧ Ελίκης, ΣΧ Διακοπτού Πλατάνου και Παραλίας Ακράτας, διά την έκδοσιν αναζητήσεων και σύλληψιν τούτου».

— Εγγραφο του υπουργείου Στρατιωτικών με τον τίτλο «Σημείωμα Ελευθέρας Εισόδου», καταδεικνύει τη σύμφυση του αστικού κράτους με τις συμμορίες των χιτών. Συγκεκριμένα αναφέρει:

«ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ

ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟΥ

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΑΣ ΕΙΣΟΔΟΥ

Διά τον Παναγιώτη Κατσαρέα

επιτρέπεται η είσοδος εις το υπουργείον δι’ οιανδήποτε ημέραν και ώραν.

Αθήναι τη 10 Απριλίου 1946

Εντολή Υπουργού

Ο Ιδιαίτερος Γραμματεύς

Κ. Μαυρομιχάλης».

Η ηρωική 3η Μεραρχία του ΔΣΕ

Οι Μεραρχίες του ΔΣΕ έγραψαν μια ηρωική εποποιία που προηγούμενό της δεν υπάρχει στην ιστορία της Ελλάδας. Μία από αυτές, η 3η Μεραρχία που έδρασε στην Πελοπόννησο, ήταν η πιο ηρωική. Και αυτό γιατί: Ολοι οι μαχητές γνώριζαν πως έβαζαν το κεφάλι τους στον ντορβά καθώς αν κάτι δεν πήγαινε καλά ήταν από χέρι χαμένοι αφού ουσιαστικά δεν υπήρχε δίοδος διαφυγής. Η γεωγραφική θέση και μορφολογία του εδάφους, σε συνδυασμό με την έλλειψη ναυτικού και αεροπορίας, καθιστούσε αδύνατη την οργανωμένη και μαζική διαφυγή τους. Επρεπε στον κλειστό τους χώρο ή να νικήσουν ή να πεθάνουν. Ούτε πουλί πετάμενο δεν μπορεί να φύγει από το Μοριά χωρίς να το δεις.

Παρά το γεγονός ότι μετά τη Βάρκιζα η περιοχή μετατράπηκε σε βασίλειο των χιτών με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για την αριστερά, τα στελέχη και τους οπαδούς της. Παρά το γεγονός ότι ο ΔΣΠ ήταν κατά κάποιο τρόπο υποχρεωμένος να λειτουργήσει σχεδόν αυτόνομα, χωρίς δηλαδή εύκολη σύνδεση με τον βασικό κορμό της υπόλοιπης Ελλάδας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, κατάφερε το φθινόπωρο του 1948 να ελέγχει τα 2/3 της Πελοποννήσου, με τη συνολική του δύναμη να αγγίζει τους 4.000 μαχητές, όταν την ίδια στιγμή ο αντίπαλος είχε περισσότερους από 32.000 άντρες με υπέρτερο στρατιωτικό υλικό, χώρια τη δύναμη της Χωροφυλακής και τους χίτες. Ηταν τέτοια η αποτελεσματικότητα και η ισχύς του ΔΣΠ που η αμερικανόδουλη κυβέρνηση – με υποδείξεις των αξιωματικών των ΗΠΑ – αναγκάστηκε να αλλάξει 5 διοικητές. Οι πολιτικοί παράγοντες της κυβέρνησης των Αθηνών, μέχρι και ο ίδιος ο βασιλιάς, όταν επισκέπτονταν την Πελοπόννησο χρησιμοποιούσαν μόνο τη θαλάσσια οδό καθώς δεν τολμούσαν να χρησιμοποιήσουν επ’ ουδενί το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο του Μοριά.

Οι σταυραετοί αυτοί νικήθηκαν ουσιαστικά από την έλλειψη πυρομαχικών που τόσο ταλαιπωρούσε το ΔΣΕ, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, καθώς και την έλλειψη εφεδρειών. Η αδυναμία εξοπλισμού με πυρομαχικά και είδη πρώτης ανάγκης αποτέλεσε τη βασική αιτία που ο ΔΣΠ ηττήθηκε νωρίτερα σε σχέση με τις άλλες Μεραρχίες του ΔΣΕ. Οι τρεις συνεχόμενες αποτυχίες για ανεφοδιασμό του ΔΣΠ με πολεμικό υλικό το φθινόπωρο του 1948 αποτέλεσαν την ταφόπλακά του. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι στις 27/12/1948 ο στρατηγός Τσακαλώτος και ο υποστράτηγος Πετζόπουλος απομόνωσαν την περιοχή Πελοποννήσου από την υπόλοιπη Ελλάδα, με τμήματα του κυβερνητικού στρατού που ήλεγχαν τις οδικές και σιδηροδρομικές συγκοινωνίες, διατάσσοντας ταυτόχρονα τη σύλληψη 4.500 δημοκρατικών πολιτών, οι οποίοι, μέσα σε μια νύχτα, μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, που δημιούργησαν μέσα στην περιοχή Πελοποννήσου, η κατάσταση έγινε ασφυκτική.

Οι περισσότεροι εξάντλησαν και την τελευταία σφαίρα του όπλου τους πριν πέσουν νεκροί. Κατάφεραν να διασωθούν μερικές εκατοντάδες μαχητών μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες. Πολύ πριν φτάσουν σε αυτή την κατάσταση, από τις αρχές του 1948 ακόμη, τόσο οι ηγέτες του ΔΣΠ όσο και οι μαχητές θεωρούσαν ως αποτυχημένες τις μάχες εκείνες, γιατί, παρά το γεγονός ότι κατατρόπωναν τον αντίπαλο, δεν κατάφερναν να αντικαταστήσουν τα πυρομαχικά που ξόδεψαν στις επιχειρήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις διαταγές επιχειρήσεων των τμημάτων της Πελοποννήσου συναντά κανείς πάντοτε – προς το τέλος – δύο γραμμές, που γράφουν: Ανεφοδιασμός σε πυρομαχικά: Από τον εχθρό. Επιμελητεία: Από τον εχθρό.

Οι δυνάμεις του ΔΣΠ, παρά τον ηρωισμό των μαχητών και μαχητριών του, αποκομμένες από την υπόλοιπη Ελλάδα, και χωρίς τα απαιτούμενα πολεμοφόδια, ηττήθηκαν τελικά από τις υπέρτερες δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού. Στα τέλη του Αυγούστου – αρχές Σεπτέμβρη του 1949, ο ΔΣΕ είχε αποσυρθεί στην Αλβανία. Στην Πελοπόννησο, στις αρχές Αυγούστου σκοτώθηκαν οι Ρογκάκος, Λάτσης και Φούρκας στον Πάρνωνα και ο Πέρδικας στο Μαίναλο. Μετά τις δραματικές αυτές εξελίξεις, ο Στέφανος Γκιουζέλης (σ.σ. αρχηγός του ΔΣΠ) προσανατολίστηκε στη διαφυγή του ίδιου, του Κονταλώνη και της ομάδας Καμαρινού στην Αλβανία, χρησιμοποιώντας βενζινόπλοιο από τις ακτές του Μεσσηνιακού Κόλπου, αλλά στις 4 του Σεπτέμβρη 1949, όταν η μικρή ομάδα κινούνταν από Λουσίνα προς την κοιλάδα του Ευρώτα, έπεσε σε ενέδρα στην τοποθεσία «Λάτα» του χωριού Καστανιά (Καστόρι) και σκοτώθηκε.

Από τα ανώτερα και ανώτατα στελέχη του ΔΣΠ, μόλις δύο κατάφεραν να διασωθούν. Ο Γιώργος Κονταλώνης και ο Αρίστος Καμαρινός. Οι προσωπικές ιστορίες και των δύο για το πώς κατάφεραν να γλιτώσουν από του χάρου τα δόντια ξεπερνούν κάθε φαντασία. Ο τελευταίος ελεύθερος αντάρτης του ΔΣΕ στο Μοριά, ο Ετεοκλής Δουμουλάκης, βρέθηκε νεκρός σε μια σπηλιά πάνω από το χωριό Μπάλα Μεσσηνίας, το 1952, τρία χρόνια μετά την ήττα του ΔΣΕ.

Η σύνθεση της 3ης Μεραρχίας του ΔΣΠ

Η σύνθεση της ηρωικής 3ης Μεραρχίας του ΔΣΕ στην Πελοπόννησο είναι η εξής: Διοικητής, Στέφανος Γκιουζέλης, συνταγματάρχης, μέλος του Πολεμικού Συμβουλίου του ΔΣΕ, Πολιτικός Επίτροπος, Βαγγέλης Ρογκάκος, αντισυνταγματάρχης, Βοηθός Πολιτικού Επιτρόπου, Κώστας Μουλόπουλος και Επιτελάρχης ο Γιώργος Κονταλώνης, αντισυνταγματάρχης.

Επόπτης όλων των Γραφείων του Επιτελείου 3ης Μεραρχίας, Γιώργος Αρετάκης (Σφακιανός), αντισυνταγματάρχης.

Διευθυντής του Γραφείου Επιχειρήσεων, Κώστας Μπασακίδης, αντισυνταγματάρχης
Διευθυντής 2ου Γραφείου, Λυκούργος Γιαννούκος (Μετερίζης), ταγματάρχης
Διευθυντής Δικαστικού, Νίκος Γκότσης, αντισυνταγματάρχης
Διοικητής Λαϊκής Πολιτοφυλακής, Ηλίας Κιαπές, αντισυνταγματάρχης
Διευθυντής Επιμελητείας, Γιάννης Παπαδόπουλος, ταγματάρχης
Υπεύθυνος Δημοκρατικής Νεολαίας, Γιάννης Κώνστας (Αγγελος)
Διοικητής της Σχολής Αξιωματικών, Κώστας Κανελλόπουλος, αντισυνταγματάρχης
Διοικητής Λόχου Ασφαλείας, Νίκος Πανούσης, λοχαγός

Διοικητής της 22ης Ταξιαρχίας, Γιάννης Σαρρής (Σαρήγιαννης), αντισυνταγματάρχης, Πολιτικός Επίτροπος (ΠΕ), Χριστόφορος Κώνστας, αντισυνταγματάρχης.

Διοικητής της 55ης Ταξιαρχίας, Θεόδωρος Πρεκεζές, αντισυνταγματάρχης, ΠΕ, Κώστας Λαδάς, ταγματάρχης.

Περιφερειακά Αρχηγεία:

Διοικητής Αρχηγείου Πάρνωνα, Γιώργος Ατζακλής, ταγματάρχης, ΠΕ Νίκος Λάτσης, ταγματάρχης.
Διοικητής Αρχηγείου Ταϋγέτου, Κώστας Ξυδέας, ταγματάρχης, ΠΕ Γιώργος Παπαδόπουλος, λοχαγός.
Διοικητής Αρχηγείου Μαινάλου Δημήτρης Γιαννακούρας (Πέρδικας), ταγματάρχης, ΠΕ Γιώργος Σπυρόπουλος.
Διοικητής Αρχηγείου Αχαΐας – Ηλείας Δημήτρης Πετρόπουλος (Ζαχαριάς), ταγματάρχης, ΠΕ Θωμάς Αγγελάκος, ταγματάρχης.
Διοικητής Αρχηγείου Αργολιδοκορινθίας, Μανώλης Σταθάκης, αντισυνταγματάρχης, ΠΕ Γιώργης Δαράκης, λοχαγός.